روزنامه صمت شماره 287

‫بازی با عارف‬ ‫یا دلجویی از عارف‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و هشتاد وهفت‪ 23/‬ابان ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫ایا کارگزاران به ریاست‬ ‫عارفتمکینمیکند؟‬ ‫مثلث درگفتوگو با کارشناسان‪ ،‬این فرضیه را ثابتکردهکه‬ ‫مردم ترکیه برای امنیت به سراغ حزب اردوغان رفتند‬ ‫اردوغانسرعقلمیاید؟‬ ‫بررسی سیاستهای منطقهای حزب‬ ‫عدالت و توسعه درصفحات این شماره‬ ‫توازنقوایجدید‬ ‫مثلث‪ ،‬فرضیههای مختلف درباره توصیه جدید اشتونکارتر‬ ‫بهکشورهای عرب خلیجفارس را بررسیکرده است‬ ‫برادرانهمیشگی‬ ‫مثلث رابطه ایثارگران و رهپویان در‬ ‫ماجرای برجام را بررسیکرده است‬ ‫اختالل در اقتصادهای رانتیر‬ ‫کشورهای حاشیه خلیجفارس در سال‪2020‬‬ ‫هفتصد میلیارد دالرکسری بودجه دارند‬ ‫رفیقفلسفه‬ ‫مخالف تفکیک‬ ‫عالمه جعفریکه بود‬ ‫و چگونه فکرمیکرد؟‬ ‫جدال روحانی و منتقدان‬ ‫چگونهنمایشگاهمطبوعات‬ ‫بهموضوعیجنجالی‬ ‫و سیاسی تبدیل شد؟‬ ‫جلد‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫مباحثه‪ 2‬رئیس‬ ‫اغاز‬ ‫‪6‬‬ ‫مثلث | شماره ‪255‬‬ ‫ایت اهللاملیالریجانیبهصحبت هایحسنروحانیپاسخگفت‬ ‫مثلث | شماره ‪255‬‬ ‫اغاز‬ ‫‪7‬‬ ‫مابهدنبالاسالماصیلهستیم‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫مــا می‏خواهیــم اســام را ـ الاقــل‬ ‫حکومتــش را ـ به یــک نحوی که شــباهت‬ ‫داشته باشد به اسالم اجرا بکنیم تا شما معنی‬ ‫دموکراسی را به انطوری که هست بفهمید‪ ،‬و‬ ‫بشر بداند که دموکراسی که در اسالم هست‬ ‫ِ‬ ‫دموکراســی معــروف اصطالحی که‬ ‫با ایــن‬ ‫دولتها و روســای جمهوری و ســاطین ادعا‬ ‫می‏کنند بسیار فرق دارد‪ .‬قوانین الهی طوری‬ ‫نیست که بشود با این مجالس دربارۀ ان ـ ولو‬ ‫اجما ً‬ ‫ال ـ توضیح داد لکن یک نمونۀ کوچکی‬ ‫را اینجا مــن اظهار می‏کنم‪ .‬قوانین اســام‬ ‫یک قوانینی است که برای اشخاص هست‪ ،‬فرد فرد بشر‪،‬‬ ‫روابطی که هر فرد بشر با خدا دارد‪ ،‬روابطی که هر فرد بشر‬ ‫با پیغمبر اسالم دارد‪ ،‬با حکومت دارد‪ ،‬روابطی را که هر فرد‬ ‫با فرد دیگر باید داشته باشد‪ ،‬روابطی که هر فرد با غیر ملت‬ ‫خودش باید داشته باشد ـ کلیۀ روابطی که امکان دارد بین‬ ‫یک بشر با افراد دیگر بشر یا جوامع بشری باشد ـ در اسالم‬ ‫مطرح است و حکم دارد‪.‬‬ ‫احکام بســیاری راجع به روابط بشر با خداست؛‬ ‫این‬ ‫ْ‬ ‫همان طوری که حضرت مســیح ـ ســام‏ال ّل ‏ه علیه ـ همین‬ ‫ُبعد (انطوری که حاال به حسب مذهب مسیح معلوم است)‬ ‫همین ُبعد از بشــریت را تحت نظر اورده است؛ فقط روابط‬ ‫مابین خدا و خالق را منظور داشــته است‪ .‬در اسالم به طور‬ ‫کامل این مطلب حکم دارد‪ ،‬احکام بسیار زیاد دارد و عالوه‬ ‫‪10-19‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫علتلغزشبرخیدرفتنه‪ 88‬نداشتنبصیرتبود‬ ‫مباحثه‪ 2‬رئیس‬ ‫ظریف‪:‬نامزد‪ 1400‬نیستم‬ ‫پروژهنفوذ«نزار»‬ ‫‪20- 25‬‬ ‫گفتارها‬ ‫لیبرالیسمکانادایی‬ ‫کانادانمی تواندشریکبزرگایرانشود‬ ‫لیبرال هاشرایطراتغییرمی دهند؟‬ ‫پیش شرط هاییبرایموفقیتیکتاکتیک‬ ‫‪26- 35‬‬ ‫سیاست‬ ‫بازیباعارفیادلجوییازعارف‬ ‫شایدعارفنامزدنشود‬ ‫برادرانهمیشگی‬ ‫فاصله اینیست‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتراسماعیل تبار ‪-‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬سیدضیاءایمانی‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪36- 41‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫جدال روحانی و منتقدان‬ ‫در غیاب اصولگرایان‬ ‫خاکستری‬ ‫‪48-65‬‬ ‫بینالملل‬ ‫گریز از ازادی‬ ‫سیگنال های خصمانه‬ ‫اموزه های امریکایی‬ ‫شوک نفتی‬ ‫ورزش‬ ‫اژیر قرمز برای پیراهن زردها‬ ‫داوریفوتبالایرانمریضاستامافاسدنیست‬ ‫دستور پرزیدنت‬ ‫‪66-73‬‬ ‫بر این‪ ،‬روابط دیگری هســت و احکام دیگری هســت که‬ ‫اولی که‬ ‫این احکام[نیز]راجع به افراد است‪ .‬و کیفیت‪ ،‬از ّ‬ ‫متولد نشده اســت یک فرد؛ یک احکامی برای توطئۀ[‪]1‬‬ ‫تولد یک فرد صحیح‪ ،‬سالم‪ ،‬مهذب‪ .‬و در حالی که ازدواج‬ ‫حاصل می‏شــود بین شــوهر و زن؛ و قبل از ازدواج ـ برای‬ ‫زوجین‬ ‫انتخاب همسر؛ و در زمان ازدواج و در زمان معاشرت ْ‬ ‫با هم؛ در ِ‬ ‫زمان حمل؛ در زمان شــیر دادن بچه؛ زمانی که‬ ‫بچه در دامن مادر باید تربیت بشود؛ زمانی که بچه در پیش‬ ‫معلمهای اول باید تربیت بشوند ـ تمام اینها در اسالم حکم‬ ‫دارد و برای تربیت یک بشر قوانین دارد‪.‬‬ ‫و عالوه بر اینها‪ ،‬مذهب اســام مثل مذهب مسیح‬ ‫نیست که راجع به حکومت و راجع به ادارۀ مملکت دستوری‬ ‫نداشته باشد یا اگر داشته باشد به مسیحیین نرسیده باشد‪.‬‬ ‫اســام حکومت دارد‪ ،‬و حکومتش همــان نحوی‬ ‫که حکومتهای دیگری هســت و تشــکیالت دارد‪،‬‬ ‫تشکیالت دارد لکن تشکیالتی که تمامش بر مبنای‬ ‫عدالت اســت‪ .‬روابط حکومت با رعیــت‪ ،‬با اصناف‬ ‫رعیت‪ ،‬روابط رعیت با حکومــت‪ ،‬روابط حکومت با‬ ‫مذاهب اقلیت‪ ،‬روابط مردم جامعه با اقلیتها‪ ،‬روابط‬ ‫حکومت با حکومتهــای دیگر‪ ،‬روابط خــود جامعۀ‬ ‫اسالمی با جوامع دیگر ـ تمام اینها قوانین دارد‪ .‬و من‬ ‫نمی‏توانم که قوانین اسالم را اینجا برای شما تشریح‬ ‫کنم ـ حتــی اجمالش را‪ .‬ان شــاءال ّل ‏ه اگر چنانچه به‬ ‫شما خداوند توفیق عنایت کند و وارد اسالم بشوید‪،‬‬ ‫بتدریج این مسائل را هر کدام اهلش باشید خواهید‬ ‫فهمید‪.‬‬ ‫مکاتبه خبرساز‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫بازی با عارف‬ ‫یا دلجویی از عارف‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و هشتاد وهفت‪ 23/‬ابان ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫ایا کارگزاران به ریاست‬ ‫عارفتمکینمیکند؟‬ ‫جدال روحانی و منتقدان‬ ‫چگونهنمایشگاهمطبوعات‬ ‫بهموضوعیجنجالی‬ ‫و سیاسی تبدیل شد؟‬ ‫مثلث درگفتوگو با کارشناسان‪ ،‬این فرضیه را ثابتکردهکه‬ ‫مردم ترکیه برای امنیت به سراغ حزب اردوغان رفتند‬ ‫اردوغانسرعقلمیاید؟‬ ‫بررسی سیاستهای منطقهای حزب‬ ‫عدالت و توسعه درصفحات این شماره‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0919 - 2341774 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫توازنقوایجدید‬ ‫مثلث‪ ،‬فرضیههای مختلف درباره توصیه جدید اشتونکارتر‬ ‫بهکشورهای عرب خلیجفارس را بررسیکرده است‬ ‫برادرانهمیشگی‬ ‫مثلث رابطه ایثارگران و رهپویان در‬ ‫ماجرای برجام را بررسیکرده است‬ ‫اختالل در اقتصادهای رانتیر‬ ‫کشورهای حاشیه خلیجفارس در سال‪2020‬‬ ‫هفتصد میلیارد دالرکسری بودجه دارند‬ ‫رفیقفلسفه‬ ‫مخالف تفکیک‬ ‫عالمه جعفریکه بود‬ ‫و چگونه فکرمیکرد؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫ظریف‪ :‬نامزد نمی شوم‬ ‫خبرنامه‬ ‫محمدجواد ظریف می گوید بنا ندارد کاندیدای انتخابات ریاست‬ ‫جمهوری در ســال ‪ 1400‬باشــد‪ .‬او این خبر را به یکی از روزنامه های‬ ‫اصالح طلب داده اســت‪ .‬در خبرنامه این هفته عالوه بــر این موضوع‬ ‫به واکنش ها در مورد ســخنان جنجالی حســن روحانی در نمایشگاه‬ ‫مطبوعات نیز پرداخته ایم‪.‬‬ ‫رهبرمعظمانقالب‪:‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫علت لغزش برخی در فتنه‪88‬‬ ‫نداشتنبصیرتبود‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنــه ای رهبر معظــم انقالب‬ ‫اسالمی در دیدار روســای دانشگاه ها‪ ،‬مراکز و موسسات‬ ‫اموزش عالی‪ ،‬پارک های علم و فناوری و مراکز پژوهشی‬ ‫کشور ضمن تبیین مبسوط تاریخ و میراث و تجربه علمی‬ ‫ کشــور در دوران قبــل و بعد از اســام و جایــگاه و نقش‬ ‫دانشــگاه ها در تاریخ معاصر به ویژه در نهضت اســامی‬ ‫و بعد از پیــروزی انقالب اســامی‪ ،‬بر لــزوم برنامه ریزی‬ ‫ی برای استفاده از میراث و تجارب‬ ‫دانشگاه ها و مراکز علم ‬ ‫علمی متراکــم‪ ،‬به منظور نقش افرینــی در ایجاد «تمدن‬ ‫نوین اســامی» تاکید کردند و گفتند‪« :‬نیازسنجی علمی ‬ ‫برای حال و اینده‪ ،‬جلوگیری از کاهش ســرعت پیشرفت‬ ‫علمی‪ ،‬اجرای دقیق نقشــه جامع علمی‪ ،‬توجه به کیفیت‬ ‫در اموزش عالی‪ ،‬پیگیری جدی ارتباط دانشگاه و صنعت‪،‬‬ ‫نقش افرینی دانشــگاه ها در اقتصاد مقاومتی‪ ،‬گســترش‬ ‫فضای فرهنگ ایمانی و اســامی‪ ،‬عمق بخشی بصیرت‬ ‫دینی و سیاســی و میدان دادن به دانشــجویان و اساتید‬ ‫ارزشی‪ ،‬انقالبی و متدین‪ ،‬از لوازم نقش افرینی دانشگاه ها‬ ‫در شکل گیری تمدن نوین اسالمی است‪ ».‬رهبر انقالب‬ ‫اســامی در این دیدار جلسات با دانشــگاهیان را یکی از‬ ‫بهترین و شیرین ترین جلســات توصیف کردند و با اشاره‬ ‫به جایگاه علم به عنوان ابزار پیشــرفت و اقتدار‪ ،‬افزودند‪:‬‬ ‫«دانشگاه مهمترین مرکز تربیت مدیران اینده کشور است‪،‬‬ ‫به گونه ای که عملکرد مناسب یا غیر مناسب دانشگاه ها در‬ ‫این زمینه‪ ،‬اینده کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای به سابقه طوالنی پرورش‬ ‫و تربیــت بــزرگان و نخبگان علمــی در ایــران‪ ،‬همچون‬ ‫ابن ســینا‪ ،‬فارابی‪ ،‬زکریای رازی‪ ،‬خوارزمی‪ ،‬و تعداد زیاد‬ ‫دیگری از نام اوران علمی در عرصه های مختلف اشاره و‬ ‫خاطرنشــان کردند‪« :‬ایران در طول تاریخ‪ ،‬ق ّله تولید فکر‬ ‫و علم بوده است و این روند تا قبل از دوران قاجار و پهلوی‬ ‫ادامه داشت‪».‬‬ ‫ایشان گفتند‪« :‬متاسفانه در دوران قاجار و پهلوی‪،‬‬ ‫حرکت علمی کشــور به دالیل خاص متوقف شــد و زمانی‬ ‫که دوران شــکوفایی علمی در اروپا بود‪ ،‬ما نتوانســتیم از‬ ‫ی خود استفاده‬ ‫ی و اخالق علم ‬ ‫استعدادها و زمینه های علم ‬ ‫کنیم‪ ،‬بنابراین از حرکت علمی دنیا عقب ماندیم‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی با اشاره به برنامه ریزی غربی ها‬ ‫برای کشورهای به اصطالح جهان سوم‪ ،‬به منظور تربیت‬ ‫مدیرانی براســاس تفکر و ســبک زندگی غربــی از طریق‬ ‫دانشــگاه ها افزودند‪« :‬انها در اجرای ایــن طراحی خود‬ ‫در ایران‪ ،‬به دلیل هویــت ایرانی و همچنین گســترش و‬ ‫تعمیق تفکــرات اســامی و دینی در میان دانشــجویان‬ ‫و دانشــگاهیان با مشــکل مواجه شــدند و بعد از نهضت‬ ‫اسالمی در ســال ‪ ۱۳۴۱‬نیز یک حرکت عظیم و رو به رشد‬ ‫دینی در دانشگاه ها اغاز شد‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای گفتند‪« :‬پیروزی انقالب‬ ‫اســامی که همچون زلزله ای برای دنیای غرب و شــرق‬ ‫ان روز بود‪ ،‬تاثیر بســیار زیادی در دانشــگاه ها گذاشت و‬ ‫در مقطعی سوخت راکتور تهران که برای‬ ‫تولید رادیو دارو اســت‪ ،‬رو بــه پایان بود و‬ ‫غربی ها شــروط خفت باری برای تحویل‬ ‫این ســوخت مطرح کردند امــا جوانان با‬ ‫استعداد و مومن ما با تالش شبانه روزی‪،‬‬ ‫اورانیوم بیست درصد را تولید و نیاز کشور‬ ‫را برطرف کردند‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بسیاری از فداکارترین و صادق ترین یاران انقالب از متن‬ ‫دانشگاه ها بودند‪ ».‬ایشان با اشاره به شرایط دانشگاه ها در‬ ‫‪ ۳۷‬سال گذشته و فراز و فرودها و حضور سالیق گوناگون‬ ‫داخل نظام و جریان های مختلف فکری در دانشــگاه ها‪،‬‬ ‫خاطرنشــان کردند‪« :‬اکنون مهمترین ســوال این است‬ ‫که دانشگاه ها با اســتفاده از این میراث تاریخی و علمی ‬ ‫و تجربه گرانقدر انقالب اســامی‪ ،‬چگونــه می توانند در‬ ‫شــکل گیری «تمدن نوین اســامی» که همان «جامعه‬ ‫ارمانی اسالم» است‪ ،‬نقش افرینی کنند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اســامی‪ ،‬مســئوالن امــوزش عالی و‬ ‫ی را به تفکر و تعمق در این‬ ‫روسای دانشگاه ها و مراکز علم ‬ ‫خصوص فراخواندند و گفتند‪« :‬باید تمام برنامه ها و مسیر‬ ‫حرکت دانشــگاه ها در جهت نقش افرینی در ایجاد تمدن‬ ‫نوین اسالمی باشد‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای الزمه حرکت در این مسیر‬ ‫را‪ ،‬اطالع دقیق و میدانی مسئوالن وزارت علوم و بهداشت‬ ‫از شــرایط واقعی دانشــگاه ها دانســتند و تاکیــد کردند‪:‬‬ ‫«نباید فقط به گزارش ها بســنده کرد بلکه باید خروجی ها‬ ‫را به صورت میدانی مورد بررســی قرار داد تا متوجه شد که‬ ‫اهداف مورد نظر تا چه حد محقق شده اند‪».‬‬ ‫ایشان وجود نیروهای مستعد را برای حرکت علمی‪،‬‬ ‫مهم خواندند و خاطرنشــان کردند‪« :‬مهمتر از نیروهای‬ ‫مســتعد‪ ،‬جهت گیری علمی اســت‪ ،‬زیرا اگر جهت گیری‬ ‫علمی‪ ،‬صحیــح و در چارچوب اخالق و معنویت نباشــد‪،‬‬ ‫تبعات زیادی را به وجود خواهد اورد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪« ،‬استعمار» و «بمب اتم» را‬ ‫دو نمونه تاریخی از نتایج قرار گرفتن علم در مســیر غلط‬ ‫دانستند و افزودند‪« :‬باید همواره مراقب باشیم تا اخالق و‬ ‫معنویت در کنار علم قرار گیرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای «نیاز سنجی علمی» برای‬ ‫حال و اینده کشور را بسیار ضروری خواندند و گفتند‪« :‬در‬ ‫حرکت علمی بایــد نیازهای فعلی و نیازهای اینده کشــور‬ ‫مد نظر قرار گیرند و در رشــته هایی سرمایه گذاری شود که‬ ‫مورد نیاز کشور است‪».‬‬ ‫ی و پایان نامه های‬ ‫ایشان جهت دهی به مقاالت علم ‬ ‫دکترا در چارچوب نیازهای فعلی و اینده کشور را موضوعی‬ ‫مهــم دانســتند و افزودند‪« :‬دانــش هســته ای از جمله‬ ‫موضوعات مورد نیاز کشور است که از سال ها پیش روی‬ ‫ان سرمایه گذاری شد زیرا اگر امکان استفاده از نفت نباشد‬ ‫یا ذخایر نفت به پایان برسد‪ ،‬قطعا نیازمند انرژی جایگزین‬ ‫هستیم‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اســامی بــار دیگر به موضــوع تولید‬ ‫اورانیوم بیست درصد به دست دانشــمندان جوان ایرانی‬ ‫اشــاره کردند و گفتند‪« :‬در مقطعی سوخت راکتور تهران‬ ‫که برای تولید رادیو دارو اســت‪ ،‬رو به پایان بود و غربی ها‬ ‫شــروط خفت باری برای تحویل این سوخت مطرح کردند‬ ‫اما جوانان با اســتعداد و مومن ما با تالش شــبانه روزی‪،‬‬ ‫اورانیوم بیســت درصــد را تولیــد و نیاز کشــور را برطرف‬ ‫کردند‪».‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنــه ای بــا تاکیــد بــر اینکه‬ ‫ســخت ترین مرحلــه غنی ســازی اورانیــوم‪ ،‬تــا میــزان‬ ‫بیســت درصد اســت و دســتیابی به غنی ســازی باالتر از‬ ‫ان تا نود و نــه درصد به راحتی امکان پذیر اســت‪ ،‬گفتند‪:‬‬ ‫«علت دســتپاچگی غربی ها در قضیه هســته ای‪ ،‬همین‬ ‫موضوع بود‪ .‬البته اگــر انها همان موقع ســوخت راکتور‬ ‫تهــران را تحویــل می دادنــد‪ ،‬مــا به دنبال غنی ســازی‬ ‫بیست درصد نمی رفتیم‪ ».‬ایشان در جمع بندی این بخش‬ ‫از سخنان خود خاطرنشــان کردند‪« :‬نیاز سنجی علمی و‬ ‫سرمایه گذاری روی دانش مورد نیاز کشور بسیار مهم است‬ ‫و باید همواره مدنظر قرار گیرد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪« ،‬ســرعت پیشرفت علمی»‬ ‫را بــرای جبــران عقب ماندگی هــا و همچنیــن اســتمرار‬ ‫حرکت علمی‪ ،‬بســیار ضروری و اساسی خواندند و گفتند‪:‬‬ ‫«متاسفانه برخی که خود دانشگاهی هستند‪ ،‬در دانشگاه ها‬ ‫به دانشــجویان می گویند کــه این پیشــرفت های علمی ‬ ‫دروغ است! اگر نادرست اســت‪ ،‬پس چرا مرکز تحقیقات‬ ‫رژیم صهیونیســتی از پیشــرفت علمی ایران ابراز نگرانی‬ ‫می کند؟»‬ ‫ی کشور‪،‬‬ ‫ایشان با اشاره به عقب ماندگی تاریخی علم ‬ ‫ی کشور کم شود‪،‬‬ ‫تاکید کردند‪« :‬اگر سرعت پیشرفت علم ‬ ‫فاصله ما با حرکت علمی دنیا بیشــتر خواهد شد‪ ،‬بنابراین‬ ‫باید سرعت پیشرفت خود را حفظ کنیم‪».‬‬ ‫رهبــر انقــاب اســامی پژوهش محــور شــدن‬ ‫دانشگاه ها‪ ،‬اجرای دقیق نقشه جامع علمی کشور‪ ،‬توجه‬ ‫به کیفیــت اموزش عالــی و تعیین شــاخص های دقیق و‬ ‫منطبق با واقعیات‪ ،‬و ارتباط دانشگاه با صنعت را مورد تاکید‬ ‫قرار دادند و گفتند‪« :‬یکی از راههای ایجاد اشتغال برای‬ ‫دانش اموختگان دانشگاه ها‪ ،‬برقراری ارتباط میان صنعت‬ ‫و دانشگاه اســت که الزمه این موضوع هم‪ ،‬برنامه ریزی‬ ‫وزرای مربوطه و ایجاد همکاری جامع میان دانشگاه ها و‬ ‫صنعت در بخش های دولتی و غیردولتی است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اللــه خامنــه ای به لــزوم نقش افرینی‬ ‫دانشــگاه ها در اقتصــاد مقاومتی از طریق شــرکت های‬ ‫دانش بنیان نیز اشــاره و درخصوص اجرای سیاست های‬ ‫اقتصــاد مقاومتــی‪ ،‬خاطرنشــان کردند‪« :‬درخصــوص‬ ‫اجرای اقتصاد مقاومتــی ان چیزی که بایــد اتفاق بیفتد‬ ‫هنوز اتفاق نیفتاده است و مسئوالن دولتی تازه‪ ،‬گزارشی‬ ‫درباره برنامه های در نظر گرفته شده برای اجرای اقتصاد‬ ‫مقاومتی به من داده اند‪».‬‬ ‫ایشــان در ادامــه به موضــوع مســائل فرهنگی در‬ ‫دانشــگاه ها نیز اشــاره کردند و با انتقاد از برخی اقدامات‬ ‫انجام گرفته‪ ،‬گفتند‪« :‬برخی کار فرهنگی را با کنســرت و‬ ‫اردوهای مختلط اشــتباه گرفته اند و برای توجیه کار غلط‬ ‫خود می گویند‪ ،‬دانشجویان باید شاد باشند!»‬ ‫رهبر انقالب اسالمی افزودند‪« :‬شاد بودن برای هر‬ ‫محیطی خوب است‪ ،‬اما به چه قیمتی؟ به قیمت برگزاری‬ ‫مراســم و اردوهای مختلط؟ مگر غربی ها از اختالط چه‬ ‫بهره ای جز جنایات کنونی جنســی برده اند که ما به دنبال‬ ‫پیروی از همان شیوه ها هستیم؟»‬ ‫حضرت ایت اللــه خامنه ای بــا تاکید بــر اینکه کار‬ ‫فرهنگی ماهیت دیگری دارد‪ ،‬گفتند‪« :‬مسئوالن فرهنگی‬ ‫دانشــگاه ها بفهمند چــه می کننــد‪ .‬کار فرهنگی صحیح‬ ‫این اســت که انســان مومن‪ ،‬متخلق‪ ،‬انقالبی‪ ،‬معتقد به‬ ‫ارمان ها‪ ،‬دوستدار کشور و نظام اسالمی و دارای بصیرت‬ ‫و عمق دینی و سیاسی تربیت شود‪».‬‬ ‫ایشــان بصیرت دینی و سیاســی را بــرای جوانان و‬ ‫جلوگیری از لغزش ها بســیار مهم خواندند و خاطرنشــان‬ ‫کردند‪« :‬علــت لغزش بســیاری از افراد در فتنــه ‪ ،۸۸‬که‬ ‫انسان های بدی هم نبودند‪ ،‬نداشتن بصیرت بود‪ .‬هنگامی‬ ‫ که طرف مقابل می گوید «انتخابات بهانه اســت و اصل‬ ‫نظام نشانه اســت»‪ ،‬فرد معتقد به نظام چه باید بکند؟ اگر‬ ‫بصیرت نباشد‪ ،‬وظیفه لحظه نیاز انجام نخواهد شد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬ایجاد اعتماد به نفس و امید‬ ‫به اینده در میان جوانان را از دیگر کارهای فرهنگی الزم در‬ ‫دانشگاه ها برشمردند و گفتند‪« :‬در کشور نقاط امیدواری‬ ‫بســیار زیاد اســت که از جمله انها ظرفیت های فراوان و‬ ‫موقعیت و اقتدار کنونی کشور است‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنــه ای خود کم بینی را بزرگترین‬ ‫خطر خواندند و افزودند‪« :‬خود کم بینی و دست کم گرفتن‬ ‫توانایی و قدرت ملت و کشور باعث می شود‪ ،‬در شرایطی‬ ‫که همه به قدرت و نفوذ جمهوری اسالمی ایران در منطقه‪،‬‬ ‫اذعان دارند‪ ،‬فردی در داخل بگوید «ما کســی نیستیم و‬ ‫منزوی هستیم!»»‬ ‫ایشــان تربیت جوانان معتقد به اســتقالل فکری‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬فرهنگی و اقتصادی را از دیگر کارهای فرهنگی‬ ‫الزم در دانشگاه ها دانستند و گفتند‪« :‬خبرهایی که به من‬ ‫از برخی دانشگاه ها می رسد و امیدوارم که درست نباشند‪،‬‬ ‫بر خالف این موارد است به گونه ای که تشکل های مومن و‬ ‫انقالبی و خوشفکر را تحت فشار قرار می دهند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اســامی خطاب به مســئوالن وزارت‬ ‫علوم و بهداشت و روسای دانشگاه ها تاکید کردند‪« :‬باید‬ ‫به جوان هــای انقالبی و مومن‪ ،‬خــوش روحیه‪ ،‬متدین و‬ ‫دارای عزت نفس میدان بدهید‪ ،‬به گونه ای که فضا دست‬ ‫انها باشد‪».‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنــه ای در جمع بنــدی‬ ‫سخنان شــان‪ ،‬با اشــاره به عالقه دیرین و فراوان خود به‬ ‫دانشگاه و جامعه دانشگاهی‪ ،‬خاطرنشان کردند‪« :‬امروز‬ ‫دانشگاه و دانشجو اماج بزرگترین توطئه هاست و دشمنان‬ ‫کشور از حضور دانشــگاهیان با روحیه انقالبی و تهاجمی‬ ‫ در میدان و برهم زدن خط قرمزهای انان و باال بردن پرچم‬ ‫علم و پر رنگ کردن شــعارهای انقالبی وحشــت دارند و‬ ‫برای مقابله با این حرکت برنامه ریزی و هزینه های سنگینی‬ ‫می کنند‪».‬‬ ‫ایشان به تغییر روش های استعماری در دوره کنونی‬ ‫اشاره کردند و افزودند‪« :‬ســلطه گران اکنون به دنبال این‬ ‫هستند که تفکر عناصر فعال‪ ،‬هوشمند و نخبه یک کشور‬ ‫را به نحــوی تغییر دهند کــه این عناصر‪ ،‬اهــداف انان را‬ ‫براورده کنند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اللــه خامنــه ای همچنین بــا تاکید بر‬ ‫ضــرورت ترویــج ارزش هــا در محیط های دانشــگاهی‪،‬‬ ‫گفتند‪« :‬باید به دغدغه دانشــجویان ارزشــی و انقالبی و‬ ‫همچنین هزاران نفر از اســاتید مومن و انقالبی که امروز‬ ‫در دانشگاه ها هستند‪ ،‬توجه کرد و از این اساتید قدردانی‬ ‫و قدرشناسی کرد‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مباحثه ‪ 2‬رئیس‬ ‫ایت ال ّله املی الریجانی به‬ ‫صحبت های حسن روحانی‬ ‫پاسخ گفت‬ ‫اعتراض به صداوسیما‬ ‫سرافراز و پورمحمدی از مردم‬ ‫اذربایجان عذرخواهی کردند‬ ‫پروژه نفوذ «نزار»‬ ‫یک تبعه لبنانی ‪ -‬امریکایی‬ ‫بازداشت شد‬ ‫‪11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مباحثه ‪ 2‬رئیس‬ ‫ایت ال ّله املی الریجانی به صحبت های حسن روحانی پاسخ گفت‬ ‫نمایشگا ه مطبوعات سال ‪ 93‬یکی از حاشیه سازترین‬ ‫نمایشــگاه هایی بود که دولــت یازدهم برگــزار کرد‪ .‬این‬ ‫دومین دوره برگزاری نمایشگاه مطبوعات در دولت روحانی‬ ‫است که همزمانی ان با دستگیری برخی روزنامه نگاران و‬ ‫همچنین عدم حضور برخی از رسانه های منتقد دولت در ان‬ ‫موجب شد تا بازتاب های وسیعی داشته باشد‪ .‬اما مهمترین‬ ‫بخش این نمایشگاه‪ ،‬سخنرانی افتتاحیه روحانی بود که در‬ ‫ان کنایه هایی به قوه قضائیه دیده می شد‪ .‬کنایه هایی که‬ ‫پاسخ املی الریجانی را در پی داشت‪.‬‬ ‫تسنیم و نسیم نیز به نمایشگاه نرفتند‪ .‬همچنین سایت های‬ ‫پربازدید متعلــق به اصولگرایــان همچــون جهان نیوز‪،‬‬ ‫رجانیوز‪ ،‬راه دانا‪ ،‬مشرق و ‪ 598‬که در سال های گذشته در‬ ‫نمایشگاه مطبوعات شرکت می کردند امسال در نمایشگاه‬ ‫حاضر نشــدند‪ .‬البته انها در توضیح این اقدام به «فشــار‬ ‫دولت به مطبوعات منتقد» اشــاره کردنــد‪ .‬دو نگاه درباره‬ ‫این عدم حضور رسانه های منتقد وجود داشت‪ .‬برخی ان‬ ‫را سیاسی می دانســتند و برخی دیگر معتقد بودند این تنها‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫انها که نیامدند‬ ‫پیش از اغــاز برگزاری نمایشــگاه نشــریات منتقد‬ ‫دولت تصمیــم گرفتنــد تا در این نمایشــگاه به نشــانه‬ ‫اعتراض بــه سیاســت های تبعیض امیز وزارت ارشــاد‬ ‫شــرکت نکننــد‪ .‬روزنامه های وطــن امــروز‪ ،‬کیهان و‬ ‫جوان در کنار هفته نامه های پنجــره‪ 9 ،‬دی و یا لثارات‬ ‫و رمز عبور از نشــریات مکتوبی بودند که از این کمپین‬ ‫حمایت کردند و شــاید این اولین بار باشــد کــه کیهان‬ ‫به عنوان یکی از بزرگترین موسســات مطبوعاتی کشور‬ ‫در بزرگتریــن گردهمایــی خانــواده مطبوعــات حضور‬ ‫نداشته است‪.‬‬ ‫در کنار این نشــریات‪ ،‬ســه خبرگزاری مهم فارس‪،‬‬ ‫رئیس قــوه قضاییه به عــاوه این بخش‬ ‫از ســخنان رئیس جمهور را که «از طریق‬ ‫برخی روزنامه ها می تــوان فهمید که فردا‬ ‫چه کســی دستگیر می شــود» نادرست و‬ ‫خالف واقع و توهین به دســتگاه قضایی‬ ‫دانســت و معتقد بــود‪« :‬چرا با ســخنانی‬ ‫که به قول طلبه ها از ســنخ تناقض صدر و‬ ‫ذیل اســت به حرف های خالف واقع دامن‬ ‫می زنیم و این طور القا می کنیم که روزنامه‬ ‫خاصی بر قوه قضاییه سیطره دارد؟‬ ‫یک اعتراض صنفی و خواسته شغلی است که انها را وادار‬ ‫به این کار کرده اســت‪ .‬برخی از کانال هــای تلگرامی نیز‬ ‫خبری را مبنی بر اینکه حسام الدین اشــنا مسئول فشار بر‬ ‫مطبوعات بوده است منتشر کردند که اشنا ان را رد کرده و‬ ‫گفته بود‪« :‬دروغ خوب نیست و عاقبت به خیری ندارد؛ چرا‬ ‫برای توجیه یک کار اشتباه به دروغ متوسل می شویم؟»‬ ‫روحانی در نمایشگاه‬ ‫افتتاحیه امســال نمایشــگاه مطبوعــات همراه بود‬ ‫با ســخنرانی حســن روحانــی‪ .‬او درحالی به نمایشــگاه‬ ‫رفــت کــه تنهــا دو روز از دســتگیری چهار نفر گذشــته‬ ‫بود کــه حداقــل یکــی از انهــا در روزنامه ایــران (ارگان‬ ‫دولــت) مقاله می نوشــت‪ .‬موضــوع این دســتگیری ها‬ ‫یکــی از مهمترین بخش هــای ســخنرانی رئیس جمهور‬ ‫بود‪.‬‬ ‫رئیس جمهوری در این سخنرانی به موضوع توقیف ‬ ‫مطبوعات اشــاره کرد‪ .‬او بدترین جوانمرگی را جوانمرگی‬ ‫رســانه دانســت و گفت‪« :‬خیلی نامطلوب است که وقتی‬ ‫رسانه ای هنوز به طور کامل متولد نشده‪ ،‬بال و پر نگشوده‬ ‫و کامال خــود را معرفی نکــرده‪ ،‬به دالیل واهــی گرفتار و‬ ‫تعطیل شود‪».‬‬ ‫روحانی درباره توقیف مطبوعات نیز قانون را مالک‬ ‫خبرنامه‬ ‫دانســت و در اظهاراتی تعجب برانگیز گفت که اظهارات‬ ‫یک «مامور امنیتی» نمی تواند معیار ارزیابی باشد‪« :‬اگر‬ ‫رسانه ای مرتکب تخلفی شود این نهاد نظارتی رسانه است‬ ‫که می تواند بگوید تخلفی واقع شــده است‪ ،‬نه اینکه نهاد‬ ‫دیگری اعالم جرم کند‪ .‬ان نهــادی می تواند‪ ،‬به ارزیابی‬ ‫فعالیت نشــریات و مطبوعــات بپردازد که بــرای این کار‬ ‫ایجاد شــده و بر پایه معیار و قانون فعالیــت می کند و نظر‬ ‫یک مامور امنیتــی نمی تواند معیار ارزیابــی فعالیت های‬ ‫رسانه ای باشد‪».‬‬ ‫رئیس جمهوری همچنین در بخش دیگری «انقالبی‬ ‫بودن» را پایبندی به اخالق‪ ،‬دروغ نگفتن‪ ،‬تهمت نزدن و‬ ‫دادن اعتماد و امید به مردم خواند و افزود‪« :‬تالش برای‬ ‫ریختن ابروی اشخاص خالف اموزه های اسالمی است‪.‬‬ ‫معنا ندارد رســانه ای برای همیشه حاشــیه امنیت داشته‬ ‫باشد و یا به جای اطالع رسانی‪ ،‬نقش پلیس مخفی را نیز‬ ‫ایفا کند و شما از محتوای ان اگاه شوید که فردا چه کسی‬ ‫بازداشت خواهد شد و کجا تعطیل می شود و یا ابروی چه‬ ‫کسی ریخته خواهد شد‪».‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬انقالبی گــری با اینکه از یک پایگاه‬ ‫و یــک بخــش از حکومــت‪ ،‬به بخــش دیگــر حکومت‬ ‫هجمه شــود‪ ،‬منافــات دارد‪ .‬مــا کــه روزگاری به دنبال‬ ‫هماهنگــی راهبــردی بودیــم‪ ،‬نبایــد به گونــه ای عمل‬ ‫کنیــم که امروز اینگونه اســتنباط شــود که بــرای ایجاد‬ ‫ناهماهنگــی راهبردی تــاش می کنیم؛ ایــن بزرگترین‬ ‫خطری اســت که می تواند یک جامعــه را تهدید کند‪».‬‬ ‫این بخش از اظهــارات رئیس جمهور به نظر می رســید‬ ‫به موضوع دســتگیری ها مرتبط باشــد‪ ،‬چرا کــه یکی از‬ ‫دستگیرشــدگان لبنانی تبــاری بود کــه از مدعوین خانم‬ ‫مالرودی از نهادریاســت جمهوری به شــمار می رفت‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر به نظر می رســد منظور از عدم هماهنگی‬ ‫راهبردی می تواند اشاره ای مستقیم به عدم اطالع دولت‬ ‫از این ماجرا باشد‪.‬‬ ‫همه قابل نقد هستند‬ ‫او در عیــن حــال تیغ انتقــاد خودش را نســبت به‬ ‫برخی نشــریات که از انها نام نبرد‪ ،‬تیز تــر کرد و گفت‪:‬‬ ‫«مگــر قابل تحمل اســت کــه در یک کشــوری برخی‬ ‫رسانه ها برای همیشه از تنبیه‪ ،‬توقیف‪ ،‬تعطیل و تهدید‬ ‫مصون باشــند و حاشــیه امن امنیتی دائمی بــرای انها‬ ‫مقرر شــده باشــد و نه تنها هرچه بخواهنــد بگویند بلکه‬ ‫گاهی هم به عنوان پلیــس مخفی عمل کنند؟ شــما از‬ ‫برخی نشــریات می فهمید که فردا چه کســی دســتگیر‬ ‫می شــود؛ فردا کجا تعطیل می شود و ابروی چه کسانی‬ ‫باید برود‪ ».‬این بخش از اظهــارات رئیس جمهور مورد‬ ‫توجه رســانه های خارجی نیــز قرار گرفتــه و انها معتقد‬ ‫بودند که منظور روحانی روزنامه کیهان اســت‪ .‬کیهان‬ ‫نیز روز بعد در گزارشی از تله پاتی روحانی و رسانه هایی‬ ‫مانند صدای امریکا و بی بی ســی حــرف زد و به بازتاب‬ ‫سخنان رئیس جمهور توسط این رســانه ها پرداخت که‬ ‫همه قابل نقد هستند‪.‬‬ ‫نباید از ان مایوس شود؛ زیرا قاضی مامن جامعه است‪».‬‬ ‫این بخش از اظهارات روحانی بی پاســخ نمانــد‪ .‬روز بعد‬ ‫ایت الله املی الریجانی به ان پاسخ داد و مشخصا به این‬ ‫بخش از اظهارات رئیس جمهور اشاره کرد‪.‬‬ ‫روحانی در بخــش پایانی نیز به موضــوع انتخابات‬ ‫اشــاره کرد و اظهار امیدواری کرد کــه در انتخابات پیش‬ ‫رو «همه باید بتوانند افراد مورد نظرشان را در لیست های‬ ‫انتخاباتی ببینند»‪ .‬این بخش نیز از ســوی رئیس دستگاه‬ ‫قضا به صورت تلویحی پاسخ داده شد‪.‬‬ ‫پرهیز از اختالف افکنی‬ ‫یــک روز بعــد رئیس دســتگاه قضــا بــه اظهارات‬ ‫روحانی اشاره کرد و ضمن تاکید بر اینکه تاکنون تالش‬ ‫کرده است از «ســخنان تنش افرین» دوری کند از باب‬ ‫نصیحت و نقد به اظهــارات روحانی با تصریــح بر اینکه‬ ‫«نباید نســبت به قوه قضاییــه جفا کرد» گفــت‪« :‬همه‬ ‫می دانند کــه همواره از دولــت حمایت کــرده ام؛ بعد از‬ ‫این هم حمایــت خواهم کرد‪ .‬رئیس جمهــور محترم دو‬ ‫ســه عبارت را به کار بردند از جمله اینکه قوه قضاییه باید‬ ‫مامن جامعه باشــد و اگر نمک ســالم باشــد‪ ،‬هر چیزی‬ ‫اشکال داشته باشــد می توان جلوی ان را گرفت اما اگر‬ ‫نمک فاسد شــود کار بسیار سخت می شــود‪ ،‬باید پرسید‬ ‫مقصود از این جمالت شــرطی چیســت ان هم در حالی‬ ‫که ایــن جمالت در مورد قــوه مجریه هــم کاربرد دارد و‬ ‫می توان گفــت اگر قوه مجریه فاســد شــود‪ ،‬اگر دولت‬ ‫فاســد شــود و اگر رئیس جمهور فاســد شــود کار سخت‬ ‫می شود‪».‬‬ ‫ایت اللــه املی الریجانی اظهار کــرد‪« :‬اگر مقصود‬ ‫این اســت که القا کنیم قوه قضاییه این طور شــده است‬ ‫که افترا اســت و اگر غیر از ان باشد اهانت است‪ ،‬چرا باید‬ ‫دستگاهی را که مشــغول خدمت به مردم است و با وجود‬ ‫تنگناهای شــدید و مشــکالت متعدد بودجه و امکانات‪،‬‬ ‫در طول ســال ‪ ۱۵‬میلیون پرونده را رسیدگی می کند مورد‬ ‫عتاب و خطاب وهن امیز قرار دهیم و مستمســکی برای‬ ‫بدخواهان‪».‬‬ ‫رئیس قــوه قضاییه به عالوه این بخش از ســخنان‬ ‫رئیس جمهور را که «از طریق برخــی روزنامه ها می توان‬ ‫فهمید که فردا چه کســی دستگیر می شــود» نادرست و‬ ‫خالف واقع و توهین به دســتگاه قضایی دانست و معتقد‬ ‫بود‪« :‬چرا با ســخنانی که به قول طلبه ها از ســنخ تناقض‬ ‫صدر و ذیل است به حرف های خالف واقع دامن می زنیم‬ ‫و این طور القــا می کنیم که روزنامه خاصــی طوری بر قوه‬ ‫قضاییه ســیطره دارد کــه امــروز می گوید و فــردا فردی‬ ‫دستگیر می شود‪ ،‬اینها سخنان خالفی است که هیچ گاه‬ ‫انتظار بیان ان را از مســئوالن مطلع نظــام نداریم‪ .‬البته‬ ‫ممکن اســت روزنامه ای تخلف کند و از اطالعات خود به‬ ‫نحو نادرست اســتفاده کند‪ ،‬این ربطی به دستگاه قضایی‬ ‫ندارد‪».‬‬ ‫او همچنیــن درحالی کــه روحانــی از «حضور همه‬ ‫سلیقه ها در لیســت انتخاباتی» ســخن گفته بود‪ ،‬اظهار‬ ‫ داشت‪« :‬این سخن که گفته شده است «همه باید بتوانند‬ ‫افراد موردنظر خــود را در لیســت های انتخاباتی ببینند»‬ ‫سخن مقبولی نیست‪».‬‬ ‫روحانی پیشــتر نیز گفتــه «هیچ قوه ای نیســت که‬ ‫مردم بــدون لکنت نظــر خــود را بگویند به جــز دولت» و‬ ‫«وقتی بگوییــد از قوه قضاییــه انتقاد کنیــد می گویند تو‬ ‫را به خدا‪ ،‬اقــا بگذارید زندگی مــان را بکنیم‪ ».‬اظهاراتی‬ ‫که نشــان می داد به اعتقاد روحانی قــوه قضائیه نقد پذیر‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫اظهارات روحانی در رســانه های خارجی نیز بازتاب‬ ‫داشت‪ .‬نیویورک تایمز نوشته بود‪« :‬رئیس جمهور ایران با‬ ‫متهم کردن برخی رسانه های تندروی داخلی به پلیس های‬ ‫مخفی از عملکرد این رسانه ها انتقاد کرد‪».‬‬ ‫بعد از اظهــارات رئیس جمهــور‪ ،‬عبــاس مقتدایی‬ ‫از نماینــدگان مجلس بــه ان واکنش نشــان داد و معتقد‬ ‫بود که دولــت نبایــد «ناتوانی خــود را گــردن نهادهای‬ ‫تاثیرگــذار» بینــدازد‪ .‬او معتقد بــود بی توجهی ها موجب‬ ‫ایجاد «هــاری سیاســی» می شــود‪« :‬اینکه بخشــی از‬ ‫بدنه های دولت در باالترین سطوح‪ ،‬مجموعه هایی مانند‬ ‫بسیج‪ ،‬سپاه‪ ،‬شــورای نگهبان یا برخی نهادهای دیگر از‬ ‫جمله مجلس شورای اسالمی که ســاختارها و نهادهای‬ ‫رسمی قانونی و تاثیرگذار کشور هستند را مورد هجمه قرار‬ ‫دهند‪ ،‬برای اینکه بخشی از ناکارامدی های خود را گردن‬ ‫انها بیندازند از اســاس با شــیوه صحیــح حکومت داری‬ ‫مغایرت دارد‪».‬‬ ‫حسام الدین اشــنا نیز درباره اظهارات رئیس جمهور‬ ‫توضیح داد که لحن روحانــی نه تنها تغییر نکــرده‪ ،‬بلکه‬ ‫مالیم تر هم شده و در مورد کاهش یارانه های منتقدان نیز‬ ‫گفت‪« :‬هر چه میزان انتقاد به سیاست های دولت بیشتر‬ ‫باشد یارانه ان رسانه کاهش می یابد‪ ،‬البته این رابطه ممکن‬ ‫است که به صورت بر عکس هم اتفاق بیفتد یعنی ممکن‬ ‫است هر چقدر که یارانه کمتر شود انتقاد بیشتر شود‪».‬‬ ‫هرچــه بــود نمایشــگاه دوم مطبوعــات در دولــت‬ ‫یازدهم بدون حضور رســانه های منتقد و شــناخته شــده‬ ‫دولت اما با حاشــیه های فــراوان برگزار شــد‪ .‬روحانی در‬ ‫بخشــی از اظهاراتــش گفته بود کــه قابل قبول نیســت‬ ‫که با پــول بیت المــال علیه دولت بنویســند و ایــن کار را‬ ‫باید با پول شــخصی انجــام داد‪ .‬باید منتظــر ماند و دید‬ ‫که ایــا یارانــه رســانه های منتقــدان دســتخوش تغییر‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫حسام الدین اشنا درباره‬ ‫اظهارات رئیس جمهور توضیح‬ ‫داد که لحن روحانی نه تنها تغییر‬ ‫نکرده ‪ ،‬بلکه مالیم تر هم شده‬ ‫عباس مقتدایی از نمایندگان مجلس‬ ‫گفته است که دولت نباید «ناتوانی خود‬ ‫را گردن نهادهای تاثیرگذار»‬ ‫بیندازد‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫رئیس جمهور در بخش دیگری از ســخنانش به قوه‬ ‫قضائیــه پرداخت و گفت‪« :‬دســتگاه قضایــی باید مامن‬ ‫جامعه باشد‪ .‬هر چیزی اشکال داشته باشد اگر نمک سالم‬ ‫باشد می شود جلویش را گرفت اما وقتی نمک فاسد باشد‬ ‫کار بسیار دشوار می شــود‪ ».‬او تاکید داشت که دستگاه‬ ‫قضا باید مامن جامعه باشــد‪« :‬دســتگاه قضا پایگاه امن‬ ‫مردم اســت‪ .‬مردم ان روزی کــه از همه اعــم از دولت‪،‬‬ ‫روزنامه ها‪ ،‬اســتاد دانشــگاه و حتی عالم مایوس شوند‪،‬‬ ‫باب عدل در خانه قاضی اســت که هیچ وقت و هیچ کس‬ ‫خبرنامه‬ ‫کنایه روحانی به قوه قضائیه‬ ‫‪13‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫اعتراض به صداوسیما‬ ‫سرافراز و پورمحمدی از مردم اذربایجان عذرخواهی کردند‬ ‫ماجرای اهانت به یکی از مهمترین اقوام ایرانی سبب‬ ‫شد تا سرافراز‪ ،‬رئیس سازمان صداوسیما ناچار شود به این‬ ‫دلیل عذرخواهی کند‪ .‬او گفت‪« :‬رسانه از خطای به وجود‬ ‫امده پوزش می طلبــد و در ایفای وظایــف خود در تحکیم‬ ‫وحدت اقوام و انســجام ملــی با همتــی مضاعف تالش‬ ‫خواهد کرد‪».‬‬ ‫در بخشی از برنامه «فیتیله» که برای کودکان تهیه‬ ‫و پخش می شد‪ ،‬در ایتمی نمایشــی درباره مسواک زدن‪،‬‬ ‫شــخصیت های نمایش ترکی حرف می زنند که با واکنش‬ ‫منفی اذری های ایران روبه رو شد‪ .‬اقای سرافراز همچنین‬ ‫گفت که با مدیران و عناصر دخیل در ساخت و پخش این‬ ‫قسمت‪« ،‬برخورد جدی و رسیدگی کامل» می شود‪ .‬سازمان‬ ‫صدا و سیما هم در بیانیه ای رسما عذرخواهی و اعالم کرد‬ ‫که پخش این برنامه فعال متوقف شده است‪.‬‬ ‫در بیانیه صدا و سیما امده بود که در برنامه جمعه ‪۱۵‬‬ ‫ابان ماه‪« ،‬به سبب اشتباه‪ ،‬بی دقتی و عدم نظارت درست‬ ‫عوامل برنامه ســاز و ناظر مربوطــه‪ ،‬دیالوگ هایی به زبان‬ ‫اذری بیان می شود که باعث تمســخر و در نتیجه رنجش‬ ‫خاطر و ناراحتی هموطنان غیور و عزیز اذری زبان شــده و‬ ‫شکایاتی را موجب می گردد‪».‬‬ ‫این بیانیه می افزود که مدیر پخش و مدیر گروه کودک‬ ‫شبکه دو «به دلیل سهل انگاری توبیخ کتبی خواهند شد» و‬ ‫جانشین مدیر پخش که مسئول نهایی نظارت برنامه هاست‬ ‫نیز «توبیخ و از مسئولیت برکنار می شود‪».‬‬ ‫در واکنش بــه پخش ایــن برنامه ده ها نفــر از مردم‬ ‫ارومیه روز دوشــنبه در دانشگاه این شــهر دست به تجمع‬ ‫زدنــد‪ .‬شــرکت کنندگان در ایــن تجمــع پالکاردهایی در‬ ‫اعتراض به «نژادپرستی» و تبعیض علیه ترک ها در دست‬ ‫داشــتند‪ .‬فیتیله از برنامه های ویژه کودکان و نوجوانان در‬ ‫شبکه دوم تلویزیون ایران اســت و در بیانیه صدا و سیما از‬ ‫ان به عنوان برنامه ای «باسابقه و پربیننده» یاد شده بود‪.‬‬ ‫برنامه «فیتیله جمعــه تعطیله» از ســال ها پیش در‬ ‫تلویزیون ایران پخش شــده و هســته اصلی برنامه سازان‬ ‫ان را اعضای گروه تئاتر چهره نما‪ ،‬محمد مسلمی‪ ،‬حمید‬ ‫گلی و علی فروتن تشکیل می دهند‪ .‬موضوع این اهانت با‬ ‫واکنش شدید اذری زبانان روبه رو شد و در شبکه های مجازی‬ ‫و رسانه های جمعی به ان پرداخته و انتقادات بسیاری وارد‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫ظریف‪ :‬نامزد‬ ‫‪ 1400‬نیستم‬ ‫محمد جواد ظریف هفته گذشــته در مصاحبه ای با‬ ‫روزنامه شــرق گفت که «به ضرس قاطع» می گوید که در‬ ‫انتخابات سال ‪ 1400‬شرکت نخواهد کرد‪ .‬برخی بر این باور‬ ‫بودند که او ممکن است برای روحانی همچون داووداوغلو‬ ‫برای اردوغان باشد‪ .‬با این حال او این احتمال را رد می کند‪.‬‬ ‫او در جــواب مصاحبه کننــده که می گفت‪« :‬لبخند شــما‬ ‫هنگام «خیر» گفتن برای حضور در انتخابات سال ‪ ١٤٠٠‬را‬ ‫می توان این‪‎‬گونه تعبیر کرد که می توانیم ظریف را در قامت‬ ‫یک رئیس جمهور ببینیم؟‪ ،‬پاسخ می دهد‪« :‬بازهم خیر‪ ،‬از‬ ‫خدا می خواهم به من در همین مســئولیت و جایگاهی که‬ ‫هســتم کمک کند تا بخشــی از محبت های مردم را پاسخ‬ ‫بگویم»ظریف تنها وزیرخارجه ایران است که با وزیرخارجه‬ ‫امریکا نه تنها مذاکره داشته بلکه تعداد این دیدارها از ‪50‬‬ ‫جلســه نیز فراتر رفته اســت‪ .‬او در این مصاحبه می گوید‬ ‫«هرکاری در ایــران انجام می دهــد بــرای او هزینه بردار‬ ‫است» به گفته او مخالفان اصلی او و دلواپسان نگران این‬ ‫هستند که «امریکایی ها عهدشــکنی کنند و برجام را اجرا‬ ‫نکنند» او همچنین خطاب به مخالفان گفته‪ « :‬کسی نباید‬ ‫نگران باشد که در موضوعی با این درجه از اهمیت‪ ،‬باوجود‬ ‫مخالفت مســئوالن عالی کشــور‪ ،‬اقدامی صورت بگیرد‪.‬‬ ‫مخالفان مطمئن باشــند که وزارت امور خارجه و دستگاه‬ ‫دیپلماسی کشور به دنبال این موضوع نیست‪».‬‬ ‫وی در بخش دیگری از این گفت وگو درباره تهدید به‬ ‫ترورش گفته‪« :‬ممکن است فرد دیگری چنین تهدیدی را‬ ‫شنیده باشد‪ ،‬اما من نشنیده ام‪ .‬بعید هم می دانم دوستان‬ ‫ما و منتقدان سیاســت های دولت دستشان الوده به چنین‬ ‫اقداماتی شــود‪ .‬صحبت هایی که هفته های گذشــته در‬ ‫مجلس انجام شد‪ ،‬عادی اســت‪ .‬ما با این نوع صحبت ها‬ ‫بسیار روبه رو می شویم‪ .‬تهدید بوده اما تهدید به ترور را بعید‬ ‫می دانم کسی گفته باشد‪».‬‬ ‫او در عیــن حال تاکیــد کرده که رهبری همیشــه در‬ ‫جریان ریز مذاکرات بوده‪« :‬تیــم مذاکره کننده گزارش ها‬ ‫را بالفاصله بعد از پایان مذاکرات با جزئیات خدمت رهبری‬ ‫ارائه می کرد‪ .‬اینکه من همــواره گفته ام رهبری در جریان‬ ‫ریز مذاکرات بوده اند‪ ،‬حتما بوده اند؛ اما اینکه رهبری در ریز‬ ‫مذاکرات مداخله می کردند‪ ،‬حتما نمی کردند‪».‬‬ ‫نظر ایت الله مصباح در مورد دموکراسی‬ ‫الریجانیگزینهاصالح طلباننیست‬ ‫احتمال انتخاب روحانی در دوره بعد‬ ‫ضعیفاست‬ ‫ایت اللهمصباح یزدیدردیدارجمعیازمسئوالنشورای‬ ‫حلاختالفاستانکهگیلویهوبویراحمد‪،‬بااشارهبهاینکهحق‬ ‫حاکمیت بر مردم تنها برای خدا و کســانی است که از خداوند‬ ‫اجازه حکومت داشته باشند‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬طبق ایه قران‪،‬‬ ‫اطاعت از پیامبران هم به اذن خدا واجب است؛ یعنی اگر اذن‬ ‫خداوند نباشد‪ ،‬از انبیا هم نمی توان تبعیت و پیروی کرد‪».‬وی‬ ‫با اشــاره به اینکه دالیل متعددی وجود دارد کــه ولی فقیه در‬ ‫زمان غیبت‪ ،‬به عنوان نا یب امام‬ ‫عصر (عج) به شــمار مــی رود و‬ ‫اطاعت از وی واجب است‪ ،‬ادامه‬ ‫داد‪« :‬اما عده ای خود را به غفلت‬ ‫می زنند و دموکراسی را همچون‬ ‫وحی منزل و مقدس تــر از همه‬ ‫مقدسات می دانند‪».‬‬ ‫رئیــس شــورای مرکزی‬ ‫حزب ندای ایرانیان در واکنش‬ ‫به اعتقاد برخی کــه الریجانی‬ ‫را گزینه مناســبی برای ریاست‬ ‫مجلس اینده می دانند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ما چنیــن اعتقــادی نداریم؛‬ ‫چراکه رئیــس فعلــی مجلس‬ ‫شورای اســامی در یک صف دیگر و ما در جبهه دیگر قرار‬ ‫داریم‪ ».‬خرازی ادامه داد‪« :‬با توجــه به اینکه الریجانی در‬ ‫ماجرایبرجامبهدولتکمککردهاست‪،‬عده ایمی خواهند‬ ‫کام وی را شیرین کنند‪ ،‬در حالی که ما معتقدیم که این گونه‬ ‫نیست و ما با الریجانی اختالفات فکری و سیاسی داریم و در‬ ‫اینحال‪،‬احترامخاصیبرایایشانقائلهستم‪،‬چونیکی‬ ‫ازچهره هایفوق العادهسیاستمدار‪،‬جدیوفعالاست‪».‬‬ ‫مصباحی مقدم باتاکیدبراینکهدولتدرحلمشکالت‬ ‫اقتصادی کند اســت‪ ،‬گفت‪« :‬با ادامه مسیر کنونی دولت‪،‬‬ ‫احتمال انتخاب روحانی در دوره بعد ضعیف اســت‪ ».‬وی‬ ‫بیان داشت ‪« :‬امار واردات در شش ماهه اول سال حکایت از‬ ‫کاهش واردات دارد‪ .‬این طور نیست که واردات ما نسبت به‬ ‫سالگذشتهوسال هایگذشته‬ ‫افزایش جدی پیدا کرده باشد‪.‬‬ ‫دولت بایــد ترکیــب واردات را‬ ‫به گونه ای قرار دهد که تولید ما‬ ‫تقویت شــود و ما شاهد واردات‬ ‫ماشــین االت و قطعات و ابزار‬ ‫تولید به جای واردات کاالهای‬ ‫نهاییومصرفی باشیم‪».‬‬ ‫یک تبعه لبنانی ‪ -‬امریکایی بازداشت شد‬ ‫در هفته گذشــته یک تبعه لبنانی‪-‬امریکایی به اتهام‬ ‫جاسوسی در خاک جمهوری اسالمی ایران بازداشت شد‪.‬‬ ‫نزار زاکا که در پایگاه ریورســاید امریکا اموزش دیده است‬ ‫به عنوان یک شهروند امریکایی محسوب می شود و این در‬ ‫حالی است که مقامات امریکایی ضمن تایید این مطلب‪،‬‬ ‫از پذیرفتن مسئولیت او شانه خالی کرده و ان را به مقامات‬ ‫لبنانی حواله کرده اند‪.‬‬ ‫نزار زاکا به عنوان یک مهره اطالعاتی دستگاه امنیتی‬ ‫امریکا به شــمار می اید‪ .‬او فعالیت هــای مختلفی را برای‬ ‫س جاسوسی امریکا انجام داده است‪ .‬این شخص که‬ ‫سروی ‬ ‫به عنوان گنج پنهان در میان منابع اطالعاتی ایاالت متحده‬ ‫مشهور است در جریان انقالب سدری لبنان نقش ویژه ای را‬ ‫ایفا کرده است‪ .‬نزار زاکا از عواملی است که در سال ‪۲۰۰۵‬‬ ‫و در جریان ترور رفیق حریری با همراهی مقامات امریکایی‬ ‫بشار اسد را متهم به کشتن نامبرده کرده و در نتیجه موجبات‬ ‫این مساله را فراهم کرد که روابط حسنه بین سوریه و لبنان‬ ‫مخدوش و اتش فتنه و تفرقه شــعله ور شود‪ .‬او که دبیرکل‬ ‫سازمان عربی اطالعات و ارتباطات بوده‪ ،‬در زمینه فضای‬ ‫سایبری نیز فعالیت های مختلفی انجام داده و در اسنادی‬ ‫که از ویکی لیکس منتشر شده‪ ،‬امده است‪« :‬او پیش از این‬ ‫حامی جریان ازاد ملی لبنان بوده است‪ ،‬اما بعدها و در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۹‬مسئولیت ستاد انتخاباتی جریان‪ ۱۴‬مارس در منطقه‬ ‫زحله را به عهده گرفت‪.‬‬ ‫پیروزی جریان سعید حریری در انتخابات باعث شد‬ ‫تا اسرائیل بتواند اقدامات خود را علیه لبنان گسترش داده‬ ‫و لبنان را به لحاظ سیاست داخلی تضعیف و متفرق نماید‪.‬‬ ‫به این ترتیب ژنرال میشــل عون رهبر ائتالف ضد سوری‬ ‫تصمیم به پیوســتن به مخالفان را گرفت‪ .‬در همین حال‬ ‫امریکا به همراه اســرائیل ترورهای هماهنگی را در لبنان‬ ‫انجام داد‪ ،‬به گونه ای که امریکا طرح های ترور بیشــتری‬ ‫را به منظور خالص شدن از دست عون برنامه ریزی کرد‪».‬‬ ‫زاکا که از او به عنوان گنج پنهــان ایاالت متحده یاد‬ ‫می شــود‪ ،‬فار غ التحصیل اکادمی نظامی «ریور ســاید»‬ ‫امریکا در سال ‪ ۱۹۸۵‬و عضو شورای فارغ التحصیالن این‬ ‫اکادمی است‪.‬‬ ‫نزار زاکا طی ایــن مدت به عنوان یکــی از لیدرهای‬ ‫اموزش دیده توسط امریکا‪ ،‬عاملی برای تضعیف حزب الله‬ ‫لبنان نیز به شــمار می امد‪ .‬به گونه ای که برای در دســت‬ ‫گرفتن کنترل لبنان به یــک انقالب مخملی نیــاز بود که‬ ‫این انقالب به خاطر پیروزی جریــان مخالف حزب الله در‬ ‫سال ‪ ۲۰۰۵‬به انقالب سدری لبنان معروف شد‪ .‬پس از ان‬ ‫امریکایی ها بر اساس همین تجربه در لبنان دست به انقالب‬ ‫مخملی در صربســتان و گرجســتان و جاهای دیگر زدند‪.‬‬ ‫انچه بیش از همه درخصوص این جاسوس امریکایی جلب‬ ‫توجه می کند‪ ،‬پوششی است که او برای فعالیت های خود‬ ‫انتخاب کرده اســت؛ فعالیت در حوزه فناوری اطالعات از‬ ‫جمله پوشش هایی است که زاکا‪ ،‬اقدامات ضدامنیتی خود‬ ‫را تحت این عنوان پیش می برده است‪.‬‬ ‫ســخنگوی وزارت خارجــه امریکا همچنیــن اعالم‬ ‫کرده که قضیه زاکا بر عهده مقامات کشــور لبنان اســت‪.‬‬ ‫همچنین خانواده زاکا با صدور بیانیه ای هر گونه ارتباط وی‬ ‫را با محافل اطالعاتی و امنیتــی امریکا تکذیب کردند‪ .‬در‬ ‫این بیانیه با تکذیب شدن تابعیت امریکایی زاکا تاکید شده‬ ‫است وی بر اساس دعوت رســمی در ماه سپتامبر گذشته‬ ‫به تهران برای شرکت در کنفرانســی درباره زنان سفر کرده‬ ‫است‪ .‬این در حالی است که ســی ان ان گزارش داده که‬ ‫دستگیری زاکا چند روز بعد از دســتگیری سیامک نمازی‬ ‫صورت گرفته اســت‪ .‬در عین حــال منابع مطلــع ایرانی‪،‬‬ ‫امریکایی بودن نزار را تایید می کنند‪.‬‬ ‫روزنامــه امریکایی وال اســتریت ژورنال بــه نقل از‬ ‫مقام های امریکا مدعی شده اســت در هفته های گذشته‬ ‫ارتش سایبری ایران ایمیل و حساب های شبکه اجتماعی‬ ‫باراک اوبامــا رئیس جمهــور امریکا را هک کرده اســت‪.‬‬ ‫بر اساس گزارش این روزنامه امریکایی‪ ،‬مقامات امریکایی‬ ‫بر این باورند این موضوع با دستگیری اخیر سیامک نمازی‪،‬‬ ‫یک تاجر امریکایی ایرانی تبار در ایران گره خورده است‪.‬‬ ‫یک مقام امریکایی به ژورنال گفته است دولت امریکا‬ ‫مشغول بررسی مساله دستگیری نمازی در تهران و احتمال‬ ‫ارتباط این دســتگیری با حمالت ســایبری اخیر است‪ .‬به‬ ‫نوشته وال استریت ژورنال دوستان و شرکای تجاری نمازی‬ ‫در دوبی گفته اند پس از دســتگیری نمــازی لپ تاپ او در‬ ‫محل زندگی اش ضبط شده و این مساله می تواند بی ارتباط‬ ‫با هک های اخیر نباشد‪.‬‬ ‫یک عضو هیات نمایندگی ایران در ســازمان ملل در‬ ‫نیویورک امــا در رابطه با این ادعای جدید ان را ســاختگی‬ ‫خوانده است‪.‬‬ ‫توزیع نشریه علیه ظریف در قم‬ ‫سرانجامهفت تیرکشیسهراهیاسر‬ ‫ابراهیــم اصغــرزاده در‬ ‫بیســت و یکمین نمایشــگاه‬ ‫مطبوعــات بــا حضــور در‬ ‫غرفــه خبرگــزاری کار ایران‪،‬‬ ‫ایلنــا در مــورد شــورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری اصالح طلبان‬ ‫و فعالیــت انتخاباتــی جریان‬ ‫اصالحات گفت‪« :‬به نظر من‬ ‫از اردوگاه اصالحــات دود ســفید وحــدت بلند می شــود‪.‬‬ ‫انها در حال به دســت اوردن مکانیســم هایی هســتند تا‬ ‫اختالف ســلیقه های خــود را بــه حداقل برســانند‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬عکس این مساله در جناح اصولگراست‪ .‬وضعیت‬ ‫به شدت بغرنج اســت‪ .‬انها دچار تفرقه هستند و دعواهای‬ ‫جــدی را در روزهــای اینده در ایــن جناح شــاهد خواهیم‬ ‫بود‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬به نظر می رســد خبرهــای خوبی از‬ ‫اردوگاه اصالح طلبان در راه اســت که حکایت از این دارد‬ ‫اصالح طلبان به سازمان رای هماهنگی خواهند رسید‪».‬‬ ‫توصیهپناهیانبرایاربعین‬ ‫حجت االســام علیرضا‬ ‫پناهیان چندی پیش در هیات‬ ‫دانشگاه هنر با اشاره به مسائلی‬ ‫که اســتکبار و دشــمنان برای‬ ‫اربعین برنامه ریــزی کرده اند‪،‬‬ ‫گفــت‪« :‬بعضی وقت هــا این‬ ‫ســفارش را دوســتان داشــته‬ ‫باشــند؛ در مســی ِر اربعیــن‬ ‫اباعبدالله الحسین(ع) مواظب باشــید زمان اربعین زمان‬ ‫اوج صبوری و انعطاف پذیری است! فتنه هایی در این زمینه‬ ‫می خواهند درست بکنند‪ .‬پارسال هم یک زمینه هایش بود‪،‬‬ ‫الکی دعوا راه بیندازند! بهتریــن کاری که انها می خواهند‬ ‫بکنند حملۀ داعشــی ها و تروریســت ها به اربعین نیست‪،‬‬ ‫بهترین کاری که می کنند دعوای داخلــی راه بیندازند‪ .‬اقا‬ ‫فرمودند عکس من را حق ندارید ببرید انجا تبلیغ کنید بزنید‬ ‫به در و دیوار‪ .‬این صبوری‪ ،‬این بزرگواری‪ ،‬این منش‪ ،‬این‬ ‫ما را نجات می دهد‪».‬‬ ‫کارکردهایپنج گانهمحوریت«سهفقیه»‬ ‫دبیرکل جمعیت رهپویان‬ ‫با بیــان اینکه حضــرات ایات‬ ‫مصباح یزدی‪ ،‬موحدی کرمانی‬ ‫و یــزدی امکانــی را فراهــم‬ ‫کرده اند که امید بســیار باالیی‬ ‫برای تفاهم وجود دارد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«محوریت این علمای بزرگوار‪،‬‬ ‫کارکردهــای پنج گانه ای برای‬ ‫اصولگرایــان دارد‪ ».‬زاکانــی‬ ‫ادامه داد‪« :‬توجه به اصول و دوری از سهم خواهی امکان‬ ‫موفقیت را برای نیروهای انقالب فراهم می کند‪ ».‬دبیرکل‬ ‫جمعیت رهپویان یاداور شد‪« :‬علمای بزرگوار و سه گانه ای‬ ‫که مورد عنایــت و تفاهم همه اصولگرایــان قرارگرفته اند‬ ‫یعنی حضرات ایات مصباح یزدی‪ ،‬موحدی کرمانی و یزدی‬ ‫امکانــی را فراهم کرده اند کــه ما امید بســیار باالیی برای‬ ‫رسیدن به این تفاهم داشته باشیم‪ ،‬ازاین رو چون اصل بر‬ ‫وحدت بر محور اصول است‪ ،‬محوریت این علمای بزرگوار‪،‬‬ ‫کارکردهای پنج گانه ای دارد‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫روزنامه جمهوری اسالمی‬ ‫در گزارشی خبر داد که در قم‪،‬‬ ‫یک هفته نامــه دو برگی تحت‬ ‫عنوان «رصد» میــان مردم و‬ ‫از جملــه در نماز جمعــه توزیع‬ ‫می شــود که خود را منتسب به‬ ‫«بسیج دانشــجو یی دانشگاه‬ ‫قم» معرفی می کنــد و حاوی‬ ‫توهین به مقامات دولتی و در مــواردی ضدیت با اقدامات‬ ‫ملی اســت‪ .‬در تازه ترین شــماره این هفته نامه دو برگی‪،‬‬ ‫کاریکاتورهایی از دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه‬ ‫کشورمان به چاپ رسیده و وی با عنوان «ظریف الممالک»‬ ‫متهم به تهاجم به ملت شده و اعضا ی گروه مذاکره کننده‬ ‫هسته ای نیز مورد تمسخر قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫محسن هاشمی در پاسخ به پرسشی در مورد ماجرای‬ ‫هفت تیرکشی سه راه یاســر با بیان اینکه این ماجرا بیش از‬ ‫اندازه بزرگ شد‪ ،‬گفت‪« :‬این ماجرا اتفاق ساده ای بود و یک‬ ‫تخلف ترافیکی باعث ایجاد درگیری لفظی میان طرفین شد‬ ‫اما متاسفانه حاشیه های زیادی به ان داده شد‪ ».‬وی با بیان‬ ‫اینکه اصوال بحث هفت تیرکشی وجود نداشته است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«برادران سپاه انصار که مسئولیت حفاظت را بر عهده دارند‬ ‫وظایف خــود را انجام می دهند‬ ‫و این وظیفــه انها ســت که به‬ ‫اینگونهمواردرسیدگیکنند‪.‬من‬ ‫نیز شنیده ام که به این موضوع‬ ‫رســیدگی کرده اند و به نتایجی‬ ‫نیز رسیده اند که ان شاءالله انها‬ ‫را اعالم خواهند کرد‪».‬‬ ‫دود سفید از اردوگاه اصالحات؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫پروژه نفوذ «نزار»‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪15‬‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روحانی در حال «بریل خوانی‬ ‫دیدار رئیس پارلمان اروپا با الریجانی‬ ‫روحانی در حال خواندن خط بریل‬ ‫سلفی با قالیباف در مترو‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫مراسم ترحیم پدر حاج صادق اهنگران‬ ‫بوسه داریوش ارجمند بر پالک سردار همدانی‬ ‫نشست هم اندیشی گفتمان انقالب اسالمی‬ ‫عکس یادگاری با افخم‬ ‫صادق زیباکالم و هفته نامه رسایی‬ ‫سلفی با سیل‬ ‫پایان دو سال محاصره فرودگاه حلب‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫اغاز طرح فروش خودرو با تسهیالت دولت‬ ‫هدیه ویژه معلوالن به کارلوس کی روش‬ ‫‪17‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬سالم و عرض ادب اینجا کربال‪ ...‬دعا گوی‬ ‫همه مردم ایران زمین هستیم‪...‬‬ ‫‪ l‬بســته اقتصادی دولت غیــر از اینکه برای‬ ‫جلوگیری از رکود بیشــتر اقتصاد کشور صورت‬ ‫می گیــرد بــوی انتخاباتی نیــز دارد‪ .‬فراموش‬ ‫نکنیم کــه همین اقایــان دولت گذشــته را به‬ ‫مهندسی کردن انتخابات از طریق بسته های‬ ‫حمایتی متهم می کردنــد و هنوز هم می کنند‪.‬‬ ‫اما امروز خودشــان در حال انجــام همین کار‬ ‫هســتند‪ .‬وقتی هدف قدرت باشــد انسان چه‬ ‫کارهایی را که مرتکب نمی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬ارائــه وام بــرای خرید خــودرو بســیار کار‬ ‫مناســبی بوده اســت‪ .‬رونق بــه بــازار داخلی‬ ‫بازگشته است و شــیطنت ها برای تحریم بازار‬ ‫خودروی داخلی شکست خورده است ‪.‬‬ ‫‪ l‬چه کسی مســئول رسیدگی به سوخت های‬ ‫ بی کیفیــت ارائه شــده در مراکز پمــپ بنزین‬ ‫اســت؟ چرا بعضی جایگاه ها نوشــته ا ند بنزین‬ ‫سوپر ولی هیچ وقت بنزین سوپر ندارند؟‬ ‫‪ l‬اقای رئیس جمهور در جواب نامه رهبری در‬ ‫تایید مشــروط برجام اظهار داشتند دل ملت از‬ ‫تایید جنابعالی شاد شــد‪ .‬ضرورت دارد توضیح‬ ‫داده شــود که برجام در صورت رعایت الزامات‬ ‫اعالم شده توســط رهبری تایید شده و فقط به‬ ‫حفظ این شرایط شــادی ملت را در پی خواهد‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬محرم دارد می رود‪ ..‬چقدر رنگ سید الشهدا‬ ‫گرفتیم؟‬ ‫‪ l‬پوتین در روسیه نمایش قدرت داد و امریکا‬ ‫و انگلســتان هیچ کاری نتوانســتند بکنند‪ .‬اما‬ ‫سکوت اسرائیل حائز اهمیت است‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪ l‬نمایشــگاه مطبوعــات بــا شــرکت نکردن‬ ‫رســانه های اصولگــرا در واقــع به نمایشــگاه‬ ‫دولتی ها تبدیل شــد‪ .‬شــاید هم بــرای همین‬ ‫بود که رئیس جمهــور به راحتــی هرچه دلش‬ ‫خواست گفت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪ l‬مســاله مواد مخــدر روز بــه روز حادتــر‬ ‫می شود‪ .‬مســئوالن اما فقط در فصل سرما به‬ ‫فکر جمع اوری موقت انها می افتند‪.‬‬ ‫‪ l‬نفوذ را نباید فقط از راه مک دونالد دید‪ ،‬نفوذ‬ ‫از راه شــرکت های بزرگ تجاری و کارتل های‬ ‫عظیم نفتی عملیاتی می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬خطای برنامه فیتیله یک خطای ریشه ای و‬ ‫با سابقه در فرهنگ ماست‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫گفت وگوبارفیقاحمدی نژادکاردسترشیدپورداد‬ ‫برنامه «دید در شــب» که با اجرای رضا رشــیدپور از‬ ‫سایت اپارات پخش می شود‪ ،‬به تازگی با حاشیه ای جدید‬ ‫روبه رو شده است‪.‬‬ ‫«دید در شــب» برنامه ای گفت وگومحور اســت که‬ ‫پنجشنبه شــب هر هفته بــا حضور یک چهره شــاخص از‬ ‫دنیای هنر‪ ،‬سیاست یا ورزش برگزار می شود‪ .‬این برنامه که‬ ‫تاکنون میزبان چهره هایی نظیر کفاشیان‪ ،‬شیال خداداد‪،‬‬ ‫اکبر عبدی و امیرتتلو بوده است‪ ،‬پنجشنبه هفته گذشته به‬ ‫ی در ساعت مقرر‬ ‫دالیل نامعلوم ‬ ‫پخش نشد‪.‬‬ ‫میهمــان ایــن قســمت‬ ‫از برنامــ ه رشــیدپور‪ ،‬علی اکبر‬ ‫جوانفکر مشاوره رســانه ای و‬ ‫مطبوعاتی احمدی نژاد و یکی‬ ‫س دولت‬ ‫از دوستان نزدیک رئی ‬ ‫نهم و دهم بود که بنا به اعالم‬ ‫صفحــه رســمی ایــن برنامه‪،‬‬ ‫گفت وگویی جنجالی با رشــید‬ ‫پور داشــته و در بخش هایی از‬ ‫ان هاشمی رفسنجانی را به تهذیب نفس و رعایت اخالق‬ ‫فراخوانده است‪ .‬این صفحه مطابق معمول قبل از پخش‬ ‫برنامه گزیده ای از این گفت وگو را منتشر کرد‪.‬‬ ‫در انتهای این متن زمان پخش این گفت وگو ساعت‬ ‫‪ 22‬پنجشــنبه ‪ 14‬ابان اعالم شــده بود‪ .‬اما ایــن برنامه در‬ ‫ســاعت مقرر پخش نشــد و مخاطبان منتظــر به صفحه ‬ ‫اینستاگرام «دید در شــب» و صفحه رضا رشیدپور مراجعه‬ ‫کردند تا شاید دلیل این بی نظمی و بدقولی را متوجه شوند‪.‬‬ ‫کم کــم اخباری مبنی بر سانســور این قســمت از «دید در‬ ‫شب» و پخش نشدن ان در فضای مجازی شکل گرفت‪.‬‬ ‫در همین اوضاع صفحه رســمی این برنامه به انتظار‬ ‫مخاطبانش پایان داد و ضمن عذرخواهی از انان بیانیه ای‬ ‫را درباره علت تاخیر در پخش شدن این برنامه منتشر کرد‪.‬‬ ‫متن این بیانیه که به طور همزمان در صفحه رضا رشیدپور‬ ‫نیز منتشر شد به شرح زیر است‪:‬‬ ‫واو به واو واقعیت‬ ‫«گفت وگو با اقای جوانفکر بسیار شفاف و سخت بود‪،‬‬ ‫ایشان هم با سعه صدر به تمام پرسش ها پاسخ دادند و هیچ‬ ‫مشکلی بین سازندگان برنامه و میهمان ان به وجود نیامد‪.‬‬ ‫ماجرا از لحظه ای اغاز می شود که برخی تیترهای گفت وگو‬ ‫مطابق معمول منتشر و میهمان برنامه معرفی گردید‪.‬‬ ‫شاید در کشور ما طبیعی باشد که جمالت تند سیاسی‬ ‫واکنش های هیجانی و مقطعی به وجــود بیاورد‪ .‬از همان‬ ‫لحظه ســیل تماس ها و پیام های دوســتانه(!) اغاز شد‪،‬‬ ‫توقع هرکدام هم متفاوت بود! «لطفا فالن جمله ایشان را‬ ‫حذف کنید»‪« ،‬اصال به نفعتان‬ ‫نیست که پخش شود»‪« ،‬در‬ ‫مورد فالن مســئول چه گفته‬ ‫شده است»‪« ،‬اگر پخش شود‬ ‫شنبه‪ »...‬البته دریافت چنین‬ ‫پیام هایی برای سازندگان این‬ ‫برنامه عادی اســت اما زمانی‬ ‫موضــوع خنــده دار می شــود‬ ‫که هرکســی در تــاش برای‬ ‫انتصــاب خــود بــه یکــی از‬ ‫نهادهای امنیتی باشد!‬ ‫ما شــرمنده مخاطب فرهیخته این برنامه هســتیم و‬ ‫از اختاللی که به وجود امده عذرخواهی کرده و دســت به‬ ‫ســینه منت دار صبر و نجابت شــماییم و به احترام همین‬ ‫نجابت و اعتماد شما هرگز زیربار سانســور و تقطیع برنامه‬ ‫نمی رویم‪ .‬شعار و ارمان ما حرکت براساس قوانین و موازین‬ ‫جمهوری اسالمی ایران اســت و مثل همیشه خودمان را‬ ‫ملزم بــه حرکت در چارچــوب خطوط قرمــز می دانیم‪ ،‬اما‬ ‫یقینا برخوردهای ســلیقه ای را از هر قشر و حزبی که باشد‬ ‫برنمی تابیــم‪ .‬در پایان مجــددا تاکید می کنیــم که اجازه‬ ‫سانسور ثانیه ای از برنامه را نخواهیم داد‪ ،‬حتی اگر به قیمت‬ ‫عدم پخش ان باشد‪ .‬رایزنی فشرده جهت پخش برنامه از‬ ‫روز چهارشنبه اغاز شده و همچنان ادامه دارد‪».‬‬ ‫رشــید پور پیش از این نیز ســابق ه تعطیلــی ناگهانی‬ ‫برنامه هایی مثل مثلث و مثلث شیشه ای را در کارنامه کاری‬ ‫خود دارد‪ .‬حال بایــد صبر کرد و دید سرنوشــت این برنامه‬ ‫چگونه رقم خواهد خــورد؟ ایا «دید در شــب» محکوم به‬ ‫سانسور و توقیف می شود یا با گفت وگوهایی جنجالی به کار‬ ‫خود ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد در دوران‬ ‫فرمانداری‬ ‫لبخند دو سردار‬ ‫پرداخــت وام خــودرو در حالی اغاز شــد که اعضای‬ ‫کمپین نخرید خودرو صفر‪ ،‬کمپین تازه ای به منظور مقابله‬ ‫با دریافت وام خرید خودرو راه انداخته اند‪ .‬ان طور که پیش‬ ‫از این اعالم شده بود‪ ،‬وام ‪ 25‬میلیون تومانی خرید خودرو‬ ‫طیهفتسالبازپرداختمی شود‪،‬اماتازه تریناخبارحاکی‬ ‫از این است که دوره بازپرداخت این وام به چهارسال کاهش‬ ‫یافته است‪ .‬از ســوی دیگر منتقدان این وام معتقدند دلیل‬ ‫مردم برای پیوستن به کمپین نخریدن خودرو صفر نداشتن‬ ‫نقدینگی نبود‪ ،‬بلکه این اعتراضی بــه پایین بودن کیفیت‬ ‫خودروها بود‪ .‬از این رو‪ ،‬همین افــراد کمپین تازه ای برای‬ ‫نه گفتن به دریافت وام ‪ 25‬میلیون تومانی راه انداخته اند‪.‬‬ ‫یکی از توجیه های اعضــای کمپین جدید این اســت که‬ ‫بهتر است مردم ‪ 25‬میلیون تومان خود را در خرید بیمه عمر‬ ‫هزینه کنند‪ .‬در توضیح این مطلب امده است‪« :‬در صورتی‬ ‫که پول اقســاط وام ‪ ۲۵‬میلیون تومانی خودرو را در یکی از‬ ‫شــرکت های بیمه ای ســرمایه گذاری کنیم در پایان هفت‬ ‫سال چه مبلغی خواهیم داشــت؟ شما خودرویی می خرید‪.‬‬ ‫هفت میلیون تومان ان را نقد و ‪ ۲۵‬میلیون تومان ان را طی‬ ‫اقساطهفتساله ماهانه حدود‪ 496‬هزارتومان می پردازید‪.‬‬ ‫در پایان سال هفتم شما یک خودرو هفت ساله با ‪ ۲۱۰‬هزار‬ ‫کیلومتر کارکرد دارید که بابت ان ‪ ۴۹‬میلیون پول پرداخت‬ ‫کرده اید‪ ،‬اما ارزش زمانی خــودرو چیزی حدود ‪ ۱۸‬میلیون‬ ‫تومان است‪ .‬پس عاقالنه فکر کنید!»‬ ‫اعضای کمپین این بار هم مانند قبل از تصاویر برای‬ ‫نشان دادن هر چه بهتر هدف خود استفاده کرده اند‪ .‬با این‬ ‫حال بسیاری از ایرانیان از فرصت به دست امده برای خرید‬ ‫خودرو با سود کمتر و سهولت بیشتر استقبال کردند‪.‬‬ ‫اولین نفوذ انگلیس در ایران‬ ‫«روزنامه اعتماد» در صفحه دیپلماسی خود در گزارشی با عنوان‬ ‫«مبارزه با داعش سهم مشترک بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای در‬ ‫سوریه » می نویسد‪« :‬سخنان علی اکبر والیتی‪ ،‬رئیس مرکز تحقیقات‬ ‫استراتژیکمجمعتشخیصمصلحتنظامدرخصوصشرکتفعاالنه‬ ‫ایران در نشست سوم وین در خصوص ســوریه بازتاب گسترده ای در‬ ‫رسانه هایبین المللیداشتهاست‪.‬درشرایطیکههفتهگذشتهحسین‬ ‫امیرعبداللهیان‪ ،‬معاون امور خاورمیانه و افریقای وزارت امور خارجه اعالم کرده بود که اگر نشست های سوریه مفید نباشد‪،‬‬ ‫ایران در انها شرکت نخواهد کرد‪ ،‬علی اکبر والیتی‪ ،‬مشاور ارشد مقام معظم رهبری در امور بین الملل تاکید کرد که ایران‬ ‫با رعایت خطوط قرمز خود در این نشست ها شــرکت می کند‪ .‬نخستین نشست سوریه با حضور تمام بازیگران منطقه ای و‬ ‫فرامنطقه ای ‪ ٣٠‬اکتبردرپایتختاتریشبرگزارشدوگفتهمی شودکهدومیننشستیااواخرهفتهجارییا شنبهایندهمجددا‬ ‫در هتل امپریال وین برگزار خواهد شد‪ .‬خبرگزاری رویترز با بازانتشار سخنان والیتی نوشته است که پیش از این ایران از نقش‬ ‫منفی برخی کشورها در نشست اخیر سوریه در وین سخن گفته بود که به نظر می رسید منظور این کشور عربستان سعودی‬ ‫باشد‪ .‬انچه که از مجموع سخنان والیتی در رسانه های غربی پررنگ شده این است که ایران باتوجه به استانداردهای خود‬ ‫و همچنین لحاظ کردن خطوط قرمز در این نشست شرکت خواهد کرد‪ .‬در حالی که پیش بینی می شود اندک اندک جامعه‬ ‫جهانیازبرگزارینشست هاییباجمعیتدونشستوین‪ ١‬و‪ ٢‬فاصلهگرفتهوادامهتصمیم گیریدرخصوصپروندهسوریه‬ ‫به بازیگران اصلی تر منطقه ای و فرامنطقه ای واگذار شود‪ ،‬تحلیلگران متفاوت از همفکری های جدید و همزمان اختالف‬ ‫راهکارهای نو میان برخی متحدان قدیمی سخن می گویند‪ .‬حقیقت امر این است که بحران سوریه به نتیجه نخواهد رسید‬ ‫مگر زمانی که طرفین متنوع درگیر در این پرونده به استراتژی برد – برد تن داده و از بازی با حاصل جمع صفر پرهیز کنند‪».‬‬ ‫تله پاتیبارئیس جمهور‬ ‫«روزنامــه کیهــان» در ســتون اخبــار ویــژه خــود در خبــری با‬ ‫عنوان«تله پاتی ‪ VOA‬و ‪ BBC‬منظور رئیس جمهور کیهان بود!» درباره‬ ‫سخنانرئیس جمهورنوشت‪«:‬بی بی سیوصدایامریکادریکتله پاتی‬ ‫با رئیس جمهور می گویند منظور تندگویی روحانی در نمایشگاه مطبوعات‬ ‫کیهان بوده است‪ .‬وب ســایت صدای امریکا نوشت‪ :‬حسن روحانی در‬ ‫ی نشــریات می فهمید که فردا‬ ‫نمایشگاه مطبوعات گفت‪« :‬شما از برخ ‬ ‫چه کسی دستگیر می شود‪ VOA ».‬افزود‪« :‬به نظر می رسد اشاره حسن روحانی عمدتا به روزنامه کیهان است‪ ».‬همزمان‬ ‫وب سایت بی بی سی با استقبال از پرخاشگری روحانی نوشت‪« :‬حسن روحانی به شدت از رسانه هایی که حاشیه امن دارند و‬ ‫کار «پلیس مخفی» را انجام می دهند انتقاد کرده است‪ ».‬بی بی سی می افزاید‪« :‬بنابراین به نظر می رسد که اقای روحانی‬ ‫باتوجه به رابطه نزدیک روزنامه کیهان با سازمان اطالعات سپاه‪ ،‬نگران گسترده شدن حوزه بازداشت های اخیر به مدیران‬ ‫ارشد دولتی و مشخصا بازداشت احتمالی اقای جهانگرد باشد‪ .‬نیک اهنگ کوثر‪ ،‬همکار فراری نشریات زنجیره ای نیز با‬ ‫اشارهبهیادداشتمدیرمسئولکیهاندرسال‪ 82‬وباعنوان«خانهعنکبوت»کهبهمعرفیشبکهنفوذدررسانه هااختصاص‬ ‫داشت‪ ،‬نوشت‪ :‬کیهان پروژه جدید «خانه عنکبوت» را به اجرا گذاشته است‪ .‬گفتنی است تقریبا تمامی کسانی که سال‪82‬‬ ‫در یادداشت کیهان از انها با حروف اختصاری نام برده شده و به عنوان عوامل نفوذی یاد شده بود‪ ،‬امروزه به امریکا و انگلیس‬ ‫گریخته و پناهندگی گرفته اند‪ .‬یاداور می شود اقای روحانی دیروز در حاشیه نمایشگاه مطبوعات خطاب به همسر احسان‬ ‫مازندرانی‪ -‬مدیر مسئول بازداشت شده روزنامه فرهیختگان ارگان دانشــگاه ازاد و از فعاالن فتنه ‪ -88‬گفت‪ «:‬این جوانان‬ ‫سرمایه های نظام هستند و نباید دلسردشان کنیم(!)»‬ ‫پروسه نفوذ در «جمعیت مقاوم»‬ ‫سعدالله زارعی در سرمقاله روزنامه کیهان به مساله نفوذ در میان معتقدان به نظام‬ ‫پرداخته اســت‪ .‬او با اشــاره به ماجرای دوم خرداد و قرار گرفتن نهاد ریاست جمهوری و‬ ‫مجلسدراختیارکسانیکهبهگفتهوی«بهنظاماعتقادنداشتند»می نویسد‪«:‬واقعیت‬ ‫ایناستکهانان[امریکایی ها]بهاینحلقهمفقودهدرتودهمردمنیزتوجهدارندوبیشاز‬ ‫نفوذدردوقوهمجریهومقننهایرانبهنفوذدر«جمعیتمقاوم»چشمدوخته اند‪».‬نویسنده‬ ‫معتقد است که پروژه امریکایی ها به این شکل اســت‪« :‬امریکایی ها در گام اول تالش‬ ‫می کنندتااینجمعیتموثرده هامیلیونیباورکنندکهرودررویاناننهفقطامریکاوغرب‬ ‫ومرتجعینبلکهده هامیلیونشهروندایرانیقرارگرفته اندواینکاینتودهمقاومدرموضع‬ ‫اقلیتقراردارد‪.‬غربوبه خصوصامریکایی هابابرجسته سازیاشخاصوتیپ هایمخالفنظاموباالقایبدبینینسبتبه‬ ‫نتایجانتخاباتیتالشمی کنندتاایننیروهاکهستون هایانقالبونظامبردوشانانقراردارد‪،‬حسدر«اقلیتبودن»راپیدا‬ ‫کنند‪.‬دراینمیاندشمنازبعضیچهره هایداخلیبهره می بردتاایناحساسجابیفتدوحالانکهاگرنیکبنگریمدرمی یابیم‬ ‫کههیچکاندیداییدرجمهوریاسالمیدرروزانتخابات‪،‬اپوزیسیوننظاممحسوبنمی شدهتااراییکهبهناماودرصندوق ها‬ ‫ی از طریق واسطه ها به این جمع های متدین‬ ‫ریخته شده‪ ،‬وجهه ای اپوزیسیونی داشته باشد‪ .‬گام دوم این است که امریکای ‬ ‫نزدیکشودوبهانانالقاکندکهشعارهایانقالبیوازجملهمبارزه طلبیدرعرصهخارجیمنسوخشده اندودیگرنهتوده هاونه‬ ‫مسئوالنکشوراینشعارهاراباورندارند‪.‬هدفدشمنایناستکهنیرویانقالبیمدافعنظام‪،‬دنباله گیریشعارهایانقالبی‬ ‫رابی فایدهدیدهوازاندستبکشدوبهامورفردیخودشبپردازد‪.‬اگربهانبوهپیام هاییکهازطریقشبکه هایاجتماعیبه‬ ‫خوردخلق اللهدادهمی شودنگاهیبیندازیمبههزارانپیامازایننوعبرمی خوریم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫وحید یامین پور در پســت اینســتاگرام خود منتشــر‬ ‫کرد ‪«:‬اولین نمونه نفــوذ مربوط به روابط انگلیســی ها با‬ ‫خانواده ابراهیم خان کالنتر در اوایل دوران قاجار اســت ؛‬ ‫انگلیســی ها به جای مواجهه مســتقیم با ایــران از روش‬ ‫حمایــت از چهره های متمایــل به خود در ایران اســتفاده‬ ‫می کردند‪».‬‬ ‫او در این باره نوشت‪« :‬انها توانستند میرزا ابوالحسن‬ ‫خان ایلچی را پس از سال ها اموزش در انگلیس به باالترین‬ ‫سطح سیاست خارجی در ایران برســانند و نتیجه کار او دو‬ ‫قرارداد ترکمانچای و گلســتان و انبوهی از امتیازات براى‬ ‫انگلیسی ها بود‪.‬‬ ‫بعــد از جنگ جهانــی دوم دکترین دولــت امریکا بر‬ ‫توسعه نفوذ و هژمونی امریکایی در دنیا متمرکز شد‪ .‬یکی‬ ‫از برنامه هایی کــه این راهبــرد را محقق می کــرد دعوت‬ ‫از دانشــگاهیان و روزنامه نگاران جوان بــه اروپا و امریکا‬ ‫جهت توســعه روابط فرهنگی و سیاســی با انهــا بود‪ .‬این‬ ‫اقدام اســتراتژیک به برنامه تبادالت فرهنگی ‪Fullbright‬‬ ‫معروف است‪.‬‬ ‫استراتژی این بود که فارغ التحصیالن این برنامه با‬ ‫ارزش های امریکایی اشنا شوند و به انها گرایش پیدا کنند؛‬ ‫فارغ التحصیالن به طور ناخوداگاه متمایل به خواسته ها‬ ‫و ارمان های مدرن غربی خواهند شــد‪ .‬اکنون بسیاری از‬ ‫سیاســتمداران بانفوذ در جهان سوم‪ ،‬انگلیسی را به خوبی‬ ‫حرف می زنند و خاطرات خوشــی از دوران تحصیلشان در‬ ‫امریکا و اروپا دارند‪ .‬امریکا معتقد است تعامل با این دست‬ ‫کارگزاران بسیار ساده تر و مفیدتر اســت‪ ،‬بنابراین براى به‬ ‫قدرت رسیدن انها تالش می کند و حتی هزینه می کند‪» .‬‬ ‫سهم مشترک همه از سوریه‬ ‫خبرنامه‬ ‫راه اندازی کمپین جدید علیه‬ ‫«وام خودرو»‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪19‬‬ ‫زلزله سیاسی در اوتاوا‬ ‫گفتارها‬ ‫با پیروزی جاستین ترودو در راس حزب لیبرال کانادا در برابر حزب‬ ‫محافظه کار به رهبری اســتفان هارپر در انتخابات فدرال این کشــور‬ ‫احتمال بازســازی روابط دیپلماتیک جمهوری اسالمی ایران و کانادا‬ ‫بیش از همیشــه شده اســت‪ .‬حاال بعد از چند ســال روابط تیره و تار‬ ‫گویا دوران جدیدی در انتظار است‪.‬‬ ‫ایاجوامعغربیازصهیونیسمبیزارشده اند؟‬ ‫لیبرالیسمکانادایی‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫سرانجامهمانگونهکه در نظرسنجی ها نیزپیش بینی‬ ‫می شد‪ ،‬جاستین ترودو از حزب لیبرال کانادا در انتخابات‬ ‫پارلمانی این کشــور با پیروزی بر حزب محافظه کار حاکم‬ ‫به قدرت رسید و استفن هارپر‪ ،‬نخســت وزیر کانادا را پس‬ ‫از سه دوره کنار زد‪ .‬شکست هارپر برای رژیم صهیونیستی‬ ‫که دولت کانــادا را حیاط خلوت خود در امریکای شــمالی‬ ‫می دانست گران تمام شده اســت‪ .‬اگرچه لیبرال ها نیز در‬ ‫کانادا نسبت به کلیت حمایت از رژیم صهیونیستی رویکردی‬ ‫مشابه دیگر کشورهای غربی دارند‪ ،‬اما رویکرد دولت سابق‬ ‫کانادا به گونه ای بود که برخی تحلیلگران به طعنه از هارپر‬ ‫به عنوان وزیر کابینه نتانیاهو در اتاوا نام می بردند‪ .‬مواضع‬ ‫ن هارپر در قبــال جمهوری‬ ‫تند‪ ،‬خصمانه و ســلبی اســتفا ‬ ‫اســامی ایران نیز ایــن رونــد را تقویت می کــرد‪ .‬دولت‬ ‫کانادا در زمــان هارپر تنها دولتی بود کــه از برجام حمایت‬ ‫نکرد و مذاکرات هســته ای ایران و اعضــای ‪ 5+1‬ر ا مانند‬ ‫ر ِژیم صهیونیستی بیهوده خواند‪.‬‬ ‫ت هارپر در سال ‪ 2012‬به بهانه تهدید ایران برای‬ ‫دول ‬ ‫اسرائیل‪ ،‬سفارت کشــورش در تهران را تعطیل کرده بود‪.‬‬ ‫در هر صورت پیروزی جاستین ترودو در انتخابات سراسری‬ ‫کانادا و شکست ســنگین هارپر‪ ،‬نخســت وزیر سابق این‬ ‫کشــور‪ ،‬مولد تحلیل های تــازه ای در فضای رســانه ای و‬ ‫سیاسی غرب است‪ .‬ترودو با شعار تغییر در سیاست خارجی و‬ ‫داخلی کانادا وارد میدان شده و توانسته است ارای بسیاری‬ ‫از مهاجرین را نیز نســبت به خود جلــب نماید ؛ مهاجرینی‬ ‫که در دوران هارپر نســبت به سیاســت های وی به شدت‬ ‫نگران بودند‪.‬‬ ‫هم اکنون ظاهرا دوران جدیدی در سیاست خارجی‬ ‫کانادا اغاز شــده اســت‪ .‬نخســت وزیر کانادا اعالم کرده‬ ‫اســت که خواســتار پایان دادن بــه انزوای کشــورش در‬ ‫نظام بین الملل اســت‪ ،‬انزوایی که ســال ها بود در دوران‬ ‫نخست وزیر هارپر شاهد عینیت یافتن ان بوده ایم‪.‬‬ ‫اظهارات نخســت وزیر جدیــد کانــادا در خصوص‬ ‫برقــراری روابط با ایــران در نوع خــود قابل تامل اســت‪،‬‬ ‫اظهاراتی که نشــان می دهد او امده اســت تا با رویکردی‬ ‫متفاوت نســبت به دولت گذشــته به تعامل با کشــورمان‬ ‫بپردازد‪ .‬با این حال بدیهی اســت تا زمان عملی شدن این‬ ‫وعده ها و حتی پس از ان نمی توان با نگاهی خوشــبینانه‬ ‫ایــن وعده ها را مــورد رصد و تحلیــل قرار داد زیــرا دولت‬ ‫کانادا طی یک دهه اخیر با اتخاذ سیاست های نادرست و‬ ‫خصمانه‪ ،‬کارنامه سیاهی از خود در رابطه با تهران به جای‬ ‫گذاشته است‪.‬‬ ‫مروری بر اظهارات نخســت وزیر و وزیر امور خارجه‬ ‫گفتارها‬ ‫جدید کانــادا در خصوص ایران و برقــراری روابط مجدد با‬ ‫کشورمان در نوع خود قابل تامل اســت؛ اظهاراتی که در‬ ‫جریان تبلیغــات انتخاباتــی درباره «برجام» و بازگشــایی‬ ‫سفارت کشــورش در تهران بیان کرده است‪« .‬ترودو» در‬ ‫مصاحبه ای در زمــان تبلیغات انتخاباتی خــود محتاطانه‬ ‫درباره «برجام» ابراز خوش بینی کرده است‪.‬‬ ‫نخســت وزیر فعلی کانادا در پاسخ به ســوالی درباره‬ ‫توافق هسته ای ایران و گروه ‪ 5+1‬گفت‪« :‬همه ما درباره‬ ‫این موضوع‪ ،‬از نقطه ای یکسان اغاز می کنیم و ان اینکه‬ ‫ایران مســلح به ســاح هســته ای نه تنها برای اسرائیل و‬ ‫منطقه‪ ،‬بلکه برای جهان خطرناک است و ما باید مطمئن‬ ‫شــویم که ایران به ان دســت پیدا نمی کند‪ .‬ما محتاطانه‬ ‫درباره توافق هسته ای خوش بین هستیم‪ .‬نمی گوییم که‬ ‫تحریم ها را امروز بایــد بر داریم‪ .‬واضح اســت که مراحل‬ ‫زیادی هستند که باید پشت سر گذاشته شوند‪».‬‬ ‫ترودو در زمان تبلیغات انتخاباتی خود نیز در خصوص‬ ‫بازگشایی ســفارت کانادا در تهر ان و بالعکس اظهار کرده‬ ‫اســت‪« :‬احســاس می کنم که خیلی خوب است که امید‬ ‫داشته باشــیم که زمانی این ســفارت را باز کنیم‪ ،‬چون ما‬ ‫فقط نباید برای دوستانمان سفارت داشته باشیم‪ ،‬بلکه باید‬ ‫برای کســانی که با انها مخالف هستیم هم سفارت داشته‬ ‫باشیم‪».‬اگرچه در این دو اظهارنظر ترودور‪ ،‬همان ادبیات‬ ‫مقامات حزب دموکرات امریکا (دولت فعلی این کشور) به‬ ‫امروز هر سیاســتمداری در غــرب بهتر بتواند‬ ‫«وضعیت موجود» را به چالش بکشــاند‪ ،‬برنده‬ ‫انتخابات خواهد بــود‪ .‬این خــود مقدمه وقوع‬ ‫حوادث و رخدادهای تازه ای در امریکای شمالی‬ ‫واروپاخواهدبود؛رخدادهاییکهبنیان هاواصول‬ ‫قدرت را در غرب‪ ،‬در اینده ای نزدیک هدف قرار‬ ‫خواهد داد‪ .‬موضوعی که مســلما لرزه بر اندام‪،‬‬ ‫سیستم و ساختار دولتی و سیاسی فعلی حاکم‬ ‫برغربخواهدانداخت‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫گفتارها‬ ‫چشم می خورد اما این ادبیات با ادبیات به کار رفته توسط‬ ‫ن هارپر که هر گونه توافق هســته ای میان ایران و‬ ‫اســتفا ‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬را غیر قابل قبول دانسته و از عدم حمایت خود‬ ‫از برجام خبر داده بود متفاوت اســت‪ .‬همچنین اظهارات ‬ ‫ترودور در خصوص بازگشایی سفارت ایران نیز در تعارض با‬ ‫رویکرد دولت قبلی اتاواست‪.‬‬ ‫اظهــارات اخیر وزیر امــور خارجه کانادا نیــز دال بر‬ ‫همین موضوع اســت‪ .‬راچنا میشــرا‪ ،‬یکی از سخنگویان‬ ‫وزارت خارجه کانادا درباره روابط بین دو کشور ایران و کانادا‬ ‫نظر وزیر خارجه این کشــور را اعالم کرده کــه در این باره‬ ‫گفته است کانادا به دنبال برقراری مجدد روابط دیپلماتیک‬ ‫با تهران است‪.‬‬ ‫البته این مقام وزارت امور خارجه کانادا اعالم جزئیات‬ ‫این مطلب را به ماه های اتی موکول کرد‪ .‬روزنامه کانادایی‬ ‫الپرس در شــماره شــورای انقالب نوامبر خود با این تیتر‬ ‫ن ترودو کــه کانادا به‬ ‫از قــول وزیر خارجــه دولت جاســتی ‬ ‫دنیا برمی گردد‪ ،‬نظر وی درباره روابط بــا ایران را این گونه‬ ‫منعکس کرده اســت‪« :‬کانــادا روابط خود با ایــران را که‬ ‫سه سال است قطع شده احیا خواهد کرد‪».‬‬ ‫از ایــن رو تغییــر دولت کانــادا می توانــد تحوالتی‬ ‫را در روابــط اتــاوا و تهران ایجــاد کند‪ .‬با این حــال اقبال‬ ‫شهروندان کانادایی نسبت به انتخاب فردی ک ه مانند هارپر‬ ‫به رژیم صهیونیســتی تعلق خاطر نــدارد‪ ،‬از منظر دیگری‬ ‫ل گذار از‬ ‫نیز قابل بحث اســت‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬رشــد میــ ‬ ‫صهیونیسم منفور بین المللی بین شــهروندا ن کشورهای‬ ‫غربی موضوعی نیســت که بتوان ان را نادیده انگاشــت‪.‬‬ ‫در این خصوص الزم است رصد هوشــمندانه ای را نسبت‬ ‫به صحنه ای که در حال رخ دادن در غرب اســت داشــته‬ ‫باشیم‪ .‬رصد هوشــمندانه این صحنه ســبب خواهد شد تا‬ ‫اجزای متکثر و پراکنده را در همه کشورهای غربی و افکار‬ ‫عمومی در امریکای شمالی و اروپا جمع کرده تا به تصویر‬ ‫واحد و شفافی برسیم‪ .‬طی ما ه های اخیر رخدادهای قابل‬ ‫تاملی در غرب به وقوع پیوسته است‪ .‬حدود سه ماه قبل نیز‬ ‫ی کوربین توانست در رقابتی که حیرت صاحب نظران‬ ‫جرم ‬ ‫و تحلیلگران مسائل سیاســی را برانگیخت‪ ،‬بر رقبای خود‬ ‫در داخل حزب کارگر انگلیس غلبه پیدا کرده و رهبر جدید‬ ‫این حزب لقب گیرد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬در جریان رقابت های‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ایاالت متحده امریکا نیز شاهد‬ ‫ظهور چهره ای به نام برنی ســاندرز بودیم‪ .‬ســاندرز مانند‬ ‫جرمی کوربین گرایش های سوسیالیســتی دارد و مطابق‬ ‫اخرین نظرسنجی ها توانسته اســت ارای حدود ‪ ۲۰‬درصد‬ ‫از طرفداران حزب دموکرات را نسبت به خود جلب کند‪ .‬در‬ ‫اینجا اساسا اهمیتی ندارد که ساندرز بتواند به کاخ سفید راه‬ ‫یابد یا خیر‪ ،‬اما اقبال درصد قابل توجهی از طرفداران یک‬ ‫حزب اصلی در امریکا نســبت به نامزدی که گرایش های‬ ‫سوسیالیستی و منتقدانه دارد‪ ،‬در نوع خود قابل توجه است‪.‬‬ ‫به راســتی چه اتفاقی رخ داده و زیر ساخت های سیاسی و‬ ‫اجتماعی و بین المللی در غرب چگونــه نزد افکار عمومی‬ ‫جا به جا شده است؟ چرا سیاســتمداران برخی کشورهای‬ ‫اروپایی و متعاقبا سیاستمداران امریکایی نتوانسته اند خود‬ ‫را با این تغییرات وفق دهند؟‬ ‫واقعیت امر این اســت که مقامات غربــی هنوز پیام‬ ‫ایجاد تغییــرات بنیادین در افــکار‪ ،‬نگاه هــا و ذائقه های‬ ‫شــهروندان خــود را نپذیرفته انــد‪ .‬همه شــواهد موجود‬ ‫نشان دهنده این اســت که افکار عمومی در غرب‪« ،‬گذار‬ ‫از وضعیت موجود» را در دســتورکار خود قرار داده است‪.‬‬ ‫پیــروزی تــرودو در انتخابات سراســری کانادا نیــز نماد و‬ ‫نشــانه ای از گذار از وضعیت موجود در غرب است؛ گذار‬ ‫از سیاستمدارانی مانند هارپر‪ ،‬نخست وزیر سابق کانادا که‬ ‫ ترجمان سیاست های نظام ســرمایه داری و نماد پیروی از‬ ‫رژیم صهیونیستی هستند‪.‬‬ ‫به عبارت گویاتر‪« ،‬وضعیت موجود» همان مولفه ای‬ ‫اســت که ماندن در ان برای شــهروندان غربــی نیز دیگر‬ ‫معنایی ندارد‪ .‬وضعیتی که در ان تعهدات دولت های غربی‬ ‫به رژیم صهیونیستی‪ ،‬ستیز کشورهای غربی با دنیا‪ ،‬حس‬ ‫سلطه گری نســبت به کشــورهای دیگر و‪ ...‬در نقطه اوج‬ ‫خود قرار دارد‪.‬‬ ‫اینها مواردی هســتند کــه شــهروندان امریکایی و‬ ‫اروپایی و کانادایی نیز نســبت به انها احســاس خستگی و‬ ‫اســتیصال کرده و بنابراین درصدد تغییر انها هستند‪ .‬میل‬ ‫به تغییر در درون شهروندان امریکایی و اروپایی و کانادایی‬ ‫بیدار شده است‪ ،‬حال انکه این میل مهم و تعیین کننده هنوز‬ ‫در دل سیاستمداران غربی بیدار نگردیده و روز به روز انها را‬ ‫بیشتر به ورطه شکست و سقوط می کشاند‪.‬‬ ‫امروز تصمیم گیری شــهروندان امریکای شــمالی‬ ‫و اروپا بر اســاس همین میــل به گــذار از وضعیت موجود‬ ‫تعبیر می شود‪ .‬این گذار اکنون تا حد چشمگیری به مبنای‬ ‫تصمیم گیری سیاســی شهروندان کشــورهای امریکای‬ ‫شــمالی و اروپا تبدیل شده است‪ .‬شــهروندان کشورهای‬ ‫اروپایی و امریکایی امــروز نه تنها سیاســتمداران حاکم‪،‬‬ ‫بلکه نظام سرمایه داری و ســلطه گر حاکم بر خود و پایه ها‬ ‫و اصول ان را بــه چالش می کشــند‪ .‬در این برهــه زمانی‬ ‫حساس نگاه نقادانه نسبت به افراد و سیاستمداران‪ ،‬جای‬ ‫خود را به نگاه چالش برانگیز در قبــال نهادها و ارگان های‬ ‫رسمی در غرب داده است‪ .‬بدیهی اســت که استمرار این‬ ‫نگاه مولد وقــوع رخدادهای تازه ای در غــرب خواهد بود ؛‬ ‫رخدادهایی که مطلوب ســاختار حکومتی در غرب نیست‬ ‫و متعاقبا رژیم صهیونیستی نیز به میزان زیادی از وقوع ان‬ ‫وحشت زده است‪.‬‬ ‫جدال میان «حــال» و «اینده» روز بــه روز در غرب‬ ‫پررنگ تر می شــود‪ .‬شــهروندان غربــی امروز هــر نماد و‬ ‫نشانه ای که خبر از حفظ وضعیت موجود در امریکا و اروپا‬ ‫بدهد را بر نتافته و دست به تغییر ان می زند‪ .‬بی دلیل نیست‬ ‫که مطابــق نظرســنجی های متعددی که دســتگاه های‬ ‫امنیتی در غــرب انها را محرمانه نگاه داشــته اند‪ ،‬اکثریت‬ ‫افکار عمومی در امریکا و اروپا با رژیم صهیونیستی و رفتار‬ ‫دولت هایشان نسبت به این رژیم اشغالگر مخالف هستند‪.‬‬ ‫این قاعده تنها معطوف به دولت نتانیاهو نمی شود و کلیت‬ ‫رژیم صهیونیستی را در بر می گیرد‪ .‬این قاعده در خصوص‬ ‫ن هارپر از انجا که مدافع محض‬ ‫کانادا نیز صادق بود‪ .‬استفا ‬ ‫و مطلق رژیم صهیونیستی و دولت نتانیاهو بود مورد خشم و‬ ‫غضب شهروندان کانادایی قرار گرفت‪.‬‬ ‫طی ماه های اخیــر دیالکتیک ها و منازعات جدیدی‬ ‫در حوزه امریکای شــمالی و اروپا رخ داده اســت‪ .‬در این‬ ‫میان بسیاری از تحلیلگران غربی مدافع وضعیت موجود‪،‬‬ ‫نگرانی خود را بابــت رخدادهایی که در امریــکا و اروپا رخ‬ ‫می دهد‪ ،‬ابــراز کرده اند‪ .‬این تحلیلگــران معتقدند جنس‬ ‫اعتراضات شــهروندان امریکایی و اروپایی نسبت به قبل‬ ‫تفاوت پیدا کرده و بنیان های قدرت در غرب را هدف قرار‬ ‫داده است‪ .‬بر این اســاس‪ ،‬خطوط قرمز شهروندان غربی‬ ‫به طــور کامل تغییر یافته اســت‪ ،‬یعنی اگر تــا چندی قبل‬ ‫اعتراض علیه کلیت نظام سرمایه داری خط قرمز شهروندان‬ ‫غربی محســوب می شــد‪ ،‬امروز این اعتراض فراگیر خود‬ ‫را در جای جای غرب جلوه گر ســاخته اســت‪ .‬این قاعده‬ ‫در قبال اتحادیه اروپا نیز صادق اســت‪ .‬در اروپای واحد‪،‬‬ ‫شاهد ظهور احزاب و گروه هایی هستیم ک ه با کلیت منطقه‬ ‫یورو و اتحادیه اروپا به تقابل برخاســته و اتفاقا مورد اقبال‬ ‫افکار عمومی قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫امروز اگر ســخن از «تغییر» در افکار عمو می غرب‬ ‫به میان می اوریم‪ ،‬در حقیقت سخن از تغییری می گوییم‬ ‫که بنیان ها را در امریکای شــمالی و اروپا هدف قرار داده‬ ‫اســت نه روبناها و نماهــای موجــود را! قدرت نمایی فرد‬ ‫یا افــرادی مانند جرمــی کوربین در حــزب کارگر انگلیس‬ ‫نشــان دهنده تغییر اساســی و کالنی اســت کــه در نگاه‬ ‫رای دهندگان انگلیســی بــه وقوع پیوســته و روز به روز نیز‬ ‫جدی تر می شود‪ .‬جرمی کوربین فردی است که افکارش‬ ‫نه تنها با نهاد ســلطنت‪ ،‬بلکه با ســاختار سیاسی حاکم بر‬ ‫انگلیس نیز به صورتــی عینی در تعارض اســت‪ .‬بی دلیل‬ ‫نیست که ســازمان های اطالعاتی و جاسوسی انگلیس از ‬ ‫حاال درصدد حذف وی از مناسبات سیاسی لندن برامده اند‪.‬‬ ‫سیاستمداران امریکایی و اروپایی که تاکنون بارها با وعده‬ ‫تغییر درصدد فریــب افکار عمومــی خود برامــده بودند‪،‬‬ ‫هم اکنون جملگی به نماد شکســت و گذار در غرب تبدیل‬ ‫شــده اند‪ .‬باراک اوبامــا را می توان از جملــه اخرین نمونه‬ ‫سیاستمدارانی دانست که با شــعار تغییر توانست بر سرکار‬ ‫بیاید و امــروز اقبال افــکار عمومی امریکا نســبت به او به‬ ‫زیر ‪ ۵۰‬درصد رسیده است‪ .‬از این رو شهروندان امریکای‬ ‫شــمالی و اروپا به دنبال تغییری واقعی هســتند که بتوانند‬ ‫ضمن تکیه بر ان‪ ،‬گذار از «وضعیت موجود» به «وضعیت‬ ‫مطلوب» را تجربه نمایند‪.‬‬ ‫بی دلیل نیســت که امروز هر سیاستمداری در غرب‬ ‫بهتر بتواند «وضعیت موجود» را به چالش بکشــاند‪ ،‬برنده‬ ‫انتخابــات خواهد بود‪ .‬ایــن خود مقدمه وقــوع حوادث و‬ ‫رخدادهای تــازه ای در امریــکای شــمالی و اروپا خواهد‬ ‫بود؛ رخدادهایی که بنیان ها و اصول قدرت را در غرب‪ ،‬در‬ ‫اینده ای نزدیک هدف قرار خواهد داد‪ .‬موضوعی که مسلما‬ ‫ لرزه بر اندام‪ ،‬سیستم و ساختار دولتی و سیاسی فعلی حاکم‬ ‫بر غرب خواهد انداخت‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کانادا نمی تواند شریک بزرگ ایران شود‬ ‫اینده روابط ایران‪-‬کانادا چگونه خواهد بود؟‬ ‫دکتر نادر انتصار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫استاد دانشگاه االبامای جنوبی‬ ‫با پیروزی جاستین ترودو در راس حزب لیبرال کانادا‬ ‫در برابــر حزب محافظــه کار بــه رهبری اســتفن هارپر در‬ ‫انتخابات فدرال این کشــور زمزمه هایی مبنی بر بازسازی‬ ‫روابط دیپلماتیک جمهوری اسالمی ایران و کانادا شنیده‬ ‫می شــود‪ .‬اگر بخواهیم مروری بر تاریخ روابط دو کشــور‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬می توانیم بگوییم پیش از اینکه کانادا به طور‬ ‫ناگهانی روابط خود را با ایران قطع کند‪ ،‬ایران همواره روابط‬ ‫خوبی با این کشور داشته اســت‪ .‬حتی در دوران ماجرای‬ ‫تســخیر ســفارت امریکا در ایران و کمک دولت کانادا به‬ ‫کاخ ســفید در بازگشــت برخی از کارکنان این سفارتخانه‪،‬‬ ‫این اتفاق نتوانست روابط دو کشور را بر هم زند‪ .‬اما در یک‬ ‫گذشته یعنی دوران نخست وزیری استفن هارپر تنش میان‬ ‫تهران و اوتاوا رخ داد ولی در این برهه زمانی نیز اختالفات‬ ‫مطرح شده تنها یک طرفه بوده و تنها از سوی دولت کانادا‬ ‫مطرح شد‪ .‬بنابراین احتمال بســیاری وجود دارد که دولت‬ ‫جدید این کشــور به رهبر جاســتین ترودو به همان رویکرد‬ ‫چندین سال پیش بازگردد‪.‬‬ ‫به طور کلی کانــادا به عنوان یک کشــور معتدل در‬ ‫مناقشات بین المللی بدون طرفداری از یک جبهه یا جبهه‬ ‫دیگر همــواره با اتخاذ نقــش میانجیگــری خواهان حل‬ ‫مشکالت در عرصه منطقه ای و بین المللی بوده است‪ .‬بر‬ ‫همین اســاس می توان این نتیجه گیری را کرد که روابط‬ ‫کانادا با بسیاری از کشورهایی که بد شده بود‪ ،‬بهبود خواهد‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫همچنین اگر بخواهیم اظهارات مقامات جدید کانادا‬ ‫را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیــم‪ ،‬می توان به اظهارات‬ ‫اســتفان دیون وزیر خارجه این کشور اشــاره کرد‪ .‬وی که‬ ‫به تازگی در کابینه جدید نخســت وزیری جاســتین ترودو‬ ‫ماموریت خود را اغاز کرده اســت‪ ،‬با بیــان ایجاد تغییرات‬ ‫محسوســی در رویکرد کانادا نســبت به خاورمیانه‪ ،‬تاکید‬ ‫کرد که دوره روابط ویژه با اسرائیل به سر امده است‪ .‬حال‬ ‫این ســوال به وجود می اید که ایا می تــوان در دوره جدید‬ ‫شاهد تغییرات محسوسی در سیاســت خارجی کانادا بود‪،‬‬ ‫در پاسخ به این سوال باید گفت که در طول تاریخ همواره‬ ‫این کشــور به عنوان میانجی در حل و فصــل چالش های‬ ‫منطقه ای و بین المللی به خصوص در خاورمیانه عمل کرده‬ ‫است‪ .‬هارپر در دوران نخست وزیری اش سیاست خارجی‬ ‫این کشــور را کامال دگرگون کرد و روابط افراط گرایانه ای‬ ‫با اسرائیل به خصوص با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این‬ ‫رژیم برقرار کرد‪ .‬البته این نزدیکی افراطی وی به اسرائیل‬ ‫ت هارپر و کلیســایی که عضو ان‬ ‫بیشــتر به خود شــخصی ‬ ‫اســت‪ ،‬مربوط می شــود‪ .‬کلیســای اوانجلیکان یکی از‬ ‫افراطی ترین کلیساها در جهان اســت که بنابر اعتقاد انها‬ ‫اسرائیل باید فلســطین را نابود کند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫مردم کانادا چنــدان به این مذهب گرایــی افراطی تمایل‬ ‫ندارند واکنون با انتخاب جاستین ترودو این مذهب گرایی‬ ‫را کنار گذاشته اند‪.‬‬ ‫برخی بر ایــن باورند که باتوجه به پیــروزی لیبرال ها‬ ‫در برابر محافظــه کاران در کانــادا و ورود مجید جوهری و‬ ‫علی احساسی شــهروندان ایرانی تبار این کشــور و از هم‬ ‫حزبی های ترودو به پارلمان‪ ،‬امکان توســعه روابط ایران‪-‬‬ ‫کانــادا در دوره جدید اثرگذاری این نماینــدگان ایرانی تبار‬ ‫وجود دارد‪ ،‬در این باره باید به این نکته اشاره کرد همانگونه‬ ‫که این مساله ضرری برای روابط دو کشور نخواهد داشت‬ ‫اما بر خالف انچه که برخی تصور می کننــد‪ ،‬چندان تاثیر‬ ‫مثبتی هم نمی تواند به همراه داشته باشد‪ .‬این نمایندگان‬ ‫ایرانی بیشــتر پیگیر مســائل داخلی کانادا هســتند که در‬ ‫کمپین انتخاباتی خود اعالم کرده اند و به نظر می رسد که‬ ‫برای این دو نماینده ایرانی چندان مسائل سیاست خارجی‬ ‫این کشور مطرح نیست‪.‬‬ ‫در این میان یکی از مســائلی که از سوی بسیاری از‬ ‫تحلیلگران و صاحبنظران داخلی و خارجی‪ ،‬پس از پیروزی‬ ‫لیبرال هــا در برابر محافظــه کاران در کانادا مطرح شــد‪،‬‬ ‫امکان بازگشایی سفارت کانادا در ایران بود‪ ،‬در این باره بر‬ ‫این باورم که این اتفاق خواهد افتــاد اما وقوع ان در اینده‬ ‫تقریبا بعید به نظر می رســد‪ ،‬این اتفاق زمانبر اســت‪ .‬زیرا‬ ‫عالوه بر سیاست های خصمانه هارپر یکی از مسائلی که‬ ‫به بسته شدن سفارت کانادا در تهران منجر شد‪ ،‬این بود که‬ ‫این کشور در حوزه سیاســت خارجی با مسائل مالی مواجه‬ ‫شده بود و به همین دلیل برخی از ســفارت های خود را در‬ ‫برخی کشورها بست تا بدین شکل بتواند کمی صرفه جویی‬ ‫کند‪ .‬به نظر می رسد که بسیاری از این سفارتخانه ها بسته‬ ‫خواهد ماند‪ .‬اما می توان این امیدواری را داشت که شاهد‬ ‫بازگشــایی ســفارت این کشــور در ایران بود اما اگر چنین‬ ‫اتفاقی رخ دهد‪ ،‬این اقدام بیشــتر برای مســائل سیاسی‬ ‫خواهد بود تا مســائل تجاری و روابط اقتصــادی میان دو‬ ‫کشور‪.‬زیرا ایران حتی زمانی که روابط خوبی با کانادا داشت‪،‬‬ ‫روابط خوب تجاری با این کشــور در مقایسه با کشورهای‬ ‫دیگر نداشــت و در ان دوران بیشتر رفت وامدهای موجود‬ ‫در سفارتخانه این کشور در حوزه مسائل کنسولی بود‪ .‬اما‬ ‫به طور کلی باتوجه به اینکه ایران در خاورمیانه یک کشور‬ ‫ مهم و تاثیر گذار اســت به همین دلیل بازکردن سفارتخانه‬ ‫می تواند به صورت سمبلیک یک اقدام بسیار مهم باشد‪.‬‬ ‫البته اکنون این سوال نیز مطرح می شود که باتوجه‬ ‫به رفــت و امــد هیات های تجــاری و اقتصادی از ســوی‬ ‫کشــورهای جهان به خصوص در دوران پســا تحریم‪ ،‬ایا‬ ‫می توان در اینده شــاهد ایــن گونه رفت وامدها از ســوی‬ ‫کانادا بود؟ در پاســخ به این ســوال باید گفــت که چنین‬ ‫امکانی وجود دارد اما در حال حاضر بازارهایی که کانادا در‬ ‫انها فعالیت می کند‪ ،‬تقریبا مشخص شده است و فکر نکنم‬ ‫که بازار ایران در میان بازارهای مورد اســتفاده این کشور‬ ‫مطرح باشــد‪ .‬در همین راســتا حتی اگر روابط دو کشور از‬ ‫نظر سیاسی از ســر گیرد و بهبود یابد‪ ،‬بعید به نظر می رسد‬ ‫که این اتفاق رخ دهــد‪ .‬همچنین در این بــاره باید به این‬ ‫نکته توجه کرد که اقتصاد کانادا با اقتصــاد امریکا ادغام‬ ‫شده است و برای این کشور مشکل خواهد بود که سیاست‬ ‫اقتصادی مجزایی از امریکا ایجــاد کند‪ ،‬مگر اینکه روابط‬ ‫ایران و امریکا بهبود یابد‪ .‬بر همین اساس باتوجه به تیرگی‬ ‫روابط میان تهران‪ -‬واشنگتن‪ ،‬که ممکن است تا ابد ادامه‬ ‫داشته باشد‪ ،‬کانادا نمی تواند به صورت یک بازیگر مستقل‬ ‫وارد عمل شده و به شریک بزرگ تجاری ایران تبدیل شود‪.‬‬ ‫در پایان‪ ،‬در پاســخ به اینکه بیشــترین تمرکز روابط‬ ‫تهران – اوتاوا در صورت بهبود مناســبات‪ ،‬در چه حوزه ای‬ ‫خواهــد بود‪ ،‬می تــوان گفت کــه دو کشــور می توانند در‬ ‫حل مســائل و چالش های منطقه ای مانند بحران لبنان با‬ ‫یکدیگر همکاری کنند‪ .‬همچنین همکاری های فرهنگی و‬ ‫امورزشی گسترده ای میان دو کشور می تواند ایجاد شود‪.‬‬ ‫اما سهم ایرانیان مقیم کانادا چندان پر رنگ نخواهد بود ‪،‬‬ ‫زیرا باتوجه به شــواهد موجود در تاریخ روابط دو کشــور‪،‬‬ ‫تاکنون این ایرانیان نقشــی در ایجاد پلــی در بهبود روابط‬ ‫میان ایران و کانادا نداشــته اند و ممکن است در اینده نیز‬ ‫تمایلی برای اتخاذ این نقش نداشته یا توانایی انجام این کار‬ ‫را نداشته باشند‪.‬‬ ‫لیبرال ها شرایط را تغییر می دهند؟‬ ‫دولت کانادا همچنان همسوی امریکا و اسرائیل است‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫زمانی که یک دولت افراطی و راستگرا در قدرت بود و چه‬ ‫االن که یک دولت چپ اندیش به قدرت رســیده است‪،‬‬ ‫به واشــنگتن نزدیک بوده و هست و همســویی بسیاری‬ ‫میان مقامات کانادا و امریکا مشاهده می شود‪ .‬البته این‬ ‫نزدیکی میان واشنگتن و اوتاوا به معنای وابستگی نیست‬ ‫بلکه مفهوم ان‪ ،‬پیوستگی رفتاری و انجام کنش سیاسی‬ ‫بر اساس این پیوستگی است‪.‬‬ ‫برخی از تحلیلگران بر این باورند کــه کانادا در چند‬ ‫سال اخیر نسبت به مســائل منطقه ای و بین المللی مانند‬ ‫انچه در سوریه می گذرد‪ ،‬منفعل رفتار کرده است و در دوره‬ ‫جدید به رهبری جاســتین ترودو این امیدواری وجود دارد‬ ‫که با اتخاذ سیاســتی پویاتر در عرصه بین المللی به دنبال‬ ‫نقش افرینی پر رنگ در عرصه منطقه ای و جهانی باشــد‪.‬‬ ‫در این باره باید بر این مساله تاکید کرد که کانادا در گستره‬ ‫سیاســت های ایاالت متحده امریکا در قرن بیست و یکم‬ ‫میالدی به واشــنگتن نزدیک تر خواهد بود و در مواجهه‬ ‫با مســائل منطقه ای و بین المللی در همین راستا و در این‬ ‫چارچوب عمل خواهد کرد‪.‬‬ ‫همچنین یکــی از دالیل دیگری که باعث می شــود‬ ‫کانــادا بــرای ایــران دارای اهمیــت جلوه کنــد‪ ،‬حضور‬ ‫چشــمگیر اتباع ایران در این کشور است‪ .‬در همین راستا‬ ‫این ســوال مطرح می شــود که ایا ایرانیان مقیــم کانادا‬ ‫می توانند در بهبود روابط دو کشــور تاثیرگذار باشــند؟ در‬ ‫پاسخ به این سوال باید گفت که بی تردید نمی توان نقش‬ ‫این ایرانیان را نادیده گرفت‪ .‬ایرانیانی که در کانادا زندگی‬ ‫می کنند یا در دانشــگاه های مختلف این کشــور مشغول‬ ‫تحصیل و پژوهش هستند‪ ،‬بســیار فرهیخته اند و جایگاه‬ ‫برجسته ای در سطح دانشــگاهی‪ ،‬علمی و تجاری دارند‪.‬‬ ‫اما وجود یــک فضای مبتنی بــر توقعات فزاینــده‪ ،‬درباره‬ ‫میزان اثرگذاری انها بر مناســبات دو کشــور قدری دور از‬ ‫واقعیت به نظر می رســد و تردیدهایی جدی در این زمینه‬ ‫ایجاد می کند‪.‬‬ ‫بــا ایــن حــال‪ ،‬به طــور کلــی‬ ‫باید گفت کــه دســت اندرکاران حوزه‬ ‫سیاســت خارجی ایران بایــد در قبال‬ ‫ایرانیان خارج از کشور و ارتقای سطح‬ ‫تاثیرگــذاری انان بــر روابط ایــران با‬ ‫کشورهای مختلف جهان در چارچوب‬ ‫سیاست گذاری ها و برنامه های دقیق‬ ‫اقــدام کننــد‪ .‬به طور نمونه‪ ،‬شــورای‬ ‫عالی ایرانیان خارج از کشور با همکاری‬ ‫وزارت امور خارجه و دیگر سازمان ها و‬ ‫ارگان های مرتبط می تواند زمینه ســاز‬ ‫ایجاد فضایی مناســب برای ایرانیان‬ ‫خارج از کشــور باشــد تا بتوانند برای‬ ‫بهبــود روابــط ایــران با کشــورهای‬ ‫مختلف‪ ،‬به ویژه کشورهایی که گذشته‬ ‫روابط ما با انها پرتنش تر بوده اســت‪،‬‬ ‫تالش کنند‪.‬‬ ‫اما اینــده روابط ایــران و کانادا؛‬ ‫یکی از نکات اصلی و بســیار مهم در‬ ‫این زمینه ان اســت که بایــد ببینیم ایا‬ ‫این روابط در تمامی حوزه ها گسترش‬ ‫می یابــد یا ممکن اســت تنهــا در بعد‬ ‫فرهنگی یا اقتصادی شــاهد توســعه‬ ‫روابط باشیم‪.‬‬ ‫بایــد در این بــاره ایــن نکتــه‬ ‫را خاطرنشــان کــرد کــه ایــران یک‬ ‫کشــور فرهنگی است و متاســفانه یا‬ ‫خوشبختانه همه حوزه های ان سیاست‬ ‫زده اســت‪ .‬امــا در حــوزه بین الملل‪،‬‬ ‫منطق ناشــی از خردورزی سیاســی و تجربه گرایی عینی‬ ‫نشان می دهد که باید با بسترسازی مناسب در جهت ایجاد‬ ‫پیوندهای اقتصادی در راستای مستحکم تر کردن و ارائه‬ ‫ضمانت بهتر اجرایــی تحرکات سیاســی و فرهنگی خود‬ ‫حرکت کنیم‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫لیبرال های کانادا به رهبری جاســتین ترودو موفق‬ ‫شــدند با پیروزی در انتخابات پارلمانی این کشور به حدود‬ ‫یک دهه حاکمیت محافظه کاران در کانادا پایان دهند‪ .‬در‬ ‫این باره می توان انتخابات اخیر در کانادا را یک انتخابات‬ ‫به هنگام و در بستری مناسب برای ارتباط منطقی با ایران‬ ‫ارزیابی کرد‪ .‬در توضیح این گزاره باید گفت که با موفقیت‬ ‫دکترین تعامل ســازمانده با حل و فصل پرونده هسته ای‬ ‫ایران و ایجــاد فضای مطلوب در نگاه به این کشــور پس‬ ‫از شکســت تئوری جنگ نامتعادل‪ ،‬اگرچــه چالش های‬ ‫منطقه ای در خاورمیانه وجود دارد و هریک از کشورهای‬ ‫منطقه ای را به نوعی درگیر کرده اســت اما همگان شاهد‬ ‫گســترش بســتر ارتباط گیری و بســط تعامالت ســازنده‬ ‫منطقه ای و بین المللی با ایران هستند‪.‬‬ ‫در کل‪ ،‬پــس از به دســت امدن توافق هســته ای‬ ‫میان ایران و کشورهای عضو گروه ‪ ،5+1‬بستر تعامل در‬ ‫افکار عمومی به خصوص در میان کشورهای غربی بیش‬ ‫از گذشــته فراهم شده است‪ .‬در همین راســتا با به قدرت‬ ‫رسیدن جاســتین ترودو در کانادا که‬ ‫جهت گیری های مثبتی برای تعامل‬ ‫با ایــران نیــز دارد‪ ،‬می تــوان گفت‬ ‫که زمینه های مناســبی در راســتای‬ ‫ایجاد فضایی منطقی و تعاملی برای‬ ‫دســتیابی به ارتباط بیشــتر با ایران‬ ‫فراهم می شود‪.‬‬ ‫در ایــن چارچوب بایــد بر این‬ ‫نکتــه تاکیــد داشــت کــه باتوجه‪،‬‬ ‫عملیاتی شــدن برنامه جامــع اقدام‬ ‫مشــترک (برجام) و تالش جمهوری‬ ‫اسالمی ایران در به کار بردن ادبیاتی‬ ‫مدبرانه و اتخاذ رفتارهایی معقوالنه‬ ‫و همچنیــن کنش هــای متکــی بر‬ ‫اقناع گری سیاسی در حوزه سیاست‬ ‫خارجی می توان رویکرد اتخاذ شده‬ ‫از سوی جاستین ترودو نخست وزیر‬ ‫جدید کانادا با ایران را مثبت ارزیابی‬ ‫کرد‪ .‬در همین راســتا می توان این‬ ‫گونه تحلیل کرد کــه با حمایت های‬ ‫مردم کانــادا از جاســتین تــرودو و‬ ‫انطبــاق این حمایت ها با پشــتیبانی‬ ‫مــردم از دولــت حســن روحانی در‬ ‫ایران‪ ،‬در چارچــوب دکترین تعامل‬ ‫ســازنده می تــوان بــه اینــده روابط‬ ‫جمهوری اســامی ایــران و کانادا‬ ‫نســبت بــه گذشــته بیــش از پیش‬ ‫امیدوار بود‪.‬‬ ‫یکــی از مســائل کلیــدی در‬ ‫چشــم انداز روابط ایران و کانادا‪ ،‬مساله بازگشایی سفارت‬ ‫کانادا در تهران و ســفارت ایران در اتاوا اســت‪ .‬در پاسخ‬ ‫به این ســوال که ایا احتمال بازگشایی سفارتخانه های دو‬ ‫کشور وجود دارد یا نه باید به این نکته اشاره کرد که باتوجه‬ ‫به مشاهده شدن سیگنال های مثبت مانند به قدرت رسیدن‬ ‫جاستین ترودو در کانادا و تمایل ایران برای عادی سازی‬ ‫روابط با تمامی کشورهایی که در گذشته روابط تنش داری‬ ‫با انها داشته اســت‪ ،‬این امیدواری وجود دارد که سفارت‬ ‫کانادا در تهران و ســفارت ایران در اتاوا فعالیت های خود‬ ‫را از سر بگیرند‪.‬‬ ‫از جمله نکات دیگری که باید ان را مد نظر داشــت‬ ‫این اســت که در دوران نخســت وزیری اســتفان هارپر‬ ‫در کانادا‪ ،‬این کشــور روابط بســیار نزدیکی بــا مقامات‬ ‫رژیم صهیونیستی داشت که این امر نشان دهنده رویکرد‬ ‫افراطی و راســتی هارپر بوده اســت‪ .‬اما اکنون شــاهد‬ ‫اظهارنظرهای تازه ای از ســوی مقامات جدید این کشور‬ ‫مبنی بــر پایــان یافتــن دوره روابــط ویــژه و تنگاتنگ با‬ ‫رژیم صهیونیستی هســتیم‪ .‬البته درباره سیاست خارجی‬ ‫کانادا باید این نکته را هم مورد توجــه قرار داد که به هر‬ ‫حال کانادا عضو شــرکای اســتراتژیک و حیاتی امریکا‬ ‫اســت و از ان در کنــار کشــورهای کره جنوبــی‪ ،‬ژاپن و‬ ‫استرالیا در محور شــرکای قرن بیســت و یکم امریکا نام‬ ‫برده می شــود‪ .‬بر همین اســاس‪ ،‬باید توجه داشــت که‬ ‫کانادا همواره همسو با سیاســت خارجی امریکا در قبال‬ ‫رژیم صهیونیستی رفتار کرده است و حتی سیاست خارجی‬ ‫جدید این کشــور تا حدود زیادی متاثر از روابط امریکا با‬ ‫این رژیم قرار خواهد داشــت‪ .‬به تعبیر دیگر‪ ،‬کانادا چه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پیش شرط هایی برای موفقیت یک تاکتیک‬ ‫تحریک تقاضا راهی برای کاهش موجودی انبار هاست‬ ‫وحید شقاقی‬ ‫عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی‬ ‫بارها گفته و شنیده شده است که اقتصاد ایران دچار‬ ‫مشکالت ساختاری اســت‪ ،‬از جمله این مشکل ها وجود‬ ‫همزمان دو معضل تــورم و رکود در این اقتصاد اســت که‬ ‫گاهی به نظر می رسد راهی برای گذر از ان وجود ندارد‪ .‬با‬ ‫این حال علم اقتصاد به ما نشــان می دهد که برای درمان‬ ‫هر دوی این معضالت به صورت همزمان‪ ،‬راه حل تحریم‬ ‫طرف عرضه است‪.‬‬ ‫اصالحات ســاختاری و نهادی اقتصاد باید در جهت‬ ‫تحریک طرف عرضه باشد تا در نتیجه ان تولید باال برود‪،‬‬ ‫افزایش تولید منجر به جلوگیری از اضافه تقاضا می شــود‬ ‫و در نتیجه ان تورم مهار می شــود‪ .‬از طرف دیگر افزایش‬ ‫تولید نیازمند افزایش اشتغال است که بیکاری را کم می کند‬ ‫و اقتصاد را به رونق وا می دارد‪.‬‬ ‫سیاســت های تحریک عرضــه نیازمند یک ســری‬ ‫پیش شرط هاست‪ ،‬از جمله اینکه در غالب این سیاست ها‬ ‫باید با فساد‪ ،‬رانت و انحصار مقابله بشود‪ ،‬چرا که باال بودن‬ ‫میزان اینها در اقتصاد مانع افزایش سرمایه گذاری و عامل‬ ‫باز دارنده تولید است‪ .‬پیش شرط الزم دیگر برای اجرای این‬ ‫سیاست ها اصالح نظام بانکی است‪ ،‬چرا که بانک هایی که‬ ‫در خدمت تولید نباشند و بیشــتر به فعالیت های اقتصادی‬ ‫غیر مولد گرایش داشته باشند نمی توانند به تحریک تولید‬ ‫و افزایش عرضه کمک کنند‪ .‬از طرف دیگر سیاست های‬ ‫تحریک عرضه بــه اصالح نظام کســب و کار در کشــور‬ ‫نیازمند است‪ .‬ارتقای بهره وری در اقتصاد است که تولید را‬ ‫اقتصادی می کند و سود ان را افزایش می دهد‪.‬‬ ‫همان طور کــه از ظاهر امــر بر می اید بــا اینکه علم‬ ‫اقتصاد راه حل هایی برای خروج از شــرایط تورم و رکود به‬ ‫صورت همزمان دارد اما این راه حل بســیار مشکل است‪،‬‬ ‫اجرای چنین سیاســت هایی به جســارت و توانایی باالیی‬ ‫نیاز دارد کــه تا کنون در هیچ کــدام از دولت های ما وجود‬ ‫نداشته است‪.‬‬ ‫در نتیجه دولت ها که نمی توانند راه حل اصلی را اجرا‬ ‫کنند سراغ نســخه های جایگزین می روند که یکی از انها‬ ‫تحریک طرف تقاضا است‪ .‬اینجا باید توصیفی از شرایطی‬ ‫که دولت در ماه های گذشــته در ان قرار داشته است ارائه‬ ‫بدهم ؛ دولــت یازدهم وقتی کشــور را تحویــل گرفت که‬ ‫تورم ‪35/5‬درصــد و تورم نقطه به نقطــه ‪ 40‬درصد بود‪ ،‬در‬ ‫چنین شرایطی اولین کاری که دولت به ان دست زد تالش‬ ‫برای کاهش این رقم بود‪ ،‬برای این هدف سیاســت های‬ ‫ثبات اقتصادی در پیش گرفته شــد‪ ،‬هم زمــان با کنترل‬ ‫بازار عرضه و مدیریت پایه پولی‪ ،‬جلو گیری از اســتقراض‬ ‫از بانــک مرکزی‪ .‬حاکم کــردن یک انضبــاط مالی دولت‬ ‫توانســت تورم را تا حدود ‪ 15‬درصد کاهــش دهد‪ ،‬هر چند‬ ‫سهم عمده در این مســیر را سیاست خارجی و توافق های‬ ‫بین المللی به عهده داشت اما سیاست های انقبا ضی دولت‬ ‫هم در ان موثر بود‪.‬‬ ‫با وجود اینکه دولت توانسته اســت تورم را مدیریت‬ ‫کند امــا از انجا که قیمت هــای انتظاری مــردم باتوجه به‬ ‫توافق هسته ای باز هم کمتر از ان چیزی است که االن به‬ ‫ان رسیده ایم تقاضا برای کاال هنوز هم وجود ندارد‪ .‬انتظار‬ ‫کاهش قیمت ها منجر به این می شود که مردم برای خرید‬ ‫هر چیزی که فوری نیست‪ ،‬دســت نگه دارند چرا که انتظار‬ ‫دارند در اینده قیمت ان چیز کمتر شود‪ ،‬در نتیجه موجودی‬ ‫انبار ها رو بــه افزایش می گــذارد‪ .‬در کنار سیاســت های‬ ‫انقبا ضی دولت این موضوع فشــار بیشــتری به بنگاه های‬ ‫تولیدی می اورد و کار را به جایی می رســاند که دولت اخیرا‬ ‫اعالم می کند که موجودی انبار ها بیــش از ‪ 9‬هزار میلیارد‬ ‫تومان است‪.‬‬ ‫طبیعی اســت که در چنین شرایطی بنگاه ها به دولت‬ ‫فشــار می اورند که تولید را کاهش خواهند داد و دســت به‬ ‫تعدیل نیرو خواهند زد؛ در نتیجه دولت چاره ای به جز اینکه‬ ‫طرف تقاضا را تحریک کند نخواهد داشت‪ .‬سیاست هایی‬ ‫مانند اعطای وام و کارت اعتباری برای خرید کاالی ایرانی و‬ ‫مانند ان در این چارچوب قرار می گیرند و هدف انها افزایش‬ ‫مصرف است‪.‬‬ ‫باید دقت کنیم که افزایش مصرف برطرف کردن رکود‬ ‫نیست و حتی یک گام به جلو تر برداریم و بگوییم که افزایش‬ ‫مصرف تحریک طرف تقاضا هم نیســت‪ ،‬این تنها راهی‬ ‫برای کاهش موجودی انبار ها است نه بیشتر‪.‬‬ ‫دولت هم این موضوع را می داند و برای همین اعالم‬ ‫می کند که قصــد دارد تامین مالی پروژه هــای عمرانی را‬ ‫افزایش دهد‪ ،‬در حالی که در چند ماه گذشته سال جاری‪،‬‬ ‫تنها حدود شش هزار میلیارد دالر بودجه عمرانی تخصیص‬ ‫پیدا کرده است دولت می گوید که می خواهد در ماه های‬ ‫باقی مانده سا ل‪ 30‬هزار میلیارد تومان دیگر در این بخش‬ ‫هزینه کند‪ ،‬از طرف دیگر دولــت همزمان در حال اجرای‬ ‫سیاست هایی برای تحریک بانک ها به پرداخت وام های‬ ‫بیشــتر اســت‪ .‬بانک مرکزی اخیرا اعالم کرده اســت که‬ ‫می خواهــد رقم ســپرده قانونی بانک هــا را کاهش دهد‪،‬‬ ‫سپرده قانونی بخشی از دارایی بانک ها است که انها باید‬ ‫برای اعطای تسهیالت نزد بانک مرکزی به امانت بگذارند‪،‬‬ ‫بانک مرکزی می گویــد این رقم را که در حــال حاضر ‪13‬‬ ‫درصد است برای بانک های مختلف بســته به سابقه انها‬ ‫می تواند حتــی تا ‪ 10‬درصد هــم کاهش دهــد‪ ،‬بنا بر این‬ ‫بانک ها پول بیشتری در اختیار خواهند داشت که ان را به‬ ‫مردم و متقاضیان وام بدهند‪ ،‬و پول بیشتر در دست مردم‬ ‫کمک می کند که تقاضا برای کاال بیشتر شود‪.‬‬ ‫با این وجود انتقاد هایی به این سیاســت وجود دارد‪،‬‬ ‫با اینکه دولت در ماه های گذشته تمام تالش خود را کرده‬ ‫است که تورم را مدیریت کند مجموع سیاست های جدیدی‬ ‫که در حال اجرای ان است سیاست های انبساطی هستند‬ ‫که حجم پول در دســت مردم را افزایــش می دهند و طبعا‬ ‫به دنبال ان تورم را باال می برند‪.‬‬ ‫اما به نظر می رســد گزینه دیگــری پیش روی دولت‬ ‫قرار ندارد‪ ،‬اجرای سیاست ها برای تحریک طرف عرضه‬ ‫زمان بر اســت و نیاز مند جســارت زیادی هم هست‪ ،‬بنا بر‬ ‫این بعید اســت که بتــوان از دولت انتظار داشــت که در‬ ‫کوتاه مدت بتواند سیاست هایی با این هدف را با موفقیت‬ ‫اجرا کند‪.‬‬ ‫مجادله برای سرلیست‬ ‫سیاست‬ ‫اصالح طلبان برای انتخابات مجلس با تصمیم سازانی مواجه شده اند‬ ‫که صاحب یک نظر واحد برای چگونگی حضور در این رقابت نیستند‪ .‬اکنون‬ ‫دو طیف چپ و راست این جناح هرکدام نگاهی متفاوت به انتخابات پارلمان‬ ‫دهم دارند‪ .‬در میان تکذیب ها از نشــانه ها می شــود فهمید اکنون یکی از‬ ‫مهمتریناختالف نظرهابرسرایناستکهچهکسیسرلیستتهرانشود‪.‬‬ ‫ایاکارگزارانبهریاستعارفتمکینخواهدکرد؟‬ ‫بازی با عارف یا دلجویی ازعارف‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫شاید عارف نامزد نشود‬ ‫‪26‬‬ ‫فاصل ه اینیست‬ ‫عبدالله ناصری‬ ‫مجتبی شاکری‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مهدی حسن پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫از جناح اصالح طلبــان یک خبر تازه امده‪ ،‬ریاســت‬ ‫عارف بر شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان رسمی‬ ‫شده و اعضای دیگر این شورا نیز در یک جلسه انتخاباتی‬ ‫برگزیده شــده اند‪ .‬این خبر که بعد از تاییــد و تکذیب های‬ ‫متعدد رنگ رســمی به خود گرفته‪ ،‬البته همراه شده است‬ ‫ی حکایت دارد‪.‬‬ ‫با تحوالت دیگری که از تصمیمات مهم ‬ ‫یک شورا‪ ،‬چند سوال‬ ‫ماجرا از این قرار است که از چندی پیش خبرهایی از‬ ‫تصمیم اصالح طلبان برای تشکیل شورای سیاستگذاری‬ ‫حکایــت می کــرد‪ ،‬خبرهایی که البتــه از همــان ابتدا نام‬ ‫محمد رضا عــارف را هم به عنوان رئیس این شــورا مطرح‬ ‫می کرد‪ .‬حاال خبرهای تازه از ترکیب این شــورا و جز ئیات‬ ‫کارکرد ان روایت می کند‪.‬‬ ‫رســول منتجب نیــا‪ ،‬قائم مقــام حزب اعتمــاد ملی‬ ‫ماجرای انتخاب محمد رضا عارف و تشکیل هیات رئیسه را‬ ‫این گونه بازگو می کند‪« :‬ریاست اقای عارف بر این شورا از‬ ‫قبل قطعی شده بود‪ .‬شورای هماهنگی جبهه اصالحات در‬ ‫جلسه هفته گذشته خود ریاست ایشان را تصویب کرده بود‬ ‫و از طرف دیگر اعضای کمیته راهبردی برای ریاست ایشان‬ ‫نامه ای نوشته بودند‪ .‬در نتیجه اکثریت اعضا‪ ،‬ریاست اقای‬ ‫عارف را از قبل پذیرفته بودند و الزم به رای گیری نبود ولی‬ ‫برای تشریفات دموکراسی این کار انجام شد و اقای عارف‬ ‫شاید یک گمانه این باشــد که پای یک‬ ‫تاکتیک فریب و نوعــی از جنگ روانی‬ ‫دو سویه در میان است‪ .‬کارگزارانی ها با‬ ‫این اقدام در مرحله نخست می توانند با‬ ‫این یارکشی سیاســی جدالی فکری در‬ ‫اردوگاهرقیبپدیداوردهودرمرحلهدیگر‬ ‫محمد رضا عارف و طیف بنیاد باران را در‬ ‫موقعیتاچمزنگهدارند‬ ‫محمدرضا عارف‬ ‫رئیس شورای عالی‬ ‫سیاست گذاری‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫عالی سیاستگذاری اصالح طلبان نام برده شده است‪.‬‬ ‫از کنار این اخبار ســواالت مهمی به میــان می اید‪.‬‬ ‫ســواالتی که جســتار برای یافتن پاســخ انهــا می تواند‬ ‫تحلیل های در مورد وضعیــت اصالح طلبــان را با نمایی‬ ‫واضح و درست تر مواجه سازد‪.‬‬ ‫نکته نخست هم حتما چرایی تشکیل چنین شورایی‬ ‫است‪ .‬به یک معنا با نگاهی به گذشته می توان دریافت که‬ ‫اصالح طلبان چند ماه پیش سا ز وکار دیگری برای انتخابات‬ ‫طراحی کرده بودند‪ .‬به این شــکل که پس از توافق میان‬ ‫شــورای هماهنگی جبهه اصالحات و شــورای مشــورتی‬ ‫اصالح طلبان ‪ ١٢‬چهــره اصالح طلب شــورای راهبردی‬ ‫انتخابات را به ریاست سید عبدالواحد موسوی الری‪ ،‬وزیر‬ ‫کشور دولت اصالحات تشــکیل داده بودند‪ .‬قرار بود این‬ ‫‪ ١٢‬نفر به همراه رابطین ملی در استان ها حلقه ای ‪ ١٠٠‬نفره‬ ‫را تشکیل دهند‪ .‬اعضای شــورا‪ ،‬با انتخاب علی صوفی‪،‬‬ ‫وزیر تعاون دولت اصالحات و چهره نزدیک به محمدرضا‬ ‫عارف‪ ،‬مرتضی مبلغ‪ ،‬معاون سیاسی وزارت کشور در دولت‬ ‫اصالحات و ســید محمود میرلوحی‪ ،‬معــاون امور حقوقی‬ ‫و مجلس وزارت کشــور اصالحات دبیرخانه این شــورا را‬ ‫تشکیل می دادند‪.‬‬ ‫بر اساس ســاز و کاری که اصالح طلبان اعالم کرده‬ ‫بودند قرار بود شــورای راهبــردی انتخابات اصالح طلبان‬ ‫متشــکل از پنج کمیته باشــد‪ .‬همان زمان اعالم شــد که‬ ‫حضور حسین مرعشی‪ ،‬مرتضی حاجی‪ ،‬اذر منصوری‪ ،‬علی‬ ‫انچــه در میــان اصالح طلبــان می گــذرد در نمایی‬ ‫موسوی الری می گوید‪:‬‬ ‫الریجانی و ناطق به کار‬ ‫اصالح طلبان نمی ایند‬ ‫صادق خرازی گفته مخالف‬ ‫ریاست علی الریجانی بر‬ ‫مجلس دهم است‬ ‫تاکتیک فریب؟‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫سیاست‬ ‫با اتفاق ارا به عنوان رئیس شــورای عالی سیاست گذاری‬ ‫اصالح طلبان انتخاب شــد‪ .‬مــن پیشــنهاد داده بودم که‬ ‫ترکیب هیات رئیسه این شورا به شکلی باشد که از دو تفکر‬ ‫کمیته راهبردی و شورای هماهنگی جبهه اصالحات در ان‬ ‫به عنوان دو نایب رئیس حضور داشته باشند که تقریبا همین‬ ‫پیشــنهاد هم رای اورد و اقای موسوی الری رئیس کمیته‬ ‫راهبردی و اقای موســوی تبریزی رئیس دوره ای شورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات به عنوان دو نایب اقای عارف‬ ‫انتخاب شــدند‪ .‬بنابر تاکید اصالح طلبان بر حضور زنان و‬ ‫جوانان در عرصه‪ ،‬دو نفر خانم نیز به عنوان منشی در ترکیب‬ ‫هیات رئیسه انتخاب شدند‪».‬‬ ‫او علت انتخاب محمد رضا عــارف را چنین توصیف‬ ‫می کند‪« :‬عارف فــردی معتقد و پایبند به اصول اســت و‬ ‫حساســیتی هم نســبت به ایشــان از جانب تندروها وجود‬ ‫ندارد؛ چون وی به عنوان فردی عقالیی و پایبند به اهداف‬ ‫نظام مورد قبول اســت‪ .‬بر این اســاس‪ ،‬شخص دیگری‬ ‫نمی توانست این ریاست را برعهده بگیرد و امید است که با‬ ‫تدبیر ایشان مسائل پیش رود‪».‬‬ ‫در خبری تازه تر از سید حسن رسولی‪ ،‬جعفر توفیقی‪،‬‬ ‫صادق بناب‪ ،‬الهه کوالیی‪ ،‬ســید مهدی نادمی و محسن‬ ‫مهرعلیزاده به عنوان نمایندگان محمد رضا عارف در شورای‬ ‫کاراکتر جدید‬ ‫صوفی‪ ،‬عبدالله ناصری و یک عضو نزدیک به اعتماد ملی‬ ‫از شورای مشورتی و محســن رهامی‪ ،‬احمد حکیمی پور و‬ ‫حســین کمالی نیز از شــورای هماهنگی جبهه اصالحات‬ ‫در این لیست ‪ ١٢‬نفره قطعی شده اســت‪ .‬قرار بود شورای‬ ‫راهبردی انتخابات اصالح طلبان در نخستین گام اجرایی‬ ‫به تعییــن «رابطین ملــی» برای هر اســتان بپــردازد و با‬ ‫تشکیل شوراهای استانی فرایند انتخاب نامزدهای اصلی‬ ‫اصالح طلبان در هر استان اغاز شود‪.‬‬ ‫اما زمان زیادی نگذشت که رســانه های یک طیف‬ ‫از اصالح طلبان خبر از انحالل کمیتــه انتخاباتی دادند‪.‬‬ ‫خبری که اگر چه با تکذیب یکی از چهره های اصالح طلب‬ ‫مواجه شد اما نشانه ها و شواهد حکایت از بروز اختالف در‬ ‫سازوکار تعیین شده داشت‪ .‬محســن رهامی ماجرای این‬ ‫انحالل و تشکیل شورای عالی سیاستگذاری را این گونه‬ ‫روایت می کند‪« :‬مجموعا قرار شد شورایی به عنوان شورای‬ ‫سیاستگذاری انتخابات اصالح طلبان ایجاد کنیم و ترکیب‬ ‫ان متشــکل از کمیته انتخابات و کمیته راهبردی و برخی‬ ‫اشــخاص حقیقی اصالح طلب مانند اقای عارف باشــد‪،‬‬ ‫بنابراین این بــه معنای انحالل کمیته انتخابات نیســت‪.‬‬ ‫قرار شــده که تهران دخالتی در امور شهرستان ها نداشته‬ ‫باشــد و تنها یک شــورای سیاســتگذاری در تهران امور‬ ‫شهرســتان ها را هماهنگ می کند‪ .‬این با انحالل و ادغام‬ ‫شــورای هماهنگی تفاوت می کند‪ .‬اکثر اصالح طلبان با‬ ‫پیشنهاد تشــکیل این شورا موافق هســتند‪ .‬طی جلسات‬ ‫مفصلی با اقای خاتمی نیز این مساله مطرح شده‪ ،‬بنده نیز‬ ‫جلسه ای با اقای موسوی الری داشتم و در مورد کلیات این‬ ‫طرح به توافق رســیدیم‪ ».‬پس انچه رخ داد این بود که با‬ ‫تغییر ساز و کار انتخاباتی یک نهاد تازه برای تصمیم سازی‬ ‫شــکل گرفت‪ .‬یک نهاد که ترکیب ان به ما می گوید تمام‬ ‫اعضای معرفی شده‪ ،‬الاقل تا امروز به سید محمد خاتمی‬ ‫نزدیک هستند تا اکبر هاشمی رفســنجانی‪ .‬به بیان دیگر‬ ‫می توان گفت خبری از کارگزارانی ها نیســت‪ .‬انها اگر چه‬ ‫در نوشتار و اظهارنظر به استقبال این نهاد جدید امده اند‪،‬‬ ‫اما گویا خوشحالی انها از زاویه دیگری است‪ .‬انها از اینکه‬ ‫چنین نقشی به محمد رضا عارف داده شده خرسند هستند‬ ‫اما این روی گشــاده و فرش قرمز بــرای محمد رضا عارف‬ ‫شاید از این جهت باشد که می خواهند بگویند «عارف سهم‬ ‫گذشتش را گرفت»‪ .‬سهمی که اندازه ان همین پست تازه‬ ‫است نه بیشتر!‬ ‫شاید به همین جهت اســت که می گویند محمد رضا‬ ‫عارف فقط می تواند یک رئیس فراکســیون خوب باشد نه‬ ‫رئیس مجلس‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫باالتــر می توانــد به نوعــی حاصــل سیاســت ورزی اکبر‬ ‫هاشمی رفســنجانی و محمــد خاتمی در مقابــل یکدیگر‬ ‫باشــد ‪ ،‬به این معنا که طیف های نزدیک بــه این دو چهره‬ ‫سیاســی در مواجهــه با یکدیگــر بــا جاگیری هــا و ارائه‬ ‫تاکتیک های مختلــف در تالش بــرای امتیاز گیری های‬ ‫بیشــتر هســتند‪ .‬اگر روزی محمد عطریانفر از چهره های‬ ‫نزدیک به هاشمی رفسنجانی بدون رودربایستی می گفت‬ ‫علی الریجانــی را به محمد رضا عــارف ترجیح می دهیم‪،‬‬ ‫امروز هم در اظهارنظری صریح تر این موسوی الری چهره‬ ‫نزدیک به محمــد خاتمی اســت که می گویــد الریجانی‬ ‫و ناطق بــه کار اصالح طلبــان نمی ایند‪ .‬ایــن یعنی اینکه‬ ‫دو تفکر کامال متفــاوت در میــان اصالح طلبان هر کدام‬ ‫ســعی می کنند در تصمیم ســازی نظــر خود را به کرســی‬ ‫بنشــانند‪ .‬در نگاهی متفاوت تر ماجرا می تواند از این قرار‬ ‫باشــد که هاشمی رفســنجانی همچنان مــدل ائتالفی را‬ ‫برای انتخابات می پســندد‪ .‬درست شــبیه همان سازوکار‬ ‫انتخابات سال ‪ .92‬او البته اکنون غیر از کارگزاران حمایت‬ ‫طیف هایی از اصالح طلبان را نیز با این ایده خود به همراه‬ ‫دارد‪ .‬حمایت هایی که نشــانه اش را می توان از تازه ترین‬ ‫اظهارات سعید حجاریان دریافت‪ .‬انجا که تالش می کند‬ ‫با باالنس کردن سطح توقعات اصالح طلبان به انها بگوید‬ ‫زمان حرکت مســتقل و غیر ائتالفی فرا نرسیده است‪ .‬انجا‬ ‫کــه او توصیه می کنــد چهره های رادیــکال اصالح طلب‬ ‫ســودای نامزدی مجلس را در ســر نپرورانند‪ .‬این اما همه‬ ‫ماجرا نیست‪ .‬هاشمی رفسنجانی هنوز مخالفان قابل شمار‬ ‫و البته موثری در میان اصالح طلبــان دارد‪ .‬مخالفانی که‬ ‫غالب انها در میان اعضای بنیاد باران حضور دارند و شاید‬ ‫عقیده شان این باشد که حزب کارگزاران سازندگی نمی تواند‬ ‫برای انتخابات مجلس نقش برادر بزرگتــر را برای انها ایفا‬ ‫کند‪ .‬انها یــک خاطره تلخ هــم در ذهن دارنــد‪ .‬جایی که‬ ‫اصالح طلبان با اصرار طیف نزدیک به هاشمی رفسنجانی‬ ‫نامزد خودشان را برای شــهرداری تهران به خاطر محسن‬ ‫هاشمی کنار گذاشتند‪.‬‬ ‫درست در همین جای تحلیل باید به این پرداخت که‬ ‫چرا کارگزارانی ها تا این حد به حمایــت از علی اکبر ناطق‬ ‫نوری و پس از ان علی الریجانی اصرار می کنند؟ شفاف تر‬ ‫اینکه ایا این یک دعوت صادقانه است؟‬ ‫محمد عطریانفر‪ ،‬عضو شــورای مرکــزی کارگزاران‬ ‫ســازندگی در تازه ترین اظهارنظرش گفته اســت‪« :‬چون‬ ‫اقای ناطق نوری سابقه اصولگرایی دارد و بحث حضورش‬ ‫نیز در انتخابات مطرح اســت‪ ،‬به باور اصالح طلبان‪ ،‬وی‬ ‫شخصیتی فراتر از اصولگرا دارد و یک شخصیت ملی است‬ ‫بنابراین حضورش در انتخابات برای اینده سیاســی کشور‬ ‫مغتنم است‪ .‬اگر ناطق نوری در عرصه سیاست انتخاباتی‬ ‫حضور پیدا کند‪ ،‬مورد استقبال جدی اصالح طلبان خواهد‬ ‫بود‪ .‬ما ایشان را به حضور تشــویق خواهیم کرد‪ ».‬او البته‬ ‫ادامه می دهد‪ «:‬اقای الریجانی نیز با عملکرد سیاسی اش‬ ‫مسیری را طی می کند که اقای ناطق نوری در مجلس طی‬ ‫کرده و این قابل ســتایش اســت‪ ».‬شــبیه همین حرف را‬ ‫دیگرا نی از کارگزارانی ها نیز تکرار کرده اند‪.‬‬ ‫کارگزاران تاکتیک پیچیده ای را برگزیده‬ ‫اســت؛ حمایــت صــوری از الریجانی و‬ ‫ناطق نوری‪ ،‬اعطای سهم تصمیم سازی‬ ‫مقطعــی انتخاباتی بــه محمد رضا عارف‬ ‫و در نهایــت معرفی گزینــه اصلی برای‬ ‫سرلیستی تهران‬ ‫در مقابل اما چهره های نزدیک به سید محمد خاتمی‬ ‫چنین می گوینــد‪« :‬حضور ناطــق و الریجانی در لیســت‬ ‫اصالح طلبان محلی از اعراب ندارد‪ .‬این حرف ها را برخی‬ ‫ژورنالیســت ها در رســانه ها می زنند‪ .‬جریان اصالح طلب‬ ‫ضمن احترام خاص به اصولگرایان عاقل و خردورز‪ ،‬انها را‬ ‫به نوعی رقابت منطقی و عاقالنه دعوت می کند نه ائتالف‬ ‫ریاکارانه و فرصت طلبانه‪ .‬ما برای اقای ناطق احترام قا ئلیم‬ ‫اما او را یک اصولگرای عاقــل می دانیم نه اصالح طلب‪.‬‬ ‫مطلوب ما این اســت کــه امثال اقــای ناطق زمــام امور‬ ‫اصولگرایــان را به دســت گیرند‪ .‬کارکرد اقــای الریجانی‬ ‫را در مواجهه با مســائلی از قبیل برجــام کامال مثبت تلقی‬ ‫می کنیم‪ .‬اقــای الریجانی در جریان برجــام خیلی خوب‪،‬‬ ‫قوی و منطقی عمل کرد‪ .‬این نشان می دهد که اگر جریانی‬ ‫که رقیب ما است دارای این ویژگی ها باشد و بتواند مصالح‬ ‫ملی را به موقع تشخیص دهد‪ ،‬ما استقبال می کنیم اما این‬ ‫بدان معنا نیست که انها به لیست ما بیایند و ما در لیست انها‬ ‫برویم‪ .‬با این کار ســر مردم را کاله گذاشته ایم‪ .‬این نه در‬ ‫شان ان جریان است و نه در شان ما‪ .‬ما با چهره هایی نظیر‬ ‫اقای ناطق و الریجانی رقابت می کنیم نه شراکت‪ .‬از اقای‬ ‫ناطق می خواهیم کــه زمام امور اصولگرایان را به دســت‬ ‫بگیرد تا گرفتار افراط و تفریط نشــوند‪ .‬اگر اقای ناطق از‬ ‫هویت اصولگرایی خود فاصله بگیرد نمی تواند انها را سامان‬ ‫دهد‪ .‬باید در ان جمع باشد» (موسوی الری در مصاحبه با‬ ‫روزنامه اعتماد)‬ ‫«نظر حزب ندای ایرانیان ریاســت علــی الریجانی‬ ‫بر مجلس دهم نیســت‪ ،‬چرا که خط فکری الریجانی با ما‬ ‫متفاوت است»(صادق خرازی )‬ ‫یا برخی دیگــر از چهره های نزدیک بــه خاتمی نیز‬ ‫برای حمایــت از علی الریجانی شــرط گذاشــته اند‪« :‬در‬ ‫جریان جبهه پایداری زمزمه هایی شــنیده شــده که برخی‬ ‫افراد مثل جلیلی را بخواهند برای رقابت با الریجانی در قم‬ ‫مطرح کنند و اصالح طلبان هم موضع شان این بود که اگر‬ ‫چنین اتفاقی بیفتد حتما از الریجانی حمایت خواهند کرد»‬ ‫(عبدالله ناصری)‬ ‫پس تا اینجای کار صورت ماجرا در ســطح نخســت‬ ‫از ایــن قرار اســت کــه کارگــزاران چهره هــای مهمی از‬ ‫اصولگرایان را که البته فاصله هایی میا ن انها و طیف های‬ ‫دیگر اصولگرا افتاده برگزیده اند و با این تفسیر که رسیدن به‬ ‫ریاست مجلس یک خواسته حداکثری است انها را به عنوان‬ ‫گزینه های مورد پســند برای ائتالف معرفی می کنند‪ .‬اما‬ ‫ایا از این ســطح از تحلیل باید به این نتیجه برسیم که انها‬ ‫به سرلیســتی یک اصولگرا و بعد از ان بــه حمایت از یک‬ ‫اصولگرا برای ریاست مجلس فکر می کنند؟‬ ‫حاال که این بحث به میان امده شاید یک گمانه این‬ ‫باشــد که پای یک تاکتیک فریب و نوعــی از جنگ روانی‬ ‫دو سویه در میان است‪ .‬کارگزارانی ها با این اقدام در مرحله‬ ‫نخست می توانند با این یارکشی سیاسی جدالی فکری در‬ ‫اردوگاه رقیب پدید اورده و در مرحله دیگر محمد رضا عارف‬ ‫و طیف بنیاد باران را در موقعیت اچمز نگه دارند‪.‬‬ ‫به این معنا که محمد رضا عارف و دوستانش باید تمام‬ ‫تالششان را بکنند تا گزینه ائتالف با یک اصولگرا را از ذهن‬ ‫طیف دیگر پاک کرده و ان را از معادالت خارج کنند‪ .‬برای‬ ‫خروج چنین تصمیمی از معادالت البد باید امتیازاتی داده‬ ‫شود و درست همین جاســت که پای نامزد اصلی به میان‬ ‫می اید ؛ یک فرد نزدیک به هاشمی و کارگزاران که معادالت‬ ‫طیف چپ را برهم خواهد زد‪.‬‬ ‫یک چهره رسانه ای نزدیک به کارگزاران در تازه ترین‬ ‫پست فضای مجازی اش نوشته است‪« :‬دکتر محمد علی‬ ‫ی بهترین گزینه بــرای سرلیســتی اصالح طلبان در‬ ‫نجفــ ‬ ‫انتخابات مجلس است‪ .‬امیدوارم دوستان به این نکته توجه‬ ‫کنند و از ایشان برای شرکت در انتخابات دعوت کنند‪ .‬نجفی‬ ‫طیف نزدیک به‬ ‫هاشمی رفسنجانی مخالف‬ ‫سرلیستی محمدرضا عارف است‬ ‫برای انتخابات ریاست جمهوری ســال ‪ 88‬و نیز انتخابات‬ ‫سال ‪ 92‬از سوی برخی از اصالح طلبان جهت کاندیداتوری‬ ‫دعوت شــد ولی این دعوت ها را رد کــرد‪ .‬باتوجه به اینکه‬ ‫انتخابات امسال مجلس در نوع خود هم برای دولت و هم‬ ‫برای اصالح طلبان مهم اســت‪ ،‬خوب است احزاب موثر‬ ‫اصالحات از او جهت کاندیداتوری و سرلیســتی تهران در‬ ‫انتخابات مجلس دعوت به عمل بیاورند‪».‬‬ ‫در تحولی دیگــر در این مــورد روزنامه ارمــان که از‬ ‫رسانه های نزدیک به اکبر هاشمی اســت نیز در مطلبی با‬ ‫حمایت از نجفی نوشــته اســت‪« :‬نباید فرامــوش کرد که‬ ‫نجفی عضو شــورای مرکزی حزب کارگزاران است و اینکه‬ ‫حزب کارگزاران بــدون تعــارف در این انتخابــات ایفاگر‬ ‫نقش پدری اســت یعنی به نحــوی برنامه ریــزی کرده که‬ ‫تصمیماتش بر تصمیمات گروه های دیگر اولویت داشته‬ ‫باشد‪ .‬نجفی از قدرت تعامل باالیی در مواجهه با نهادهای‬ ‫تاثیرگذار برخوردار است و می تواند در مواقع الزم به رایزنی‬ ‫به نفع جریان اصالحــات بپردازد‪ .‬همچنیــن نجفی مورد‬ ‫تایید اصالح طلب دوستان جامعه اســت یعنی عملکرد او‬ ‫در سازمان هایی که حضور داشته به نحوی بوده که معموال‬ ‫تمایلی برای خداحافظی او وجود نداشته است‪ .‬نزد افکار‬ ‫عمومی هم نجفی به عنوان شــخصیتی گریزان از چالش‬ ‫و بگو مگو شناخته می شــود که امتیازی برای او محسوب‬ ‫خواهد شــد‪».‬ارمان ســه هفته پیش نیز به عارف هشدار‬ ‫داده بود که به خاطر محاصره شدن توسط «دوست نماهای‬ ‫نااشــنا به سیاســت» به ریاســت مجلس بعدی نیندیشد‪.‬‬ ‫ارمان در تحلیلی با عنوان «به ریاست مجلس نیندیش!»‬ ‫نوشته بود‪« :‬محمدرضا عارف بیش از سایر اصالح طلبان‬ ‫فعالیت های انتخاباتی خود را بــرای ورود به مجلس دهم ‬ ‫اشکار و نمایان کرده اســت‪ .‬عارف بیش از انکه به عنوان‬ ‫یک چهره سیاســی مطرح باشــد یک چهره دانشگاهی و‬ ‫اکادمیک است‪».‬‬ ‫همه اینها می تواند نشــانه این باشــد کــه کارگزاران‬ ‫تاکتیک پیچیــده ای را برگزیده اســت؛ حمایت صوری از‬ ‫الریجانــی و ناطق نوری‪ ،‬اعطای ســهم تصمیم ســازی‬ ‫مقطعی انتخاباتی به محمد رضا عارف و در نهایت معرفی‬ ‫گزینه اصلی برای سرلیستی تهران‪.‬‬ ‫انها حاضر نشده اند در شــورایی حضوریابند که قرار‬ ‫است برای اصالح طلبان سیاســتگذاری انتخاباتی کند‪،‬‬ ‫شاید بنایشان این اســت که قاعده بازی را طبق معمول در‬ ‫روزهای اخر به هم بزنند‪ .‬انها فهرســت جداگانه نخواهند‬ ‫داد اما فهرست جدایی غیر از انچه در نظر محمد رضا عارف‪،‬‬ ‫بنیاد باران و سید محمد خاتمی است سامان خواهند داد‪.‬‬ ‫یک فهرست با وزن سنگین کارگزارانی ها !‬ ‫شایدعارفنامزدنشود‬ ‫گفت وگویمثلثباعبداللهناصری‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫درباره نوع ائتالف اصالح طلبان حرف های زیادی‬ ‫به گوش می رسد؛ یک سخن این است که «طیف‬ ‫حامی دولت و اصولگرایان میانــه رو می خواهند‬ ‫با هــم ائتالف انتخاباتی داشــته باشــند»‪ ،‬نظر‬ ‫دیگر اینکــه «اصالح طلبان امروز به شــرایطی‬ ‫رســیدند که می توانند رویکرد مستقل از دولت و‬ ‫حامیانش را در پیش بگیرنــد»‪ ،‬یک جای دیگر‬ ‫گفته می شــود «حامیان دولت و اصالح طلبان با‬ ‫هم لیست ائتالفی مستقل از اصولگرایان میانه رو‬ ‫می دهنــد»‪ ،‬گاهی نیز بیان می شــود «هر ســه‬ ‫ســلیقه یعنی حامیــان دولــت‪ ،‬اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان میانه رو با هم یک لیست انتخاباتی‬ ‫می دهند»؛ باالخره کدام یک از انواع ائتالف های‬ ‫یادشده مدنظر است؟‬ ‫اوال حزب اعتدال و توسعه نگاه دولت را در شورای‬ ‫سیاســتگذاری نمایندگی می کند و حضــور فعالی در این‬ ‫شورا خواهد داشــت‪ ،‬طبیعتا اصالح طلبان باتوجه به نظر‬ ‫سیاست‬ ‫خط مشــی حاکم بر اردوگاه اصالحــات با هدف‬ ‫حضور در عرصه دهمین دوره انتخابات مجلس‬ ‫شــورای اســامی چگونه تعریف شــده است؟‬ ‫به عبــارت دیگــر بفرماییــد اصالح طلبــان چه‬ ‫رویکردی را در رقابت سیاســی پیــش رو دنبال‬ ‫خواهند کرد؟‬ ‫اگر بخواهــم در یک جمله‪ ،‬راهبرد و اســتراتژی‬ ‫اصلی اصالح طلبــان را بیان کنــم باید بگویــم «حضور‬ ‫فعال‪ ،‬منســجم و ائتالفی در کل کشــور» شــعار اصلی‬ ‫اصالح طلبان برای حضور در انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اســامی اســت و طبعا برای تحقق این راهبــرد هر نوع‬ ‫تالشی را به کار می برند که به نتیجه برسند‪.‬‬ ‫یک بحثی که همین جا وجود دارد چگونگی ورود‬ ‫اصالح طلبان بــه انتخابات و رســیدن به هدفی‬ ‫است که شما از ان یاد کردید و اینکه صحبت های‬ ‫زیادی درباره نوع ائتــاف اصالح طلبان مطرح‬ ‫می شــود‪ ،‬بفرماییــد ائتالفی کــه اصالح طلبان‬ ‫برای رسیدن به ان تالش می کنند چه ویژگی ها‬ ‫و خصایصی دارد؟‬ ‫اصالح طلبان در واقع با تجربه ای که در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ســال ‪ 92‬به دســت اوردند برای رعایت‬ ‫منافــع ملــی و مصالــح عمومی کشــور ممکن اســت در‬ ‫شــرایط مقتضی در بعضی حوزه های انتخابیه به گونه ای‬ ‫تصمیم گیری کنند کــه الزاما انتظــارات حداکثری انها را‬ ‫براورده نکند‪ ،‬چون معتقدیم اصالح طلبان یک ســقف و‬ ‫کف در رویکرد و تالش و کنشــگری خود برای انتخابات‬ ‫مجلس اینده در پیش گرفتند‪ ،‬انتظــارات حداکثری انها‬ ‫طبعا احراز حداکثر کرســی های مجلس اینده است‪ .‬نگاه‬ ‫حداقلی اینکه مجلسی الاقل فارغ از یک اقلیت رادیکال‬ ‫تشکیل شود به عبارت بهتر اقلیت رادیکالی که در مجلس‬ ‫فعلی شــاهدش هســتیم به مجلس اینــده راه نیابد چون‬ ‫اعضای اقلیت رادیکال اساسا به منافع ملی و مصالح ملی‬ ‫ بی توجه هستند و در مقابل رویکردهای حزبی و تشکیالتی‬ ‫را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫عبداللــه ناصــری‪،‬‬ ‫عضــو شــورای مشــورتی‬ ‫اصالح طلبــان درباره اینکه‬ ‫کارگــزاران گزینه هــای‬ ‫متعــددی را مقابــل عــارف‬ ‫مطرح می کند معتقد است‪:‬‬ ‫«این گزینه ها خیلی برای دکتر عارف‪ ،‬شورای عالی‬ ‫ائتالف و تمامی احزاب اصالح طلــب نگران کننده‬ ‫نیســت‪ .‬احتمال وجود دارد که اقای عارف خودش‬ ‫از حضــور در مجلــس خــودداری و فقط شــورای‬ ‫سیاســتگذاری و شــورای عالی ائتالف را مدیریت‬ ‫کند اما اگــر او ثبت نام کند حتما در صدر فهرســت‬ ‫حضور خواهد داشت‪».‬‬ ‫همراهان و همدالن با دولت استراتژی و راهبرد انتخاباتی‬ ‫خود را تعریــف خواهند کند بنابراین این وجهی اســت که‬ ‫االن مدنظر اســت اما به طور طبیعی بارها گفته شــده که‬ ‫در نزدیکــی انتخابات حســب اقتضائات ‪،‬ممکن اســت‬ ‫شرایطی پیش بیاید که بســته به ان شرایط تصمیم گیری‬ ‫خواهد شد مثال اگر دو نامزد اصولگرا یکی معتدل و یکی‬ ‫از طیف مخالف دولــت در برابر هم قــرار بگیرند و در این‬ ‫شــرایط تشــخیص داده شــود اصالح طلبان به نفع شان‬ ‫اســت در این حوزه انتخابیه نامزد نداشــته باشند‪ ،‬طبعا از‬ ‫نامزد اصولگــرای معتدل حمایت می کنند یا انکه حســب‬ ‫اقتضای شــرایط موقعیت رای گیری و رای اوری نامزدها‬ ‫را حتما مدنظر خواهند داشــت‪ ،‬به این معنــا که حتما اگر‬ ‫یک نامزد مشخص اصولگرا متعلق به جناح رادیکال باشد‬ ‫تمام سعی و تالش اصالح طلبان بر این خواهد بود که او‬ ‫از ورود به مجلس باز بایســتد و نامــزد اصولگرای معتدل‬ ‫در رقابــت بــا او رای بیــاورد‪ .‬اگرچه رویکــرد کلی تالش‬ ‫اصالح طلبان بر این است که در تمام حوزه های انتخابیه‬ ‫نامزد اصالح طلب داشــته باشــند و در واقع رقابت اصلی‬ ‫خودشــان را با اصولگرایان معتدل رقم می زنند و بر همین‬ ‫اســاس مبارزه انتخاباتی خودشــان را پیش خواهند برد و‬ ‫شکل خواهند داد‪.‬‬ ‫در رقابتی که اصالح طلبــان می خواهند فعاالنه‬ ‫شرکت کنند اقای عارف کجای صحنه انتخابات‬ ‫برای اصالح طلبان نقش افرینی خواهد کرد؟‬ ‫اقای عــارف از این بــه بعد رئیس شــورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری اصالح طلبان اســت و طبیعتا در هر حوزه‬ ‫انتخابیه هم که نامزد انتخابات مجلس شــورای اسالمی‬ ‫دهم شود در صدر فهرســت و لیســت قرار خواهد گرفت‬ ‫و اگرچه این بحث هــا را باید به طــور واقع بینانه درباره ان‬ ‫اظهارنظر کنیم اما باید گذاشت به زمان خودش و نزدیک‬ ‫انتخابات‪ .‬به هر صورت ایــن رویکرد فعلی اصالح طلبان‬ ‫است‪.‬‬ ‫شــما نــگاه اصالح طلبــان را بــه ائتالف هــای‬ ‫انتخاباتی تشــریح کردید‪ ،‬بفرماییــد کارگزاران‬ ‫‪29‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫کارگزارانی ها محمدعلی نجفی را‬ ‫برای سرلیستی مطرح کردند‬ ‫جزو جناح اصالحات محسوب می شود یا خیر؟‬ ‫کامــا‪ ،‬حــزب کارگــزاران در شــورا ی عالی‬ ‫سیاســتگذاری اصالح طلبان حضور فعال دارد و با همین‬ ‫رویکرد انتخابات را دنبال خواهد کرد‪.‬‬ ‫کارگزاران مدتی اصــرار بر کاندیداتــوری اقای‬ ‫ناطق نوری در انتخابات مجلس شورای اسالمی‬ ‫داشــت اما اقای ناطق نــوری صراحتا اعالم کرد‬ ‫نامزد انتخابات مجلس نمی شــود چراکه معتقد‬ ‫است اقای الریجانی مدیریت به روزی در مجلس‬ ‫دارد‪« ،‬بعد گفتنــد نقد الریجانی بهتر از نســیه‬ ‫عــارف اســت»‪ ،‬االن صحبــت از اقــای نجفی‬ ‫می کنند‪ .‬به نظر شما چرا حزب کارگزاران این قدر‬ ‫گزینه جلوی اقای عارف می گذارد؟‬ ‫طرح ایــن گزینه هــا خیلی بــرای دکتــر عارف‪،‬‬ ‫شــورای عالی ائتــاف و تمامــی احــزاب اصالح طلــب‬ ‫نگران کننده نیست‪ .‬اصال طرح سر لیستی به عبارتی یک‬ ‫بحث انحرافی است که جناح رقیب بعضا به ان دامن می زند‬ ‫اما این به ان معنا نیســت که اصالح طلبان در تالش این‬ ‫نباشــند که از امثال اقای ناطق نــوری و اقای نجفی برای‬ ‫حضور در انتخابــات دعوت بکنند چــون معتقدیم این دو‬ ‫بزرگوار و افرادی از این جنس حضورشان به هر شکلی در‬ ‫مجلس اینده به مصلحت ملت‪ ،‬دولت و کل نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ایران است‪.‬‬ ‫یک مقاله ای را مجله نزدیک به کارگزاران چندی‬ ‫پیش نوشــت به ایــن مضمــون که «شــورای‬ ‫سیاســتگذاری که اقــای عارف رئیس ان شــد‬ ‫خیلی اقدام خوبی بود و باید از ان استقبال کرد اما‬ ‫در نهایت اقای عارف می تواند رئیس فراکسیون‬ ‫اصالح طلبان مجلس دهم باشــد»‪ .‬به نظر شما‬ ‫چرا کارگزاران این قدر تالش می کند جایگاه اقای‬ ‫عارف را به او یاداور شود و بگوید «اقای عارف با‬ ‫همه اقدامات و تالش هایی که انجام می دهد در‬ ‫نهایت رئیس مجلس نمی شــود بلکه در جایگاه‬ ‫پایین تری قرار می گیرد»؟‬ ‫االن که نمی تــوان گفت اکثریــت مجلس اینده‬ ‫دست اصالح طلبان اســت یا در اختیار اصولگرایان قرار‬ ‫دارد‪ .‬طبیعتا اگر اکثریت مجلس در دست اصالح طلبان‬ ‫باشــد حتما به طور منطقی ریاســت مجلس به عهده یک‬ ‫اصالح طلب خواهد بود ولی باز ایــن را تاکید می کنم که‬ ‫انتخابات ســال ‪ 92‬انتظارات اجتماعی را نــزد هواداران‬ ‫اصالح طلب بســیار باال برده که حسب شــرایط مقتضی‬ ‫تصمیم خاص بگیرند‪ .‬فعال اصالح طلبان در این لحظه با‬ ‫همین رویکرد که اقای دکتر عارف نامزد شود جلو می روند‬ ‫چون این احتمال وجود دارد که ایشــان خودش از حضور‬ ‫در مجلس خودداری کند و فقط شــورای سیاســتگذاری‬ ‫و شــورای عالی ائتالف را مدیریت کند امــا اگر او ثبت نام‬ ‫کند حتما در صدر فهرســت حضور خواهد داشــت و البته‬ ‫این را هم نادیده نگیریم که بعضــی احزاب اصالح طلب‬ ‫از جمله کارگزاران ممکن است نگاه متفاوت با این داشته‬ ‫باشند اما به هر صورت این قابل گفت وگو و قابل حل است‪،‬‬ ‫همان طور که در انتخابــات ریاســت جمهوری بین دکتر‬ ‫عارف و دکتر روحانی براساس یک نظرسنجی و براساس‬ ‫یک پیام اجتماعی انتخاب انجام شــد و اقــای عارف در‬ ‫نهایت کنار رفت‪ .‬تاکید می کنم رویکرد و اســتراتژی کلی‬ ‫ائتالف و انسجام اصالح طلبان‪ ،‬تشکیل مجلسی کارامد‬ ‫به نفع مصالح عمومی کشور در انتخابات اسفند ماه است‪.‬‬ ‫ایا خبر دارید که اقای محمدعلی نجفی تصمیمی ‬ ‫برای نامزدی در انتخابات مجلس دارد یا خیر؟‬ ‫هنوز هیــچ خبری نــدارم ولی قطعــا دکتر نجفی‬ ‫یکی از چهره های ارزشــمند اصالح طلب اســت‪ ،‬اگر در‬ ‫انتخابات مجلس حضور پیدا کند رای اوری اش بی تردید‬ ‫است همچنان که در انتخابات شوراهای شهر تهران رای‬ ‫قابل توجهی اورد‪ ،‬حــال انکه اصالح طلبان در شــورای‬ ‫شــهر قبلی در اقلیت بودند اما اقای دکتر نجفی موقعیت‬ ‫اجتماعی و رای اوری بسیار معنی دار و قابل توجهی در ان‬ ‫انتخابات داشت‪.‬‬ ‫نقدی که به پیشنهاد حمایت از اقایان ناطق نوری‬ ‫و علی الریجانی مطرح می شــد این بود که انها‬ ‫شــخصیت های اصولگــرا هســتند حــال انکه‬ ‫اصالح طلبان چهره و شخصیت های زیادی دارند‬ ‫که نیازی به حمایت از شخصیت های اصولگرا در‬ ‫انتخابات نمی بینند اما با نام بردن از اقای نجفی‬ ‫تقابل دو گزینه اصالح طلب را شــاهد هســتیم‪،‬‬ ‫این مساله به نظر شــما جناح اصالحات را در چه‬ ‫موقعیتی از انتخاب قرار می دهد؟‬ ‫این مساله کامال قابل مدیریت شدن است‪ .‬ما در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ســال ‪ 92‬تجربه کردیم فردی‬ ‫که متعلق به جامعه روحانیت مبارز و یک حزب و تشــکل‬ ‫اصولگرا بود اما گفتمان اصالح طلبی داشت و تا امروز هم‬ ‫این گفتمان را حفظ کرده مورد حمایت اصالح طلبان قرار‬ ‫گرفت‪ ،‬در واقــع او جایگزین نامزد اصلــی اصالح طلبان‬ ‫شد‪ .‬تاکید می کنم اصالح طلبان مصالح و منافع عمومی‬ ‫کشور و همســویی و هم جهتی مجلس با دولت را در صدر‬ ‫تصمیم گیری های خود مدنظر خواهند داشت‪.‬‬ ‫یعنی شما می گویید وقتی اصالح طلبان بین یک‬ ‫نامزد اصالح طلب و یک نامزد اصولگرا با گفتمان‬ ‫اصالح طلب‪ ،‬نامزد اصولگرا را انتخابات کردند‪،‬‬ ‫حاال مدیریت بین دو گزینه اصالح طلب برای انها‬ ‫راحت تر است؟‬ ‫حتما این کار قابل مدیریت است‪ ،‬عالوه بر اینکه‬ ‫یک جریان سیاســی اقتضــا می کند نامزد خــودش را در‬ ‫فهرست داشته باشــد اما این به ان معنا نیست که تالشی‬ ‫برای متقاعد ساختن برخی چهره های کارامد اصولگرای‬ ‫معتدل مثل اقای ناطق برای حضور در صحنه انتخابات و‬ ‫نقش افرینی در جبهه اصولگرایان نکند‪.‬‬ ‫قطعــا دکتر نجفــی یکــی از چهره های‬ ‫ارزشــمند اصالح طلــب اســت‪ ،‬اگــر‬ ‫در انتخابــات مجلــس حضور پیــدا کند‬ ‫رای اوری اش بی تردید است همچنان که‬ ‫در انتخابات شوراهای شهر تهران رای‬ ‫قابل توجهی اورد‬ ‫اقــای ناصــری! اگــر اصالح طلبــان اکثریــت‬ ‫شــکننده ای در مجلس اینده داشــته باشــند و‬ ‫اقایان عارف و نجفی برای ریاست مجلس اعالم‬ ‫امادگی کنند ان زمان چطور فضا میان این دو نفر‬ ‫مدیریت می شود؟ ایا فکری برای چنین موقعیتی‬ ‫شده است؟‬ ‫در زمان انتخابات که رای هیچ کدام نمی شــکند‬ ‫چون هر کدام جایــگاه و ظرفیت رای اوری خــود را برای‬ ‫حضور در مجلس دارنــد اما تصمیم گیری برای ریاســت‬ ‫و هیات رئیســه مجلس را باید به نمایندگان اصالح طلبی‬ ‫واگذار کرد که در مجلس اینده حضور پیدا خواهند کرد‪.‬‬ ‫به نظر شــما اینکه حزب کارگــزاران گزینه های‬ ‫زیادی را مقابل عارف برای ریاست مجلس مطرح‬ ‫می کند بازی خودش اســت یا انکه در ســطحی‬ ‫باالتــر یعنی اقای هاشــمی مدیریــت صحنه را‬ ‫انجام می دهد؟‬ ‫من خبر از این ندارم‪.‬‬ ‫تحلیل تان را بفرمایید‪.‬‬ ‫تحلیلــم این اســت که بــه هر صــورت در درون‬ ‫جبهه اصالحات الزاما در همه زمینه هــا ارای بین احزاب‬ ‫و شــخصیت های اصالح طلب یکســان و منطبق بر هم‬ ‫نیست‪ ،‬به طور طبیعی در روند جلسات و گفت وگوهایی که‬ ‫از حاال به بعد ادامه خواهد داشــت شکل خواهد گرفت و‬ ‫نکته مهم این اســت که همه اصالح طلبانی که نام بردیم‬ ‫در یک زمینه مشــترکند و ان اینکه مصلحت را چه در ارائه‬ ‫فهرست‪ ،‬چه در زمان ثبت نام نامزدها و چه در شکل گیری‬ ‫مدیریت مجلس مدنظر خواهند داشت‪.‬‬ ‫ســوال اخر را جواب ندادید که به نظر شــما این‬ ‫ایده خود حزب کارگزاران است یا کارگزاران نظر‬ ‫اقای هاشمی را نمایندگی می کند؟‬ ‫می گویم من خبر ندارم که ایا طرح چنین مساله ای‬ ‫خواسته اقای هاشمی است یا خیر‪ .‬مسلم است کارگزاران‬ ‫منویات اقای هاشمی را همیشــه مدنظر داشته و دارد‪ ،‬به‬ ‫همین جهت اســت که حزب کارگــزاران را در واقع متعلق‬ ‫به اقــای هاشــمی می دانند امــا اصالحــات جریانی که‬ ‫نمادش اقای خاتمی است‪ ،‬اقای هاشمی را خارج از دایره‬ ‫رویکردها و راهبردهای اصالح طلبی نمی ببیند‪.‬‬ ‫شــما می گوییــد اقــای خاتمــی نمــاد جریــان‬ ‫اصالحات است‪ ،‬اقای عارف در انتخابات مجلس‬ ‫شورای اسالمی به مثابه جریان اصالحات عمل و‬ ‫نماد این جریان را نمایندگی خواهد کرد یا فردی‬ ‫خواهد بود که در انتخابات ریاست جمهوری امد‬ ‫یک ظرفیت رایی به دست اورد و حاال می خواهد‬ ‫در یک سطح باالتر ایفای نقش کند؟‬ ‫نماد جریــان اصالحــات کــه در عرصــه ملی و‬ ‫بین المللی پذیرفته شــده اســت ولــی اقــای خاتمی در‬ ‫انتخابات مجلس اینده در واقع تمام کار را به شورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری واگذار کرده که ریاســتش بر عهده اقای‬ ‫عارف اســت‪ .‬او اگــر نقطه نظری هم داشــته باشــند به‬ ‫شــورای عالی منتقل می کند و تصمیم شــخصی و فردی‬ ‫نخواهد گرفت‪ ،‬ضمــن انکه هیچ شــخصی را هم فردی‬ ‫برای ورود بــه مجلس یا بــرای مدیریــت مجلس مطرح‬ ‫نمی کند‪.‬‬ ‫اقای عارف چطور؟ ایا شــورای سیاستگذاری را‬ ‫نمایندگی می کند یا شخصیت حقیقی خواهد بود‬ ‫که در انتخابات ریاست جمهوری ظرفیت رایی به‬ ‫دست اورد و حاال می خواهد در انتخابات مجلس‬ ‫ایفای نقش کند؟‬ ‫اقای عارف کامال شــورای سیاســتگذاری را در‬ ‫انتخابات مجلس شــورای اســامی نمایندگی و مدیریت‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫تداوم یک ائتالف‬ ‫وقتی جمعیت ایثارگران در ماجرای تصمیم برجام رویه ای متفاوت از‬ ‫جمعیت رهپویان اتخاذ کرد‪ ،‬برخی تحلیل ها بر این پایه استوار شد که زمان‬ ‫جدایی این دو تشکل سیاســی که ســابقه ائتالف طوالنی دارند فرا رسیده‬ ‫اســت‪.‬حاال اما با اعالم موضع جدید حســین فدایی گویا این همچســبی‬ ‫سیاسی تداوم خواهد یافت‪.‬‬ ‫برادرانهمیشگی‬ ‫ایثارگرانورهپویانباردیگربههمنزدیکشدند‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪31‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫رضا شفیعی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در صحنه سیاســت ایران ائتالف ها و شکاف های‬ ‫متعددی تجربه شــده اســت که در این میان همچسبی‬ ‫سیاســی جمعیت رهپویان و جمعیــت ایثارگران از جمله‬ ‫ائتالف های با قدمت شده اســت‪ .‬در این میان اما این‬ ‫ائتالف با فراز و نشیب هایی نیز همراه بوده است‪ .‬از جمله‬ ‫اینکه در ماجــرای تصویب برجام در مجلــس ایثارگران‬ ‫ترجیح داد ســکوت کند و این علیرضــا زاکانی بود که به‬ ‫نمایندگی از رهپویان کار را جلــو می برد‪ .‬همین موضوع‬ ‫موجب شــد برخی بگویند میان ایثارگــران اختالف نظر‬ ‫وجود دارد‪ .‬اما ماجرا به همین سادگی نیست‪.‬‬ ‫ماجــرا از این قــرار بــود کــه علیرضا زاکانــی بعد‬ ‫از رســیدن به ریاســت کمیســیون برجــام همچنان به‬ ‫مخالفت خوانی هایش با توافق هســته ای اصرار داشت‬ ‫و حاال که چنین نقش مهمی هم به او ســپرده شــده بود‬ ‫حرف های او محل توجه بسیاری شده بود‪ .‬ایثارگرانی ها‬ ‫البته در این مخالفت خوانی تــا اندازه ای همراه رهپویان‬ ‫شــدند اما کار که باال گرفت و به دوجلسه علنی مجلس‬ ‫رســید ایثارگران ترجیح داد راه خود را جدا کرده و همراه‬ ‫حاشیه های پدید امده نباشد‪ .‬این البته با گذر زمان شدت‬ ‫بیشــتری هم به خود گرفت‪ ،‬طرفه اینکــه چهره هایی از‬ ‫ایثارگران در نوشــته هایی بــه نقد اتفاقات جلســه علنی‬ ‫مجلس هــم پرداختند‪ .‬ایــن نــوع از مواجهه بــا ماجرا‬ ‫موجب شــد که برخی بگویند دوقلوهای سیاســی از هم‬ ‫جدا شده اند‪.‬‬ ‫حرف های درگوشی زیاد شد و البته حاال که حسین‬ ‫فدایی‪ ،‬دبیرکل جمعیــت ایثارگران بــه حمایت علیرضا‬ ‫زاکانی پرداخته دیگر می توان گفت این هم چسبی فعال‬ ‫ادامه خواهد داشــت‪ .‬انجا که او گفتــه‪« :‬اگر مجلس‬ ‫می توانســت با وحــدت و اقتدار مســاله برجــام را پیش‬ ‫ببرد‪ ،‬برای نظام و کشــور بهتر بود؛ ولی متاسفانه برخی‬ ‫از دوســتان با عجله و ناپختگی برای کشور هزینه ایجاد‬ ‫کردند‪».‬‬ ‫‪ 84‬که گروه هــای مختلــف اصولگرایی عمــا در یک‬ ‫رقابت جدی قرار گرفتند‪ ،‬جمعیــت رهپویان و ایثارگران‬ ‫معتقد بودند باید نسبت به گذشته اسیب شناسی و تحولی‬ ‫در روش ها و سیاســت ها ایجــاد کنیم‪ .‬بــه همین دلیل‬ ‫اصولگرایان تحولخواه شکل گرفت‪».‬‬ ‫این پاسخ پرویز سروری‪ ،‬قائم مقام جمعیت رهپویان‬ ‫انقالب اســامی اســت‪ ،‬وقتی که از وی پرســیده شده‬ ‫چــرا «اصولگرایان تحولخــواه» نــام گرفته اید‪ .‬احمد‬ ‫نجابت‪ ،‬عضــو جمعیت ایثارگــران هم در پاســخ به این‬ ‫ســوال می گوید‪« :‬ما گرفتار دنیا و مســائل مادی شده‬ ‫بودیم و جبهه و جنگ یادمان رفته بود‪ .‬مسلمان و شیعه‬ ‫واقعی کسی است که هر روز اصول خود را بررسی کند‪».‬‬ ‫جمعیت ایثارگران انقالب اسالمی در سال ‪ 78‬و جمعیت‬ ‫رهپویان انقالب اســامی (که باید ان را برخاسته از دل‬ ‫ایثارگران دانســت) به فاصله ‪ 10‬ســال بعد یعنی ســال‬ ‫‪ 87‬در شــرایطی پا به عرصه حیات سیاسی کشور نهادند‬ ‫که معتقد بودند در فضای سیاســی کشور (پس از پایان‬ ‫جنگ و دوران سازندگی و اصالحات) که متاثر از دو جناح‬ ‫عمده سیاسی موســوم به چپ و راست بود‪ ،‬جمع زیادی‬ ‫از نیروهای انقالب و جنگ حضور داشــتند که معتقد به‬ ‫انجام کار تشکیالتی و سیاسی بودند‪ ،‬اما نمی خواستند‬ ‫در دسته بندی رایج چپ و راست قرار گیرند‪.‬‬ ‫با توجه به وجود چنین زمینه هایی این دو جمعیت که‬ ‫خود معتقدند قرابت بسیاری با یکدیگر دارند و اکثر مواضع‬ ‫و رویکردهایشان در مسائل مختلف یکسان است‪ ،‬شکل‬ ‫گرفتند و شاید بتوان انتخابات ریاست جمهوری سال ‪84‬‬ ‫را نخستین حضور جدی اصولگرایان تحولخواه در صحنه‬ ‫سیاسی کشور دانست‪.‬‬ ‫جمعیت ایثارگران که به لحاظ اسمی و تشکیالتی‪،‬‬ ‫قدمــت بیشــتری از رهپویــان دارد‪ ،‬در انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری دوره هشــتم (‪ ،)1380‬از احمد توکلی‬ ‫به عنوان کاندیــدای اصولگرای خــود در مقابل محمد‬ ‫خاتمی حمایت کرد‪ .‬هر چند احمد توکلی به صورت رسمی‬ ‫با ایثارگران رابطه تشــکلی ندارد و ظاهرا عضو تشکل و‬ ‫حزب و گروهی خاص نیست‪ ،‬اما به لحاظ فکری قرابت‬ ‫خاصی با این تشکل دارد‪.‬‬ ‫توکلی که پیــش از این نیز در ســال ‪ 72‬به رقابت با‬ ‫علی اکبر هاشمی رفســنجانی پرداخته بود‪ ،‬رتبه ای بهتر‬ ‫حسین فدایی نتوانست وارد‬ ‫مجلس نهم شود‪ .‬او که دبیرکل‬ ‫جمعیت ایثارگران است حامی‬ ‫نامزدی علی رضا زاکانی در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم بود‬ ‫علیرضا زاکانی که ریاست‬ ‫کمیسیون برجام را برعهده داشت‬ ‫تبدیل به یکی از لیدرهای مخالفان‬ ‫توافق هسته ای شد و البته در‬ ‫همین راستا به ائتالفی نانوشته با‬ ‫اعضای جبهه پایداری رسید‬ ‫‪1‬‬ ‫داستان یک ائتالف‬ ‫«پس از انتخابات ریاســت جمهوری نهم در سال‬ ‫از دوم در هر دو رقابت نصیبش نشــد و شــاید به همین‬ ‫خاطر بود که در انتخابات ریاست جمهوری ‪ 84‬انجا که‬ ‫ملغمه ای از حضور نیروهای اصولگرا به وجود امد دوباره‬ ‫اعالم حضور کرد‪ .‬اما این بار قبل از انکه در معرض رای‬ ‫افکار عمومی قرار گیرد‪ ،‬با صدور بیانیه ای در مرحله اول‬ ‫انصراف خود را به نفع قالیباف‪ ،‬کاندیدایی که ان روزها‬ ‫مورد حمایــت ایثارگرانی ها بود اعالم کــرد‪ .‬نکته قابل‬ ‫توجه اینکه در ان مقطع علیرضا زاکانی‪ ،‬دبیرکل جمعیت‬ ‫رهپویان انقالب اسالمی ریاســت ستادهای انتخاباتی‬ ‫محمدباقر قالیباف را بر عهده داشت‪.‬‬ ‫اما در مرحله دوم انتخابات نهم ریاســت جمهوری‬ ‫که برخی گروه های اصولگرای دیگر باالجبار و برخالف‬ ‫میل باطنی خــود در برابر هاشمی رفســنجانی‪ ،‬پشــت‬ ‫محمــود احمدی نژاد قــرار گرفتنــد‪ ،‬تحولخواهان نیز‬ ‫همیــن سیاســت را در پیــش گرفتــه و دنبالــه رو دیگر‬ ‫هم قطاران شدند و شاید اغاز اختالف این طیف با دولت‬ ‫را باید پس از انتخــاب احمدی نژاد به عنوان کاندیدایی‬ ‫که مد نظر اصولگرایان نبود‪ ،‬جست وجو کرد‪.‬‬ ‫تحول خواهان و سازوکارهای انتخاباتی‬ ‫جمعیــت ایثارگــران بــا همراهــی رهپویانی هــا‪،‬‬ ‫همیشه نقش محوری در سازوکارهای انتخاباتی را بازی‬ ‫کرده اند‪ .‬از ســازوکار ‪ 5+6‬برای مجلس هشــتم گرفته‬ ‫تا کمیته وحــدت ‪ 7+8‬مجلس نهم‪ .‬علیرضــا زاکانی‪،‬‬ ‫دبیرکل رهپویان نیز همیشــه پای ثابت این ســازوکارها‬ ‫بوده اســت‪ .‬وحدت و اجمــاع نیز دو عنصــری بود ه اند‬ ‫که این دو تشــکل‪ ،‬همواره بــر انها تاکید داشــته اند و‬ ‫نجــات اصولگرایــان و اصولگرایــی را تنهــا در تحقق‬ ‫انها جســت وجو کرده اند‪ .‬اگرچه ســاز و کار مدنظر این‬ ‫دو قلوهــای سیاســی در انتخابــات مجلس هشــتم با‬ ‫موفقیت نسبی روبه رو شــد اما می توان گفت رهپویان و‬ ‫ایثارگران در انتخابات مجلس نهم چندان موفق نبودند‪.‬‬ ‫انجایی که حتی اعضای شــاخص این دو جریان‬ ‫با عدم پیروزی مواجه شــدند و حســین فدایــی دبیرکل‬ ‫ایثارگران‪ ،‬پرویز ســروری قائم مقام جمعیت رهپویان و‬ ‫زهره الهیان از دیگر تاثیرگذاران این جریان از راهیابی‬ ‫به مجلس نهم بازماندند‪.‬‬ ‫یک تجربه ناموفق‬ ‫رهپویان و ایثارگران اگرچــه در انتخابات مجلس‬ ‫نهم نتوانستند موفقیت زیادی به دست اورند اما با تالش‬ ‫خود را برای انتخابات هیات رئیسه ســامان بخشیدند‪.‬‬ ‫موضوع از انجا شروع شد که این دو تشکل با تمام توان‬ ‫سیاسی و تشــکیالتی خود در برابر علی الریجانی قرار‬ ‫گرفته و از ریاســت غالمعلی حدادعادل بر مجلس نهم‬ ‫حمایت کردند‪ .‬اما نتیجه چیزی نبود غیر از ریاست علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬تشکیل فراکسیون رهروان والیت و در اقلیت‬ ‫قرار گرفتن اصولگرایان نزدیک به رهپویان و ایثارگران‬ ‫در مجلس شــورای اســامی‪ .‬به این لیســت البته باید‬ ‫دست دادن پشت سر هم کمیسیون های مهم مجلس و‬ ‫ریاست مرکز پژوهش ها را نیز اضافه کرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫پیش به سوی پاستور‬ ‫امــا انتخابــات ریاســت جمهوری یازدهم فضای‬ ‫دیگری برای رهپویان و ایثارگــران ایجاد کرد‪ .‬در حالی‬ ‫که از ابتدا گمان می شد این دوقلوهای سیاسی به سمت‬ ‫حمایــت از محمد باقر قالیباف یــا غالمعلی حدادعادل‬ ‫بروند اما نشانه ها حکایت از تصمیمات دیگری داشت‪.‬‬ ‫چه اینکه پرویز ســروری‪ ،‬قائم مقــام جمعیت رهپویان‬ ‫با اشــاره به طراحی ســاز و کار جدیــد بــرای انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری یازدهــم گفتــه بــود‪« :‬درخصوص‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫شایعه جدایی جمعیت رهپویان از جمعیت ایثارگران انجا جدی شد که افرادی از جمعیت ایثارگران مخالفت خود را با انچه توسط رهپویان و پایداری‬ ‫در جلسه علنی تصمیم برجام رخ داد عیان کرده اند‪ .‬شایعه ای که نباید جدی اش گرفت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫در ماجــرای تصویب برجــام در مجلس‬ ‫ایثارگران ترجیح داد ســکوت کند و این‬ ‫علیرضا زاکانــی بود که بــه نمایندگان از‬ ‫رهپویان کار را جلو می برد‪ .‬همین موضوع‬ ‫موجب شد برخی بگویند میان ایثارگران‬ ‫اختالف نظر وجود دارد‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست و اســتراتژی جمعیت رهپویان در حال بحث در‬ ‫دفتر سیاسی هستیم‪ .‬ما مدل پیشنهادی خود را طراحی‬ ‫می کنیم‪ ،‬البته با اسیب شناسی مدل های گذشته‪».‬‬ ‫قائم مقام جمعیت رهپویان البته با اشاره به نزدیکی‬ ‫این جمعیت به ایثارگران خاطرنشــان کــرده بود‪« :‬این‬ ‫امور دیگر مشهود است‪ .‬دلیلش هم اشتراکات بیشتری‬ ‫اســت که بین ما و ایثارگران نســبت به دیگــر گروه های‬ ‫مختلف اصولگرایان وجود دارد‪ ».‬ســروری در خصوص‬ ‫ناکامی های این جمعیت نیــز می گوید‪« :‬باالخره اینها را‬ ‫بگذارید جزو هزینه های وحدت‪ .‬وحدت یک هزینه هایی‬ ‫دارد کــه فکــر می کنــم این شکســت جــزو هزینه های‬ ‫ان اســت‪ ».‬احمد نجابــت‪ ،‬از اعضای شــورای مرکزی‬ ‫جمعیت ایثارگــران نیــز در خصوص اســتراتژی حضور‬ ‫در صحنه انتخابات گفتــه بود که بنای حضور مســتقل‬ ‫در صحنــه انتخابــات ریاســت جمهوری را نداریــم و تا‬ ‫دقیقه‪ 90‬دنبال وحدت هســتیم‪ .‬نجابــت نیز به نزدیکی‬ ‫دیدگاه ایثارگران و رهپویان اشاره و خاطرنشان کرده بود‬ ‫اشتراکات مواضع مان با رهپویان بیش از بقیه گروه های‬ ‫اصولگراست‪ .‬وقتی از وی پرســیده شده بود چرا دبیرکل‬ ‫جمعیت ایثارگران در انتخابــات مجلس نهم رای نیاورد‪،‬‬ ‫گفته بود‪« :‬خب رای نیاورد که نیاورد‪ .‬چه اشکالی دارد؟‬ ‫فدایی هزینه وحدت را پرداخت‪».‬‬ ‫هر چه بود با گذشــت زمان مشــخص شد جمعیت‬ ‫ایثارگران و رهپویان برنامه ای دیگر برای انتخابات دارند‪.‬‬ ‫جمعیت ایثارگــران در اولیــن بیانیه مبســوط انتخاباتی‬ ‫خود که در اسفند ‪ 91‬منتشــر کردند و گفتند که هر اقدام‬ ‫و تالشــی از ســوی هر فرد‪ ،‬گروه یا جریانی که بر اساس‬ ‫معیارهــای انقالبی و اســامی بــه انســجام‪ ،‬وحدت‪،‬‬ ‫همگرایی و ائتالف بین اصولگرایــان و نیروهای وفادار‬ ‫به نظام و کســانی کــه روی اصول‪ ،‬مبانــی و محکمات‬ ‫ایســتادگی می کنند‪ ،‬منتهی شــود‪ ،‬مورد قبول جمعیت‬ ‫ایثارگران اســت‪ ،‬قطعا این حرکت بــه دور از جناح بازی‪،‬‬ ‫سیاسی کاری و ســهمیه خواهی خواهد بود و بنابراین هر‬ ‫اقدامی که در این راســتا صورت بگیرد‪ ،‬از منظر ما مورد‬ ‫قبول است‪.‬‬ ‫در همین بیانیه ‪ 23‬اسفند جمعیت ایثارگران اعالم‬ ‫کرد که بــرای معرفی یــک نامزد متدیــن‪ ،‬والیت مدار و‬ ‫کارامد عاقل با روحیه جهادی و در بررســی مصداق های‬ ‫مطرح شــده‪ ،‬بیش از ‪ 51‬نفر را مورد بررســی قرار دادیم‬ ‫که در نهایت به فهرستی چند نفره رسیدیم لیکن در میان‬ ‫این افراد اقایان دکتر حدادعادل‪ ،‬علیرضا زاکانی و سعید‬ ‫جلیلی‪ ،‬در اولویت و ترجیحات جمعیت ایثارگران انقالب‬ ‫اسالمی قرار دارند‪.‬‬ ‫روزهای نزدیک به ثبت نــام ناگهان علیرضا زاکانی‬ ‫کاندیدای انتخابات شــد و حتی با اعالم نامزدی ســعید‬ ‫جلیلی هم حاضر به انصراف نشد‪ .‬علیرضا زاکانی در ‪21‬‬ ‫اردیبهشت و بعد از ثبت نام سعید جلیلی‪ ،‬ضمن استقبال‬ ‫از ورود دبیر شورای عالی امنیت ملی به عرصه انتخابات‬ ‫از ائتالف گفتمانی با او خبر داد و گفت‪« :‬حضور ایشان را‬ ‫پربرکت‪ ،‬امیدبخش و باعث تقویت جبهه نیروهای انقالب‬ ‫می دانم و همانطور که قبال نیز بارها اعالم کرده ام تفاوت‬ ‫گفتمانی مابین خود و ایشــان نمی بینم و بنابراین تالش‬ ‫می کنیم ائتالفی گفتمانی تشکیل شود تا توان نیروهای‬ ‫انقالب در مقابل جریانات فتنــه‪ ،‬انحراف و جریان اقای‬ ‫هاشمی تجمیع شود‪».‬‬ ‫اما بعد از اعالم اســامی نامزدهای تایید صالحیت‬ ‫شــده علیرضا زاکانی که نامش در این فهرســت نبود در‬ ‫بیانیه ای حمایت از حدادعادل و ســعید جلیلی را وظیفه‬ ‫خود دانست و اعالم امادگی کرد که نتایج مطالعات خود‬ ‫برای ارائه برنامه های دولت اینده را در اختیار نامزدهای‬ ‫معتقد به گفتمان پیشــرفت اســامی قرار دهد‪ .‬این در‬ ‫حالی بود کــه خبرها حکایت از اســتقرار اعضای مرکزی‬ ‫جمعیت ایثارگران در ستادهای حدادعادل داشت؛ حسین‬ ‫نجابت به عنوان رئیس‪ ،‬الیاس نادران به عنوان سخنگوی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬مجتبی شاکری به عنوان سخنگوی سیاسی و‬ ‫مجتبی توانگر به عنوان ســخنگوی حدادعادل منصوب‬ ‫شدند که به معنی حمایت کامل جمعیت ایثارگران از دکتر‬ ‫حدادعادل بود‪.‬‬ ‫زاکانی اما ‪ 13‬خرداد اعالم کرد که تشکل جمعیت‬ ‫رهپویان در انتخابات ‪ 24‬خــرداد از غالمعلی حدادعادل‬ ‫حمایت خواهد کرد‪ .‬او گفت کــه می توان با طیب خاطر‬ ‫گفت ایشــان (دکتر حدادعادل) نســبت بــه نامزدهای‬ ‫دیگر ترجیح داشــته و اصلح هســتند به عــاوه معتقدم‬ ‫حضور اقای حدادعادل ظرفیتی برای گفتمان پیشرفت‬ ‫اسالمی و نیروهای انقالب است که باید غنیمت شمرده‬ ‫شود زیرا امتحانات خود را درصحنه های متفاوت به خوبی‬ ‫انجام داده و هر کجا انقالب به وی نیازمند بوده با تالش‬ ‫فراوان در ان صحنه حضور داشته و به دور از هوای نفس‬ ‫و قدرت طلبــی و با بصیرت مثــال زدنی کــه نمونه ای از‬ ‫ان را در مقابله با فتنه مشــاهده کردیــم در صحنه حاضر‬ ‫بوده اند‪ .‬اعالم حمایت از حدادعادل و استقرار اعضای‬ ‫مرکزی جمعیت ایثارگران در ستاد دکتر حداد در حالی بود‬ ‫که برخــی گمانه ها و پیش بینی ها حکایت از ان داشــت‬ ‫که نامزد ائتالف ســه گانه به زودی از عرصــه انتخابات‬ ‫کنــار خواهد رفــت‪ .‬حدادعادل بعیــد نبود کــه زودتر از‬ ‫زمان انصراف خــود از عرصه انتخابات بــه نفع ائتالف‬ ‫کناره گیری کند‪.‬‬ ‫و باالخــره جمعیــت ایثارگــران بعــد از انصــراف‬ ‫حدادعادل و در شــرایطی که ســعید جلیلــی در صحنه‬ ‫بود در اخریــن روزهای منتهــی به انتخابــات همچنان‬ ‫بر ســرمایه گذاری های دو جانبه خود ادامــه داد‪ .‬احمد‬ ‫نجابت عضو شورای مرکزی در ‪ 21‬خرداد (‪ 3‬روز مانده به‬ ‫انتخابات) با تاکید براینکــه جمعیت ایثارگران و رهپویان‬ ‫انقالب اسالمی از قالیباف و جلیلی در انتخابات حمایت‬ ‫خواهند کرد‪ ،‬گفت‪« :‬این دو تشــکل سیاســی قالیباف‬ ‫و جلیلــی را به عنــوان دو نامــزد جریــان اصولگرایی در‬ ‫رقابت هــای انتخابات ریاســت جمهوری قبــول دارند و‬ ‫باتوجه به اینکه انتخابات به مرحله دوم کشیده می شود‬ ‫هریک از این نامزدها کــه به مرحلــه دوم بروند حمایت‬ ‫ایثارگران و رهپویان را خواهند داشــت‪ .‬نتیجه انتخابات‬ ‫اما پیروزی هیچ کدام از این نامزدها نبود‪».‬‬ ‫از فردای رفتن روحانی به پاســتور تحول خواهان‬ ‫به منتقــدان دولت تبدیل شــدند‪ .‬ایثارگــران و رهپویان‬ ‫این مخالفت خوانــی را از جلســه رای اعتماد بــه وزرا تا‬ ‫اســتیضاح و ســوال از اعضای کابینه تا کنون به نمایش‬ ‫گذاشــته اند‪ .‬انها در موارد متعددی به مخالفت با دولت‬ ‫یازدهم پرداختند‪.‬‬ ‫حاال بعــد از عبــور از ماجــرای برجــام ایثارگران و‬ ‫رهپویــان باز به هم نزدیک شــده اند‪ .‬بایــد منتظر ماند و‬ ‫برنامه های انها برای انتخابات مجلس را رصد کرد‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫فاصله اینیست‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫روابط ایثارگران – رهپویان درگفت وگو با مجتبی شاکری‬ ‫اصولگرایان در بررســی و تصویب طرح «اقدام‬ ‫متناسب و متقابل دولت جمهوری اسالمی ایران‬ ‫در اجرای برجام» رویکردهای متفاوتی را دنبال‬ ‫کردند‪ .‬ارزیابی شما از این اتفاق چه بود؟‬ ‫کمیسیون ویژ ه بررسی برجام از طیف های مختلف‬ ‫تشکیل شد و مسئوالنی که از شــورای عالی امنیت ملی‪،‬‬ ‫وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی به نشست کمیسیون‬ ‫امدند و به پرسش های نمایندگان پاسخ دادند عامل اشنایی‬ ‫همه طیف ها با ابعاد مختلف برجام شد‪ .‬درباره اتفاقی هم‬ ‫که هنــگام رای به طرح یــک فوریتی «اقدام متناســب و‬ ‫متقابل دولت جمهوری اســامی ایران در اجرای برجام»‬ ‫رخ داد اشکال از رای دهندگان نبود‪ ،‬معتقدم هم ‪ 50‬نفری‬ ‫که مخالف و هــم ‪ 160‬نفری که موافــق رای دادند دنبال‬ ‫این بودنــد که مالحظات مقــام معظم رهبــری در اجرای‬ ‫برجام رعایت شود‪ ،‬منتها خبری که رئیس مجلس از دفتر‬ ‫مقام معظم رهبری نقل کرد حاشیه ســاز شد و موجب شد‬ ‫که پیشــنهادات مربوط به طرح بررســی نشــود‪ .‬در واقع‬ ‫این مســاله فاصله ایجاد کرد حال انکه اگر پیشــنهادات‬ ‫مطرح می شــد همه نمایندگان مجلس بــا اجماع و اتفاق‬ ‫پای مصوبه مجلس می ایستادند و این دسته بندی صورت‬ ‫نمی گرفت‪.‬‬ ‫درباره وقایع مربوط به دو جلسه تصویب کلیات‬ ‫و جزئیات طرح یک فوریتی «اقدام متناســب و‬ ‫متقابل دولت جمهوری اسالمی ایران در اجرای‬ ‫برجام» طیــف ســنتی اصولگرا ســکوت کرد‪٬‬‬ ‫پایداری خیلی شدید و صریح مقابل طرح ایستاد‬ ‫و جمعیــت ایثارگــران و رهپویــان هــم مواضع‬ ‫خودشان را داشتند‪ .‬به نظر شما کدام یک از این‬ ‫سه طیف بهتر عمل کردند؟‬ ‫فکــر می کنــم ان خبــری کــه اقــای الریجانی‬ ‫نقل کــرد که با بیــت حضرت اقــا مذاکره داشــته فضای‬ ‫جلســه را به ســمت و ســویی برد که دیگر نیازی به طرح‬ ‫پیشنهادات نیســت‪ ،‬در واقع این طور القا شــد که از باال‬ ‫گفتند پیشنهادات مطرح نشــود‪ .‬معتقدم اقای الریجانی‬ ‫این شکاف را ایجاد کرد‪ .‬زمانی اقای ناطق نوری سال ‪84‬‬ ‫از اصولگراها فاصله گرفت و به ســمت کارگزاران و اقای‬ ‫هاشــمی رفت‪ .‬این فاصله در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال ‪ 88‬بیشتر شد‪ .‬حاال هم اقای الریجانی دارد به نوعی‬ ‫این مسیر را ادامه می دهد و یک سمت و سوی دیگری پیدا‬ ‫می کند‪ .‬البته اقای باهنر هم به او کمک می کند اما به نظر‬ ‫می رسد حزب موتلفه اسالمی پای کار ایستاده و جلسات‬ ‫خود را با پایــداری و ایثارگــران ادامه می دهــد‪ .‬بنابراین‬ ‫در این قضایا به نظر می رســد بخشــی که از اصولگرایان‬ ‫فاصله گرفتند و به سمت اصالح طلبان رفتند یا یک نحوه‬ ‫تعاملی را دارند با انها برقرار می کنند‪ .‬این نقد شــامل حال‬ ‫انها می شود‪.‬‬ ‫یعنی شما می گویید اقای باهنر هم دارد به سمت‬ ‫اصالح طلبان می رود؟‬ ‫او هم بــا تکروی هایی که انجــام می دهد همان‬ ‫راستای مسیر اقای الریجانی را دارد دنبال می کند‪ .‬منتها‬ ‫با یک پوزیشن خاص خودش این کار را انجام می دهد‪.‬‬ ‫این نظر جمعیت ایثارگران است؟‬ ‫خیر‪ ،‬نظر من است‪.‬‬ ‫ایا ایثارگران تالشی کرده که طیف های اصولگرا‬ ‫این قدر از هم فاصله نگیرند؟‬ ‫ســازوکارهایی که تعیین شــد برای ایــن بود که‬ ‫اصولگرایــان به یک وحــدت نظری برســند‪ .‬این فضای‬ ‫جدیدی که میان موتلفه‪ ،‬پایداری و ایثارگران ایجاد شد با‬ ‫این هدف بود که مجموعا بتوانند شخصیت های صاحب‬ ‫نفوذ اصولگرا را در یک ســاختار مناسب قرار بدهند و یک‬ ‫لیســت واحد اتفاق بیفتد‪ ،‬در واقع تالش هایی اســت که‬ ‫انجام شــد اما باالخره برخی افراد مشی خودشان را دنبال‬ ‫می کنند یا نوع نظراتشان طوری است که حتی اگر شده به‬ ‫قیمت اینکه با جناح مقابل هم دست دهند حاضر نیستند با‬ ‫سلیقه های مختلف اصولگرایی یک جا جمع شوند‪.‬‬ ‫شــما می گویید سه تشــکل سیاســی پایداری‪،‬‬ ‫موتلفــه و ایثارگــران همچنان دارنــد همگرایی‬ ‫خودشان را ادامه می دهند گرچه این همگرایی به‬ ‫ائتالف منجر نشده اســت اما بفرمایید رهپویان‬ ‫کجای قضیه است؟‬ ‫باید دید منظور از ائتالف چیســت‪ ،‬جلســات دو‬ ‫جانبه و ســه جانبه برقرار بــوده و مطالب توافق شــده هم‬ ‫مکتوب است یعنی از این جهت سیر پیشرفت خوب تلقی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫اما با همــه این وجود هنــوز به ائتالف نرســیده ‬ ‫است‪ .‬چون هم اقای سروری قائم مقام جمعیت‬ ‫رهپویان و هم اقایان ترقی و بادامچیان از موتلفه‬ ‫این مساله را چندی پیش مطرح کردند‪.‬‬ ‫ائتالف نکردیم به چه معناســت؟ یعنی ســیر این‬ ‫جلسات را منکر می شوند؟‬ ‫می گوینــد مذاکره داشــتیم اما هنــوز منتهی به‬ ‫ائتالف نشده است؟‬ ‫اگر معنای ائتالف این باشــد که به یک لیســت‬ ‫واحد رسیده باشیم‪ ،‬خیر‪ ،‬این اتفاق نیفتاده است اما مسیر‬ ‫ائتالف الیه بــه الیه پیش می رود تا بــه نقطه اصلی یعنی‬ ‫فهرست واحد برسد‪ .‬بنابراین همگرایی وجود دارد‪.‬‬ ‫چرا دائم از سه ضلع موتلفه‪ ٬‬ایثارگران و پایداری‬ ‫نام برده می شود ولی از رهپویان یاد نمی شود؟‬ ‫انها در گفت وگوها هم نظرند یعنی مشکلی نیست‪.‬‬ ‫رهپویــان در مقطع کنونی بیشــتر بــا ایثارگران‬ ‫هم نظر و نزدیک تر است یا به دو ضلع دیگر یعنی‬ ‫پایداری و موتلفه؟‬ ‫مجموع مباحثی که سه تشکل موتلفه‪ ٬‬ایثارگران و‬ ‫پایداری به توافق می رسند انها هم توافق دارند یعنی اینکه‬ ‫حاال در تک تک مطالب‪...‬؛ در واقع جایی که این سه ضلع‬ ‫اصولگرایی توافق می کنند انها هم موافقت دارند‪.‬‬ ‫تا پیش از این از ایثارگــران و رهپویان به عنوان‬ ‫دو قلوهای تشکل های سیاســی یاد می شد‪ ،‬ایا‬ ‫همچنــان این ارتبــاط نزدیک فکری میــان انها‬ ‫وجود دارد یا خیر؟‬ ‫به لحاظ تشکیالت رهپویان و ایثارگران هر کدام‬ ‫دفاتر و نشســت های خود را دارند اما به لحــاظ دیدگاه در‬ ‫خیلی از موارد به هم نزدیک هستند‪.‬‬ ‫اینکــه گفته می شــود رهپویــان کم کــم دارد از‬ ‫ایثارگــران فاصله می گیرد و بــه پایداری نزدیک‬ ‫می شود صحت دارد؟‬ ‫خیر‪ ،‬شــاید اگر مالک را رهبری بگیریم به نظرم‬ ‫همه به این ســمت می رویم کــه وحدت میــان نیروهای‬ ‫انقالب شکل گیرد‪ .‬پایداری و موتلفه هم به این جو نزدیک‬ ‫می شــوند‪ .‬نشســتی که بین ایات عظــام مصباح یزدی‪،‬‬ ‫موحدی کرمانی و یزدی انجام شــد‪ ،‬نشانه همین مطلب‬ ‫است‪ .‬شــاید در دوره های قبل این نزدیکی ها این مقدار‬ ‫نبود ولی جلساتی که برقرار شــد زمینه این همگرایی را به‬ ‫خوبی فراهم کرد‪.‬‬ ‫پس چرا مطرح می شود که شورای اصولگرایان‬ ‫هنوز تشکیل نشده است؟‬ ‫هم اکنون روند برای رســیدن به هدف رو به رشد‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫حضرت اقا مطرح کردند؛ باید دید دولت از این پیچ تاریخی‬ ‫چگونه می خواهد عبور کند و مجموعه را به دور از ان عنصر‬ ‫نفوذی که طراحی امریکایی ها است به مقصد برساند‪.‬‬ ‫یعنی تصمیم گیری دربــاره انکه اصولگرایان در‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری ‪ 96‬گزینه بدهند یا‬ ‫ندهند هنوز زود است؟‬ ‫به طــور طبیعــی یــک حــزب و جریان سیاســی‬ ‫متولد می شود چون می خواهد تفکر‪ ،‬ســاختار‪ ،‬نیروها و‬ ‫موقعیت هایش را به جامعه معرفی کند بنابراین باید کاندیدا‬ ‫بدهد یعنی جایی که مردم برای شناختن شخصیت ها نیاز‬ ‫به مشورت دارند و کلی خبر و تحلیل از این جریان شنیدند‪،‬‬ ‫منتظرنــد ببینند کــه جریان یادشــده در زمــان انتخابات‬ ‫مجلس شــورای اســامی‪ ،‬ریاســت جمهوری‪ ،‬خبرگان‬ ‫رهبری و شوراهای اســامی شهر و روســتا چه کسانی را‬ ‫معرفی می کند‪.‬‬ ‫ســال ‪ 84‬وقتــی دولــت اصالحــات تمام شــد‬ ‫اصولگرایان می خواســتند یک گزینــه میانه رو‬ ‫مثل الریجانی و قالیبــاف را به عنوان نامزد مورد‬ ‫حمایت خود معرفی کنند االن که دولت روحانی‬ ‫روی کار اســت چطور می خواهند بــه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 96‬ورود کنند؟ کاندیدای‬ ‫مناسب را الریجانی و قالیباف می دانند یا فردی‬ ‫مثل احمدی نژاد‪ ،‬جلیلی و زاکانی؟‬ ‫سال ‪ 92‬پدیده ای امد و با اختالف ‪ 354‬هزار رای‬ ‫توانست سکان ریاست جمهوری را در مرحله اول به دست‬ ‫گرفت‪ ،‬مردم هم اکنون دارند عملکردش را رصد می کنند‬ ‫که چقدر می تواند به شعارها و وعده هایش عمل کند‪ .‬این‬ ‫دولتی که به عنوان اعتدال شکل گرفت ساخت و بافتش‬ ‫همان اصالح طلبان و کارگزاران است یعنی ان طرفی که‬ ‫باید اصولگرایان را به کار می گرفت لمس است و هنوز به‬ ‫کار نیفتاده ولی سمت اصالح طلبان خیلی فعال است‪ .‬این‬ ‫اعتدالی که می خواست دو طرف را با هم پیش ببرد‪ ،‬نشد و‬ ‫به همین شکل ناقص دارد پیش می رود‪ .‬حاال اینکه اقای‬ ‫روحانی چقدر بتواند این مساله را اصالح کند باید دید اما به‬ ‫نظر می رسد سهم کارگزاران و اصالح طلبان در دولت خیلی‬ ‫بیشتر است تا انکه از اصولگرایان استفاده شده باشد‪.‬‬ ‫باالخره جنس کاندیدای اصولگرایان باید چطور‬ ‫باشد؟‬ ‫جنــس کاندیــدای اصولگرایان حتمــا از جنس‬ ‫اصال ح طلبــان و کارگــزاران نیســت ولــی از جنــس‬ ‫احمدی نژادی که یازده روز خانه نشــینی هم کند نیست‪.‬‬ ‫احمدی نــژاد ســال ‪ 84‬ان گفتمانی را دنبــال می کرد که‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بــه لحــاظ تشــکیالت رهپویــان‬ ‫و ایثارگــران هــر کــدام دفاتــر و‬ ‫نشســت های خــود را دارنــد امــا به‬ ‫لحاظ دیدگاه در خیلی از موارد به هم‬ ‫نزدیک هستند‬ ‫سیاست‬ ‫اســت ولی اینکه به نقطه تعیین کاندیداها در اســتان ها‬ ‫رسیده باشیم‪ ،‬خیر‪ ،‬هنوز به ان مرحله نرسیدیم‪.‬‬ ‫االن شــورایی که میــان پایــداری‪ ،‬ایثارگران و‬ ‫موتلفه تشــکیل شــده احزاب و گروه های دیگر‬ ‫اصولگرا همچون رهپویان هم به ان پیوستند؟‬ ‫بله‪ ٬‬همه در جریان هستند‪ ،‬الیه های بعدی همین‬ ‫شورایی که هست جمعیت بیشتری از طیف های متنوع تر‬ ‫اصولگرا را شامل می شود‪ .‬شخصیت های اصولگرا که به‬ ‫همین جا ختم نمی شود‪ .‬یک ساختار خوشه ای است که‬ ‫همین طور به ان اضافه می شــود‪ .‬حتی پیش بینی شــده‬ ‫اقای الریجانی‪ ،‬محســن رضایی‪ ،‬قالیبــاف و حتی اقای‬ ‫باهنر را هم در برگیرد‪ .‬یعنی به نوعی برایند به سمت و سویی‬ ‫است که همه اصولگرایان در ان باشند‪ ،‬حاال ممکن است‬ ‫برخی اســتنکاف کنند و فاصله بگیرند ولــی انچه مدنظر‬ ‫است همه کسانی که به سلیقه و ذائقه جریان اصولگرایی‬ ‫و گفتمان انقالب اسالمی نزدیک هستند در این مجموعه‬ ‫حرکتی که دارد صورت می گیرد دیده شــده اند البته مهم‬ ‫نیست چه کســانی اغاز کننده حرکت بودند‪ ،‬وقتی حرکت‬ ‫صحیحی است همه در ان قرار می گیرند‪.‬‬ ‫شما از اضافه شدن خوشه ای به حرکت همگرایی‬ ‫اصولگرایــان صحبت کردید‪ ،‬ایا این ســخن به‬ ‫معنای ان است که موتلفه «اعضای جبهه پیروان‬ ‫خط امام و رهبری و اقای الریجانی»‪ ،‬ایثارگران و‬ ‫رهپویان و اقای قالیباف و پایداری و اقای جلیلی‬ ‫و طیف حامی او را جذب می کنند؟‬ ‫موتلفه یک حزب فراگیر کشــوری است و مجموعه‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری را در بر می گیرد یا پایداری‬ ‫خیلی طیف های خودشــان را در حوزه و دانشــگاه را در بر‬ ‫می گیرد یــا جمعیت ایثارگران و رهپویان احزاب وســیعی‬ ‫هســتند کــه در کل کشــور حضور دارنــد‪ .‬از ایــن جهت‬ ‫گفت وگوهایی که صورت می گیرد با این هدف اســت که‬ ‫همه ســلیقه های اصولگرایی در این قضایا حضور دارند‪.‬‬ ‫االن هم کسی جا نمی ماند از اینکه نظرش مطرح نشد‪.‬‬ ‫یعنی هر کدام از این سه ضلع ماموریت دارند که‬ ‫شــخصیت های اصولگرای نزدیک به خود را به‬ ‫ائتالف نهایی جذب کنند؟‬ ‫شــورایی که بــه نمایندگــی با این شــخصیت ها‬ ‫گفت وگو می کنند از طرف این سه جریان اصولگرا هستند‪.‬‬ ‫یعنی این طور نیست که هر تشکل با شخصیتی‬ ‫که نزدیک تر اســت مذاکره کنــد و دنبال جذب‬ ‫او باشد؟‬ ‫انها هم تالش خودشــان را می کنند اما از طرف‬ ‫این جمع اصولگرا که منشوری را به توافق رسیدند جمعی‬ ‫می روند و شــخصیت ها برای گفت وگوها‪ ،‬اظهارنظرها و‬ ‫تصمیم گیری ها دعوت می شوند‪.‬‬ ‫جمعیــت ایثارگــران نگاهــش بــه انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 96‬چیست؟‬ ‫خیلی زود است‪.‬‬ ‫یعنی هیچ تئوری هم برای ان موقع ندارد؟‬ ‫حتما مجموعه ای که گفتمان انقالب اسالمی و‬ ‫رهبر معظم انقالب را دنبال می کند بستری دارند و مسیری‬ ‫را طراحی کردند و نظرشان را در انتخابات قبلی هم گفتند و‬ ‫این مساله ای پنهان نیست‪ ،‬یعنی همین االن مصاحبه ها‬ ‫جست وجو شــوند موضع مجموعه معلوم اســت اما االن‬ ‫انتخابــات مجلس مطرح اســت‪ .‬دولت اجــرای برجام را‬ ‫پیش رو دارد و اینکه چقــدر می تواند به وعده هایش عمل‬ ‫کند‪ .‬این مــوارد در جلب نظر رای دهنــدگان در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ 96‬تعیین کننده است‪ ،‬بنابراین االن زود‬ ‫اســت که معادالت انتخابات ریاســت جمهوری را تحلیل‬ ‫کنیم‪ .‬ضمن انکه مطلب بسیار مهم فراتر از ان وجود دارد‬ ‫که همان بحث هوشــیاری مقابل نفوذ دشــمن است که‬ ‫‪2‬‬ ‫مجتبی شــاکری‪ ،‬عضو‬ ‫جمعیــت ایثارگــران انقــاب‬ ‫اسالمی شــائبه فاصله افتادن‬ ‫بیــن جمعیــت ایثارگــران و‬ ‫جمعیت رهپویان را رد می کند‪.‬‬ ‫در همین رابطه بــا او گفت وگو‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫گفتمان اصولگرایان بود‪ .‬ان گفتمان توانست مجموعه‬ ‫نیروها را با خود همراه کند‪.‬‬ ‫اما ان زمان شــورای هماهنگی نیروهای انقالب‬ ‫در نهایــت بــه انتخاب میــان دو گزینــه اقایان‬ ‫الریجانی و قالیباف رسید‪.‬‬ ‫تصمیم شورای هماهنگی نیروهای انقالب این‬ ‫بود که براساس نظرسنجی انتخاب صورت می گیرد‪ .‬در‬ ‫یک زمان مشخصی هر کدام از کاندیداها که رتبه برتر را‬ ‫داشت بماند و بقیه به نفع او کنار بروند‪ ٬‬اقای احمد توکلی‬ ‫به این وعده عمل کرد‪ ،‬اقای والیتی ســهم خواهی کرد‬ ‫و گفت «یا من را معرفی کنید یا اصال در ائتالف شــرکت‬ ‫نمی کنم»‪ .‬اقای محسن رضایی هم در دو روز اخر اعالم‬ ‫کرد «به نفــع ملت ایران کنــار می روم» و نگفــت به نفع‬ ‫قالیباف کنار می روم‪ .‬بنابرایــن او هم به وعده خود عمل‬ ‫نکرد‪ ،‬اقــای احمدی نژاد هم ایــن کار را نکرد حال انکه‬ ‫تصمیم تصمیمی جمعی بود‪ .‬از طرفی یک شــبه موتلفه‬ ‫و جبهــه پیروان به خصوص شــخص اقــای ناطق نوری‬ ‫امدند و حمایت خود را از اقــای الریجانی اعالم کردند‪.‬‬ ‫این اتفاق قبل از روشــن شــدن نتیجه نظرسنجی اتفاق‬ ‫افتاد‪ .‬در مجمــوع اقایان الریجانی‪ ،‬محســن رضایی و‬ ‫احمدی نژاد به وعده خود عمل نکردند و ما در مرحله اول‬ ‫وقتی دیدیم اقای قالیباف رایش باالتر از بقیه کاندیداها‬ ‫است به او رای دادیم اما مرحله دوم بیانیه دادیم که اقای‬ ‫احمدی نــژاد چون کاندیــدای اصولگرایان اســت همه‬ ‫باید او را تایید کنند ولــی در ان مرحله هم برخی احزاب و‬ ‫دوستان حاضر نشــدند اقای احمدی نژاد را تایید کنند‪.‬‬ ‫یعنی اقایان والیتی‪ ،‬محسن رضایی‪ ،‬الریجانی و قالیباف‬ ‫این کار را نکردند که این خالف عهد بود‪ .‬در واقع مرحله‬ ‫اول که از اقای قالیباف حمایت کردیم مطابق عهد بود و‬ ‫ایثارگران به عهد خود عمل کرد‪ ،‬در مرحله دوم هم وقتی‬ ‫از اقای احمدی نژاد حمایت کــرد مطابق عهدی بود که‬ ‫همه اصولگرایان بســته بودند حاال انها که عمل نکردند‬ ‫خودشان باید پاسخ دهند‪.‬‬ ‫اینجا یک شــائبه ای در فضای سیاســی کشور‬ ‫ایجاد شــده که بیــن ایثارگــران و رهپویان دارد‬ ‫فاصله می افتد‪ ،‬ان هم در بررسی برجام مشهود‬ ‫شــد‪ .‬در واقع بعد از انکه رویکرد اقــای زاکانی‬ ‫بیشتر به سمت پایداری ها رفت این شائبه تقویت‬ ‫شــد به ویژه انکه نیروهــای مطبوعاتی جمعیت‬ ‫ایثارگران در یادداشت های خود بعضا نقدهایی‬ ‫به اقای زاکانی وارد کردند با این مقدمه بفرمایید‬ ‫ایا جدایی بین ایثارگران و رهپویان اتفاق افتاده‬ ‫یا خیر؟‬ ‫خیر‪ ،‬مجموع جمع بندی که اقــای زاکانی انجام‬ ‫داد در کمیســیون ویژه و مســیری که دنبال کرد به نظرم‬ ‫مسیر درستی بود‪ .‬انچه که پیش امد همان حاشیه سازی‬ ‫بود که اقای الریجانی با ان خبــری که داد صورت گرفت‬ ‫وگرنه جمع بنــدی زاکانی را ما هم قبول داریم و دوســتان‬ ‫دیگر هم قبول دارند‪ ،‬در این ‪ 50‬نفر مخالف مصوبه مجلس‬ ‫نیز اگر نگاه شــود مجموعه اصولگرایــان را می توان دید‬ ‫حتــی در ان ‪ 160‬نفر همیــن طور اســت‪ .‬معتقدیم علت‬ ‫گنگی رای مربوط به نحوه عمل اقای الریجانی در اعالم‬ ‫ان خبر بود چون فرصت پیگیــری را از نمایندگان مجلس‬ ‫گرفت‪ .‬در واقع نماینــدگان در کوتاهی زمان و گنگی خبر‬ ‫مجبور شــدند رای دهند و سرنوشت ان شــد ولی مجموع‬ ‫ارا را ارایی می دانم که حمایت از مقام معظم رهبری بوده‬ ‫چراکه در تشخیص ان طور شد‪ .‬باالخره ان خبری که اقای‬ ‫الریجانی داد انها را دچار این گنگی کرد‪.‬‬ ‫یعنی فاصله ای بین ایثارگــران و رهپویان ایجاد‬ ‫نشده است؟‬ ‫من ندیدم و چیز خاصی را احساس نکردم‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫داستان یک نمایشگاه‬ ‫جامعهشناسی‬ ‫برای رســانه ای ها در چند ســال اخیر نمایشــگاه مطبوعات همواره‬ ‫موعدی و فرصتی بوده برای یک هم نشینی دسته جمعی‪ .‬امسال اما این‬ ‫نمایشگاهفضایمتفاوتیراتجربهکرد؛اکثراصولگرایانتصمیمگرفتنددر‬ ‫نمایشگاهشرکتنکنندوهمینتصمیمطبعاطیفمقابلرابیشترروبه روی‬ ‫چشمبازدیدکنندگانقرارداد‪.‬نمایشگاهامسالحاشیه هایزیادیداشت‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫جدال روحانی و منتقدان‬ ‫چگونهنمایشگاهمطبوعاتبهموضوعیسیاسیوجنجالیتبدیلشد؟‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫دبیرگروه جامعه شناسی‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪36‬‬ ‫مثل ث | شماره ‪287‬‬ ‫‪1‬‬ ‫نمایشــگاه مطبوعــات بیســت ویکم از روز ‪ 17‬ابان‬ ‫رسما اغاز به کار کرد؛ نمایشــگاهی که برای نخستین بار‬ ‫رئیس جمهــور روحانــی در ان حضــور یافــت و بــه بیان‬ ‫مانیفســت رســانه ای خود پرداخــت‪ .‬این نمایشــگاه هر‬ ‫ســال با کارگردانــی معاونــت مطبوعاتی وزارت ارشــاد و‬ ‫همکاری تشکل های صنفی رسانه ها برای ارتباط رسانه ها‬ ‫با مخاطبان شان از یک سو و تعامل چهره های رسانه ای از‬ ‫سوی دیگر برگزار می شــود و میزبان بسیاری از رسانه ها و‬ ‫مخاطبان رسانه است‪.‬‬ ‫از جشنواره مطبوعات تا نمایشگاه مطبوعات‬ ‫نمایشــگاه مطبوعــات در ابتــدا جشــنواره بــود؛‬ ‫جشنواره ای که از سال ‪ 73‬در حاشیه نمایشگاه بین المللی‬ ‫کتاب تهران برگزار می شد‪ .‬نخستین جشنواره مطبوعات‪،‬‬ ‫میزبــان ‪ 200‬رســانه بود‪ .‬هر چه می گذشــت‪ ،‬بــه تعداد‬ ‫رسانه های حاضر در جشنواره مطبوعات افزوده می شد و در‬ ‫پایان دولت سازندگی‪ ،‬قریب به ‪ 300‬نشریه در این جشنواره‬ ‫حضور یافتند‪ .‬نخســتین جشــنواره مطبوعــات در دولت‬ ‫اصالحات در اردیبهشــت ‪ 1377‬در حالی برگزار شــد که‬ ‫تعداد رسانه های حاضر در این جشنواره به طور چشمگیری‬ ‫افزایش یافت و به ‪ 500‬رسانه رســید‪ .‬این جشنواره هر از‬ ‫گاهی نیز با وقفه یا عدم برگزاری مواجه می شد؛ بارزترین‬ ‫نمونه این اتفاق برگزار نشدن جشنواره مطبوعات در سال‬ ‫‪ 79‬بود‪ .‬در سال ‪ ،82‬جشنواره مطبوعات میزبان بیشترین‬ ‫تعداد رسانه ها در تاریخ برگزاری خود بوده است؛ به گونه ای‬ ‫که ‪ 911‬رسانه در این جشــنواره حضور یافتند‪ .‬ابان ‪ 86‬را‬ ‫می توان زمانی برای مستقل شــدن نمایشگاه مطبوعات‬ ‫دانست‪ .‬در حالی که عده بسیاری با استقالل این نمایشگاه‬ ‫و تبدیل شدن ان از قالب جشــنواره به نمایشگاه مخالف‬ ‫بودند و به ان اعتراض داشــتند‪ ،‬اما معاونــت مطبوعاتی‬ ‫دولت وقت‪ ،‬تصمیم خود را اجرا کرد و نســبت به برگزاری‬ ‫مستقل این نمایشگاه مبادرت ورزید‪ .‬به تدریج بخش های‬ ‫استانی‪ ،‬موزه مطبوعات و نشست های تخصصی رسانه به‬ ‫این نمایشگاه افزوده شد اما بار دیگر یک وقفه در سال ‪،92‬‬ ‫باعث شــد که بین دو دوره متوالی این نمایشگاه دو سال‬ ‫وقفه بیفتد‪ .‬حاال بیســت و یکمین نمایشگاه مطبوعات‪،‬‬ ‫خبرگزاری هــا و پایگاه هــای خبری با حضور ‪ 600‬رســانه‬ ‫برگزار شده است؛ این در حالی است که در نمایشگاه سال‬ ‫گذشته‪ 520 ،‬رسانه حضور داشتند‪.‬‬ ‫در نمایشگاه مطبوعات امسال‪ ،‬غرفه جدیدی تحت‬ ‫عنوان «چهره ها و تجربه ها» راه اندازی شده و قرار است‬ ‫هزینه های نمایشگاه مطبوعات امســال دو هفته پس از‬ ‫پایان نمایشگاه اعالم شود‪ .‬همچنین در حاشیه نمایشگاه‬ ‫مطبوعات امسال‪ ،‬نشست هایی با صاحب نظران و اهالی‬ ‫رسانه درباره سیاست های معاونت مطبوعاتی شکل گرفت‬ ‫و صاحب نظران دیدگاه های خودشان را در این نشست ها‬ ‫ارائه کردند؛ نشست هایی که اغلب در «تاالر گفت وگو»ی‬ ‫نمایشگاه برگزار شد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬غرفه موزه مطبوعات‬ ‫ایران نیز پذیرای بازدیدکنندگان بیست ویکمین نمایشگاه‬ ‫مطبوعات بود‪ .‬انتشار ویژه نامه های روزانه بیست ویکمین‬ ‫نمایشگاه مطبوعات‪ ،‬به هفت روزنامه واگذار شد؛ ویژه نامه‬ ‫روز نخست نمایشگاه را روزنامه ایران منتشر کرد و ویژه نامه‬ ‫روزهای بعد نیز به روزنامه های اطالعات‪ ،‬شرق‪ ،‬شهروند‪،‬‬ ‫دنیای اقتصــاد‪ ،‬فرهیختگان و هفت صبح واگذار شــد‪.‬‬ ‫طبــق ایین نامــه نمایشــگاه‪ ،‬ویژه نامه ها حداقــل در ‪16‬‬ ‫صفحه منتشر شدند که تمام رویدادهای روز قبل نمایشگاه‬ ‫در حداقل چهــار صفحه خبــری در انها منعکس شــده و‬ ‫در نمایشــگاه توزیع می شــدند‪ .‬بهتریــن ویژه نامه روزانه‬ ‫نمایشــگاه توســط شــورای سیاســت گذاری نمایشگاه‪،‬‬ ‫انتخاب و در روز اختتامیه معرفی شــد‪ .‬این اقدام ســتاد‬ ‫برگزاری بیست ویکمین نمایشــگاه مطبوعات در راستای‬ ‫استقبال ســال گذشــته روزنامه ها‪ ،‬واگذاری امور به خود‬ ‫رسانه ها و کاهش تصدیگری دولت انجام شد‪.‬‬ ‫دو مجموعه عکــس «دیوار تاریــخ» و «مذاکرات‬ ‫هســته ای بــه روایــت تصویــر» از پربازدیدکننده تریــن‬ ‫بخش هــای بیســت ویکمین نمایشــگاه مطبوعــات و‬ ‫خبرگزاری هــا بــود‪ .‬عکس هــای تاریخــی ایرنــا نیــز از‬ ‫پربازدیدکننده ترین بخش های نمایشگاه مطبوعات بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫عالوه بر ایــن‪ ،‬دو مجموعه تصاویــر تاریخی ایرنا‬ ‫از تسخیر ســفارت امریکا در تهران‪ ،‬دوران دفاع مقدس‬ ‫و عملیات نظامی‪ ،‬افتتاح شــاه لوله گاز سراســری ایران ‪-‬‬ ‫شوروی‪ ،‬مراسم عزاداری حسینی در دهه چهل شمسی‪،‬‬ ‫سفر روســای جمهور کشــورهای دیگر به ایران‪ ،‬از جمله‬ ‫ژنرال دوگل رئیس جمهوری فرانســه‪ ،‬برگزاری انتخابات‬ ‫مختلف در کشور‪ ،‬ایین سنتی ‪ -‬مذهبی قالی شویان مشهد‬ ‫اردهال کاشــان در دهه چهل شمســی‪ ،‬حضور حضرت‬ ‫ایت الله خامنه ای در اجالس مجمع عمومی سازمان ملل‬ ‫متحد و اغاز به کار واحد هواپیماهــای فانتوم در ایران از‬ ‫جمله تصاویر مورد عالقه بازدید کنندگان از این نمایشگاه‬ ‫بود که در غرفه ایرنا به نمایش گذاشته شده بود‪.‬‬ ‫مانیفست رسانه ای رئیس جمهور‬ ‫باشــد‪ .‬ما نیازمند به یک نظام‪ ،‬قانون‪ ،‬مقررات و یکسانی‬ ‫همه در برابر قانون هســتیم‪ .‬افتخار قانون اساسی ما این‬ ‫اســت که می گوید همه افراد حتی رهبری معظم نظام در‬ ‫برابر قانون یکسانند‪ .‬این افتخار اسالم و نظام ما است که‬ ‫کنار میز محاکمه قاضی‪ ،‬امام مسلمین و امیرالمومنین با‬ ‫یک ذمی برابرند و کنار هم می نشینند‪.‬‬ ‫این افتخار قضای اسالم است که همه در برابر قانون‬ ‫مساوی هستند‪ .‬مگر قابل تحمل است در یک کشور برخی‬ ‫رســانه ها از تنبیه و توقیف و تهدید برای همیشــه مصون‬ ‫ی برای انها مقرر شده باشد که‬ ‫باشند و یک حاشیه امن دائم ‬ ‫نه تنها هر چه می خواهند بگویند بلکه نقش پلیس امنیتی را‬ ‫هم بازی کنند‪ .‬از تیتر برخی رسانه ها می شود فهمید فردا‬ ‫چه کسی دستگیر می شود‪ ،‬یا کجا تعطیل می شود‪ .‬بعضی‬ ‫رسانه ها با پول بیت المال اداره می شوند‪.‬‬ ‫باید از این رسانه ها پرسید با پول دولت علیه دولت؟‬ ‫هیچ اشکالی ندارد که کســی متقاضی روزنامه ای بشود با‬ ‫پول شخصی و از اول تا اخرش مخالف دولت باشد اما اگر‬ ‫می خواهید با پول مردم علیه راه مردم اقدام کنید‪ ،‬با اجازه‬ ‫چه کسی؟ پول مردم علیه مردم؟! این نمی تواند برای یک‬ ‫جامعه ای قابل قبول باشــد‪ .‬افتخار ملی مــا این بوده که‬ ‫نمایندگان سرفراز ملت توانسته اند به خوبی از حقوق حقه‬ ‫خودشان دفاع کنند‪».‬‬ ‫رئیس دولت می گوید که از نقد منصفانه اســتقبال و‬ ‫سعی می کند پاسخی مسئوالنه در قبال نقدهای منصفانه‬ ‫داشته باشد‪« :‬دولت باید نقد شود‪ ،‬قوه قضاییه و مجلس‬ ‫باید نقد شود‪ .‬اسالم که باالتر از این را هم مجاز می داند و‬ ‫می گوید امام هم باید نقد شود‪ .‬انتقاد کنیم از روی دلسوزی‬ ‫و بگوییم این کار خوب بود و اینجا اشکال داشت و اگر این‬ ‫طور می شد بهتر بود‪.‬‬ ‫بیاموزانیم و بیاموزیم‪ .‬خودمان کاری کنیم که اینده‬ ‫بهتری در انتظارمان باشــد‪ .‬اما نقد‪ ،‬نه اتهــام و تهمت و‬ ‫تخریب و دروغ‪ .‬کاری کنیم که اینده بهتری در انتظارمان‬ ‫باشد و در شرایط جدید و سراسر کشور امید‪ ،‬تبلور بیشتری‬ ‫دارد و این امید را هم می توانید اضافه کنید و هم احساس‬ ‫امید را تقویــت کنیم و راهــی را که در فضــای جدید و در‬ ‫توسعه کشور باید استفاده کنیم‪».‬‬ ‫روحانــی در بخش دیگری از ســخنانش گفت‪« :‬ایا‬ ‫این درست است که رســانه ما فقط نقد را بگوید یا واقعیت‬ ‫را بگوید و بعد به نقد و بعد به راه حل برســد و در مجموع به‬ ‫مردم امید بدهد یا انکه از اغاز تا پایانش یاس باشد‪ .‬البته‬ ‫ان رســانه هایی که ناامیدی را تزریق می کنند تعدادشان‬ ‫بسیار محدود است و انها که به نفع مردم تالش و کوشش‬ ‫می کنند بســیار زیاد هســتند‪ ».‬صحبت های روحانی اما‬ ‫انتقادات فراوانی را برانگیخت‪.‬‬ ‫اگرچه نمایشگاه مطبوعات امســال به نوعی تحت‬ ‫تاثیر تحریم رســانه های اصولگرا بود اما نمی توان برخی‬ ‫از اتفاقات مهــم ان را نیز نادیده انگاشــت‪ .‬خبرگزاری ها‬ ‫غرفه های بزرگ تــری را به خود اختصــاص داده بودند و‬ ‫مثل ث | شماره ‪287‬‬ ‫حال و هوای یک نمایشگاه متفاوت‬ ‫فضاسازی های بیشــتری نســبت به مجالت و روزنامه ها‬ ‫داشــتند و بعضی به ســیاق ســال های قبل غرفه ارایی و‬ ‫برخی هم ســعی کرده بودند ابتکار شــان را برای متفاوت‬ ‫بودن در طراحی غرفه شان به نمایش بگذارند‪ .‬روز نخست‬ ‫نمایشــگاه کامال تحت تاثیر فضای ایجادشده از سخنان‬ ‫رئیس جمهور روحانی بود‪.‬‬ ‫در گوشه و کنار نمایشــگاه‪ ،‬افراد بسیاری از سخنان‬ ‫رئیس جمهور در مراســم افتتاحیه ســخن می گفتند و به‬ ‫تحلیــل ایــن اظهــارات می پرداختند‪ .‬میهمانــان اغلب‬ ‫از چهره هــای دولتی و سیاســتمداران نزدیــک به طیف‬ ‫اعتدالیــون و اصالح طلبان بودند و اظهارات شــان حول‬ ‫محور انتخابات اسفند ‪ 94‬بود‪.‬‬ ‫از روز دوم‪ ،‬بــه تدریج برخی چهره های سرشــناس‬ ‫اصولگرا نیز وارد نمایشگاه شدند که از جمله انها می توان‬ ‫به عالءالدین بروجردی و قاضی زاده نماینده طیف پایداری‬ ‫در مجلس اشاره کرد‪.‬‬ ‫یکــی از جالب ترین ابتــکارات دولــت در روزهای‬ ‫برگزاری نمایشــگاه‪ ،‬برگزاری نشســت محمدباقر نوبخت‬ ‫سخنگوی دولت یازدهم در محل نمایشگاه مطبوعات بود‬ ‫تا بتواند با این اقدام‪ ،‬خبرنگاران رسانه های اصولگرا را به‬ ‫فضای نمایشگاه بیاورد‪.‬‬ ‫از مهمترین میهمانان نمایشگاه مطبوعات می توان‬ ‫به محسن هاشمی رفسنجانی‪ ،‬فاطمه هاشمی رفسنجانی‪،‬‬ ‫علی شــمخانی دبیر شــورای عالــی امنیت ملــی‪ ،‬مجید‬ ‫انصاری معاون پارلمانی رئیس جمهور‪ ،‬محمد نهاوندیان‬ ‫رئیس دفتــر رئیس جمهــور‪ ،‬محمدرضا نعمــت زاده وزیر‬ ‫صنعت و تجارت‪ ،‬عباس اخوندی وزیر راه و شهرســازی‪،‬‬ ‫محمود واعظــی وزیــر ارتباطــات‪ ،‬محمدباقــر نوبخت‬ ‫رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی و سخنگوی دولت‪،‬‬ ‫سید حســن هاشــمی وزیر بهداشــت‪ ،‬محمــود گودرزی‬ ‫وزیر ورزش و جوانان‪ ،‬مرتضی اشــراقی نــوه امام راحل‪،‬‬ ‫ابراهیم اصغرزاده فعال سیاســی اصالح طلب‪ ،‬اســدالله‬ ‫عســکراوالدی از چهره های اصولگرای سنتی‪ ،‬غالمرضا‬ ‫انصاری عضو شــورای شــهر تهــران‪ ،‬محمدرضا عارف‬ ‫معاون اول دولــت اصالحات‪ ،‬علی شــکوری راد دبیرکل‬ ‫حزب اتحاد ملــت ایران اســامی‪ ،‬ســید محمد غرضی‬ ‫کاندیــدای انتخابات ریاســت جمهوری یازدهــم و برخی‬ ‫دیگر از چهره های سیاســی و فرهنگی از جمله میهمانان‬ ‫نمایشگاه امسال بودند‪.‬‬ ‫در نمایشــگاه مطبوعات امســال‪ ،‬اغلــب غرفه ها‬ ‫فضایی ارام و به دور از حاشیه را تجربه می کردند و خبری از‬ ‫جنجال و تنش در محیط نمایشگاه نبود‪.‬‬ ‫البته ایــن فضــای ارام در خصوص همــه غرفه ها‬ ‫صدق نمی کرد؛ چــه انکه غرفــه خبرگزاری دانشــجو از‬ ‫معدود خبرگزاری های منتقد دولت که در این نمایشــگاه‬ ‫شرکت کرده است‪ ،‬با حاشــیه هایی مواجه شده بود‪ .‬این‬ ‫غرفه محل بحث منتقدان و موافقان سیاست های دولت‬ ‫مستقر شده بود‪.‬‬ ‫برخــی رســانه ها البتــه از نحــوه چینــش غرفه ها‬ ‫انتقاد داشــتند و معتقد بودند که قــرار گرفتن غرفه های‬ ‫خبرگزاری ها‪ ،‬سایت ها و روزنامه های سیاسی و پرمخاطب‬ ‫در میانه نمایشگاه شایســته تر بود و می توانست در جلب‬ ‫مخاطبان موثرتر باشــد‪ .‬از دیگر حاشــیه های نمایشگاه‬ ‫می توان به اظهارات جنجالی اســدالله عسگراوالدی در‬ ‫غرفه ای نسبتا ناشناخته اشاره کرد‪ .‬او در واکنش به نصب‬ ‫پوسترهای مرگ بر امریکا و مرگ بر اسرائیل در این غرفه‬ ‫گفت‪« :‬من هم با شــعار مرگ بر اسرائیل موافقم اما شعار‬ ‫مرگ بر امریکا را حذف کنید‪ .‬ما باید در سال های اینده این‬ ‫شعار را حذف کنیم‪ ».‬عســگراوالدی زمانی که با واکنش‬ ‫یکی از حاضران مواجه شد‪ ،‬ادامه داد‪« :‬امام نگفته بودند‬ ‫که تا ابد بگویید مرگ بر امریکا‪»...‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫نمایشــگاه امســال با یک جنجال اغاز شد؛ انجایی‬ ‫که حجت االســام روحانی رئیس جمهور در سخنان خود‬ ‫در اییــن افتتاح نمایشــگاه مطبوعات به بیان مانیفســت‬ ‫رسانه ای خود پرداخت‪.‬‬ ‫در حالــی کــه دوربین های رســانه ها منتظــر ورود‬ ‫رئیس جمهور بودند روحانی وارد نمایشگاه شد و سخنانش‬ ‫را اغاز کرد‪ .‬او هرچه ادامه می داد‪ ،‬ســخنانش جنجالی تر‬ ‫می شد‪« :‬بدترین جوانمرگی‪ ،‬جوانمرگی مطبوعات و رسانه‬ ‫است‪ ،‬رسانه ای که هنوز متولد نشــده و بال و پر نگشوده‬ ‫و خود را معرفــی نکرده به دالیل واهی مــورد تخریب قرار‬ ‫می گیرد‪ .‬کلمه توقیف و تعطیــل باید اخرین کلمات یک‬ ‫رسانه باشد‪ .‬همان طور که نیازمند به نهاد رسانه هستیم به‬ ‫نظام مطبوعات شفاف و روشن هم نیازمندیم‪».‬‬ ‫او گریزی هم زد به قوانین موجــود و انچه اقدامات‬ ‫خودسرانه عده ای می خواند‪« :‬اگر قانون روشن باشد هر‬ ‫روز جمعی با به دست اوردن یک کلمه و جمله نمی توانند‬ ‫با ازادی مطبوعات بازی کنند‪ .‬تنبیه و تشویق باید روشن و‬ ‫شفاف باشد‪ .‬در همه جای دنیا اعدام‪ ،‬اخرین و شدیدترین‬ ‫مجازات است‪ .‬نخستین مجازات اعدام نیست‪ ،‬نخستین‬ ‫مجازات جریمه و توقیف کوتاه مدت و زندان اســت‪ .‬یک‬ ‫رســانه اگر بر فرض تخلف کرده و نهاد رســانه گفته است‬ ‫که او متخلف اســت نه نهــادی دیگر‪ ،‬کــه در این زمینه‬ ‫وزارت ارشاد داریم‪ ،‬هیات نظارت و قوه قضاییه داریم‪ .‬ان‬ ‫پایگاه هایی که می توانند سخن بگویند و قضاوت کنند راجع‬ ‫به نشریه که ایا از خود یا بیگانه سخن می گوید به نفع کشور‬ ‫حرف می زند یا به نفع بیگانه‪ ،‬یک معیاری دارد؛ هر مامور‬ ‫امنیتی که نمی تواند معیاری برای مطبوعات و نشــریات‬ ‫اگرچــه نمایشــگاه مطبوعات امســال‬ ‫تحت تاثیر تحریم رسانه های اصولگرا‬ ‫بود اما نمی توان برخی از اتفاقات مهم‬ ‫ان را نیز نادیده انگاشت‪ .‬خبرگزاری ها‬ ‫غرفه هــای بزرگ تــری را بــه خــود‬ ‫اختصاص داده بودند و فضاسازی های‬ ‫بیشتری نسبت به مجالت و روزنامه ها‬ ‫داشتند‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪37‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫درغیاب اصولگرایان‬ ‫نمایشگاه مطبوعات با حاشیه های فراوان برگزار شد‬ ‫‪2‬‬ ‫غیبت رســانه های اصولگرا در بیست ویکمین دوره‬ ‫نمایشــگاه مطبوعــات می توانــد یکــی از جنجالی ترین‬ ‫اتفاقات در حوزه رسانه باشد؛ اتفاقی بی سابقه که حتی در‬ ‫رسانه های بیگانه نیز بازتاب داشت‪ .‬خبر این بود‪« :‬امسال‬ ‫برای نخســتین بار‪ ،‬تعدادی از رســانه هایی که می گویند‬ ‫منتقد عملکرد دولت یازدهم هستند‪ ،‬نمایشگاه مطبوعات‬ ‫و خبرگزاری هــا را تحریم کرده انــد‪ .‬روزنامه های کیهان‪،‬‬ ‫وطن امروز و جوان‪ ،‬خبرگزاری های فارس‪ ،‬تسنیم و نسیم‪،‬‬ ‫هفته نامه ‪ ٩‬دی و سایت های خبری مشرق و رجانیوز از ان‬ ‫جمله اند‪ .‬این در حالی است که این رسانه ها در سال های‬ ‫گذشته بخش قابل توجهی از مساحت نمایشگاه را به خود‬ ‫اختصاص می دادند‪».‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪38‬‬ ‫مثل ث | شماره ‪287‬‬ ‫دو روایت متفاوت از تحریم نمایشگاه‬ ‫مدیران رســانه هایی کــه در ایــن دوره از حضور در‬ ‫نمایشگاه خودداری کرده اند‪ ،‬معتقدند که فضای دیگری‬ ‫برای رساندن صدای اعتراضشان به عملکرد دولت وجود‬ ‫ندارد و از این رو ناچار شده اند تحریم نمایشگاه مطبوعات‬ ‫را برای این اعتراض انتخاب کنند‪ .‬برخی دیگر نیز از صنفی‬ ‫بودن ماجرا و مشکالتی همچون قطع بیمه خبرنگاران در‬ ‫دولت یازدهم و بی عدالتی در تخصیص یارانه مطبوعات‬ ‫به عنوان علت اعتراض خود سخن می گویند‪.‬‬ ‫عبدالله گنجی‪ ،‬مدیرمســئول روزنامــه اصولگرای‬ ‫جوان‪ ،‬علت تحریم نمایشــگاه مطبوعات بیســت ویکم‬ ‫از سوی رســانه های اصولگرا را این گونه روایت می کند‪:‬‬ ‫«واقعیت این اســت که ما نســبت به مواجهــه حاکمیتی‬ ‫وزارت ارشاد انتقاد داریم‪ .‬در سال گذشته این انتقادات را‬ ‫پیگیری کردیم و نتیجه ای نگرفتیم‪ .‬ما تبعیض را در حوزه‬ ‫حمایت ها می دانیم چرا که دولت یارانه بخشی از رسانه ها‬ ‫را قطع کرد و در بخش اگهی های دولتی سهم ما را به یک ‬ ‫ششم تقلیل دادند‪ .‬من شخصا این موضوعات را پیگیری‬ ‫کردم و نتیجه نگرفتیم‪ .‬البتــه تصمیمات فراتر از معاونت‬ ‫مطبوعاتی و مربوط به دولت است و از انجایی که ما نتیجه‬ ‫نگرفتیم‪ ،‬گفتیم شــاید این اعتراض صنفی بیشــتر مورد‬ ‫توجه قرار بگیرد‪».‬‬ ‫اظهارات این چهره رسانه ای اصولگرا اما با واکنش‬ ‫حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد مواجه شد‪.‬‬ ‫او در پاســخ به گنجی چنین گفت‪« :‬نمایشگاه مطبوعات‬ ‫یک گردهمایی ساالنه خانواده مطبوعات است در نتیجه‬ ‫اینکه کســی اعالم کند من بــه این جشــن نمی ایم یعنی‬ ‫پرونده نمایشگاه مطبوعات بیست ویکم‬ ‫بــا عد م حضــور خبرگــزاری فــارس‪،‬‬ ‫خبرگزاری تســنیم‪ ،‬خبرگزاری نســیم‪،‬‬ ‫روزنامه کیهان‪ ،‬روزنامــه جوان‪ ،‬روزنامه‬ ‫وطن امروز‪ ،‬سایت مشــرق نیوز ‪ ،‬سایت‬ ‫رجانیوز‪ ،‬سایت جهان نیوز‪ ،‬سایت ‪،598‬‬ ‫هفته نامه ‪ 9‬دی و هفته نامه پنجره بسته‬ ‫حضور در خانــواده را منتفــی می کند‪ .‬ما نقش ســرایدار‬ ‫این خانه را داریــم و دولت خود را هیچ وقــت نباید مالک‬ ‫بداند‪ ،‬اگر ما به سرایدار خانه اعتراض داریم شب به خانه‬ ‫نمی رویم؟ باید از این جشن خانوادگی استقبال کرد و اگر‬ ‫اعتراضی هم هست هما ن جا مطرح شود‪».‬‬ ‫انتظامی پیرامون یارانه های دولتی و معیار تخصیص‬ ‫ان نیز اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت‪« :‬رویکرد عمومی دولت‬ ‫عقب نشینی به نفع بخش خصوصی و به نفع صنوف است‪.‬‬ ‫دولت بی خود در طی این مدت فربه شــده اســت و‬ ‫خیلی از کارها عمال باید به صنوف واگذاری شود‪ .‬در این‬ ‫عقب نشینی دولت نباید خودش را رقیب بخش خصوصی‬ ‫بدانــد و فقط سیاســت گذاری کنــد‪ .‬وقتی دولــت چنین‬ ‫رویکردی دارد معنایش این اســت که اوال با رســانه هایی‬ ‫که به نام دولــت می خواهند وارد شــود مقابلــه کند‪ .‬من‬ ‫سالیان ســال هم در روزنامه همشــهری و هم در روزنامه‬ ‫جام جم مسئولیت داشتم و جنس این نوع کار مطبوعاتی‬ ‫می شناســم‪ ،‬ولــی وقتــی دولــت می گویــد می خواهم‬ ‫عقب نشینی کنم به معنای این است که امکانات رانتی را‬ ‫کنترل کند یعنی بگوید چون دســتگاه های دولتی امکان‬ ‫دمپینگ دارند یارانــه به انها اختصــاص نمی یابد‪ .‬دولت‬ ‫طی دوسال گذشته به هیچ کدام از نهادهای دولتی مجوز‬ ‫روزنامه یا خبرگزاری نداده است‪».‬‬ ‫فضای نمایشگاه بدون حضور رسانه های اصولگرا ‬ ‫از درب اصلی که وارد شبستان مصلی می شوید‪ ،‬به‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫مثل ث | شماره ‪287‬‬ ‫انتظامی می گوید دولت در حوزه‬ ‫مطبوعات‪ ،‬خود را رقیب بخش‬ ‫خصوصی نمی داند‬ ‫عبدالله گنجی مدیرمسئول‬ ‫روزنامه جوان اعتراض‬ ‫اصولگرایان را صنفی خواند‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫وضوح احساس می کنید که با نمایشگاهی متفاوت نسبت‬ ‫به سال های قبل مواجه هســتید‪ .‬هرچه جلوتر می روید‪،‬‬ ‫فضای نمایشگاه سیاسی تر می شود و با چهره های سیاسی‬ ‫و رسانه ای مشــهورتری مواجه می شوید‪ .‬در این میان اما‬ ‫جای غرفه های بزرگی همچون فارس و تسنیم خالی است‬ ‫و در میان روزنامه ها نیز غرفه کیهان به چشــم نمی خورد‪.‬‬ ‫حاال نبض نمایشــگاه در غرفه های رسانه های منتسب به‬ ‫دولت و اصالح طلب می زند؛ هر چهره شناخته شده ای که‬ ‫وارد نمایشگاه می شود در غرفه خبرگزاری های دولتی ایرنا‬ ‫و ایسنا و روزنامه ایران حضور می یابد و سری هم به غرفه‬ ‫روزنامه هــای اصالح طلب می زند تا با خبرنــگاران انها به‬ ‫گپ و گعده بنشیند‪.‬‬ ‫در طرف دیگر میدان اما شعار «نقد منصفانه‪ ،‬پاسخ‬ ‫مســئوالنه»‪ ،‬با واکنش منفی برخی رسانه ها همراه شده و‬ ‫تحریم را برگزیده اند؛ برخی نیز حضور دارند اما حضورشان‬ ‫با ســکوت همراه اســت‪ .‬در نمایشــگاهی که حاشیه ان‬ ‫با غرفه هــای رســانه و مقاومت‪ ،‬دفاع مقــدس‪ ،‬چهره ها‬ ‫و تجربه هــا‪ ،‬موزه مطبوعــات‪ ،‬نمایشــگاه عکس توافق‬ ‫هسته ای و کارگاه کاریکاتور همراه است‪ ،‬برخی غایب اند‬ ‫یا به قولی تحریم کرده اند و غرفه خبرگزاری دانشــجو نیز‬ ‫در سکوت حضور دارد و رســانه ای مانند والفجر کنار درب‬ ‫ورودی را انتخاب کرده است‪.‬‬ ‫خبر تحریم نمایشگاه مطبوعات از صفحه شخصی‬ ‫ســردبیر روزنامــه وطن امروز در اینســتاگرام بیــرون امد‬ ‫اما تنها به واکنش هــای مجازی محدود نماند‪ .‬ســردبیر‬ ‫روزنامه وطن امروز در صفحه شــخصی اینســتاگرام خود‬ ‫چنین نوشــته بود‪« :‬طنز روزگار؛ شــعار نمایشگاه امسال‬ ‫نقد منصفانه‪ ،‬پاســخ مســئوالنه اســت؛ دولتی که نقد را‬ ‫نمی پذیرد و با دادگاه و فشار امنیتی ‪ -‬انتظامی ‪ -‬اقتصادی‬ ‫پاسخ رسانه های منتقد را می دهد و حتی برای تیتری درباره‬ ‫پادشاه خبیث ســعودی‪ ،‬رســانه را روانه دادگاه می کند‪».‬‬ ‫اندکی بعد روزنامه وطن امروز در صفحه اول خود با اشاره‬ ‫به بخشی از ســخنرانی حســن روحانی‪ ،‬رئیس جمهور در‬ ‫مراســم تحلیف به نقد رویکرد رســانه ای دولــت یازدهم‬ ‫پرداخت و عدم حضور خود و رســانه های همسو با خود را‬ ‫اعالم کرد‪ .‬این حضور نداشــتن اما به هیچ وجه به معنای‬ ‫غیبت رسانه های منتقد دولت از بیست ویکمین نمایشگاه‬ ‫مطبوعات و خبرگزاری های کشــور نبود؛ چــه انکه کافی‬ ‫است سری به نمایشگاه بزنید تا در راهروی اصلی نمایشگاه‬ ‫غرفه دونبش و بزرگی را ببینید که اگرچه خالی اســت ولی‬ ‫از در و دیــوارش انتقاد از دولــت یازدهم اویزان اســت‪.‬‬ ‫غرفه بر پیشــانی اش عنوان خبرگزاری دانشجو را دارد اما‬ ‫بر یکی از دیوارهایش تابلویی نصب شــده است که روی‬ ‫ان لوگوی کیهــان‪ ،‬وطن امروز‪ ،‬پنجــره‪ ٩ ،‬دی‪ ،‬جوان‪،‬‬ ‫جام نیوز‪ ،‬مشــرق نیوز‪ ،‬جهان نیوز‪ ،‬رجانیــوز‪ ،‬خبرگزاری‬ ‫فارس‪ ،‬تسنیم و نسیم و همچنین سایت های خبری دانا و‬ ‫‪ ٥٩٨‬دیده می شود؛ تابلوی نصب شده در کنار این غرفه‪،‬‬ ‫از عدم حضور این نشریات و خبرگزاری ها در نمایشگاه خبر‬ ‫می دهد‪ .‬دورتــادور غرفه با روبانــی بنفش رنگ که یاداور‬ ‫رنگ انتخاباتی حسن روحانی است‪ ،‬محصور شده تا نشانی‬ ‫باشد برای منع ورود‪ .‬به جای ادم های زنده‪ ،‬ادمک هایی در‬ ‫غرفه گذاشته شده اند که دهانشان با ضربدری بنفش رنگ‬ ‫بسته شده است‪ .‬بر تن این ادمک برچسب هایی که روی‬ ‫انها کلمات بی سواد‪ ،‬بی شناسنامه‪ ،‬سرهنگ‪ ،‬چماق دار‪،‬‬ ‫متحجر‪ ،‬بزدل و‪ ...‬نوشــته شده‪ ،‬چســبانده شده است؛‬ ‫برچسب هایی که به زعم این رسانه ها از سوی منتقدانشان‬ ‫به انها داده می شود‪.‬‬ ‫اما بی شناسنامگی شاید مهم ترین این انتقادها برای‬ ‫رسانه های منتقد دولت باشــد‪ ،‬چراکه بر دیوار دیگری از‬ ‫غرفه عکســی از یک دانشجوی شناســنامه به دست قرار‬ ‫گرفته اســت که باز هم دهانش با ضربدر قرمز بسته شده‬ ‫و شعار «منتقدین بی شناســنامه نیستند»‪ ،‬در تصویر دیده‬ ‫می شود‪ .‬این شعار اشاره به ســخنی از رئیس جمهور دارد‬ ‫که منتقدان دولت را دعوت کرده بود با شناسنامه از دولت‬ ‫انتقاد کنند و چراغ خاموش وارد حوزه نقد نشــوند‪ .‬تصاویر‬ ‫دیگری نیــز بر درودیــوار غرفه دیده می شــود که همگی‬ ‫می خواهند محکــوم به ســکوت بودن را فریاد بکشــند؛‬ ‫فریادی که به گوش بازدیدکنندگان نمایشگاه هم رسیده و‬ ‫مخاطبان بسیاری روبه روی غرفه می ایستند و به تماشای‬ ‫ان مشغول می شوند‪.‬‬ ‫انهایی کــه نمی دانند ماجرا از چه قرار اســت درباره‬ ‫پیشــینه این اتفاق می پرســند‪ .‬یکی از بازدیدکنندگان در‬ ‫واکنش به این تحریم می گوید‪« :‬همه باید باشند؛ منتقد و‬ ‫غیرمنتقد‪ .‬هرکسی که مجوز انتشار دارد باید در نمایشگاه‬ ‫باشد‪ .‬مخاطبان خودشــان باید تصمیم بگیرند چه چیزی‬ ‫بخوانند‪ ،‬چه چیزی نخواننــد‪ ».‬در مقابل این غرفه‪ ،‬عده‬ ‫زیادی جمع شــده اند و درباره تحریم یــا عدم تحریم این‬ ‫رویداد بزرگ رســانه ای بــا یکدیگر تبادل نظــر می کنند؛‬ ‫جمع هایی که در حلقه های متفاوت تشــکیل می شــود و‬ ‫گاهی جدال موافقان و مخالفان باال می گیرد‪.‬‬ ‫در ایــن میــان گفت وگویــی میــان دو بازدیدکننده‬ ‫اصولگرای نمایشــگاه مطبوعات توجه اطرافیان شان را‬ ‫جلب می کند‪ .‬یکی از بازدیدکنندگان که جوانی ‪ 28‬ســاله‬ ‫است‪ ،‬از مخالفت خود با تحریم نمایشگاه سخن می گوید‪:‬‬ ‫«ما در اســتانه انتخابات مجلس دهــم و مجلس خبرگان‬ ‫هســتیم‪ .‬چرا باید اصولگرایان چنین اشــتباه راهبردی را‬ ‫مرتکب شــوند و در چنین شرایطی نمایشــگاه مطبوعات‬ ‫را تحریم کننــد؟ عالوه بر ایــن‪ ،‬ما در وضعیتی هســتیم‬ ‫که اجــرای برجام از ســوی دولت اغاز شــده اســت‪ .‬چرا‬ ‫باید در چنین شــرایطی تریبون ها را تقدیــم جریان مقابل‬ ‫کنیم؟» جوان دیگر امــا او را مخاطب قــرار می دهد و از‬ ‫مشکالت پیش رو سخن به میان می اورد‪« :‬ما خبرنگاران‬ ‫اصولگرا‪ ،‬مشکالت صنفی بسیاری داریم اما دولت به این‬ ‫مشکالت توجهی نمی کند‪ .‬ما جایی برای رساندن صدای‬ ‫اعتراض مان به مســئوالن دولتی نداشــتیم و این رویداد‬ ‫را بهترین فرصت دیدیم تا بتوانیم مشــکالت مان را بازگو‬ ‫کنیم‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬گروهی از دوســتان مــا معتقدند که‬ ‫رســانه های اصولگرا‪ ،‬ازادی الزم برای بیان نظرات خود‬ ‫را ندارند و خواســته اند با این اقدام اعتراض خود را نشان‬ ‫دهند‪ .‬به همین دلیــل من معتقدم که تحریم نمایشــگاه‬ ‫مطبوعات و حضور نیافتن رســانه های اصولگــرا در این‬ ‫رویداد‪ ،‬اقدامی صحیح و شایسته بود‪».‬‬ ‫همه اصولگرایان اما در نمایشگاه مطبوعات غایب‬ ‫نیســتند؛ خبرگزاری اصولگرای مهر‪ ،‬مشــهورترین رسانه‬ ‫اصولگرای حاضر در نمایشــگاه مطبوعات اســت؛ خانه‬ ‫ملت‪ ،‬تابناک‪ ،‬نماینــده‪ ،‬فرهنگ امروز‪ ،‬عصر اندیشــه و‬ ‫چند رســانه اصولگرای دیگر نیز در نمایشــگاه مطبوعات‬ ‫حضور دارند‪.‬‬ ‫در مقابل اما برخی رســانه ها همچون روزنامه کلید و‬ ‫سایت خبری انصاف که در توقیف و محاق به سر می برند‪،‬‬ ‫دارای غرفه رســمی در نمایشگاه بیســت ویکم هستند و‬ ‫رابطه چهره به چهره با مخاطبان خود برقرار می کنند‪.‬‬ ‫پرونده نمایشگاه مطبوعات بیست ویکم با عدم حضور‬ ‫خبرگزاری فارس‪ ،‬خبرگزاری تســنیم‪ ،‬خبرگزاری نســیم‪،‬‬ ‫روزنامــه کیهــان‪ ،‬روزنامه جــوان‪ ،‬روزنامــه وطن امروز‪،‬‬ ‫سایت مشرق نیوز ‪ ،‬ســایت رجانیوز‪ ،‬ســایت جهان نیوز‪،‬‬ ‫ســایت ‪ ،598‬هفته نامه ‪ 9‬دی و هفته نامــه پنجره و مثلث‬ ‫بسته شد‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫خاکستری‬ ‫رابطه جامعه و مطبوعات چگونه است؟‬ ‫نمایشــگاه خاکســتری؛این روشــن ترین تعبیــری‬ ‫است که می توان از نمایشــگاه مطبوعات بیست و یکم به‬ ‫مخاطبان رسانه ها ارائه کرد‪ .‬از در شبستان که وارد مصلی‬ ‫می شوید‪ ،‬اغلب با رسانه هایی مواجه می شوید که گرایش‬ ‫اصالح طلبانه یا نزدیک به دولت دارند؛ در برخی ســاعات‬ ‫نیز می توان چهره های اصولگرا را در نمایشگاه دید؛ چه بسا‬ ‫اگر تعداد اصولگرایان بازدیدکننده از نمایشگاه مطبوعات‬ ‫بیشتر از اصالح طلبان و اعتدالیون نباشد‪ ،‬کمتر هم نیست‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪40‬‬ ‫مثل ث | شماره ‪287‬‬ ‫سیاست بدون هیاهو‬ ‫برایرسیدنبهغرفه هایسیاسینمایشگاهمطبوعات‬ ‫بیست و یکم باید مســیر ابتدا تا انتهای سالن را طی کنید؛‬ ‫غرفه هایی که میهمانان خبرســاز ترجیــح می دهند در انها‬ ‫حاضر شــوند و به بیان نظرات خود بپردازنــد‪ .‬خبرنگاران و‬ ‫دست اندرکاران غرفه هایی همچون خبرگزاری های ایسنا‪،‬‬ ‫ایرنا‪ ،‬مهر‪ ،‬ایلنا و برنا و روزنامه هایی همانند ایران‪ ،‬شــرق‪،‬‬ ‫اعتماد‪ ،‬ارمان‪ ،‬قانون‪ ،‬فرهیختگان و دنیای اقتصاد تمام‬ ‫تالش خود را به کار می گیرند تا میهمانان شناخته شــده را‬ ‫به غرفه های خود دعوت کنند و مصاحبه ای خبرساز از انها‬ ‫منتشر کنند‪ .‬در کنار این رسانه ها‪ ،‬برخی سایت های خبری‬ ‫همچون تابناک و خبرانالین‪ ،‬از دعوت در میهمانان پیشی‬ ‫می گیرند تا بتوانند بر تعداد «خبرهای کلیک خور» بیفزایند‪.‬‬ ‫یک جوان ‪ 35‬ســاله که تاکید دارد هر روز اخبار مهم‬ ‫و جنجالی را دنبــال می کند‪ ،‬در این زمینــه می گوید‪« :‬من‬ ‫معموال رسانه های اصولگرا را مطالعه می کنم اما انها امسال‬ ‫به نمایشگاه نیامده اند‪ .‬چرا باید شرایط به گونه ای باشد که‬ ‫رسانه های این طیف فکری از حضور در نمایشگاه محروم‬ ‫باشــند؟» همچنین خانم جوانی که خودش را دانشــجوی‬ ‫ارتباطاتمعرفیمی کند‪،‬چنینمی گوید‪«:‬منقصددارمکه‬ ‫درایندهنهچنداندوربایکیازرسانه هایشناخته شدهکشور‬ ‫همکاریکنم‪.‬البتهعلتحضورمندرنمایشگاهمطبوعات‪،‬‬ ‫یافتن شغل نیســت و من به این نمایشــگاه به چشم بنگاه‬ ‫کاریابی نگاه نمی کنم بلکه به اینجا امده ام تا جنب و جوش‬ ‫و نحوه فعالیت خبرنگاران را ببینم و از انها الگو بگیرم‪».‬‬ ‫برخی جوان های اصولگرا که به نمایشــگاه امده اند‪،‬‬ ‫از عدم حضور رسانه های اصولگرا ابراز نارضایتی می کنند‪.‬‬ ‫یکی از این افراد می گوید‪« :‬دولت بایــد زمینه حضور این‬ ‫رسانه ها را فراهم می کرد تا ما بتوانیم با این رسانه ها تعامل‬ ‫برقرار کنیم‪ .‬رســانه عرصــه ای برای تضــارب ارا و نظرات‬ ‫مختلف است و همه رســانه ها باید از دولت بخواهند که با‬ ‫همه رسانه ها برخورد یکسانی داشته باشد‪ .‬کنار رفتن یک‬ ‫جریان‪ ،‬به نفع جریان رســانه ای و خبری جامعه نیســت و‬ ‫اگر یک جریان کنار برود‪ ،‬نباید جریان مقابل تصور کند که‬ ‫پیروزی خاصی را به دست اورده است‪ .‬به نظر من این یک‬ ‫بازی دوسر باخت اســت‪ ».‬فرد دیگری که در مقابل غرفه‬ ‫خبرگزاری دانشجو ایستاده است‪ ،‬می گوید‪« :‬من اقدام این‬ ‫خبرگزاری را بسیار پســندیدم‪ .‬وقتی رسانه های این جریان‬ ‫اجازه ندارند که نظرات خود را مطرح کنند‪ ،‬باید راهی بیابند‬ ‫که اعتراض کنند و به عقیده من‪ ،‬این تنها راه باقیمانده برای‬ ‫یک رسانه اصولگرا بود‪».‬‬ ‫فضای متفاوت موافقان دولت‬ ‫برخی دیگر از غرفه ها اما فارغ از خبرهای روز‪ ،‬ترجیح‬ ‫می دهند به ارتباط رو در رو با مخاطبان بســنده کنند و البته‬ ‫با دعوت از میهمانان ویژه‪ ،‬فضای نمایشــگاه را گرم کنند‪.‬‬ ‫گروه هم میهن که نشریات مهرنامه‪ ،‬صدا و تجربه را منتشر‬ ‫می کند‪،‬ازجملهاینغرفه هاست‪.‬بازدیدکنندگانکهاغلباز‬ ‫عالقه مندان به حوزه های روشنفکری‪ ،‬علوم انسانی و اخبار‬ ‫تحلیلی هستند‪ ،‬در مقابل این غرفه جمع می شوند تا با طرح‬ ‫سواالت خود از میهمانان ویژه هم میهن‪ ،‬بر اطالعات مورد‬ ‫عالقه خود بیفزایند‪ .‬ماهنامه اندیشــه پویا نیز یکی دیگر از‬ ‫این غرفه هاست که مشی مشابهی دارد و «گزارش محور»‬ ‫بودن را به «خبر محــور» بودن ‪ ،‬ترجیــح می دهد؛ چرا که‬ ‫رسالت کاری خود را فارغ از پرداختن به اخبار روزمره‪ ،‬و توجه‬ ‫به تحلیل و ترجمه تعریف کرده است‪.‬‬ ‫یــک بازدیدکننــده از غرفه گروه نشــریات هم میهن‬ ‫نترجیحمی دهمبهجایدنبالکردنخبرهای‬ ‫می گوید‪«:‬م ‬ ‫روز‪ ،‬یک نشریه تحلیلی را مطالعه کنم تا بتوانم نگاه جدیدی‬ ‫را تجربه کنم‪ .‬این غرفه می تواند برای عالقه مندان به علوم‬ ‫انسانی‪ ،‬هنر و اخبار تحلیلی مفید باشــد اما من به شخصه‬ ‫وارد حیطه خبرهای جنجالی نمی شوم‪ ».‬مرد جا افتاده ای‬ ‫ی در پاسخ به این جوان می گوید‪« :‬اتفاقا‬ ‫با موهای جوگندم ‬ ‫بهتر اســت که با علم به اخبار روز‪ ،‬نگرش تحلیلی داشــته‬ ‫باشــید تا بتوانید روند تحوالت را دنبال کنیــد و به واکاوی‬ ‫انها بپردازید‪ .‬من روزهای شــنبه‪ ،‬هفته نامه هایی اصولگرا‬ ‫و اصالح طلبی همچون صدا و مثلث را تهیه می کنم اما از‬ ‫مطالعه نشــریاتی همچون مهرنامه و اندیشه پویا نیز غافل‬ ‫نمی شوم‪.‬مطالعههمزمانایندونوعازرسانه‪،‬بهمنکمک‬ ‫کرده است تا به خوبی به بررسی اتفاقات بپردازم‪ ».‬همچنین‬ ‫یک جوان ‪ 28‬ساله و دانشجوی رشته علوم سیاسی وقتی با‬ ‫یکی از دبیران هفته نامه صدا مواجه می شود‪ ،‬با او به گفت‬ ‫وگو می پردازد‪.‬‬ ‫یــک خانــم میانســال کــه خــود را فارغ التحصیل‬ ‫جامعه شناســی معرفی می کند‪ ،‬در مقابل غرفه اندیشه پویا‬ ‫ایستاده است و سخنش را با بیتی از موالنا اغاز می کند‪« :‬گر‬ ‫جان عاشق دم زند اتش در این عالم زند‪ ،‬وین عالم بی اصل‬ ‫را چون ذره ها بر هم زند‪ ...‬رسانه ها و نشریاتی می توانند در‬ ‫جامعه اثرگذار باشــند که کمتر به سیاست بپردازند و با زبان‬ ‫جدیدی با مردم صحبت کنند‪ .‬جامعه از تنش و درگیری های‬ ‫ بی فایده خســته شــده و مردم ترجیح می دهند با نوشیدن‬ ‫یک فنجان چای‪ ،‬مطلبی بخوانند که بر دانسته های شان‬ ‫بیفزاید‪».‬یکجواننیزکهمی گویددررشتهفلسفهتحصیل‬ ‫می کند‪،‬نظرخودرااین گونهبیانمی کند‪«:‬احساسمناین‬ ‫استکهرسانه هاییهمچونمهرنامهواندیشهپویاتنهابرای‬ ‫گروه خاصی از جامعه یعنی عالقه مندان به علوم انســانی‬ ‫و روشنفکران مفید هستند؛ در حالی که بهتر است حداقل‬ ‫بخشــی از مقاالت انها‪ ،‬بــرای گروه کثیــری از مردم قابل‬ ‫فهم باشــد تا به تدریج به مطالعه در این حوزه ها عالقه مند‬ ‫شوند‪ .‬من با افراد زیادی روبه رو شده ام که بعد از مطالعه این‬ ‫نشــریات‪ ،‬به کتاب های حوزه علوم انسانی روی اورده اند و‬ ‫ی خود را افزایش داده اند‪».‬‬ ‫از این طریق‪ ،‬اطالعات علم ‬ ‫بازار داغ سوپراستارها‬ ‫غرفه های هنری و سینمایی به واسطه فعالیت هایی‬ ‫که دارند‪ ،‬مخاطبان خاص و عــام دارند؛ مخاطبان خاص‬ ‫انها چهره های هنری و فعال در عرصه فرهنگ و هنر هستند‬ ‫ومخاطبانعام شان‪،‬طیفگسترده ایازبازدیدکنندگانیکه‬ ‫هر روز اخبار حوزه هنر و سینما را دنبال می کنند‪ .‬یک جوان‬ ‫«تیپ ارت» در مقابل یکی از غرفه های نشریات موسیقی‬ ‫ایستاده است‪ .‬او می گوید‪« :‬من و دوستانم دانشجوی رشته‬ ‫موسیقی هســتیم و اکنون به نمایشگاه مطبوعات امده ایم‬ ‫تا با نشریاتی که با رشته تحصیلی مان مرتبط هستند‪ ،‬اشنا‬ ‫شویم‪ ».‬او البته تاکید می کند که عالقه چندانی به مطالعه‬ ‫اخبار ندارد و ترجیح می دهد به عالقه مندی های روزمره خود‬ ‫بپردازد‪ .‬مردی که خودش را کارمند معرفی می کند‪ ،‬به همراه‬ ‫همســر و فرزندش در مقابل یک غرفه سینمایی ایستاده و‬ ‫با یکی از بازیگران مشــهور ســلفی می گیرد‪ .‬او می گوید‪:‬‬ ‫«مجالت و نشریات سینمایی برای ما سرگرم کننده هستند‪.‬‬ ‫البتهمنهیچفعالیتهنرینداشته اماماخانواده امصفحات‬ ‫سینماییروزنامهوهمچنینمجالتهنریرادنبالمی کنند‪.‬‬ ‫معموالرسانه هاییبرایمامفیدهستندکهجنبهسرگرم کننده‬ ‫داشته باشــند‪ ».‬یک دنبال کننده دیگر نشریات سینمایی‬ ‫اما می گوید‪« :‬من این رســانه ها را به واسطه فعالیت های‬ ‫هنری ام مطالعه می کنم و حتی از چند سال پیش تعداد قابل‬ ‫توجهی از این نشریات را ارشیو کرده ام و در زمان های مورد‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫نیاز‪ ،‬از مطالب منتشرشده در انها اســتفاده می کنم‪ .‬من با‬ ‫نگاه برخی افراد مخالفم که نشریات حوزه سینما و فرهنگ را‬ ‫نشریاتعامه پسندیمعرفیمی کنندومخاطبانانهارامردم‬ ‫عادی و کم سواد می دانند؛ اتفاقا اگر نشریه ای به درستی در‬ ‫این زمینه قلم بزند‪ ،‬مخاطبان معدود اما اگاهی دارد که با علم‬ ‫به اهمیت موضوع به ان مراجعه کرده اند‪».‬‬ ‫وقتی یک بازیگر مشهور وارد نمایشگاه می شود‪ ،‬عده‬ ‫زیادی از بازدیدکنندگان او را احاطه می کنند؛ به گونه ای که‬ ‫حتیبرخی خبرنگارانحوزهفرهنگینمی توانندخودرابهاین‬ ‫بازیگر برسانند و او را به غرفه خود دعوت کنند‪ .‬یک خبرنگار‬ ‫با ابراز ناراحتی از این وضعیــت می گوید‪« :‬ما برای دعوت‬ ‫کردن از این افراد دردسرهای خاص خودمان را داریم‪ .‬من‬ ‫واقعا متوجه نمی شوم که چرا عده زیادی دور بازیگران جمع‬ ‫می شوند‪.‬ایاگرفتنیکعکسسلفیتااینحداهمیتدارد‬ ‫که در کار دیگران خلل ایجاد شود؟» دو نوجوان از کنار این‬ ‫بازیگرمشهورفاصلهمی گیرندوبانگاهکردنبهصفحهتلفن‬ ‫همراه خود‪ ،‬از عکسی که گرفته اند‪ ،‬ابراز رضایت می کنند‪.‬‬ ‫استقبال از منهای سیاست‬ ‫برخی رســانه ها نیز مخاطبــان خاص خــود را دارند؛‬ ‫غرفه های نشریات اشــپزی‪ ،‬خیاطی‪ ،‬سالمت‪ ،‬موفقیت‪،‬‬ ‫خانواده و کــودک از ان جمله اند‪ .‬برخــی از این غرفه ها از‬ ‫نخســتین ســاعات صبح میزبان دانش اموزانی هستند که‬ ‫به نمایشگاه امده اند تا با رسانه ها اشــنا شوند و رسانه های‬ ‫متناسب با سن خود را تهیه کنند‪ .‬وقتی از مقابل غرفه های‬ ‫این گونه نشریات رد می شوید‪ ،‬جمعیت فراوانی را می بینید‬ ‫که برای خرید نشریات مورد عالقه خود صف کشیده اند و با‬ ‫صدای بلند از متصدیان غرفه ها می خواهند که انچه به ان‬ ‫نیاز دارند‪ ،‬در اختیارشان قرار دهد‪.‬‬ ‫خانمی که خود را خانه دار معرفی می کند‪ ،‬می گوید‪:‬‬ ‫«من همیشه نشریات اشپزی و خیاطی را تهیه می کنم و در‬ ‫زندگی خانوادگی‪ ،‬اســتفاده زیادی از انها برده ام‪ .‬البته جز‬ ‫این غرفه ها به غرفه نشــریات روانشناسی و کودک هم سر‬ ‫می زنم تا برای همســر و فرزندانم نیز نشریاتی تهیه کنم‪».‬‬ ‫یک جوان که لباس سربازی به تن دارد‪ ،‬می گوید‪« :‬من در‬ ‫حال تصمیم گیری برای دوره بعد از سربازی هستم‪ .‬اگرچه‬ ‫قصد ادامه تحصیل ندارم‪ ،‬اما به نشریات مرتبط با کارافرینی‬ ‫و موفقیت عالقه مند هستم و انها را تهیه می کنم تا در اوقات‬ ‫فراغتم بخوانم‪ ».‬چند دانش اموز که به همراه یکی از اولیای‬ ‫مدرسه به نمایشگاه مطبوعات امده اند‪ ،‬در حال خرید از یک‬ ‫غرفه کودک و نوجوان هســتند‪ .‬یکی از انها مجله ای را به‬ ‫همکالسی اش معرفی می کند و خودش هم ان را می خرد‪.‬‬ ‫برخی از انها نیز به غرفه ای مراجعه می کنند تا ساعتی خود را‬ ‫با کشیدن نقاشی سرگرم کنند‪.‬‬ ‫یک نمایشگاه پرحاشیه‬ ‫مثل ث | شماره ‪287‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫می توان در یک جمع بندی کلی این گونه اظهارنظر‬ ‫کرد کــه اغلب مخاطبان نمایشــگاه مطبوعات امســال‪،‬‬ ‫افرادی بودند کــه خود را به جریان منتســب بــه دولت و‬ ‫اصالح طلبان نزدیک تر می دیدند و تصورشان بر این بود‬ ‫که فضای نمایشــگاه به ســود جریان متبوع شان است‪.‬‬ ‫این در حالــی بود کــه اصولگرایان و رســانه های انها نیز‬ ‫از حضور در این نمایشــگاه غافــل نبودند و بــا حضور در‬ ‫مصالی تهران‪ ،‬وضعیت این نمایشگاه را رصد و ارزیابی‬ ‫می کردنــد‪ .‬نمونه ایــن مســاله‪ ،‬حضور شــخصی تعداد‬ ‫زیادی از خبرنگاران رســانه های اصولگرا در نمایشــگاه‬ ‫مطبوعات بــود‪ .‬اغلب این افــراد خواســتار ان بودند که‬ ‫دولت و رســانه های همســو با ان‪ ،‬از معاونت مطبوعاتی‬ ‫وزارت ارشاد و تشــکل های صنفی مطبوعاتی و رسانه ای‬ ‫درخواست کنند تا صدای اعتراض رسانه های اصولگرا را‬ ‫بشنوند و خواسته های انها را اجابت نمایند‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫رفیق فلسفه‪ ،‬مخالف تفکیک‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫عالمه محمد تقی جعفری از اندیشــمندان بزرگ معاصر اســت که جامعیت‬ ‫علمی بی نظیری داشته اند‪ .‬البته در مورد ارا و اندیشه های او نقل قول های متفاوتی‬ ‫صورت می گیرد‪،‬یکی از انها تفکیکی بودن ایشان است که با توجه به مشی استاد‬ ‫در رویکردهای فلسفی‪،‬عارفانه و رعایت مذهب توسط برخی از شاگردان ایشان رد‬ ‫شده است‪ .‬در سالروز فوت ایشان‪ ،‬ارای عالمه را بررسی کرده ایم‪.‬‬ ‫ابن سینای زمان‬ ‫عالمهجعفری کهبودوچگونهفکرمی کرد؟‬ ‫‪42‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مسعود میرزایی‬ ‫خبرنگار‬ ‫لحن شــیرین و بیان ســاده و صمیمی اش مخاطب‬ ‫را مجذوب می کرد‪ .‬نزدیکان و شــاگردانش می گویند که‬ ‫بســیار ساده زیســت بود و با اخالق و با دغدغه و به همین‬ ‫دلیل طیف وسیعی از مخاطبان مختلف را در حلقه خویش‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫هیــچ گاه در فضای سیاســی روز وارد نمی شــد‪ ،‬اما‬ ‫اهل سیاســت بود و دغدغه سیاســی خود را ذیل گفتمان‬ ‫اسالم سیاسی در تبیین اندیشه سیاسی ان مورد توجه قرار‬ ‫می داد و اثاری در این زمینه منتشر کرد‪.‬‬ ‫بسیاری به او لقب ابن سینای معاصر داده اند و شاید‬ ‫همین موضوع به دلیل تنوع و جامعیت تفکری و اندیشه ای‬ ‫اوســت‪ .‬او صاحب تئوری هایی اســت مثل از «هست»‬ ‫و «باید» انســان تــا «ارتباطات چهارگانه» و «ســواالت‬ ‫تو خیز و تکاپوافرین‬ ‫ششگانه»‪ .‬وی نهیب سواالت پر جس ‬ ‫من کیســتم؟ از کجا امده ام؟ به کجا امده ام؟ با کیستم؟‬ ‫برای چه امده ام؟ و به کجا می روم؟ را با نسیم زوال ناپذیر‬ ‫ارتباطات چهارگانه‪ :‬ارتباط انســان با خویشتن‪ ،‬با خدا‪ ،‬با‬ ‫جهان هســتی و با همنوع خود پاســخ می داد و بشــر را در‬ ‫خویش غرقه نمی ساخت‪ ،‬بلکه وی را همواره به «باید»ش‬ ‫فرا می خواند‪.‬‬ ‫در فلســفه‪ ،‬عرفــان‪ ،‬فقــه‪ ،‬اصــول‪ ،‬نجــوم‪،‬‬ ‫ریاضــی و روانشناســی و ادبیــات بــا اثــر ســترگ و‬ ‫بــزرگ شــرح مثنــوی معنــوی او در عصر مــا امــا یگانه‬ ‫دوران بود؛ محمد تقی جعفری‪.‬‬ ‫«پدرم درس نخوانده بود‪ ،‬امــا حافظه ای غیر عادی‬ ‫داشت و اغلب ســخنان وعاظ شــهر را جمله به جمله بیان‬ ‫می کرد‪ .‬بعدها ما به عظمت پدرمان پــی بردیم‪ .‬او روحیه‬ ‫بسیار باالیی داشت و ادم رقیق القلبی بود‪ .‬شغلش نانوایی‬ ‫بود و بدون وضو دست به خمیر و نان نمی زد‪ .‬یک بار با پدرم‬ ‫خدمت اقا میرزا هادی حائری کــه از همدوره های مرحوم‬ ‫عصار بود‪ ،‬رفتیم‪ .‬ایشــان به من گفت‪ «:‬راهــی را که ما با‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫یکیازشاگرداناستاددرشرحنگاهلطیف‬ ‫ایشان به مثنوی معنوی با اشاره به برگزاری‬ ‫کنگره موالنا در دهــه ‪ 50‬خاطره عجیبی را‬ ‫نقل می کند‪ .‬عالمه جعفری به او گفته بود‪:‬‬ ‫ایا در جلسات کنگره‪ ،‬اوای «نی» را شنیدی‬ ‫یا نه؟ گفتم‪ :‬نه‪ .‬گفت‪ :‬اگر صدای «نی» را‬ ‫شنیده بودی‪ ،‬نه در پی «شکایت» بودی و‬ ‫نه «حکایت!» من همان جا منقلب شــده و‬ ‫ بی اختیارگریستم‪.‬‬ ‫دموکراسی تفسیر نشده‬ ‫روح عالمــه بســیار لطیف بــود و بــه موضوعات به‬ ‫دیده اخالقی نگاه می کرد‪ .‬او در یادداشــتی می نویســد‪:‬‬ ‫«همین ساعت که این جمالت را می نویسم‪ ،‬در همین روز‬ ‫(‪ 1367/1/4‬هـ‪ .‬ش) بر خالف تمامــی مقررات و قوانین‬ ‫بین المللی‪ ،‬موشک های وحشــتناک و مرگبار‪ ،‬یکی پس‬ ‫از دیگری مناطق مســکونی ـ یعنی خانه ها و کاشانه های‬ ‫مردم را که برای زندگی ســاخته و اباد کرده انــد ـ به ت ّلی از‬ ‫ویرانه ها مبدل می کند و با شکستن چراغ های زندگی پیر و‬ ‫جوان و کودک‪ ،‬زن و مرد‪ ،‬بیمار و تندرست را در مدارس‪،‬‬ ‫مساجد و بیمارســتان ها‪ ،‬انها را خاموش می سازد‪ .‬همین‬ ‫روزها‪ ،‬چند نفری در اتاقی نشســته و دربــاره پدیده قدرت‬ ‫و ناتوانی شرم او ِر بشر از اســتفاده صحیح و منطقی از ان‬ ‫بحث می کردیم کــه ناگهان صدای بســیار مهیب انفجا ِر‬ ‫یک موشــک‪ ،‬برای لحظاتــی گفتگوی مــا را قطع کرد و‬ ‫همگی به روی هم خیره می نگریستیم که هم اکنون عده ای‬ ‫[انســان] بی گناه به خاک و خــون درغلطیدند‪ .‬در همین‬ ‫حال‪ ،‬یکی از دوســتان که اهل فضل و دانش است‪ ،‬وارد‬ ‫شد و گفت‪ :‬دیشب حادثه ای را دیده ام که هم تفسیرکننده‬ ‫دموکراسی که ترقی و تمدن بشــری را اثبات می کند بود و‬ ‫هم تفسیرکننده سوسیالیســم که با جبر تاریخ وارد عرصه‬ ‫زندگی انسان ها شده است‪ .‬این حادثه‪ ،‬انفجار یک موشک‬ ‫ویرانگر در نزدیکی خانه ما بود‪ .‬پس از ارام کردن خانواده‬ ‫خودم‪ ،‬به ســرعت به طرف جایگاه اصابت موشک رفتم؛‬ ‫منظره بســیار هولناکی را دیدم که توانایــی توصیف ان را‬ ‫ندارم و گمــان نمی کنم ضربه روانــی ان حادثه در درونم‪،‬‬ ‫تا نفس های واپسینم زایل شــود‪ .‬تلی از خاک را دیدم که‬ ‫همه افراد یک خانواده را در خود دفن کرده بود و تنها ســر‬ ‫کودکی شیرخوار با انگشتان کوچک یک دستش‪ ،‬بیرون‬ ‫مانده بود‪ .‬اهسته و بسیار مالیم خاک ها را از پیرامون ان‬ ‫سر کنار زدم و صورت کودک پیدا شد‪ .‬در حالی که دهان او‬ ‫باز‍[بود] و پستانکش در فاصله کمی دیده می شد‪ ،‬با خود‬ ‫گفتم‪ :‬ای کاش‪ ،‬صدایم بلند بود و به گوش قانون نویس ها‬ ‫و ســازمان های بین المللی حمایت از انســان ها می رسید‬ ‫که اقایان‪ ،‬تشــریف بیاورید و پاسخ این کودک را که برای‬ ‫سوال از شــما دهان باز کرده‪ ،‬بدهید‪ .‬ولی هیهات !یکی‬ ‫از حاضران جلسه گفت‪ :‬شما کجایید؟ اصال معلوم است‬ ‫چه می گویید؟ مگر انان نمی دانند در اینجا چه می گذرد؟‬ ‫اگر شما فقط یک شــب و روز‪ ،‬انچه را که رسانه های دنیا‬ ‫می گویند‪ ،‬گــوش بدهید‪ ،‬خواهید دید همان کســانی که‬ ‫با فروش اســلحه برای خونریزی‪ ،‬کاخ امال زندگی خود را‬ ‫بنا می گذارند‪ ،‬خبر و خط می دهند‪ .‬بسیار خوب‪ ،‬حاال من‬ ‫مانع بحث شما نشوم‪ ،‬ادامه بدهید ایا می توان راهی پیدا‬ ‫ی با ان همه ادعاهایش که به تکامل رســیده و‬ ‫کرد که ادم ‬ ‫تمدن به وجود اورده است‪ ،‬هنگام رسیدن به قدرت‪ ،‬مبدل‬ ‫به حیوانی ناتوان نگردد و ان قدرت را در مسیر سازندگی به‬ ‫کار بیندازد؟»‬ ‫ابن سینای معاصر در ‪ 25‬ابان ‪ 78‬درگذشت و در روضه‬ ‫رضوان مشهد به خاک سپرده شد‪.‬او تاثیر بسیار بزرگی در‬ ‫میان حوزه های علمیه و دانشگاهی گذاشت‪ .‬مباحثش در‬ ‫باب تفسیر نهج البالغه در واقع تبین اندیشه سیاسی اسالم‬ ‫بود و دریای بی کران تفسیر مثنوی معنوی گذری به وادی‬ ‫عرفان و اخالق اســامی و از همه مهمتر هدف استاد در‬ ‫تمام تالیف و اثارشان‪،‬شناخت درســت از انسان و چگونه‬ ‫زیستن او بود‪ .‬از این جهت عالمه جعفری با جامعیت علمی‬ ‫که داشتند ‪،‬یکی از نوادر دوران خود می باشند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫برخی دیگر از دانش های گونه گون به شناخت تمدن علم ‬ ‫ی‬ ‫غرب و اروپا و ادبیات دوران پس از رنسانس اشنا شود‪ .‬این‬ ‫موضوع در اولین کتابش با عنوان «ارتباط انسان ـ جهان»‬ ‫که در سن ‪ 30‬ـ ‪ 28‬سالگی به رشــته تحریر درامد‪ ،‬بازتاب‬ ‫یافته است‪ .‬در دهه سی بود که به تهران امد و تالش هایش‬ ‫را در زمینه های گوناگون پی گرفت‪ .‬پرسش اساسی عالمه‬ ‫جعفری زیست انسان معاصر است‪.‬‬ ‫او می کوشید که انسان و انســان جدید را به درستی‬ ‫بشناسد‪ .‬بر این اســاس‪ ،‬برای انســان ها فراتر از اهمیت‬ ‫صوری و نظری‪ ،‬ارزش عملی و عینی قائل بود و با اخالقی‬ ‫سازنده و ســلوکی راهگشــا‪ ،‬زیباترین جلوه های اخالقی‬ ‫و حکمی خــود را در همین رابطــه بروز می داد‪ .‬شــاید در‬ ‫پرتو همین جلوه ها بود که در مــدت زمانی نه چندان زیاد‪،‬‬ ‫توانســت تالیفاتی پر شــمار و عمدتا بدیع از خود به یادگار‬ ‫نهد‪ ،‬که از مشــهورترین انهــا می توان بــه مجموعه ‪15‬‬ ‫جلدی «تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی» و «ترجمه و تفسیر‬ ‫نهج البالغه» در ‪ 27‬مجلد اشــاره کرد‪ .‬ایــن دو اثر به نوبه‬ ‫خود‪ ،‬حاوی عمده ترین تفکراتی است که او به مدت چهار‬ ‫دهه متناوب‪ ،‬به انها پرداخت و کوشید یافته های خویش‬ ‫را در قلمروهایی چون‪ :‬انســان شناســی‪ ،‬جهان شناسی‪،‬‬ ‫روان شناسی‪ ،‬جامعه شناسی‪ ،‬اخالق‪ ،‬حکمت‪ ،‬فلسفه و‬ ‫عرفان ارائه کند‪.‬‬ ‫یکی از شاگردان استاد می گوید در دهه ‪ 50‬کنگره ای‬ ‫برای موالنا تشکیل داده بودند که اســتاد را دعوت نکرده‬ ‫بودند و ما از این مســاله ناراحت بودیم‪ .‬به یاد دارم در این‬ ‫کنگره‪ ،‬شــادروان مجتبی مینوی در متن سخنرانی خود‪،‬‬ ‫از نظر نسخه شناسی شک داشت که در بیت اول مثنوی‪،‬‬ ‫بشنو از نی چون «حکایت» می کند درست است‪ ،‬یا بشنو از‬ ‫نی چون «شکایت» می کند؟ من وقتی موضوع «حکایت»‬ ‫و «شکایت» را با ناراحتی و طنز نقل کردم‪ ،‬ایشان گفت‪:‬‬ ‫«اقای مینوی در واژه شناســی و نســخه شناسی استادی‬ ‫بزرگ هستند‪ ،‬صحیح نیست به تحقیر از او یاد کنی! اگر از‬ ‫اینکه مرا دعوت نکرده اند‪ ،‬ازرده خاطر هستی‪ ،‬نباید نسبت‬ ‫به کسانی که دعوت شده اند‪ ،‬بی حرمتی کنی! حاال به من‬ ‫بگو‪ :‬ایا در جلســات کنگره‪ ،‬اوای «نی» را شنیدی یا نه؟‬ ‫گفتم‪ :‬نه‪ .‬گفت‪ :‬اگر صدای «نی» را شنیده بودی‪ ،‬نه در‬ ‫پی «شکایت» بودی و نه «حکایت!» من همان جا منقلب‬ ‫شده و بی اختیار گریستم‪.‬‬ ‫از یادگاری های اســتاد شــرح مثنوی موالنا است که‬ ‫حدود پنج ســال (از ســال ‪ 1348‬تا ‪ 1353‬خورشیدی) به‬ ‫طول انجامید‪ .‬او از ابتدا به افکار و اندیشه های جالل الدین‬ ‫مولوی توجه جدی و عمیق داشت‪ .‬از نظر عالمه‪ ،‬مولوی‬ ‫یکی از انسان شناسان بزرگ جهان اسالم است که به دلیل‬ ‫قرار گرفتن در جاذبیت شــمس تبریــزی و پیمودن مراحل‬ ‫و منازل عرفان مثبت‪ ،‬با تمام دانشــمندان و ســخنگویان‬ ‫تفاوت های اساســی دارد‪ .‬جالب اینکه اما تفســیر مثنوی‬ ‫ماجرای دیگری نیز داشــت‪ .‬امتیاز این مجموعه شــامخ‪،‬‬ ‫در دهه ‪ 60‬خورشیدی توسط استاد جعفری به ناشر فروخته‬ ‫شــد! به راســتی چرا؟ ایشــان به علت تغییر محل زندگی‪،‬‬ ‫تصمیم گرفت منزل قدیمی خود را واقع در خیابان خراسان‬ ‫بفروشــد و برای توسعه بیشــتر کارهای علمی و پذیرایی از‬ ‫مراجعان داخلی و خارجی‪ ،‬خانه وســیع تری تدارک ببیند‪.‬‬ ‫الزمه این امر‪ ،‬تهیــه و پرداخت مابه التفــاوت ان بود و به‬ ‫علت اینکه ایشــان تفاوت مبلغ را نداشت و از قرض کردن‬ ‫و یا پذیرفتن هرگونه کمک مادی ابا داشت‪ ،‬بنابراین‪ ،‬تنها‬ ‫راه‪ ،‬انصراف از تدارک و ساخت منزل جدید بود و یا فروش‬ ‫حق تالیف این اثر‪.‬‬ ‫عالمه جعفری گرچه از حوزه علمیه برخاســته بود و‬ ‫با اقایان انقالبیون رفت و امد داشــت امــا پس از انقالب‬ ‫هیچ گاه به دنبال مقام و پســت نرفت و از ایــن موضوع ابا‬ ‫داشت‪ .‬در سال ‪ ،1359‬جوانی از او سوال کرد‪ :‬شما چرا به‬ ‫فعالیت های اجرایی (سیاسی) نمی پردازید؟ وی در پاسخ‬ ‫این گونه اظهار داشــته بود‪ :‬فعالیت های اجتماعی بر دو‬ ‫نوع است‪ :‬یک نوع ان‪ ،‬کارهای اجرایی است و نوع دیگر‬ ‫کارهای علمی و فرهنگی؛ من از عهده کارهای اجرایی بر‬ ‫نمی ایم‪ .‬از من کارهای فرهنگی برمی اید که سال هاست‬ ‫به انها مشغولم‪ .‬با این حال بســیاری از مقامات جمهوری‬ ‫اســامی در نزد او در رفت و امد بودند‪ .‬عالمه محمدتقی‬ ‫جعفری‪ ،‬در زمره نخســتین یاران حضــرت امام رحمه الله‬ ‫ی ســترگ در شــکل گیری و تــداوم انقالب‬ ‫بوده و ســهم ‬ ‫اسالمی و نیز پی ریزی ساختمان فکری و عقیدتی انقالب‬ ‫و نظام جمهوری اسالمی ایران داشته است‪ .‬اگرچه در دو‬ ‫دهه پس از پیروزی انقالب اســامی‪ ،‬کم و بیش حضور‬ ‫متعهدانه و دلیرانه ان عالم ربانی و مرزبان حماســه جاوید‬ ‫در حراست از حریم اســام و انقالب اسالمی‪ ،‬بر همگان‬ ‫اشکار شده بود‪ ،‬ولی سابقه مبارزاتی پیش از پیروزی انقالب‬ ‫و چالش عمیق و گســترده فکری و علمی ایشــان با رژیم‬ ‫ستمشــاهی‪ ،‬تاکنون جز بر صاحب نظران‪ ،‬چندان روشن‬ ‫نشده است‪ .‬کمتر کســی از مردم و حتی نزدیکان ایشان‬ ‫تصور می کرد که در زمان رژیم پهلوی‪ ،‬ساواک پرونده ای‬ ‫مفصل برای عالمه جعفری تشکیل داده باشد‪ .‬به هر حال‬ ‫عالمه جعفری از جمله کســانی بود که تمامــی برنامه ها‪،‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مشــقت ـ ان هم هفتاد ســال علم و حکمت ـ طی کردیم‪،‬‬ ‫پدر تــو در خونش دارد‪ » .‬پدرم بــه کار خیلی عالقه مند بود‬ ‫و می گفت‪«:‬کار جوهر زندگی من اســت و بیکاری را برای‬ ‫خود مرگ تلقی می کرد‪ .‬مادرم برخالف پدرم با سواد بود و‬ ‫جوان هم از دنیا رفت‪ .‬به هنگام مرگ (‪ 1321‬خورشیدی)‬ ‫یو دو سال داشت‪ .‬نخستین بار‪ ،‬او قران را به من یاد داد‪.‬‬ ‫س ‬ ‫» محمد تقی در سال دوم قرن جدید در تبریز به دنیا امد‪ .‬ابتدا‬ ‫به مدارس علوم جدیده رفت و یک راست به کالس چهارم‬ ‫ی را طی کرد به صورتی‬ ‫رفت‪ ،‬او در ادامه همین جهش علم ‬ ‫که پس از ورود به مدرسه طالبیه تبریز و بعد از ان تهران و قم‬ ‫در محضر درس فقها و حکمایی چون میرزا مهدی اشتیانی‪،‬‬ ‫شیخمحمدرضاتنکابنیوعارفداناسرشتمیرزامحمدتقی‬ ‫زرگر تبریزی حضور یافت‪ .‬خودش می گوید‪« :‬در فلسفه هم‬ ‫خدمت میرزا مهدی اشتیانی رسیدم و حکمت منظومه حاج‬ ‫مالهادی سبزواری و بخشی از امور عامه اسفار را در محضر‬ ‫ایشان خواندم‪ .‬ایشــان روح واالیی داشــت و در معقول و‬ ‫منقول بسیار واال بود‪ ،‬ولی دانش خود را اظهار نمی کرد‪».‬‬ ‫او این شانس را داشت که در مکتب اصولی و فلسفی تهران‬ ‫از یگانه های روزگار درس اموزی کند‪ .‬پس از تالمات روحی‬ ‫ناشی از مادر فرزانه اش به تبریز روانه شد و پس از ان به حوزه‬ ‫علمیه هزارساله نجف رفت‪.‬‬ ‫در نجف اما هم اندیشی با محمدرضا مظفر فیلسوف‪،‬‬ ‫فقیه و منطقی نواندیش در نجف و احمد امین ریاضی دان‬ ‫برجسته دانشگاه بغداد مولف کتاب «التکامل فی االسالم»‬ ‫که سال های سال تداوم یافت‪ ،‬نشان از جامعیت خاصی‬ ‫بود که سبب شد وی در موضوعاتی چون «فقه و فیزیک»‪،‬‬ ‫«فلســفه و زیبایی شناســی»‪« ،‬تاریخ و روان شناسی» و‬ ‫صدای نی را شنیدی‬ ‫ســخنرانی ها و حرکاتش از طرف ســاواک زیرنظر بود و به‬ ‫دقت کنترل می شد‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫حیات طیبه برنامه زیستن انسان است‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫فرهاد بابایی‪ ،‬از شاگردان نزدیک عالمه جعفری درگفت وگو با مثلث‬ ‫عالمه محمد تقی جعفری چه کســی بودند؛ این‬ ‫شاید سوال ساده ای باشد‪ ،‬اما در مورد ایشان پر‬ ‫از نکته و حرف است‪.‬‬ ‫بزرگان بســیاری از جمله اقــای حکیمی تصریح‬ ‫دارند‪ ،‬جامعیت علوم برای استاد قطعی است‪ .‬ایشان نسبت‬ ‫به علومی که بیشتر نیاز انسان امروز باشد‪ ،‬پردازش بیشتری‬ ‫داشتند‪ .‬اجازه می خواهم که این تعبیر را برای ایشان به کار‬ ‫ببرم که حضرت عالمه همه جوره جالب بودند‪ .‬این بســیار‬ ‫مهم است چه انکه ما در تاریخ چه در غرب و چه در شرق‪،‬‬ ‫دانشمند‪ ،‬عارف‪ ،‬فیلسوف‪ ،‬فرزانگان و فرهیختکان بزرگی‬ ‫داشتیم که هر کدام جایگاه خاص خود را دارند‪ .‬اما در میان‬ ‫این همه بزرگانی که امده اند و رفته اند‪ ،‬عده ای هستند که‬ ‫به لحاظ ویژگی هــای منحصر به فردی کــه دارند‪ ،‬جالب‬ ‫هســتند‪ .‬یکی از اینها عالمه محمد تقی جعفری است که‬ ‫باتوجه به جامعیت علومی که داشــتند در این جایگاه قرار‬ ‫می گیرند‪ .‬جدا از جنبه های بی نظیر علمی‪ ،‬حضرت عالمه‬ ‫دارای جنبه های اخالقی بودند که ابعاد شخصیتی واالی‬ ‫ایشان را نشان می داد‪.‬‬ ‫نظریه معروف عالمه جعفری با نــام حیات طیبه‬ ‫در واقع از پرسش ایشان در مورد انسان معاصر‬ ‫نشات می گیرد‪ .‬ایشان ذیل همین موضوع نظام‬ ‫سیاسی مورد نظرشان در واقع انسان را از حیات‬ ‫مادی و بحران های ناشی از اعمال مادیات نجات‬ ‫می دهد‪ .‬این ارمانگرایی نیست؟‬ ‫عالمه به انســان یک نــگاه ارمانی داشــتند‪ ،‬اما‬ ‫ارمانگرایــی حقیقی یــا به عبارتــی دیگر می شــود گفت‬ ‫که ارمانی را به رشــته حقیقــت دراورده بودنــد و به تعبیر‬ ‫‪2‬‬ ‫فرهاد بابایی از شاگردان نزدیک عالمه محمد تقی‬ ‫جعفری است که از سال های نوجوانی در محضر درس‬ ‫او حضور داشــته اســت‪ .‬خودش از عصر زمســتانی‬ ‫می گوید که در باالترین درجه تالمات روحی برای اولین‬ ‫بار به محضــر مرحوم عالمه حضور یافته و ســال های‬ ‫ســال در محضر ایشــان درس ها اموخته است‪ .‬اقای‬ ‫بابایی گرچه سال هاست تهران را ترک گفته و در دامغان‬ ‫منزل گرفته اســت اما در حوزه های مرتبط با فلســفه‪،‬‬ ‫اخالق و عرفان در دانشــگاه ها و کالس های درســی‬ ‫تدریس می کند‪ .‬او همچنین با استان قدس رضوی نیز‬ ‫همکاری پژوهشی دارد‪ .‬مثلث در گفت وگو با اقای بابایی‬ ‫به تفکرات استاد در مورد انسان پرداخته و نظریه استاد‬ ‫جعفری در مورد زیستن انسان ذیل حیات طیبه را مورد‬ ‫توجه قرار داده است‪.‬‬ ‫صحیح تر انسان را به حقیقت ارمانی می دانستند‪ .‬عالمه‬ ‫جعفری انسان را ارمانی می دیدند و در کنار ان انسان را در‬ ‫حوزه حقیقت و واقعیت ها می دانســتند‪ .‬یک جور انسان‬ ‫ارمانگرا و حقیقت مدار‪ .‬این نکته بســیار ظریفی است که‬ ‫می بایســت مورد توجه قرار گیرد‪ .‬برخی هــا این دو مقوله‬ ‫را جدا از هم دیده اند‪ ،‬گروهی بــه واقعیت های موجود در‬ ‫انســان عنایت داشــته اند و گروه دیگر صرفا به جنبه های‬ ‫ارمانی توجه نشــان داده بودند‪ .‬عالمه جعفری به انسان‬ ‫بســیار اهمیت می دادند و بر همین اســاس مساله انسان‬ ‫برای اســتاد‪ ،‬موضوعی اساســی و حیاتی بود و به همین‬ ‫دلیل تمام عمر پربرکت شــان معطوف به این مساله بود و‬ ‫مکررا در نوشته هایشــان و سخنانی که داشــته اند مساله‬ ‫انســان حقیقت مدار ارمانی را مورد توجه قرار داده اند‪ .‬در‬ ‫حقیقت عالمه می خواســتند انســان را در نظام افرینش‬ ‫در جایــی که به طــور سیســتماتیک برایش تعبیه شــده‪،‬‬ ‫نشان دهند‪ .‬اضافه بر اینکه عالمه در این نگاه مثل سایر‬ ‫موضوعات دیگر‪ ،‬بسیار عمیق‪ ،‬ژرف و بسیط به موضوع‬ ‫نــگاه می کردند‪ ،‬هیــچ گاه انســان را مچالــه و کوچک و‬ ‫محقر و دارای جنبه های کم نمی دیدند‪ .‬در همین جا افق‬ ‫دیگری روی ما روشن می شود که روشنفکری ایشان است‪.‬‬ ‫بی تردید یکی از بزرگترین روشــنفکران معاصر در مسائل‬ ‫گوناگون از جمله مســاله پــردازش انســان‪ ،‬محمد تقی‬ ‫جعفری اســت‪ .‬همان طور که گفتید یکی از موضوعاتی‬ ‫که ذیل مساله انســان مورد توجه قرارداد داده اند‪ ،‬همین‬ ‫موضوعات مرتبط با اجتماع‪ ،‬قدرت و سیاســت است که‬ ‫بسیار عمیق‪ ،‬جامع‪ ،‬ژرف و بسیط به مساله نگاه کرده اند‪.‬‬ ‫استاد به همین موضوع قدرت و سیاست نگاهی‬ ‫عارفانه دارند‪...‬‬ ‫در مقدمه عرض کنم‪ ،‬درباره نگاه استاد به انسان‬ ‫باید نکته ای را مــورد توجه قرار دهیم کــه مبانی پردازش‬ ‫استاد به انســان متکی به چه چیزی اســت‪ .‬مبانی ایشان‬ ‫منبعث از وحی است و در این زمینه هم در ابعاد عقلی و هم‬ ‫در ابعاد نقلی وارد شــده بودند‪ .‬ایشــان در ابتدا موضوع را‬ ‫دریافت ه بودند و بعد این شــناخت را بیان می کردند‪ .‬در این‬ ‫رابطه گرچه ایشان شناخت خود از انسان را از وحی دریافته‬ ‫بودند اما هر متدی را نیز در این زمینه رها نمی کردند و نادیده‬ ‫نمی گرفتند‪ .‬یعنی با یک روشــنفکری منصفانه و عادالنه‬ ‫عجیبی که انصافا در این زمینه بــه جامعه‪ ،‬جوامع علمی‪،‬‬ ‫است‪ .‬زیستن انســان و راه و روش های ان به دلیل اینکه‬ ‫مقوله ای به نام رستگاری را در بر می گیرد مورد توجه استاد‬ ‫است‪ .‬اینکه بر اساس فطرت و معرفتی که در وجود انسان‬ ‫است با نوع زیستی که می کند به رستگاری برسد‪ .‬در همین‬ ‫زمینه است که استاد توجه ویژه ای به موضع دانایی و نگاه‬ ‫عارفانه دارند‪ .‬تمام تالش استاد این است که بودن انسان‬ ‫را و خود بودن انســان را از انســان نگیرد و در عین حال به‬ ‫مســائلش هم بپردازد‪ .‬نمی شــود متفکری این گونه باشد‬ ‫اما بــه دانایی و عارفانه نــگاه کردن نیندیشــد‪ .‬الجرم باید‬ ‫به انســان این گونه نگاه کند چه انکه این دانایی است که‬ ‫این گونه اندیشیدن را به ارمغان می اورد‪ .‬اگر چنین نباشد‬ ‫انسان را به تک بعدی گرایی ســوق می دهد‪ .‬یا باید طوری‬ ‫رفتار کند که انســان را به موجــودی ایده ال گرا تبدیل کند‬ ‫یا اینکــه موجودی پوچ گرا باشــد‪ ،‬موجــودی میان تهی‪،‬‬ ‫موجودی سرگردان و طرف های واهی و‪ ...‬ولی می بینیم‬ ‫اینها در سیاق ایشان نیست بلکه حقیقت ها را هیچ گاه در‬ ‫مورد انسان از دست نمی دهد در حالی که انسان را ارمانی‬ ‫می بیند‪ .‬خیلی از کســانی که انســان را ارمانی می بینند‪،‬‬ ‫بســیاری از حقیقت ها را در مورد انســان ندیده اند‪ ،‬به طور‬ ‫مثال خیلی که به حوزه ارمانی انسان وارد شده اند وقتی وارد‬ ‫قضایای غریضی انسان شده اند‪ ،‬نتوانسته اند پاسخ گویند یا‬ ‫عبور کرده اند یا اینکه از کنار ان رد شده اند و موضوع را مچاله‬ ‫کرده اند‪ .‬یا افرادی که به انسان بسیار عقلی نگاه کرده اند‪،‬‬ ‫با یک حقیقت گرایی محض عقالنی به انســان در همین‬ ‫حوزه غرایض انسان را به صورتی ازاد گذاشته اند که مبتال به‬ ‫بالیایی شده است که امروز می بینیم‪ .‬به خاطر همین است‬ ‫که جهان تشنه تفکرات ایشان است و کتاب های ایشان به‬ ‫زبان های مختلف ترجمه شده اســت‪ .‬مطالبی که امدن و‬ ‫ایا عالمه محمد تقی جعفری تفکیکی بود؟‬ ‫‪3‬‬ ‫پاسخ به یک شبهه در مورد اندیشمند بزرگ معاصر‬ ‫ُ‬ ‫«بسیط‬ ‫ل ب ه اشیاء از را ه قاعده‬ ‫م مبدا متعا ‬ ‫مساله اثبات ‪ ،‬عل ‬ ‫ن مبنی ‬ ‫ت و بر ای ‬ ‫ن صور ‬ ‫خ الرئیس ‪ ،‬ک ه ب ه ای ‬ ‫الحقیقه »‪ ،‬بر شی ‬ ‫ی دیگر تصویر می کند‪،‬‬ ‫ل ندارد و موضو ع را ب ه صورت ‬ ‫ن را قبو ‬ ‫ا ‬ ‫خرده می گیرد و می فرماید‪« :‬هر کس اهل کشــف نباشد‬ ‫و از ذوق تام بهره نیافته باشــد‪ ،‬به این مطلب نمی رسد»‪.‬‬ ‫شیخ الرئیس ابن ســینا‪ ،‬با منطق عظیم «شفا»‪ ،‬بر ستیغ ‬ ‫بلند تاریخ علم منطق پر گشوده اســت ‪ .‬او با مغز منطقی و‬ ‫ریاضی خویش و بر شــالوده اصول منطقی و مبانی تعقلی ‬ ‫صرف ‪ ،‬مســائلی را رد می کند و نمی پذیرد‪ ،‬مانند «حرکت ‬ ‫جوهری»‪ُ « ،‬م ُثل افالطونی »‪« ،‬اتحاد عاقل و معقول »‪،‬‬ ‫«مادیه الحــدوث بودن نفــس انســانی »‪ ،‬و «تجرد قوه‬ ‫ن مقا م نیز می فرماید‪« :‬اینها‬ ‫ن در ای ‬ ‫خیال »‪ .‬صدرالمتالهی ‬ ‫همه به این دلیل اســت که شــیخ اهل مکاشــفات نبوده ‬ ‫اســت »‪ .‬و می فرماید که خود به این مراحل و اصل گشته ‬ ‫ت اورد ه است ‪.‬‬ ‫ن را ه ب ه دس ‬ ‫ل را از ای ‬ ‫ن مسائ ‬ ‫ت ای ‬ ‫ت و صح ‬ ‫اس ‬ ‫ی سینا» ‪ -‬از‬ ‫ت بوعل ‬ ‫ب «حکم ‬ ‫ی سمنانی ‪ ،‬در کتا ‬ ‫عالم ه حائر ‬ ‫س از صدرالمتالهین ‬ ‫ت وجود» را‪ ،‬ک ه پ ‬ ‫جمل ه ‪ -‬مساله «اصال ‬ ‫ن مسال ه در «فلسفه اولی »‬ ‫ل اصلی ‪ ،‬یا اصلی تری ‬ ‫جزو مسائ ‬ ‫(در مشرب فلســفی جمعی از فاضالن اسالمی) به شمار‬ ‫می اید‪ ،‬مورد نقد قرار داد ه است ‪ .‬استاد عالم ه جعفری ‪ ،‬در‬ ‫ن مرقو م داشته اند‪« :‬مساله‬ ‫ن بار ه چنی ‬ ‫مقدمه جلد سوم ‪ ،‬در ای ‬ ‫ک از مشکالت ‬ ‫«اصالت وجود» یا «ماهیت » که بدون ش ‬ ‫ت ک ه افکار‬ ‫ی اس ‬ ‫عظیمه فلسف ه به شمار می رود و از دیرگاه ‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫عالمه محمد تقی جعفری به دلیل جامعیت علمی که‬ ‫داشتند در مشــرب های گوناگون و تفکرات متفاوت سیر‬ ‫می کردند‪ .‬یکی از از موضوعاتی که به اشــتباه در مورد او‬ ‫گفته می شود این اســت که وی به مکتب تفکیک علقه و‬ ‫عالقه داشته اســت‪ .‬مکتب تفکیک به ضدیت با فلسفه و‬ ‫انتقاد تند از مالصدرا مشهور است و در مقابل مرحوم عالمه‬ ‫ضرورت اســتنباط عقلی را در امور واجب می دانستند‪ .‬این‬ ‫ماجرا اما زمانی شکل عمومی تر یافت که استاد محمدرضا‬ ‫ت استاد عالمه ‬ ‫ن حیا ‬ ‫ی ک ه در زما ‬ ‫حکیمی در رسال ه مبسوط ‬ ‫ت کرد که ‬ ‫ی جعفری منتشر شــد‪ ،‬با ادله و افی ه ثاب ‬ ‫محمد تق ‬ ‫ب موجود‪ ،‬بیشتر متوجه ‬ ‫ن مکات ‬ ‫ش استاد عالم ه در میا ‬ ‫گرای ‬ ‫مکتب تفکیک است ‪ .‬شــرح این نوشــتار را که در مقدمه ‬ ‫ب «تکاپوگر اندیشــه ها» امد ه اســت ‪ ،‬می خوانید‪ .‬در‬ ‫کتا ‬ ‫بخشی از این نوشــته با اشــاره به رابطه اســتاد جعفری با‬ ‫عالمه سمنانی از ســران مکتب تفکیک به نوشتن مقدمه‬ ‫عالمه جعفری بر کتاب عالمه سمنانی دلیل این مساله را‬ ‫چنین روایت می کند‪« :‬چون استاد عالمه جعفری ‪ ،‬به این ‬ ‫ابعاد ارزشی و علمی و تربیتی کتاب عالمه سمنانی وقوف ‬ ‫یافتند‪ -‬از باب وظیفه علمی و دینی ‪ -‬به نوشــتن مقدمه ا ‬ ‫ی‬ ‫به منظور شناساندن بیشــتر ان و توجه دادن اذهان پویا و‬ ‫ن پرداختند‪ .‬از جمله ‬ ‫جا ‬ ‫ی پرار ‬ ‫ی ازاد ب ه محتوا ‬ ‫اندیشــه ها ‬ ‫نکته های مهمی که در مقدمه خویش یاداور شــدند‪ ،‬نقد‬ ‫علمی عالمه است بر مساله «اصالت وجود»‪ .‬این مساله ‬ ‫ذاتا عرفانی است نه فلســفی (یعنی منسوب به «شهود»‬ ‫ل و بزرگوار‪ ،‬حضرت ‬ ‫ف فاض ‬ ‫ن فیلسو ‬ ‫ت ن ه «عقل »)‪ ،‬لیک ‬ ‫اس ‬ ‫صدرالمتالهین شیرازی ‪ -‬رحمه الله علیه ‪ -‬کوشیده است تا‬ ‫ی منطقی ) عرضه ‬ ‫ی (و قیاس ها ‬ ‫ن فلســف ‬ ‫ب بیا ‬ ‫ن را در قال ‬ ‫ا ‬ ‫بدارد‪ .‬البته ‪ ،‬جای جای ‪ ،‬در بیان خود مســاله و فروع مهم ‬ ‫دعیات کشــفی » استدالل می کند‬ ‫ان ‪ ،‬به «کشف » و « ُم َ‬ ‫و عرفانی بودن ان را می نمایاند و ذوقــی بودن موضوع را‬ ‫به صراحت و مکرر مــورد تایید قرار می دهــد و درباره ان و‬ ‫ی می شود‪ .‬این ‬ ‫ی شهود باطن ‬ ‫ن مدع ‬ ‫شکل تحریر و اثبات ا ‬ ‫ی خالص ‬ ‫ی (تعقل ‬ ‫ن می دارد ک ه مســال ه ذاتا فلسف ‬ ‫هم ه روش ‬ ‫ی صرف) نیســت ‪ .‬در ادامه این مقاله به‬ ‫ی و قیاســ ‬ ‫و منطق ‬ ‫نقد اســتاد عالمه بر صدرالمتالهین مالصدرا امده است‪:‬‬ ‫«یاداوری می کنیم که جناب صدرالمتالهین ‪ -‬از جمله ‪ -‬در‬ ‫رفتن انسان را با بیان استنتاجی بیان کرده است‪.‬‬ ‫در موضــوع حیات طیبه اســتاد ســه گانه عقل‪،‬‬ ‫مذهب و فطرت را بیان می کند کــه در نهایت به‬ ‫حیات معقول منتهیمی شود‪.‬شاخصایننظریه‬ ‫استاد چیست؟‬ ‫سوال مهم اینجاست که استاد موقعیت انسان را در‬ ‫کجا می بیند؟ استاد جعفری‪ ،‬انسان‪ ،‬این اشرف مخلوقات‬ ‫را در منشــا وحی می بنید که همین شــرافت و کرامت را به‬ ‫انسان داده است‪ .‬استاد در شــرح نهج البالغه مهمترین‬ ‫موضوعی که به انسان داده است را همین شرافت و کرامت‬ ‫عنــوان می کنند‪ .‬وقتی به انســان از این زوایــه می پردازد‬ ‫انسان را کجا می بیند؟ پاسخ اینجاست که موقعیت انسان‬ ‫را حیات معقول می بیند‪ .‬در واقع ارائه حیات معقول همان‬ ‫چیزی است که وحی برای انسان طراحی کرده بود‪ .‬نکته‬ ‫مهم اینجاست که بسیاری از متفکران و اندیشمندانی که‬ ‫درباره انســان کار کرده اند‪ ،‬اشتباه بزرگ شــان این بود که‬ ‫انسان را در جای خودشــان ندیده اند‪ ،‬موقعیتش را درست‬ ‫تشــخیص نداده اند‪ .‬فضای زیســتن‪ ،‬فعل و انفعاالت و‬ ‫تقالهای او را خوب ندیده اند یا اینکه درست ندیده اند‪ .‬در‬ ‫نتیجه نتوانسته اند تفسیری دقیق‪ ،‬راست‪ ،‬منظم‪ ،‬شفاف‪،‬‬ ‫روشن و صحیح ارائه دهند‪ .‬بنابراین دچار التقاط شده اند‪.‬‬ ‫اما یکی از ویژگی های استاد جعفری همین است که بسیار‬ ‫بسیط و ژرف به موقعیت انسان پرداخته اند و جایگاه حقیقی‬ ‫ان را بیان کرده اند و چگونه واقعی او را تشخیص داده اند‪.‬‬ ‫همه اینها را در بیان طیبه یا حیات معقول بیان کرده است‪.‬‬ ‫حیــات طیبه یا حیــات معقول در واقــع یک جور‬ ‫برنامه زندگی به انسان است؟‬ ‫نکته درستی گفتید‪ .‬ایشان به انسان می اموزد که‬ ‫گویی تو جایگاه خــود را گم کرده ای‪ ،‬انجا که باید باشــی‬ ‫نیســتی‪ .‬در ان مداری که باید قرار نداری‪ .‬در واقع حیات‬ ‫معقول برنامه زیستن انسان اســت‪ .‬چگونه رفتن انسان و‬ ‫چگونه بودن انسان است‪ .‬چگونه عمل کردن انسان است‪.‬‬ ‫یکی از نویســندگان غرب به نام تئــودر می گوید ای کاش‬ ‫می دانستم چگونه زندگی کنم یا کســی را می یافتم که به‬ ‫من بگوید چگونه زیست کنم‪ .‬استاد جعفری به جای اینکه‬ ‫به دنبال چنین سواالت فانتزی یا مطالب رمانتیک بروند‪ ،‬به‬ ‫حقیقت مطلب پرداخته اند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫دانشگاه و حوزه شــناخته نشــده اند‪ ،‬به بحث و بررسی در‬ ‫رابطه با انسان با بی باکی می پرداختند‪ .‬نکته ظریف در این‬ ‫مساله این است که گرچه در وادی های تفکری متفاوت در‬ ‫مورد انســان ورود می کردند اما هیچ گاه از خط وحی خارج‬ ‫نمی شــدند‪ .‬بنابراین در ایــن زمینه به غلــط نمی افتادند و‬ ‫مجموعه استنتاجات ایشان همیشه در مسیر درست بود‪ .‬در‬ ‫نتیجه مبنای نگاه استاد وحی بود و به قول معروف از دریچه‬ ‫افرینش به موضوع نگاه می کردنــد‪ ،‬با این حال مجموعه‬ ‫مسائل و تفکراتی که در دنیا مرتبط با انســان بود را نیز باز‬ ‫می گذاشتند و به ان ورود می کردند‪ .‬به همین دلیل اعتقاد‬ ‫دارم که بر مبنای این باید به موضوعات مرتبط با مســائلی‬ ‫که استاد فرموده اند بپردازیم‪ .‬موضوع منشاء قدرت و نگاه‬ ‫ایشان به اجتماع و سیاست نیز بر همین اساس است‪.‬‬ ‫بر همین اساس است که منشــاء قدرت را علم و‬ ‫معرفت عنوان می کردند‪ .‬ایا می توان این موضوع‬ ‫را این گونه تعبیر کرد که ایشان به حکومت دانایان‬ ‫در جامعه اعتقاد داشتند؟‬ ‫استاد زمانی که مســائل مرتبط با انســان را بیان‬ ‫می کند‪ ،‬تنها روی انسان نمی ایســتند‪ .‬خیلی ها بودند که‬ ‫مســائل مربوط به انســان را مورد پردازش قرار داده اند اما‬ ‫نتیجه ان را بیان نکرده اند‪ ،‬یعنی برای حیات انسان نتیجه‬ ‫در نظر بگیرند‪ .‬ساده تر اینکه انها تنها درباره انسان کلمات‬ ‫زیبا گفته اند اما ارائه راه به انسان نداده اند و به این پرسش‬ ‫پاسخ نداده اند که حاال این انسان باید چه کار کند‪ ،‬چه راهی‬ ‫را برود‪ ،‬چگونه حیات داشته باشد؟ نگاه استاد این بود که‬ ‫سرانجام انســان با یک خط پررنگی که در وحی مشخص‬ ‫شده اســت را بیان می کند‪ .‬بیان اســتاد در برگیرنده انچه‬ ‫در دنیای ازاد امروز که همه چیز را با عقل می ســنجد و هم‬ ‫انچه در وحی امده اســت‪ ،‬بود‪ .‬در واقع مصدر نگاه استاد‬ ‫در موضوع انســان ریشــه در وحی دارد که عقل نیز در ان‬ ‫جوالن می دهد‪ .‬البته عقل جدا از وحی نیســت و وحی نیز‬ ‫جدا از عقل‪ .‬برهمین اساس است که موضوع سعادتمندی‬ ‫انسان مساله مهم و درشت در نگاه استاد است‪ .‬بنابراین در‬ ‫پردازش حوزه های مختلف همین موضوع ســعادتمندی‬ ‫مورد توجه اســت که انســان از چه راهــی و چگونه به ان‬ ‫برســد‪ .‬یکی از موضوعاتی که استاد درزمینه سعادتمندی‬ ‫انسان مورد توجه قرار داده است همین حوزه قدرت سیاسی‬ ‫عالمه جعفری بــه انســان می اموزد که‬ ‫گویی تو جایگاه خود را گم کرده ای‪ ،‬انجا‬ ‫که باید باشی نیســتی‪ .‬در ان مداری که‬ ‫باید قرار نداری‪ .‬در واقــع حیات معقول‬ ‫برنامه زیســتن انســان اســت‪ .‬چگونه‬ ‫رفتن انسان و چگونه بودن انسان است‪.‬‬ ‫چگونه عمل کردن انسان است‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪45‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫فالسفه را به خود مشــغول کرده و موجبات تالش فکر ‬ ‫ی‬ ‫انها را فراهم اورده است ‪ .‬در این بحث ‪ -‬مانند سایر مباحث ‬ ‫ل برتری ‬ ‫ی استدال ‬ ‫ت و نیرو ‬ ‫ن ب ه قدر ‬ ‫ت متفکرا ‬ ‫فلسفی ‪ -‬عظم ‬ ‫پیدا کرده اســت ‪ .‬مثال را ثبات دعوای «اصالت وجود»‪،‬‬ ‫ن «وجود ذهنی »‬ ‫ق میا ‬ ‫ت صدرالمتالهین ‪ ،‬بیشتر از فر ‬ ‫عظم ‬ ‫ت وجود‬ ‫م قائلین بــ ه اصال ‬ ‫و «وجــود خارجی » ‪ -‬ک ه به رغــ ‬ ‫مهم ترین دلیل «اصالت وجود» اســت ‪ -‬موثر واقع شــده ‬ ‫است ‪ .‬همان گونه که عظمت میرداماد به منظور معتقدان ‬ ‫ع ظهور یافت ه است ‪.‬‬ ‫ن موضو ‬ ‫ت در ای ‬ ‫ت ماهی ‬ ‫اصال ‬ ‫مثلث در مورد این مقاله و نوشــته از فرهــاد بابایی‪،‬‬ ‫شــاگرد نزدیک اســتاد جعفری در مــورد رابطه ایشــان با‬ ‫مکتب تفکیک پرسیده است و بابایی پاسخ را چنین داده‪:‬‬ ‫«سوالی که پرسیدید هم مهم است و هم فراگیرکه باید در‬ ‫مورد ان دقیق صحبت کرد‪ .‬البته من ســعی می کنم که به‬ ‫صورت کوتاه اما دقیق به این مســاله پاسخ گویم‪ .‬یکی از‬ ‫ویژگی های استاد محمد تقی جعفری جامعیت علمی ایشان‬ ‫است‪.‬عالمهبه رغماینجامعیتعلمی بسیارعمیقوبسیط‬ ‫به موضوعات نگاه می کردنــد‪ .‬در نتیجه واحــد واحد ان‬ ‫چیزی که در حوزه فکری و حوزه دانایی به جمیع هر دو حوزه‬ ‫به ان می پردازد‪ ،‬نمی تواند هیچ واحدی را کنار بگذارد و هر‬ ‫دو را با هم نگاه می کند‪.‬‬ ‫متاســفانه در جامعــه ما در مــورد عالمــه جعفری و‬ ‫بزرگان دیگری همچون ایشان تک نظری ها و تک بعدی‬ ‫اندیشــی ها صــورت می گیــرد‪ .‬البتــه این حــرف من به‬ ‫معنــای نقد انچه حضــرت اقــای حکیمی این دانشــمند‬ ‫و عارف گرانمایــه نوشــته اند نیســت‪ .‬ایــن موضوعی که‬ ‫عرض کردم در واقع مورد کل اســت به صورتــی که ما در‬ ‫قضاوت های خود مثال از کسی چیزی و یا نکته ای بخوانیم‬ ‫و بر اساس ان بدون در نظر گرفتن جامعیت اش‪ ،‬تک بعدی‬ ‫به تفکر او نگاه کنیم‪.‬‬ ‫کوتاه ســخن در مورد انچه گفته شــده اســت؛ ابزار‬ ‫فلسفه عقل است و می خواهد بر اساس ان به حقیقت برسد‪.‬‬ ‫ابزار مذهب هم نقل است و البته عقلی که در این عقل وجود‬ ‫دارد؛ انهم می خواهد به حقیقت برســد‪ .‬عرفان هم شهود‬ ‫باطنی اســت و از طریق پرداختن به خویشــتن می خواهد‬ ‫به حقیقت برسد‪ .‬ما اشتباه می کنیم و نمی خواهیم در ابتدا‬ ‫نتیجه اینها را ببینیم؛ هر ســه اینها می خواهند به حقیقت‬ ‫برسند‪ .‬فقط در شــیوه و روشــی که می خواهیم به مقصد‬ ‫برســیم فراز و نشــیب و طریقه وجــود دارد‪ .‬در این میانه‬ ‫استاد جعفری شخصیتی هســتند که هم در حوزه فلسفه‪،‬‬ ‫هم مذهــب و هم عرفان و بــه غیر از علوم دیگــر از جمله‬ ‫ادبیات و‪ ...‬فعال بوده اند و یک سیر بسیار پرفراز و نشیب‬ ‫توام با درستی و راستی داشــته و به استنتاجات باالیی هم‬ ‫رسیده اند‪ .‬حال چگونه می شود که یک فردی که فیلسوف‬ ‫واقع گرا و متفکر و اسالم شناســی حقیقت گرا و واقع جو و‬ ‫عارفی روشن ضمیر‪ ،‬عمیق و بسیط هستند وارد مدار بعضی‬ ‫از مباحثی به طور مثال تفکیک شــود؟ حال انکه تفکیک‬ ‫موضوعی اســت که مورد نظر اقل بعضی از بزرگان است‪.‬‬ ‫اینکه ایشــان قائل به تفکیک بوده و یا اینکه در مکتوبات‬ ‫ایشــان موضوعاتی در مورد تفکیک ارائــه کنیم که گفته‬ ‫باشند که تفکیک از مسلمات اســت و من به ان باور دارم‪،‬‬ ‫انصافا نداریم‪.‬‬ ‫یــا اینکــه بگوییــم ایشــان در درس هایشــان‪،‬‬ ‫نوشته جاتشان‪ ،‬مکتوباتشــان بی توجه به این مساله بوده‬ ‫و به ان نپرداخته و یا اینکه به بحث ازاد نگذاشــته اســت‪،‬‬ ‫این هم بی انصافی است‪ .‬شــاید بیان این موضوع سخت‬ ‫باشد چه انکه ما با شخصیتی مواجه هستیم که به صورت‬ ‫جامع به ان پرداخته اما ما باید بسیار زیرکانه‪ ،‬نقادانه و دقیق‬ ‫برای پاسخ به این پرسش بپردازیم‪ .‬ما نمی توانیم به سادگی‬ ‫بگوییم که نظر عالمه جعفری در مورد مساله ای این است‪.‬‬ ‫من متاسفانه این موضوع را دیده ام‪.‬‬ ‫عالمه به مولوی نقد هم داشت‬ ‫خانم زهره محمدعلی از شاگردان عالمه جعفری از ویژگی های استاد میگوید‬ ‫استاد محمد تقی جعفری چگونه می زیستند و‬ ‫مهمترین دغدغه ایشان چه بود؟‬ ‫هنگامی که با ایشان اشنا شدم نوجوان بودم و از‬ ‫همان ابتدا شیفته اخالق و سیر و سلوک ایشان شدم و به‬ ‫صورتی برنامه ریزی کردم که در کالس های درس ایشان‬ ‫مخصوصا موضوعاتــی مثل مثنوی و اخالق اســامی‬ ‫حضور داشته داشته باشم‪.‬‬ ‫همان طور که به ایشان عالمه می گفتند در معنی و‬ ‫سلوک نیز به تمام معنا عالمه بودند‪ .‬در حکمت‪ ،‬فلسفه و‬ ‫عرفان دارای اندیشه های متفاوت اما اگر به قول مولوی‬ ‫از باال به موضوع نگاه شــود‪ ،‬اتحادی را در این منظومه‬ ‫می بینید‪.‬‬ ‫در یک نگاه کلــی مرحوم عالمه بــه نظر من یک‬ ‫انســان کامل در عصر معاصر هســتند‪ .‬مرحــوم عالمه‬ ‫از ســنین نوجوانی به مباحــث مرتبط با انسان شناســی‬ ‫عالقه بســیاری داشتند‪ ،‬به شدت شــیفته و عالقه مند به‬ ‫اهل بیت بودند‪ ،‬مخصوصا امام حســین(ع) که مرحوم‬ ‫اســتاد در یکی از کتاب هایشــان به نام امام حسین(ع)‬ ‫فرزند پیش رو انســانیت‪ ،‬به قدری به شــخصیت حسین‬ ‫بن علــی عالقه مند هســتند که می گوینــد حاضرم همه‬ ‫زندگی ام را بدهم که فــردی همانند ویکتور هوگو ادیب و‬ ‫متفکر بزرگ در مورد ایشــان مطلبی را بیان کنند‪ .‬در کنار‬ ‫این موضوع پایه تفکر ایشان دینمداری و تو جه به شیوه و‬ ‫روش اهل بیت است‪.‬‬ ‫بر همین اساس در ارتباط با حضرت علی (ع) کتاب‬ ‫‪ 27‬جلدی تفســیر نهج البالغه را تا ســاعات پایانی عمر‬ ‫تقریر می کنند‪ .‬عالقه مندی به حوزه های انسان شناسی‬ ‫ایشان را وامی دارد که مکاتب شرق و غرب را مورد بررسی‬ ‫قرار دهد اما همان طور که گفتم پایــه ذهنی او‪ ،‬مذهب‬ ‫است‪ .‬مرحوم استاد نخبه ای اخالقمدار‪ ،‬وامدار فرهنگ‬ ‫غنی و دانشمند بودند‪.‬‬ ‫ایشــان در حوزه های مختلف شــخصیتی جامع و‬ ‫فعال بودند‪ .‬معموال کســی که در حوزه فقه و اصول کار‬ ‫می کند‪ ،‬کمتر به موضوعات دیگری مثل کتاب های ادبی‬ ‫می پردازد‪ .‬مرحوم استاد با تفسیر کتاب مثنوی معنوی در‬ ‫واقع اعتقاد داشتند که این کتاب فراتر از یک کتاب صرفا‬ ‫ادبی است و باتوجه به هیجانات روحی مولوی دربرگیرنده‬ ‫مفاهیم عمیق انسانی است و باید مورد توجه و دقت قرار‬ ‫مرحوم عالمــه به دنبال عملیاتی کــردن مثنوی‬ ‫ی و پاســخگویی نیازهای انسان گم گشته‬ ‫معنو ‬ ‫معاصر است‪ .‬او در تحلیل و نقد و تفسیر مثنوی‬ ‫خودشان بیشتر از انکه بخواهند کالم را تفسیر‬ ‫کنند یا به بررســی لغــوی ان بپردازنــد‪ ،‬رویکرد‬ ‫انسان شناســی را باتوجه به فطریات انســانی و‬ ‫اعتالی منش انســانی و انســان ایده ال مطرح‬ ‫می کنند‬ ‫شرح مثنوی معنوی با‬ ‫رویکردهای انسان شناسی یکی‬ ‫از بهترین اثار عالمه جعفری‬ ‫است‬ ‫شرح و تفسیر نهج البالغه‬ ‫حضرت علی بن ابی طالب (ع)‬ ‫هم از اثار مهم عالمه جعفری‬ ‫است‬ ‫و ســخنی ناصواب را دربــاره عزاداری مــردم حلب بیان‬ ‫می کند‪ ،‬مرحوم عالمه در جلد ‪ 13‬تفسیر خودشان مولوی‬ ‫را مورد خطاب قــرار می دهد کــه جناب اقــای مولوی!‬ ‫شمایی که از داستان به عنوان تمثیل استفاده می کنید و‬ ‫گاهی این داستان های شــما هم واقعیت ندارد‪ ،‬از قصه‬ ‫واقعی مظلومیت امام حســین(ع)‪ ،‬دلیل قیام ایشــان و‬ ‫دالوری هــای حضرت عباس(ع) شــما بهــره نگرفتید و‬ ‫استفاده نکردید‪.‬‬ ‫البته نقدهای دیگــری نیز به طور شــاخص به‬ ‫مثنوی معنوی دارند‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬نقدهایی در حوزه عدم رعایت ادب و نزاکت‬ ‫توسط مولوی که گوشــزد می کردند کتابی که می تواند‬ ‫اثرات تعلیمی و تربیتی داشته باشد نباید الوده به سخنان‬ ‫زشت و بی ادبی باشــد و این یکی دیگر از نقدهای جدی‬ ‫مرحوم استا د است ‪.‬‬ ‫یکی از ویژگی های تفســیر مرحــوم عالمه را‪،‬‬ ‫تفســیر قرانــی و روایــی از اهل بیــت‪ ،‬عنوان‬ ‫می کنند که به نوعی گفته می شود که در شرایط‬ ‫کنونــی در واقع یــک کار خوب و رو بــه جلو در‬ ‫کتاب های ادبی این چنینی است‪.‬‬ ‫بله‪ .‬البتــه مرحوم عالمه ایــن کار را برای اولین‬ ‫بار انجام نــداده بودند و پیــش از این نیــز همین کتاب‬ ‫مثنوی معنوی مورد توجه مفســران با رویکردهای قر انی‬ ‫نیز بوده است‪.‬‬ ‫توجه شــما را به ایــن نکته جلب می کنــم که یکی‬ ‫از دالیل اصلــی ماندگاری مثنوی این اســت که در تمام‬ ‫عصرها و روزها تازه و نو است‪ ،‬چه انکه از فطرت انسانی‬ ‫سخن می گوید‪.‬‬ ‫ضمن اینکه در کنار این مســاله بیــش از ‪ 200‬ایه‬ ‫قر انی نیز در مثنوی معنوی وجود دارد و در کنار ان روایات‬ ‫و رخدادهای مرتبط با اهل بیت و رســول مکرم اســام‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫که نشــان می دهد که چرا مرحوم عالمه به دنبال شرح و‬ ‫تفسیر مثنوی است‪ .‬ایشــان فرمودند که این مرد حرف‬ ‫برای گفتــن دارد‪ .‬نگاه مرحوم عالمه بــه مولوی صرف‬ ‫یک ادیب نبود‪.‬‬ ‫نگاهشــان‪ ،‬تفســیری و ادبی نبود‪ .‬نــگاه مرحوم‬ ‫عالمه به مولوی به عنوان یک انسان وارسته و توانمندی‬ ‫است که توانسته به حکمت و حیات معقول که به نوعی‬ ‫نظریه خود عالمه است‪ ،‬دست پیدا کند‪ .‬ایشان در کتاب‬ ‫مولــوی و جهان بینی ها‪ ،‬حــدود ‪ 200‬عنــوان مطلب را‬ ‫به عنوان جذابیت های سخنان موالنا مطرح می کند‪ .‬اما‬ ‫از طرف دیگر در تفسیر ایشــان بیش از ‪ 80‬مورد مولوی‬ ‫را نقد می کند‪.‬‬ ‫چه انکه با تمام جذابیت ها و موضوعات مهمی که‬ ‫برای مولوی قائل است که او دارای هیجانات روحی قابل‬ ‫بررسی است‪ ،‬باز هم در نقد مولوی جدی است‪.‬‬ ‫دلیل نقد مولوی چیست؟‬ ‫به هر حال مرحــوم عالمه یک اســتقالل رای و‬ ‫اندیشــه را مورد توجه قرار می دادند و بــا اینکه مولوی را‬ ‫دارای ویژگی هــای منحصر به فرد می دانــد و او را برای‬ ‫تعلیم و تربیت انســان مفید می داند باز هــم قائل به نقد‬ ‫اوست‪ .‬چه انکه احساس می کند که مولوی می توانست‬ ‫با بیان بهتر نســبت به این موضوع مطلبــی را ارائه کند‪.‬‬ ‫به طور مثال در داســتان روایت مردی که از حلب می اید‬ ‫‪4‬‬ ‫زهــره محمدعلــی یکــی از شــاگردان عالمــه‬ ‫محمد تقی جعفری اســت که به گفته خودش ‪ 18‬سال‬ ‫توفیق بهره گیری از محضرعالمه جعفری و جلســات‬ ‫درس و بحث او را داشــته و امروز خود «تفســیر و نقد‬ ‫و تحلیــل مثنوی» اســتادش را درس می دهــد‪ .‬زهره‬ ‫محمدعلی که دانش اموخته رشته ادبیات است‪ ،‬حتی‬ ‫پایان نامه اش را به موضوع «اخــاق عملی در مثنوی‬ ‫معنوی از دیدگاه عالمه جعفری» اختصاص داده است‪.‬‬ ‫با ایشــان در مورد ویژگی هــای نگاه تفســیری عالمه‬ ‫جعفری به کتاب مثنوی معنوی و ســیر سلوک معنوی‬ ‫استادش گفت وگو کرده ایم‪.‬‬ ‫نیز در ان وجود دارد‪ .‬بیش از اینهــا خوارزمی که یکی از‬ ‫مفسران قدیمی است مثنوی را ایینه قران می داند‪.‬‬ ‫حاج مالهادی سبزواری که از فقهاست و از فالسفه‬ ‫است‪ .‬از کسانی است که شرحی بر مثنوی نوشته و مثنوی‬ ‫معنوی را ایینه ای از نهج البالغــه می داند‪ .‬پس پیش از‬ ‫مرحوم عالمه نگاه های قرانی و روایی در شــرح تفســیر‬ ‫مثنوی معنوی وجود داشته اســت‪ .‬اما چیزی که مرحوم‬ ‫عالمه را متمایز می کند‪ ،‬دغدغه ایشــان است‪ .‬حضرت‬ ‫اســتاد در شــرح تفســیر مثنوی در واقع به دنبال حیات‬ ‫معقول یا حیات طیبه است‪.‬‬ ‫البتــه این موضوعــی فراگیــر در اندیشــه و تفکر‬ ‫حضرت استاد است و همین موضوع را می توان در تمام‬ ‫اثاری که از خود به جا گذاشته اند مشاهده کنید‪ .‬عالمه‬ ‫به عنوان یک فیلسوف به دنبال پاسخ به سواالت چهارگانه‬ ‫من کیستم‪ ،‬خدا کیســت‪ ،‬همنوعان من کیستند و عالم‬ ‫هستی چیست ‪ ،‬است‪.‬‬ ‫در واقــع مرحوم عالمــه به دنبــال عملیاتی کردن‬ ‫مثنوی معنوی و پاســخگویی نیازهای انســان گم گشته‬ ‫معاصر است‪ .‬مرحوم عالمه با گسترش مطالعات خود در‬ ‫فرهنگ غرب و اشرافی که بر فرهنگ اسالمی داشتند و‬ ‫باتوجه به موضوع انســان در این حوزه ها‪ ،‬روی موضوع‬ ‫انسان متمرکز می شوند و در تحلیل و نقد و تفسیر مثنوی‬ ‫خودشــان بیشــتر از انکه بخواهند کالم را تفســیر کنند‬ ‫یا به بررســی لغوی ان بپردازند‪ ،‬رویکرد انسان شناســی‬ ‫را باتوجه به فطریات انســانی و اعتالی منش انســانی و‬ ‫انســان ایده ال مطرح می کنند‪ .‬از این جهت اســت که‬ ‫ایشــان به رویکرد تفســیری خود از مثنــوی موضوعیت‬ ‫انسانی می دهند‪.‬‬ ‫در پایان عالمــه محمد تقی جعفــری را چگونه‬ ‫می توان شناساند؟‬ ‫مرحوم عالمه جعفری شاید ناشناخته ترین عالم‬ ‫ربانی دوران اخیر باشد که متاســفانه زوایای شخصیتی‬ ‫ایشان شناخته نشده است‪ .‬ایشان در سبک زندگی شان‬ ‫معتقد به انفکاک هستی از همدیگر نبودند‪ ،‬یعنی معتقد‬ ‫بودند که هستی‪ ،‬یک سیر متصل پیوسته است که زنجیر‬ ‫مفقوده ای در ان وجود ندارد و هیچ فطور و سستی طبق‬ ‫ایه قران در هستی مشاهده نمی شود‪ ،‬چون هستی یک‬ ‫کل جاری است و به قول مرحوم عالمه‪ ،‬هستی هر ان به‬ ‫صورت فوتون هایی ریزش می کنــد و فیض علی الدوام‬ ‫نسبت به موجودات ریزش دارد‪.‬‬ ‫پس ایشــان برای کل هســتی و شــئون و مراتب‬ ‫هســتی حرکتی خاص قا ئل بودند و چــون این نوع تفکر‬ ‫بر ذهن ایشــان حاکم بود رفتار ایشــان با دانشجویان و‬ ‫مخاطبانشان احترام امیز بود‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ت که در فلسفه صا حب نظر‬ ‫گیرد‪ .‬مرحوم عالمه کسی اس ‬ ‫است‪ ،‬جبر و اختیار را تبیین کرده اســت و برهان را بیان‬ ‫کرده‪ ،‬از نظر فقهی به اجتهاد رسیده است و کتاب نسبت‬ ‫میان انسان و جهان را به نگارش دراورده است‪ .‬بعید است‬ ‫که به صورت مجــرد مثنوی معنوی را بــه صرف یک اثر‬ ‫ادبی مورد توجه قرار دهد‪.‬‬ ‫از چــه دریچــه ای بــه مثنــوی معنــوی نــگاه‬ ‫می کردند؟‬ ‫حضرت اســتاد‪ ،‬مولــوی را دارای شــخصیتی‬ ‫تالشــگر و دارای هیجانــات روحــی می دانســتند‬ ‫کــه رویکردهــای او را محصــول اندیشــه های حکمی ‬ ‫می دانســتند ‪ ،‬ضمن اینکه جدا از موضوعاتی که عرض‬ ‫کردم ایشــان در حــوزه عرفان اصلــی هــم ورود کرده‬ ‫بودند و بــر همین مبنــا کتابی بــا عنوان علــل و عوامل‬ ‫جذابیــت مولــوی را در ایــن حــوزه مرتــب بــه نگارش‬ ‫در اورده بودند‪.‬‬ ‫بر همین مبناست که شــرح و تفسیر مولوی را نیز از‬ ‫نگاه عرفان اسالمی در کنار موضوعات دیگر مورد توجه‬ ‫قرار داده بودند‪.‬‬ ‫در کنار ایــن موضوعات ویژگــی اصلی مثنوی‬ ‫معنــوی از نــگاه اســتاد محمد تقــی جعفــری‬ ‫چیست؟‬ ‫ایشان در سنین جوانی در نجف به اجتهاد رسیده‬ ‫بودند‪ .‬مرحوم عالمه با پیشینه فقاهتی و مطالعه مکاتب‬ ‫بین المللی احساس می کنند که باید در مورد مولوی سخن‬ ‫بگویند‪ .‬یک بــار تعبیری را در مورد مولــوی به من گفتند‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪47‬‬ ‫اردوغان سرعقل میاید؟‬ ‫بین الملل‬ ‫ترکیهدرشوکفرورفت‪.‬کمترکسیباورمیکردکهنتایج دومیندورانتخاباتپارلمانیاینچنین‬ ‫بهسودحزبعدالتوتوسعهتمامشوداماحزباردوغانتوانستدرطول‪ 5‬ماهگذشتهبرموجناامنی‬ ‫سوارشودوتصویریرادراذهانعمومیمتبادرکندکهمتناسببااولویتاصلیوبنیادینمردمباشد‪.‬‬ ‫ترکهابهدلیلبحرانسوریهوهمچنینفعالیتهایتجریهطلبانهکردهادرمناطقجنوبیدرماههای‬ ‫اخیر امنیت را بر ازادی ترجیح دادند و به همین دلیل هم اکثریت کرسیهایپارلمانیرابهاردوغانو‬ ‫هم حزبی هایش واگذار کردند‪ .‬اردوغان اما در چند سال گذشته جاه طلبی های زیادی در سیاست‬ ‫خارجیداشت‪.‬حاالسئوالاین است کهدردورهجدیداوسرعقلمیاید؟‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ترکیه ای هابرایامنیتبهسراغحزباردوغانرفتند‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫گریز از ازادی‬ ‫ارای لرزان در سبد اک پارتی‬ ‫گفت و گوی مثلث با سیامک کاکایی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫دکتر قدیرگلکاریان‬ ‫کارشناس روابط بین الملل‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫تابعدرکخویومنشانساندانست‪.‬ازادیفطریاستوحقوقمسلم‬ ‫انسانبهشمارمی رود‪.‬پسدراینصورتنادیدهگرفتنقداستازادی‬ ‫و ترجیح بر ازادی های ناشی از تاثیر و تاثر عوامل اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعیوروانیدرحقیقتگریزازازادیمثبتوماندندرازادیمنفی‬ ‫است‪ .‬همانطور که پیش تر اشــاره شــد‪ ،‬ماندن در این شرایط و درک‬ ‫ازادی توهمی بیش نخواهد بود‪ .‬با این اوصاف شــرایط پدید امده در‬ ‫فضای پیش و پس از انتخابات پارلمانی ترکیه و موفقیت حزب عدالت‬ ‫و توسعه و در راس ان را باید گریز از ازادی واقعی مردم به ترجیح ازادی‬ ‫منفیدانست ‪،‬چرا کهموفقیتویحاصلشرایطبه وجودامدهازعوامل‬ ‫روانی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی موجود بوده است‪.‬‬ ‫دولــت ترکیه از ســال ‪ 2013‬پیوســته با تنش های خواســته و‬ ‫ناخواسته ای در سیاست های داخلی و خارجی خود درگیر بوده است‪.‬‬ ‫از یکســو پاســیفیزه کردن ارتش از قدرت برای جلوگیــری از هر گونه‬ ‫تو توسعه) و عدم اطمینان‬ ‫اقدام نظامی علیه دولت حاکم (حزب عدال ‬ ‫ی کشــور به دلیل شبهه در بروز خیانت شان‬ ‫به مدیران نظامی و انتظام ‬ ‫و وابسته شــدن به اتاق های فکری هدایتگر از خارج کشور؛ از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬ایجاد شکاف عظیم در میان هواداران سیاسی‪ -‬فرهنگی حزب‬ ‫عدالت و توســعه به جهت افشــای دولت موازی به رهبــری فتح الله‬ ‫گولن و جبهه گیری جدی میان طرفداران وی و حزب حاکم و تصفیه‬ ‫کردن عوامل دولت موازی از سیستم قضایی‪ ،‬نظامی‪ ،‬انتظامی و حتی‬ ‫رسانه ای باعث شــد که دولت اردوغان دیدگاه خود را نسبت به اشاعه‬ ‫و بســط ازادی های واقعی تغییر دهد‪ .‬در نــگاه وی هر انچه مانعی در‬ ‫ن و هر انکه در مســیرش سر ناسازگاری‬ ‫رســیدن به اهدافش بود‪ ،‬خائ ‬ ‫می گذاشت‪ ،‬دشمن قلمداد شد‪ .‬از این رو پارامترهای او برای تعریف‬ ‫ازادی دگرگون شد‪.‬‬ ‫بدیهیاستشناختوتعریفمفهومازادیبرایهمگانهمان‬ ‫ازادی واقعی بوده است‪ .‬بنابر این شــرایط پدید امده از سوی اردوغان‬ ‫نمی توانســت برای همگان مورد پذیرش بوده باشــد‪ .‬به همین خاطر‬ ‫کنشــگران حقوق اجتماعی و ازادی های مدنی نخستین تحرکات و‬ ‫بازخورد محدودیت های اعمال شده از سوی حزب عدالت و توسعه را از‬ ‫ماجرای پارک گزی استانبول اغاز کردند‪ .‬متعاقب ان رسوایی اختالس‬ ‫و رشــوه گیری چهار وزیر کابینه اردوغان که اظهر من الشمس بود‪ ،‬به‬ ‫جای اینکه بر اســاس قوانین مدنی و منطبق بر ازادی های ادعا شده‪،‬‬ ‫محاکمه شوند‪ ،‬پرونده های انان ماجرای سر به مهری شد که منجر به‬ ‫افشاگری های روزنامه نگاران شد و به همین خاطر فشار بر رسانه های‬ ‫جمعی و ایجاد محدویت های اجتماعی روز به روز فزونی گرفت‪.‬‬ ‫درسیاستخارجی‪،‬افتادنبهباتالقسوریهوتحملهزینه های‬ ‫زیاد سیاســی و اقتصادی در ایــن زمینه و دخیل شــدن در ماجراهای‬ ‫سوریه برای رســیدن به هدف ســردمداری دنیای اهل ســنت از نظر‬ ‫ن شد‪ .‬اعتراضات بحق‬ ‫سیاسی‪ ،‬موجب گم گشتگی روز افزون اردوغا ‬ ‫از یکسو و عناد و حرص طلبی وی از سوی دیگر‪ ،‬باعث شد که اردوغان‬ ‫رفرمیست در مسائل اجتماعی‪ ،‬لیبرال در مسائل اقتصادی و دمکرات‬ ‫درازادی هایمدنیبهشخصیتیتک تازودگماتیکتبدیلشود‪.‬گرچه‬ ‫در شرایط خاصی حالت پراگماتیکی را از خود نشان داده بود ولی به طور‬ ‫کلیچهره ایازخودبرجاینهادکهقابلتصوربرایاپوزیسیونمخالف‬ ‫نبود‪ .‬به هر حال‪ ...‬با شرایط پیش امده در بین دو تاریخ سرنوشت ساز‬ ‫انتخابات پارلمانی ‪ 7‬ژوئن و ‪ 1‬نوامبر باعث شــده است که نگاهی نو به‬ ‫تابلویسیاسی‪-‬اجتماعیترکیهبیندازیم‪.‬‬ ‫همانگونه که در انتخابات مــاه ژوئن حزب اردوغــان با ریزش‬ ‫غیر قابل باور اراءروبه رو شــد و این حاصل اعتراضــات مردمی در پای‬ ‫صندوق هابرتکتازیویبهشمارمی رفت‪،‬بههماننسبتدرانتخابات‬ ‫‪ 1‬نوامبر‪ ،‬افزایش غیر قابل باور اراء توانست وی را دوباره بر مسند قدرت‬ ‫مطلق و تکتازانه قرار دهد‪ .‬حال سوال این است که چه عواملی در این‬ ‫پیروزی دخیل بوده اند؟ همانطور که پیش تر توضیح داده شده است‪،‬‬ ‫ ترجیح جامعه ترکیه بر ازادی منفی به جای ازادی واقعی عاملی در این‬ ‫موفقیت به شمار می رود ‪ ،‬زیرا شرایط پیش امده در طول پنج ماه مابین‬ ‫دو تاریخ انتخاباتی‪ ،‬توانست به عنوان عوامل مهم روانی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫سیاسی و اقتصادی مفاهیم ازادی را در جامعه بر اساس درک خوی و یا‬ ‫منشانسانیجامعهترکیهمتظاهرسازد‪.‬‬ ‫قشــر اقتصادی جامعه اعــم از صاحبــان صنایــع‪ ،‬بازرگانان‪،‬‬ ‫هتلداران‪ ،‬اتحادیه های گردشگری‪ ،‬بازاریان به دلیل افت ارزش پول‬ ‫ملی در برابر ارزهای بیگانه‪ ،‬بروز دشــواری در تعیین قیمت تمام شده‬ ‫کاالهایتولیدیکهریشهدرمواداولیهوارداتیداشتند‪،‬کاهشمیزان‬ ‫گردشــگران ورودی‪ ،‬تکمیل نشــدن ظرفیت کامل هتل ها در طول‬ ‫تابستان‪ ،‬رشــد تورم از ‪8/3‬درصد به ‪9/8‬درصد در مدت پنج ماه‪ ،‬بروز‬ ‫تنش های قومی و نژادی میان ترک ها و کردها‪ ،‬نا امن شدن جامعه به‬ ‫دلیلبروزحوادثترورویابمب گذاری هاو‪...‬دریککالمباعثتشتت‬ ‫خاطراحادجامعهو ترجیحدریافتنراهبرونرفتازبحران هایمختلف‬ ‫منجر بهتوفقحزب عدالتوتوسعه در انتخابات شد‪.‬‬ ‫همانگونه که اریک فروم در تعریف انســان در خصوص ازادی‬ ‫اشارهبهانداردکهانسانمعاصرچنانچهبهصورتفردیدرجامعهخود‬ ‫رادربرابرمشکالتتنهابداند‪،‬شرایطحادثشدهبراوچونکوهیجلوه‬ ‫می کند و باورش می شود که به تنهایی قادر به حل انها نیست‪ .‬ان زمان‬ ‫حالت بیهودگی و پوچی توام با ترس و ناتوانی بر او عارض شده و خود را‬ ‫ بی تاثیردر کنشهایحق طلبانهوتصمیمگیرندهاجتماعیدانستهوسر‬ ‫تعظیم در برابر شرایط بروز کرده فرود می اورد‪ .‬چنین حالتی همان گریز‬ ‫خطرناکی استکه به نفعسیستم های اوتوریتری و اوتوکراسی است‪.‬‬ ‫مردم ترکیه در انتخابات اخیر باتوجه به عوامل یاد شده‪ ،‬گزینه‬ ‫دیگری به غیر از حزب عدالت و توسعه نداشــتند‪ .‬از یک طرف میان‬ ‫احزابراستگراهمدلیوهمسانینبودوحزبچپ گراماننددموکراتیک‬ ‫خلق هانیزمنجربهناامیدیجامعهشدهوحوادثترورهمدلیلمضاعف‬ ‫بردلسردیازاینحزب شد‪.‬ازاینروبرایرسیدنبهارامشاقتصادی‪،‬‬ ‫تثبیت سیستم سیاسی‪ ،‬حضور و سکون روانی و امنیت اجتماعی راهی‬ ‫جز انتخاب حزب اردوغان در پیش نبود‪.‬‬ ‫اما حال باید به این اندیشــید که ایا اردوغان به راستی امنیت و‬ ‫ازادیراتامینخواهدکرد؟ایامردممطالباتخودشانرادرروزهایاتی‬ ‫خواهند توانست از حزب عدالت و توسعه دریافت کنند؟‬ ‫پاسخ به این سواالت در شرایط کنونی چه به صورت خوشبینانه‬ ‫و چه به طرز ناامیدانه چیزی بیش از گمانه زنی نخواهد بود‪ .‬اما شرایط‬ ‫کنونی نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه به دفعات در پی رسیدن‬ ‫به خواســته های سیاســی خود در این توافق انتخاباتی است‪ .‬تغییر‬ ‫قانون اساسی و گذر از سیســتم پارلمانی به ریاستی به عنوان اهداف‬ ‫اصلی حزب اردوغان اســت‪ .‬نباید فراموش کرد که حــزب عدالت و‬ ‫توسعه حزبی است که از ‪ 13‬سال پیش تا به امروز با مانیفست پروژه ای‬ ‫متظاهر شده اســت‪ .‬هدف غایی ان رســیدن به اقتدار تا یکصدمین‬ ‫ســالگرد دولت جمهوری و یا به عبارتی نیل به ســالی است که یکصد‬ ‫ســال از ســقوط امپراتوری عثمانی می گذرد‪ .‬اردوغــان طالب ایجاد‬ ‫سیســتم دولتی نئو عثمانی بوده و برای سال ‪ 2023‬طرحی جامع با ‪63‬‬ ‫ماده را دارد که یکی از مهمترین انها‪ ،‬تاثیر مطلق بر سیاســت خارجی‬ ‫کشورهای مســلمان و تحقق اقتدار دولت ترکیه در خاورمیانه بیش از‬ ‫سایر کشورهای رقیب منطقه است‪ .‬طبیعی است که برای نیل به این‬ ‫هدف‪،‬هرگردونه ایقابلتغییر‪،‬هرچرخیقابلتوقف‪،‬هرمانعیقابل‬ ‫شکستوهرکنشیقابلمحکومیتاست‪.‬گمانمی رودمطالباتمردم‬ ‫باتکیه برپایگاهفکری‪ -‬عقیدتی جامعهتنها درقالبشکلگیری دولت‬ ‫مقتدر ومنطبقبرارکانانخواهدبود‪.‬اینارکانبازریشهدرسنت گرایی‬ ‫و محافظه کاری دارد‪ .‬مادامی که چنین ساختاری در ترکیه وجود داشته‬ ‫باشــد‪ ،‬تصور حاکمیت ازادی بــه معنای واقعــی و اخص خوش بینی‬ ‫متوهمانه است‪ .‬مگر شرایط دگرگون شود!‬ ‫بین الملل‬ ‫«هر چیزی قابل تغییر اســت لیکن حقوق اولیه انســانی که با‬ ‫فطرتاوعجینبوده‪،‬قابلتغییرنیست‪( ».‬توماسجفرسون)‬ ‫خواه فریــاد در تاریکی برای اعتراض به اختنــاق و خواه زمزمه‬ ‫شادی در ظلمات نمی تواند برای انســان دریچه امید و روشنایی بوده‬ ‫باشــد‪ .‬مادامی که تاریکی از هم دریده نشود‪ ،‬در هر دو حالت تنهایی‪،‬‬ ‫ ترسوتحیرهمچنانباقیخواهدماند‪.‬انسان هاهیچ گاهیارایتحمل‬ ‫تاریکی را برای همیشــه ندارن د و به خاطر چیزهای گذرا قادر به قناعت‬ ‫فکری دائمی برای صرف نظر از ازادی نیســتند‪ .‬مادامی که انسان ها‬ ‫قدرتعبورازازادیمنفیبهازادی هایمثبترانداشتهباشند‪،‬انزمان‬ ‫ازادی برایشان توهمی بیش نخواهد بود‪ .‬در جوامع امروزی و در عصر‬ ‫کنونی راه های گریز اجتماعی زیادی دیده می شــود‪ .‬کشورهایی که‬ ‫با دیکتاتوری و فاشیسم اداره می شــوند‪ ،‬اگر دارای ازادی هم باشند‪،‬‬ ‫ازادی های انها به منزله ازادی مثبت نیســت‪ .‬گاهی شــرایطی پیش‬ ‫می اید که افراد جامعه برای گذار از شــرایط به وقوع پیوسته‪ ،‬گریزان‬ ‫از ازادی منطقی می شــوند و خود را مقید به اطاعت و تبعیت از عوامل‬ ‫سیاسیمی سازند‪.‬‬ ‫اریکفرومدراینخصوصنظریهگریزازازادیرابیانمی کند؛‬ ‫وی معتقد است که شرط اعتالی ادمی و عزت انسان به ازادی است‪.‬‬ ‫اما همین ازادی گاهی چنان بازیچه سیاستمداران و روانشناسان قرار‬ ‫می گیرد که مقوله ازادی به نوبه خود عامل سیاهکاری دزدان سعادت‬ ‫بشریتمی شود‪.‬‬ ‫این شرایط را در ســاختار وضعیت سیاسی – اجتماعی ترکیه در‬ ‫مدت چند ماه گذشته تا به امروز شــاهد بوده ایم‪ .‬ترکیه ای که در طول‬ ‫سال های گذشته در سندان کوبش زمان و تجربه و با تکیه بر باورهای‬ ‫به وجود امده از دوران جمهوری سعی در رسیدن به دموکراسی داشته‬ ‫است‪.‬به رغماینکهجامعهترکیهکنونیباوجودهمگنیباشرایطفرهنگی‬ ‫مدرن تالشی بس شگرف در رســیدن به دروازه های پیشرفت از خود‬ ‫نشان داده و مایل اســت خود را به عنوان کشوری در ردیف کشورهای‬ ‫توسعه یافته متظاهر سازد‪ ،‬اما شرایط سیاسی به وجود امده از انتخابات‬ ‫‪ 10‬ابانماه (‪ 1‬نوامبر) نشــان داد که هنوز این کشور در گیر و دار شرایط‬ ‫سنتی گراییومحافظه کاریمذهبی‪-‬ملی است‪.‬‬ ‫معنای ازادی هایی که در هســته فکــری اکثریت جامعه ترکیه‬ ‫شکل گرفته است‪ ،‬شــاکله ای از باورهای ان اســت‪ .‬ازادی مبتنی بر‬ ‫باورها با ازادی هایفطریو ذاتیکه می باید به انرسید‪،‬تفاوتزیادی‬ ‫دارد‪ .‬از این رو باور اینکه شرایط مدیریت سیاسی ان کشور در وضعیت‬ ‫کنونی ترجیحعمومیبودهباشد‪،‬بسیدشوارمی نماید‪.‬‬ ‫اصال مفهوم ازادی برای انســان معاصر چه می تواند باشــد؟‬ ‫چرا انســان ها با وجود زندگی در عصر ‪ 21‬هنوز هم به ناچار ازادی های‬ ‫خودشــان را به دســت دولتمردان و گاهی زمامــداران دیکتاتور ماب‬ ‫می ســپارند و زندگی روبات گونه را ترجیح می دهند؟ مادامی که انسان‬ ‫ازادی خود را تصاحــب نکند‪ ،‬با وجــود احراز شــرایط بیولوژیکی وبه‬ ‫یدک کشــیدن نام انســان‪ ،‬باز از نظــر روحی مانند عروســک کوکی‬ ‫اســت‪ .‬این گونه انســانی فاقد هیجان‪ ،‬تحرکات ذهنــی و ابراز کننده‬ ‫استعدادهاست‪ .‬یعنی به عبارتی موجود زنده ای نیست که قادر به تولید‬ ‫چیزیماندگارودرعینحالنوینباشد‪.‬شرایطحاضررابرایان ترجیح‬ ‫می دهد که می تواند به انچه که نیاز دارد‪ ،‬به ســهولت نایل شــده و در‬ ‫رابطه اش به راحتی تصمیم بگیرد‪ .‬اما این ازادی واقعی نیست‪ .‬شاید‬ ‫ازادی پراتیک یا عملی بوده باشد ولی خود ازادی نیست‪.‬‬ ‫ازادی واقعی ان است که عوامل روانی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاسیوتاریخیدرتغییرمفاهیمانتاثیرینداشتهباشد‪.‬همانمفهوم‬ ‫مقدسی را که دارد‪ ،‬در هر شرایطی حفظ کند‪ .‬یعنی ازادی را نمی توان‬ ‫سیگنال های خصمانه‬ ‫چرا کارتر خواستار تقویت نیروی‬ ‫زمینی اعراب در برابر ایران شد؟‬ ‫شوک نفتی‬ ‫کشورهای حاشیه خلیج فارس‬ ‫در سال ‪ 700 ،2020‬میلیارد دالر‬ ‫کسری بودجه دارند‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ارای لرزان در سبد اک پارتی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با سیامک کاکایی‪ ،‬کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫برخی از کارشناســان معتقدند که گزینه امنیت‬ ‫و انتخاب ثبات در کشــور باعث شد که مردم به‬ ‫حزب عدالت و توســعه رای دهند‪ .‬ایا شما نیز به‬ ‫این موضوع اعتقاد دارید که تغییر ارا در انتخاب‬ ‫ترکیــه به نفع حــزب عدالت و توســعه بــه دلیل‬ ‫کاهش امنیت در فضای داخلی ترکیه بوده است؟‬ ‫اردوغــان بسترســازی الزم بــرای پیــروزی در این‬ ‫انتخابات را انجام داد‪ ،‬بنابراین شرایط و فضای سیاسی و‬ ‫اجتماعی داخلی ترکیه را دستخوش تغییراتی کردند و فضا‬ ‫امنیتی شد‪ .‬در ترکیه یک ارایی وجود دارد که به انها ارای‬ ‫لرزان گفته می شود‪ .‬این دســته از رای دهندگان به دلیل‬ ‫انکه نســبت به رای دادن میان دو حــزب ملی گرا و کردها‬ ‫دو دل بودند‪ ،‬رای خود را به حزب عدالت و توســعه دادند‪.‬‬ ‫در واقع این گروه ها باتوجه بــه فضایی که بعد از انتخابات‬ ‫ماه ژوئن پیش امــد‪ ،‬در انتخابات اخیر بــه حزب عدالت و‬ ‫توسعه ســوق پیدا کردند‪ .‬بنابراین نتیجه انتخابات نشان‬ ‫داد که حزب حاکم در ترکیه هدف گذاری درستی انجام داد‪.‬‬ ‫در این میان اما برخی پیکان تیز انتقاد را به سمت‬ ‫کم کاری احزاب دیگر نشانه می روند‪ .‬به نظر شما‬ ‫این موضوع تا چه اندازه در پیروزی حزب عدالت‬ ‫و توسعه می تواند تاثیر گذار باشد؟‬ ‫در ترکیه نظام انتخاباتــی و فعالیت های حزبی تا‬ ‫حدود زیادی تابع شرایط نگرشــی خود اعضا و طرفداران‬ ‫انهاســت‪ .‬چهار حــزب اصلــی در این انتخابات شــرکت‬ ‫داشتند که شامل حزب عدالت و توسعه‪ ،‬جمهوری خلق‪،‬‬ ‫حرکت ملــی و دموکراتیک خلق ها بودنــد‪ .‬در واقع ارا بین‬ ‫این احزاب تقســیم شــده بود‪ .‬نه اینکه انها در این مدت‬ ‫نتوانســتند تبلیغات کننــد بلکه در‬ ‫شــیوه گمانه زنی ها یــا در واقع در‬ ‫رویکــرد رای دهنده هــا تغییرات و‬ ‫نگرانی هایی ایجاد شد و اردوغان‬ ‫بعد از انتخابات ژوئن که انتخاباتی‬ ‫زود هنگام بــود تاکید کرد که مردم‬ ‫باید به ثبات رای بدهند و منظور او‬ ‫از ثبات حزب عدالت و توســعه بود‬ ‫به دلیــل اینکه این حــزب در چند‬ ‫سال گذشــته در ســه دوره پیاپی‬ ‫که حکومــت در دســتش بود یک‬ ‫زمامداری نســبی حداقل در زمینه‬ ‫اقتصادی ایجاد کرد‪.‬‬ ‫بنابرایــن در انتخابــات اخیر‬ ‫نگرانی ها در خصوص اینده داخلی‬ ‫کشور افزایش یافت و بر این اساس‬ ‫بخشــی از رای دهنده هــا از جمله‬ ‫کردها مردد بودند‪ .‬به همین دلیل‪،‬‬ ‫نگرانی ها به این ســمت رفت که اگر شــرایط اینده کشور‬ ‫نا امید کننده باشــد منجر به بی ثباتی می شــود‪ .‬از انجا که‬ ‫تجربه سیاســی در ترکیه نشان داده اســت که دولت های‬ ‫ائتالفی توفیقی در اداره کشور ندارند بنابراین مردم بار دیگر‬ ‫نگران شدند که اگر شرایط سیاسی ترکیه به دوران گذشته‬ ‫بازگردد‪ ،‬چه اتفاقی می افتد؟ از ســوی دیگر در ســه دوره‬ ‫پیاپی که عدالت توانسته دولت تک حزبی تشکیل داد در‬ ‫ساماندهی امور مختلف تا حدود زیادی موفق بود یا حداقل‬ ‫اداره امور برای این حزب راحت تر بوده تا چینش سیاســی‬ ‫دولت در ترکیب کابینه‪ ،‬تابع چینش سیاسی پارلمان باشد‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر احــزاب ترک هــر یک ارای ســنتی‬ ‫مخصوص به خود را دارند‪ .‬به طــور مثال در این دوره ارای‬ ‫‪2‬‬ ‫استاددانشگاهوکارشناس‬ ‫مســائل ترکیه معتقد است که‬ ‫مردم در انتخابــات اخیر ترکیه‬ ‫به ثبات و امنیت رای دادند زیرا‬ ‫هدف حــزب عدالت و توســعه‬ ‫برهم زدن فضــای داخلی برای کســب هدفمند نتیجه‬ ‫انتخابات بوده است‪ .‬وی در گفت وگو با «مثلث» تاکید‬ ‫دارد‪« :‬فروکش کردن تنش ها در ترکیه بستگی مستقیم‬ ‫به سیاســتی دارد که حزب حاکم دنبــال می کند‪ ،‬اینکه‬ ‫سیاســت های جدید دولت و حزب عدالت و توســعه تا‬ ‫چه انــدازه می تواند نظر مردم و احــزاب را جلب کند‪ .‬به‬ ‫نظر می رسد که در انتخابات اخیر هرچند حزب عدالت و‬ ‫توسعه پیروز شد ولی این مساله برای انها مشخص شد‬ ‫که ناگزیرند در رویکردهای خودشان تغییرات جدی را‬ ‫ایجاد کنند‪».‬‬ ‫حزب جمهوری خلق نه تنها کم نشــد بلکه سه کرسی هم‬ ‫اضافه کرد و این نشــان داد که طرفــداران حزب ترکیب و‬ ‫نگرش خودشــان را حفظ کرده اند‪ .‬اینکــه در بین کردها و‬ ‫ملی گرا ها یک مقدار تغییرات ایجاد شــد و بخشی از ارای‬ ‫انها‪ ،‬از جمله ملی گرا ها به سوی حزب عدالت و توسعه سوق‬ ‫پیدا کرد‪ ،‬سبب شد که این بار شمار کرسی های حزب نسبت‬ ‫به انتخابات ژوئن بیشتر بشود‪.‬‬ ‫اینده ترکیه بعد از پیروزی حزب عدالت و توسعه‬ ‫از یک سو و رجب طیب اردوغان از سوی دیگر را‬ ‫چگونه پیش بینی می کنید؟‬ ‫رجب طیب اردوغان کــه رئیس جمهوری ترکیه‬ ‫است و در واقع به شیوه ای عمل کرده است که منتقدانش‬ ‫می گویند که ایشان نقش نخست وزیر را ایفا می کند‪ .‬طبق‬ ‫قانون اساسی رئیس جمهور باید در حقیقت فراتر از احزاب‬ ‫عمل کند و عضو حزبی نباشد اما اردوغان این چارچوب را‬ ‫شکسته است‪ .‬اما اینده سیاسی ترکیه در نتیجه انتخابات‬ ‫اخیر و پیروزی عدالت و توسعه برای تشکیل دولت چهارم‬ ‫تابع دو مساله اســت؛ اول در سیاست داخلی و تالشی که‬ ‫شــخص رئیس جمهوری ترکیه و احمــد داوود اوغلو برای‬ ‫تغییر قانون اساسی دارند‪ ،‬این بر ســاختار سیاسی کشور‬ ‫می تواند تاثیر گذار باشــد‪ ،‬به این مفهوم که نظر اردوغان‬ ‫این است که سیســتم از پارلمانی به ریاستی تبدیل بشود و‬ ‫بند های قانون اساسی دستخوش تغییر شوند و این چرخش‬ ‫سیاســی از این جهت می تواند تحوالتــی را ایجاد کند که‬ ‫حزب عدالت و توســعه برای تغییر قانون اساسی دو سوم‬ ‫کرسی ها را به دست بیاورند‪ .‬شــماره کرسی های عدالت و‬ ‫توسعه ‪ 316‬است که با ‪ 360‬کرسی فاصله دارد‪ .‬اگر هم این‬ ‫حزب قصد داشته باشد برای کسب خواسته خود همه پرسی‬ ‫برگزار کند باید ســه پنجم نمایندگان رای بــه تغییر قانون‬ ‫اساسی دهند که این موضوع نیز نیازمند ‪ 330‬کرسی است‬ ‫بنابراین این حزب ‪ 14‬کرسی کم دارد‪ .‬در نتیجه اگر حزب‬ ‫عدالت و توســعه قصد تغییر در قانون اساسی این کشور را‬ ‫دارد در هر دو وجه نیازمند توافق با احزاب دیگر است و این‬ ‫مستلزم دادن امتیازاتی به احزاب دیگر است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد که حزب دموکراتیک خلق یعنی حزب‬ ‫وابسته به کردها برای پذیرش این مساله یک مقدار انعطاف‬ ‫نشان داده است اما عبور عدالت و توسعه از این مرحله ساده‬ ‫نخواهد بود و اینکه اگر بخواهد کردها را همراه بکند حتما‬ ‫باید یک شــرایطی فراهم بکند که در قانون اساسی جدید‬ ‫بندهایی به نفع کردها باشد‪.‬‬ ‫سیاســت خارجــی هــم ترکیــه در ســال های اخیر‬ ‫با چالش هــای جــدی در ارتباط با ســوریه مواجــه بوده‪،‬‬ ‫به خصوص در منطقه خاورمیانه یک رکودی در سیاســت‬ ‫خارجی ایجاد شــد‪ ،‬بنابراین دولت ترکیه اگــر بخواهد در‬ ‫سیاســت خارجی خود بازنگری داشته باشــد این موضوع‬ ‫مستلزم تغییر در نگرش انهاســت‪ .‬برای اینکه اولویت در‬ ‫سیاست خارجی این کشــور نیز تابع نگاهی است که حزب‬ ‫عدالت و توســعه تعقیب می کند‪ ،‬ضمــن اینکه در عرصه‬ ‫داخلی اگر بازگشــتی داشــته باشیم‬ ‫انجام تغییرات در قالب اســتراتژی‬ ‫بلندی که عدالت و توســعه ترســیم‬ ‫کرده است‪ ،‬این حزب را ممکن است‬ ‫در این دوره تا حدودی در راســتای‬ ‫جلب نظر کردهــا و علوی ها حرکت‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫به نظر شــما در صورتی که رجب‬ ‫طیــب اردوغــان سیاســت های‬ ‫خود را تغییر ندهد‪ ،‬ترکیه شــاهد‬ ‫افزایش تنش های داخلی خواهد‬ ‫شد؟‬ ‫تنش ها بین حــزب عدالت‬ ‫و توســعه و چند حــزب دیگر صورت‬ ‫گرفته از جملــه علویــان و کردها و‬ ‫بخشی از جامعه ای که هنوز نگاه به‬ ‫نظامی ها وجود دارد‪ .‬فروکش کردن‬ ‫تنش ها بستگی مستقیم به سیاستی‬ ‫دارد که این حزب دنبال می کند‪ .‬اینکه سیاست های جدید‬ ‫دولت و حزب عدالت و توســعه تا چه انــدازه می تواند نظر‬ ‫مردم و احزاب را جلب کند‪.‬‬ ‫به همین دلیــل در اولویــت سیاســت داخلی حزب‬ ‫عدالت و توسعه و احزاب دیگر نوع نگرش اهمیت اساسی‬ ‫دارد‪ ،‬به طور مثال اردوغان گفته ممکن است مذاکرات با‬ ‫کردها را دیگر ادامه ندهد‪ ،‬بنابراین اگر رویکرد نظامی گری‬ ‫همچنان وجود داشته باشد خواه ناخواه این تنش ها بازیابی‬ ‫خواهد شد‪ .‬به نظر می رسد در انتخابات اخیر هرچند حزب‬ ‫عدالت و توسعه پیروز شد ولی این مساله برای انها مشخص‬ ‫شــد که ناگزیرند در رویکرد های خودشان تغییرات جدی‬ ‫ایجاد کنند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ترجیح امنیت به دموکراسی‬ ‫حزبعدالتوتوسعهدچارانشعابمی شود‬ ‫رحیمرئیس نیا‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناسمسائلترکیه‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بنا به گفته یکی از ناظــران خارجی‪ ،‬انتخابات اخیر ترکیه‬ ‫در شــرایطی غیرعادالنه صورت گرفت‪ .‬بنا بــه گفته این ناظر‬ ‫بین المللیحزبعدالتوتوسعهدرشرایطیتوانستپیروزرقابت‬ ‫شود که ترورهای متعددی در این کشور حاکم بود‪ .‬غیرعادالنه‬ ‫بودن انتخابات در واقع به معنای ان اســت که احزاب دیگر در‬ ‫مقایسهباحزبحاکمامکاناتوفرصتفعالیتنداشتند‪.‬دراین‬ ‫زمینه می توان به بسته شدن رسانه هایی اشاره کرد که به شدت‬ ‫تحت فشــار دولت حاکم در پنج ماه اخیر بودند‪ .‬بر این اساس‬ ‫بسیاری از فعاالن رسانه ای تهدید یا دستگیر شدند و بسیاری از‬ ‫نشریاتی که با حزب حاکم همسو نبودند نیز بسته شدند‪ .‬درواقع‬ ‫هدف حزب حاکم بعد از شکست در انتخابات ژوئن بیشتر تحت‬ ‫فشار قرار دادن جامعه ترکیه برای ان بود تا مردم رای خود را به‬ ‫حزب عدالت و توسعه دهند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر در پنج ماه گذشــته ترکیه شاهد ترورهای‬ ‫مختلفی بوده است که امنیت در فضای اجتماعی را برای مردم‬ ‫دشوار کرده بود‪ .‬بعد از کشتارهای متعددی که در ترکیه صورت‬ ‫گرفت‪ ،‬رعب و وحشت فضای ترکیه را فرا گرفت و براین اساس‬ ‫عمده ترینخواستهمردمازاحزابموردنظرتامینامنیتوایجاد‬ ‫ثبات در کشور بوده است‪ .‬در این مدت شاهد کشتار بسیاری از‬ ‫افراد نظامی و سیاسی در ترکیه بودیم‪ .‬در این میان مردم عادی‬ ‫نیز تلف شدند و همین موضوعات باعث شد تا مردم رای خود را‬ ‫به اک پارتی دهند‪.‬‬ ‫از زمانی که نتیجه انتخابات ژوئن اعالم و مشخص شد‬ ‫که اک پارتی تنها ‪ 41‬درصد ارا را کسب کرده پروسه «مذاکرات‬ ‫پک ک» قطع و حمله به مواضع‬ ‫اشــتی و حل مشــکالت با ‬ ‫پک ک اغاز شد‪ .‬هر چند حزب کارگران کردستان ترکیه نیز به‬ ‫ ‬ ‫دلیل صلح و حضور در پروسه مذاکرات عملیات نظامی نداشت‬ ‫اما به دلیل بی اعتمادی به حاکمیت ترکیه سالح های مخفیانه‬ ‫خود را خارج کرد و بار دیگر مبارزه میان دولت ترکیه با این گروه‬ ‫اغاز شد‪ .‬انها نیز به ترور نظامیان و غیرنظامیان روی اوردند که‬ ‫حالت بسیار بدی داشت‪ .‬این موضوع در جامعه ترکیه وحشت‬ ‫ایجاد کرد و از سوی دیگر به حزب دموکراتیک خلق کردها نیز‬ ‫ضرباتیراواردکرد‪.‬حزبجمهوریخلقکردهانیزموضعدقیق‬ ‫پک ک نگرفتند‪ .‬زیرا از یک ســو ترورهای‬ ‫و شــفافی در برابر ‬ ‫صورت گرفته را محکوم می کردند و از سوی دیگر نمی توانستند‬ ‫پک ک جداســت‪ .‬بنابراین استقبالی که‬ ‫بگویند حساب ما از ‬ ‫در انتخابات ‪ 5‬ماه پیش از حزب جمهوری خلق کردها صورت‬ ‫گرفت‪ ،‬در انتخابــات اخیر فروکش کردو این حــزب تعداد ‪20‬‬ ‫کرسی خود را از دست دادند‪ .‬نتیجه همه این مسائل ان شد که‬ ‫مردم امنیت را به دموکراسی ترجیح دهند و براین اساس عدالت‬ ‫وتوسعه پیروز شود‪ .‬این در حالی است که اعضای حزب عدالت‬ ‫و توسعه تاکید کرد اگر ما نتوانیم پیروز شویم انتخابات دیگری‬ ‫نیز در راه خواهد بود‪ .‬بنابراین مردم دیدند که اگر به حزب متبوع‬ ‫اردوغان رای ندهند مجبورند در فضای ناامن و پرمخاطره روزگار‬ ‫بگذرانند بنابراین رای خــود را به صندوقــی ریختند که مدنظر‬ ‫اردوغان و حزب حاکم بود‪.‬‬ ‫در این میان اما حزب حرکت ملی تاثیر بسیاری در پیروزی‬ ‫حزب حاکم در ترکیه داشت‪ ،‬به طوری که بیشترین ارای حزب‬ ‫عدالت و توسعه از حزب حرکت ملی بود‪ .‬برهمین اساس در حال‬ ‫حاضر شاهد ان هستیم که ‪ 80‬نماینده انتخاب شده این حزب‬ ‫در انتخابات ژوئن بــه ‪ 40‬نماینده در انتخابــات کنونی کاهش‬ ‫یافته اند‪ .‬دلیل این موضوع نیز ان بود که این حزب اعالم کرد‬ ‫ما در هیچ ائتالفی که حزب جمهوری خلق کردها حضور دارد‪،‬‬ ‫شرکت نمی کنیم‪ .‬این حزب در جریان انتخاب رئیس مجلس‬ ‫نیز عقب نشینی کرد و بنابراین ریاست مجلس نیز به دست حزب‬ ‫عدالت و توسعه افتاد‪ .‬در حالی که اگر این حزب با احزاب دیگر‬ ‫همکاری می کرد‪ ،‬مردم ترکیه در شرایط حاضر به سر نمی بردند‪.‬‬ ‫حزب ملی گرای حرکت ملی‪ 40‬کرسی خود را در حالی به عدالت‬ ‫وتوســعه داد که با ائتالف در انتخابات قبلی می توانست حزب‬ ‫حاکم را کنار بزنند‪.‬‬ ‫ی که در تحــوالت اتی ترکیه پیش روی‬ ‫اما موضوع مهم ‬ ‫مردم و سیاسیون این کشور قرار دارد‪ ،‬بحث تغییر قانون اساسی‬ ‫از پارلمانی به ریاستی است‪ .‬به طوری که نخست وزیر ترکیه نیز‬ ‫پس از پیروزی اک پارتی تبدیل سیستم حکومتی به ریاستی را‬ ‫یکی از اهداف مهم خود عنوان کــرد‪ .‬از انجا که حزب عدالت‬ ‫وتوسعه در حال حاضر ‪ 317‬نماینده در مجلس ترکیه دارد‪ ،‬این‬ ‫میزان برای پیشبرد اهداف رجب طیب اردوغان مبنی بر تغییر‬ ‫قانون سیاسی این کشــور از پارلمانی به ریاستی کافی نیست‪.‬‬ ‫طبق قانون اساسی ترکیه برای تغییر قانون اساسی تنها دو راه‬ ‫وجود دارد‪ .‬یا حزب حاکم باید تعــداد ‪ 330‬نماینده در مجلس‬ ‫داشته باشد تا اینکه رفراندوم برگزار شــود‪ .‬در رفراندوم اگر ‪51‬‬ ‫درصد مردم قبول کردند این قانون مصوب می شــود‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر اگــر ‪ 367‬نماینده مجلــس موافقت خود بــا تغییر قانون‬ ‫اساســی را اعالم کنند‪ ،‬دیگر نیازی به برگزاری رفراندوم نیست‬ ‫و قانون اساسی تغییر می کند‪ .‬بنابراین اگر اردوغان بخواهد از‬ ‫هر دو مسیر موجود برای تغییر سیستم ریاستی اقدام کند باید‬ ‫نماینده های احزاب دیگر را راضی کند تا به نتیجه برسد‪ .‬باتوجه‬ ‫بهفضایسیاسیکنونیترکیهمحتمل ترینگزینهایناستکه‬ ‫حزب عدالت و توسعه برای رسیدن به خواسته خود با نمایندگان‬ ‫حزب حرکت ملی مذاکراتی داشته باشد تا بتواند رفراندوم برگزار‬ ‫کند‪.‬زیرادرشرایطفعلیگزینهدومیعنیراضیکردن‪ 50‬نماینده‬ ‫مجلس برای موافقت با تغییر قانون اساســی بــدون برگزاری‬ ‫رفراندوماصالمحتملنیست‪.‬‬ ‫با این وجود در حالی که دولت ترکیه درگیر مسائل بسیار‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و سیاســی درون کشور اســت اما به نظر‬ ‫می رسد که درون حزب حاکم انشــعاباتی به وجود امده است‪.‬‬ ‫چون برخی از شــخصیت های حــزب عدالت و توســعه اخیرا‬ ‫اظهارنظرهایی کردند که موجب افزایش تنش ها در این حزب‬ ‫شده اســت‪ .‬به عنوان مثال عبدالله گل از ماندن در این حزب‬ ‫پا پس کشــیده و اختالفات درون حزب افزایش یافته اســت‪.‬‬ ‫بنابراین از بنیانگذاران حزب عدالت و توسعه تنها اردوغان باقی‬ ‫مانده است و مابقی از شــیوه دولت داری او نارضایتی بسیاری‬ ‫دارند‪ .‬به این دلیل و دالیل دیگر ترکیه ابســتن مسائل بسیاری‬ ‫است‪.‬به خصوصانکهبحثتعطیلیرسانه هاوافزایشفشارها‬ ‫به فعاالن مدنی در این کشــور موجب افزایش تنش ها خواهد‬ ‫شد و ارامشــی نیز در این کشــور وجود ندارد و نخواهد داشت‪.‬‬ ‫به خصوص انکه پ ک ک نیز اعالم مبارزه کرده اســت این در‬ ‫حالی است که شیوه مبارزاتی این گروه تغییر کرده و پایگاه های‬ ‫انهاافزایشیافتهاست‪.‬برایناساسایندهسیاستداخلیترکیه‬ ‫نشانی از ارامش ندارد‪.‬‬ ‫به دلیل افزایش تنش ها در داخل به نظر می رسد رویکرد‬ ‫دولت ترکیه در سیاســت خارجی کاهش تنش ها و به کارگیری‬ ‫رویکرد منعطف تر باشــد‪ .‬به خصوص انکه نخست وزیر ترکیه‬ ‫اخیرا اعالم کرده اســت که مســاله مــا در خصوص ســوریه‬ ‫تنها رفتن بشــار اســد نیســت‪ .‬این موضوع نشــان دهنده ان‬ ‫اســت که ترکیه قصد دارد در سیاســت خارجی خــود تغییراتی‬ ‫را ایجاد کند‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اک پارتی سوار موج ناامنی شد‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫حسین پاشایی درگفت وگو با مثلث‬ ‫با توجه به پیروزی قاطع حزب عدالت و توســعه‬ ‫در انتخابات یکــم نوامبر‪ ،‬ارزیابی شــما از نگاه‬ ‫جامعه شناختی چیست؟‬ ‫انتخابات هفتم ژوئن در طول ‪13‬ســالی که حزب‬ ‫عدالت و توســعه در اقتدار بود نقطه عطف و زنگ خطری‬ ‫برای این حزب بود‪ .‬زیرا این حزب در سال ‪ ٢٠١٤‬با حرکت‬ ‫عظیمی که انجام داد رهبــر کاریزماتیک خود را راهی کاخ‬ ‫ریاست جمهوری کرد و این حزب به دست احمد داووداوغلو‬ ‫نخست وزیر ترکیه که تجربه رهبری چندانی نداشت‪ ،‬سپرده‬ ‫شد‪ .‬در همان زمان بر اساس نظرسنجی هایی که انجام شد‪،‬‬ ‫این زنگ خطر به صدا درامد و بر همین اساس کمپین های‬ ‫انتخاباتــی را رجب طیب اردوغــان رئیس جمهور ترکیه بر‬ ‫خالف قوانین مربوطه به دست گرفت‪ .‬در این میان بحث‬ ‫تغییرسیستمترکیهازپارلمانیبهریاست جمهوریمهمترین‬ ‫بحثی بود که در کمپین ها مطرح می شد‪ ،‬ولی همانطور که‬ ‫نظرســنجی ها مطرح کرده بودند حزب عدالت و توسعه در‬ ‫انتخابات هفتم ژوئن دچار بزرگ ترین شکست خود شدند‪.‬‬ ‫پس از این اتفــاق از انجایی که حزب اک پارتی یک‬ ‫حزب پراگماتیستی است‪ ،‬از فردای اعالم نتایج انتخابات‪،‬‬ ‫نظرســنجی هایی را در درون حزب و در میــان مردم انجام‬ ‫دادند و از همــان روز حتی برخی از اعضــای حزب اعالم‬ ‫کردند که پیام انتخابات هفتم ژوئن را دریافت کرده اند‪.‬‬ ‫همچنین در درون حزب دو گروه به وجود امد که اولین‬ ‫گروه طرفدار ائتالف بودند و دومین گروه همانند اردوغان‬ ‫هنوز ســودای حکومت تک حزبی را در سر می پروراندند‪.‬‬ ‫البته در این باره باید این نکته را مورد توجه قرار داد که ترکیه‬ ‫تجربه خوبی از حکومت های ائتالفی نداشــته اســت‪ .‬در‬ ‫‪4‬‬ ‫حزب محبوب رجب طیب‬ ‫اردوغان رئیس جمهــور ترکیه‬ ‫توانست در انتخابات اخیر این‬ ‫کشــور به پیروزی چشمگیری‬ ‫دســت یابــد ؛ پیــروزی ای که‬ ‫حتی شــرکت های نظرسنجی‬ ‫نتوانستندپیش بینیکنند‪،‬برهمین اساسپسازاعالم‬ ‫نتایج انتخابات‪ ،‬رسانه های داخلی و خارجی تحلیل های‬ ‫بسیاری درباره چگونگی دســتیابی حزب حاکم به این‬ ‫پیروزی مطرح کرده و می کنند‪ ،‬در این میان بسیاری بر‬ ‫این باورند که اردوغان توانســت بر اساس نظریه گریز‬ ‫از ازادی ارای از دست رفته خود را بار دیگر به دست اورد‬ ‫اما حسین پاشایی کارشناس مسائل ترکیه در گفت وگو‬ ‫با مجله مثلث اگرچه معتقد است که اک پارتی به خوبی‬ ‫توانســت ســوار بر موج ناامنی ایجاد شــده در کشور‬ ‫به پیروزی برســد اما دلیل اصلی این اســت کــه در این‬ ‫انتخابات مردم ترکیه به این نتیجه رسیدند که به جای‬ ‫اینکه یک دولت ضعیف ائتالفی داشته باشند‪ ،‬خواستند‬ ‫که یک دولت مقتدر تک حزبی بر سر کار اید‪.‬‬ ‫نهایت حزب عدالت و توسعه که در طول این ‪ ١٣‬سال قدرت‬ ‫را به صورت مطلق در دست داشت‪ ،‬به هیچ وجه راضی نشد‬ ‫که قدرت را با یک حزب ان هم مخالف خود تقسیم کند‪.‬‬ ‫از دیگــر اتفاق های ایــن دوره پنج ماهــه می توان‬ ‫به کنار گذاشــته شــدن روند مذاکرات صلح و از سرگیری‬ ‫درگیری های مســلحانه از ســوی نیروهای حزب کارگران‬ ‫کردستان (پ‪.‬ک‪.‬ک) اشاره کرد‪ .‬دو انفجار بزرگ در ترکیه‬ ‫و کشته شدن بیش از صد نفر از شهروندان و ورود جنازه های‬ ‫سربازان این کشور به شهرهای مختلف در میان مردم ترکیه‬ ‫یک فضای روانی ناامنی ایجاد کرد‪ ،‬البته حزب حاکم هم‬ ‫توانست روی این موج ناامنی ایجاد شده بنشیند‪.‬‬ ‫با توجه به اظهارات شما می توان گفت که حزب‬ ‫حاکم برای پیروزی قاطع در انتخابات یکم نوامبر‬ ‫از سیاست جنگ و ناامنی استفاده کرده است؟‬ ‫بســیاری از تحلیلگــران داخلــی و خارجی براین‬ ‫باورند‪ ،‬اما من چنین اعتقادی ندارم‪ .‬ماباید جامعه ترکیه را‬ ‫از نگاه جامعه شناختی مورد بررسی قرار دهیم‪ .‬این جامعه‬ ‫شکاف هایی دارد که اگر یک دولت متمرکز و قوی نداشته‬ ‫باشد این شــکاف ها عمیق تر و بیشتر مشــهود می شوند‪.‬‬ ‫اگرچه حزب عدالت و توسعه از شکاف ها و فضای به وجود‬ ‫امده استفاده کرد اما نمی توان گفت که این فضای ناامنی‬ ‫از سوی اردوغان و حزب حاکم مهندسی و سازماندهی شده‬ ‫است‪ .‬به عبارت دیگر اشتباه است که تصور کنیم اردوغا ن‬ ‫جامعه را به اشــوب و نا ارامی کشــاند تا از قبل ان بتواند به‬ ‫پیروزی دست یابد‪.‬‬ ‫ایا می توان عملکرد اردوغان و حزب اک پارتی را‬ ‫بر اساس نظریه گریز از ازادی اریک فروم مورد‬ ‫تجزیه و تحلیل قرار داد؟‬ ‫در درجه اول باید این نکتــه را مورد توجه قرار دهیم‬ ‫که در میان کشورهای خاورمیانه‪ ،‬ترکیه ازادی نسبتا مناسبی‬ ‫دارد‪ .‬دولت این کشور توانست با یک سازمان تروریستی که‬ ‫حتیازسویکشورهایاروپاییوامریکاییتروریستیشناخته‬ ‫می شود‪،‬واردمذاکرهشدوتوافقیراامضاکرد‪.‬احزابمخالف‬ ‫می توانند به راحتی علیه یکدیگر اظهارنظر کنند و حتی حزب‬ ‫حاکمرابهقتلمردممتهمکردند‪،‬درکمترجایدنیامی توان‬ ‫اینگونه اظهارات راشــنید‪ .‬در واقع جامعه ترکیه یک جامعه‬ ‫محافظه کاریاستکهحزبعدالتوتوسعهبه عنوانبرایند‬ ‫واقعیانتوانستهاست‪ ١٣‬سالحکومتکند‪.‬‬ ‫گفته می شــود که حزب عدالت و توسعه اگر چه‬ ‫در ســال های اخیر از ارمان های خود دور شــده‬ ‫اســت اما پایگاه اجتماعی خود را دارنــد که این‬ ‫افراد زمانی که این زنگ خطر را شنیدند که ممکن‬ ‫است اک پارتی از دستیابی به قدرت مطلق ناکام‬ ‫بماند‪ ،‬به ایــن حزب رای دادند‪ ،‬ارزیابی شــما در‬ ‫این باره چیست؟‬ ‫اینکه حزب عدالت و توســعه کمــی از ارمان ها و‬ ‫اهداف خود دور شده است‪ ،‬شــکی وجود ندارد اما به نظر‬ ‫می رســد که در این انتخابات مــردم ترکیه بــه این نتیجه‬ ‫رسیدند که به جای اینکه یک دولت ضعیف ائتالفی داشته‬ ‫باشند‪ ،‬خواستند که یک دولت مقتدر تک حزبی بر سر کار‬ ‫اید‪ .‬از سوی دیگر هیچ یک از احزاب مخالف از ملی گرایان‬ ‫گرفته تا سکوالر ها هنوز اقتدار الزم را به دست نیاورده اند‪.‬‬ ‫با توجه به اظهارات شــما می توان به این نتیجه‬ ‫رسید که در میان احزاب دیگر رقیب جدی به حد‬ ‫و اندازه رجــب طیب اردوغان وجود نــدارد و این‬ ‫می تواند یکی از دالیل پیروزی حزب محبوب وی‬ ‫در انتخابات باشد؟‬ ‫این مساله یکی از واقعیت های تلخ جامعه ترکیه‬ ‫اســت که هیچ یک از احزاب مخالف رقیبی در حد و اندازه‬ ‫اردوغان چــه از نظــر ایدئولوژیکــی و چه از نظــر پایگاه ‬ ‫اجتماعی ندارد‪ .‬در همین راســتا می توان به این مســاله‬ ‫اشاره کرد که کم نیستند کســانی که در داخل حزب حاکم ‬ ‫مخالف اردوغان هستند‪ .‬اما چون کســی به اندازه وی در‬ ‫میان توده های مختلــف مردم محبوبیت ندارد‪ ،‬ســکوت‬ ‫می کنند‪ .‬رجب طیب اردوغان خود را همتراز مصطفی کمال‬ ‫اتاتورک می داند و برخــی از طرفــداران وی او را اتاتورک‬ ‫مسلمان می نامند‪.‬‬ ‫پیش به سوی رفرم‬ ‫عدالت و توسعه به سراغ بهبود وضعیت اقتصادی می رود‬ ‫احمد مرجانی نژاد‬ ‫پژوهشگر مسائل ترکیه‬ ‫‪5‬‬ ‫دارنــد از حزب عدالت و توســعه حمایت کردند‪ .‬از ســوی‬ ‫دیگر ایــن حزب هوشــمندانه فهرســت هایش را طی این‬ ‫پنج ماه تغییر داد‪ ،‬روند صلح بــا اکراد را متوقف کرد و علیه‬ ‫پک ک نیز حمله نظامی انجــام داد تا موجب برانگیختن‬ ‫ ‬ ‫احساسات ناسیونالیست‪‎‬ها شود‪ .‬نمادهایی از دستگیری‬ ‫عوامل مرتبط بــا داعش را به مردم نمایــش داد و عملیات‬ ‫برون مرزی را تبلیغ کرد و توانست به این ترتیب ارای مردم‬ ‫را به سمت خود جذب کند‪ .‬مردم ترکیه در انتخابات نخست‬ ‫‪ 60‬درصد به احزاب مخالف رای داده بودند و انتظار داشتند‬ ‫که یک حکومت ائتالفی تشکیل شود اما از انجایی که این‬ ‫احزاب نخواستند یا نتوانستند ائتالف کنند یک امتیاز برای‬ ‫عدالت و توسعه شد تا مطرح کند که احزاب مخالف توانایی‬ ‫مدیریت تشکیل دولت را ندارند‪.‬‬ ‫حزب عدالت و توســعه پس از پیــروزی در انتخابات‬ ‫اعالم کرد که نخســتین هدفش تغییر قانون اساســی از‬ ‫پارلمانی به ریاستی است‪ .‬البته با این تعداد ارای کسب شده‬ ‫نمی تواند به تنهایــی چنین هدفی را محقــق کند و مجبور‬ ‫است با احزاب دیگر به ویژه با حرکت ملی گرا ائتالف کند و‬ ‫همه پرسی انجام دهد تا بتواند قانون اساسی را تغییر دهد‪.‬‬ ‫اما در سیاست داخلی این حزب قطعا تجربه تلخ انتخابات‬ ‫‪ 17‬خرداد را مدنظر دارد و ســعی خواهد کرد گشایش های‬ ‫اقتصادی ‪ -‬رفاهی جامعه را بیشتر مورد توجه قرار دهد‪ .‬اما‬ ‫این مساله که اســاس عملکرد حزب تغییر کند بعید به نظر‬ ‫می رسد و فقط در سطح رفورم هایی در سیاست داخلی اقدام‬ ‫خواهد کرد‪ .‬در حوزه سیاســت خارجی نیز مانند دوره های‬ ‫پیشــین در بلوک هایی که عضویــت دارد فعالیت هایش را‬ ‫ادامه خواهد داد‪ .‬حساسیت و خط قرمز ترکیه در برهه فعلی‬ ‫مساله کردهاست و در این خصوص به دنبال موقعیت است‬ ‫تا از فرصت ها اســتفاده کند‪ .‬همچنان که االن با برخی از‬ ‫کشورهای حوزه خلیج فارس همسو شده و فشار می اوردند‬ ‫تا طرح های منطقه ای پرواز ممنوع از طریق امریکا اعمال‬ ‫شــود‪ .‬ولــی در کل سیاســت های ترکیه تغییــر ان چنانی‬ ‫نخواهد کرد و فقط ممکن است تغییرات جزئی و تاکتیکی‬ ‫را به اجرا بگذارد‪ .‬در حال حاضر حزب عدالت و توســعه با‬ ‫نتیجه انتخابات اخیر تا ‪ 4‬ســال دیگر تضمیــن کرد که به‬ ‫حکومتداری ادامه دهد‪ .‬اما مسلما جهت رضایت مردم‪ ،‬به‬ ‫مسائل اقتصادی بهای بیشتری خواهد داد چراکه نارضایتی‬ ‫اول مردم بحث‪‎‬های اقتصادی اســت‪ .‬این در حالی است‬ ‫که با وجود امنیت و ثبات‪ ،‬ارتقای اقتصادی نیز امکانپذیر‬ ‫خواهد شــد و در وهله بعد در خصوص ازادی‏های مدنی و‬ ‫اجتماعی نیز رفور ‪‎‬م‏هایی را انجام خواهد داد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ترکیه نوین توســط اتاتورک بر مبنــای غرب گرایی و‬ ‫ناسیونالیسم قومی بنیاد گذاشته شده و ترک بودن مهمترین‬ ‫ویژگی هویت ان محســوب می شــود‪ .‬بنابراین کردهای ‬ ‫دیگر هویت ها از جمله اکراد و علویان مورد ســرکوب قرار‬ ‫گرفته اند‪ .‬بیگانگی ســایر هویت هــا در جامعــه ترکیه به‬ ‫شــکل اقدامات اعتراضی و خشــونت بار نمــود پیدا کرده‬ ‫است‪ .‬بنابراین می توان جمهوری الئیک ترکیه را کشوری‬ ‫چند تکه توصیف کرد زیرا اختالفــات غیر قابل حلی میان‬ ‫نهادهای سیاسی غربی و بنیان های فرهنگی اسالمی در‬ ‫جامعه این کشور وجود دارد‪ .‬به طور کلی باید توجه داشت‬ ‫که ازادی موجب مشارکت بیشتر در انتخابات می شود اما در‬ ‫جامعه ترکیه‪ ،‬جامعه ای که در گام های نخست دموکراسی‬ ‫به ســر می برد چنین حالتی وجــود نــدارد و دالیل افزایش‬ ‫ارای غیر منتظره حزب عدالت و توســعه بــر محور ازادی‬ ‫مردم نبود‪ .‬فاکتورهــا و عوامل دیگــری در افزایش ارای‬ ‫حزب حاکم ســهیم بودند که برای بررسی انها نخست باید‬ ‫عوامل شکســت این حزب را در انتخابات خرداد ماه سال‬ ‫‪ 1394‬بیان کرد‪.‬‬ ‫از جمله عواملی که باعث شد حزب عدالت و توسعه‬ ‫بعــد از ‪ 12‬ســال نتواند در انتخابــات خــرداد ‪ 94‬یا همان‬ ‫‪ 7‬ژوئن ‪ 2015‬میــادی‪ ،‬به ارای مورد نظر دســت نیابد‪،‬‬ ‫بحث کردهاست‪ .‬ترکیه در جریان کوبانی هیچ تالشی برای‬ ‫نجات کســانی که در دام داعش گرفتار شده بودند انجام‬ ‫نداد‪ ،‬بلکه با حمایت های غیرمســتقیم از تروریست ها در‬ ‫نظر داشت که کوبانی به دست داعش و دیگر تروریست ها‬ ‫بیفتد‪ .‬بنابراین جامعه کرد در ایــن برهه با انتقاد از عملکرد‬ ‫حزب عدالت و توســعه ارای خود را به حــزب دموکراتیک‬ ‫خلق ها دادنــد‪ .‬دومین عامل‪ ،‬علوی هــا بودند‪ .‬زیرا طرح‬ ‫گشــایش برای علوی ها به رغم شــعارهایی که حزب داده‬ ‫بــود‪ ،‬ناکارامد بود و همچنــان هویت علوی هــا در جامعه‬ ‫ســرکوب می شــدند و یا مطالبات شــان براورده نمی شد‪.‬‬ ‫کردها و علوی ها در ترکیه جمعیتی حدود ‪ 30‬میلیون نفر را‬ ‫شامل می شوند‪ .‬مساله دیگر به نقض قانون اساسی توسط‬ ‫اردوغــان در انتخابات مربــوط می شــود‪ .‬ا و در انتخابات‬ ‫خیلی مداخله کرد‪ ،‬در حالی که بر اساس قانون اساسی در‬ ‫انتخابات رئیس جمهور یا نخست وزیر باید شخص مستقلی‬ ‫باشــد اما اردوغان در انتخابات به مثابــه بلندگوی حزبش‬ ‫فعالیت های بســیاری انجام داد‪ .‬افشای فسادهای مالی‬ ‫نزدیکان اردوغان و وزرای حکومت از دیگر مسائلی است‬ ‫که بر نتیجه انتخابات ترکیه تاثیر داشت‪ .‬قضیه گزی پارک‬ ‫نیز منجر به ان شــده بود که اوضاع اجتماعی جامعه برهم‬ ‫ریزد و سرمایه های خارجی از ترکیه خارج شوند‪ .‬حدود ‪10‬‬ ‫میلیارد ســرمایه خارجی پس از ان حــوادث از ترکیه خارج‬ ‫شد و فشــاری که بر مطبوعات ترکیه وارد شد نیز اثار منفی‬ ‫بر جامعه برجای گذاشت‪ .‬این مســائل نارضایتی هایی را‬ ‫از حزب حاکم برجای گذاشــت و منجر به ان شد که حزب‬ ‫عدالت و توســعه نتوانــد در انتخابــات ارای الزم را برای‬ ‫تشکیل دولت تک حزبی کسب کند‪.‬‬ ‫حال سوال اینجاســت که چه اتفاقی افتاد که همین‬ ‫حزب در انتخابات پنج ماه بعد به ارایی دست یافت که حتی‬ ‫رهبران حزب نیز انتظار نداشتند ؟‬ ‫یکــی از پایه هــای اصلی مطــرح در عرصــه روابط‬ ‫بین الملل‪ ،‬فوبیا یا ایجاد ترس اســت‪ .‬وقتی در جامعه ای‬ ‫ایجاد ترس می شود‪ ،‬ثبات‪ ،‬استقرار و امنیت تحت الشعاع‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬بــه نظر من افزایش ارای عدالت و توســعه‬ ‫یک اتفاق نبود‪ ،‬بلکه یک مدیریت هوشــمندانه از ســوی‬ ‫حزب عدالت و توسعه بود ‪ .‬زمان میان دو انتخابات و ظرف‬ ‫پنج ماه ســه انفجار مهیب در ترکیه اتفاق می افتد که طی‬ ‫ان ‪ 40‬نفر کشــته و هزاران نفر نیز زخمی شدند‪ .‬همچنین‬ ‫در این پنج ماه‪ 40 ،‬خبرنگار و روزنامه نگار بازداشت و زندانی‬ ‫شدند‪ .‬در واقع حزب عدالت و توسعه استراتژی اش را تغییر‬ ‫داد‪ .‬این حزب فضایی را به وجود اورد تا افکار عمومی را از‬ ‫طریق بزرگنمایی خطرات و چالش های امنیتی به وســیله‬ ‫اعمال فشار امنیتی بر کردها و علوی ها بترسانند‪ .‬در عین‬ ‫حال فضایی به وجود امد تا به طور غیر ضمنی اعالم شــود‬ ‫که احزاب و گروه های سیاسی از جمله حزب دموکراتیک‬ ‫پک ک غیرقانونی‬ ‫خلق ها به دلیل درگیری یا وابستگی به ‬ ‫اعالم شــوند‪ .‬بنابراین ایــن حزب مجبور شــد که در الک‬ ‫دفاعی فــرو رود و تبلیغات انتخاباتــی اش را محدود کند‪.‬‬ ‫از دیگر دالیــل پیروزی حزب عدالت و توســعه این بود که‬ ‫بخش خاکستری افکار عمومی را که یا نمی خواستند رای‬ ‫دهند یا مردد بودند را با تشویق های اجتماعی و اقتصادی‬ ‫جذب خود کرد‪.‬‬ ‫البته حوادث شمال ســوریه و تبلیغاتی مبنی بر اینکه‬ ‫اینها با ایجاد کانتون ها می خواهنــد در ترکیه نیز کردها را‬ ‫مستقل کنند مردم را بسیار ترســاند و به مردم القا کردند که‬ ‫اگر سیاســت خارجی حزب عدالت و توســعه نباشد چنین‬ ‫حوادثــی در ترکیه نیــز پیش خواهــد امد و این کشــور به‬ ‫سمت تجزیه می رود‪ .‬به این ترتیب از طریق حمله نظامی‬ ‫پک ک و تشــییع جنازه کســانی که به دست نیروهای‬ ‫به ‬ ‫پ ک ک کشــته شــده بودند‪ ،‬احساســات ناسیونالیستی‬ ‫مردم را باال بردنــد‪ .‬بنابراین ناسیونالیســت های ترکیه که‬ ‫همواره به حــزب ملی گــرا رای می دانند بسیاری شــان به‬ ‫عدالت و توسعه رای دادند و این حزب توانست با تحریک‬ ‫احساسات ناسیونالیســتی مردم ترکیه ‪ 40‬کرسی ان حزب‬ ‫را به خود اختصاص دهد‪ .‬همچنین حزب حاکم از تمامی‬ ‫ امکانات حکومتی برای تبلیغات ســود بــرد‪ .‬در عین حال‬ ‫ســرمایه گذاران خارجــی و دو انجمن صاحبــان صنایع و‬ ‫کارفرمایان ترکیه که تمام بخش اقتصاد و تولید را در اختیار‬ ‫بین الملل‬ ‫‪53‬‬ ‫راهبرد امریکا؛ توازن قوای جدید‬ ‫ایاالت متحده امریکا می خواهد با عصر مداخله مستقیم نظامی در خاورمیانه خداحافظی‬ ‫کند‪ ،‬از همین رو راهبرد امریکا برقراری موازنه قدرت از طریق نیروهای منطقه ای اســت‪ .‬در این‬ ‫میان نیروی زمینی قدرتمند ایران به یک معضل راهبردی برای تحقق این سیاست امریکایی در‬ ‫امده است‪ .‬به همین دلیل اوباما و دستیارانش تصمیم گرفته اند از طریق اعمال فشار بر کشورهای‬ ‫عربی تقویت نیروی زمینی این بازیگران را در دستور کار قرار دهند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سیگنال هایخصمانه‬ ‫چراکارترخواستارتقویتنیرویزمینی‬ ‫اعراب در برابر ایران شد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ادعاهــای پوشــالی مقام هــای امریــکا و «ایــران‬ ‫هراســی» انها پایان ندارد؛ حتــی با انکــه در مذاکرات‬ ‫هســته ای به صلح امیز بودن برنامه های هسته ای ایران‬ ‫اذعان کرده و تحریم های اقتصــادی ظالمانه خود را هم‬ ‫پایان می دهند‪ .‬امریکا که مســئوالن ان روزگاری را به یاد‬ ‫نمی اورند که درگیر جنگ افروزی در کشــورهای مختلف‬ ‫نبوده باشند‪ ،‬از ایران انتقاد می کنند که هیچ گاه یک جنگ‬ ‫را شروع نکرده و فقط در راستای دفاع از مرزهای خود توان‬ ‫بازدارندگی خود را در چارچوب اصول و قوانین بین المللی‬ ‫گسترش می دهد‪.‬‬ ‫اشــتون کارتر‪ ،‬وزیر دفاع امریکا به تازگی گفته که‬ ‫دلیل نفوذ ایران در منطقه‪ ،‬حضور نظامی زمینی اســت و‬ ‫از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس انتقاد کرده است‬ ‫که به اندازه کافی برای گســترش نفوذشان در سوریه و‬ ‫عراق تالش نمی کنند‪ .‬اقای کارتــر در گفت وگو با مجله‬ ‫امریکایــی اتالنتیک گفته اســت‪« :‬اگــر به دنبال دلیل‬ ‫افزایش نفوذ ایرانی ها باشــید‪( ،‬می بینیــد) انها در بازی‬ ‫حضور دارنــد‪ ،‬روی زمین‪ .‬او گفته اســت کــه امریکا از‬ ‫این حضور ایران خشنود نیســت و در عین حال از بعضی‬ ‫کشــورهای حاشــیه خلیج فارس انتقاد کرده است که به‬ ‫جای حضور زمینی «در ارتفاع ‪ ۳۰‬هزار پایی هســتند‪».‬‬ ‫کارتر‪ ،‬حــدود ‪ 10‬روز پیش هم در مصاحبــه ای با پایگاه‬ ‫خبری اتالنتیک گفت که کشــورش با رژیم صهیونیستی‬ ‫برای مقابلــه با انچه بــه ادعــای وی «اقدامات مخرب‬ ‫ایران» در منطقه اســت‪ ،‬همکاری می کند‪ .‬وی با اشاره‬ ‫به ســفر وزیر جنگ رژیم صهیونیســتی به منطقه گفت‪:‬‬ ‫«ما باید به سمت فعالیت های مشترکی که داریم حرکت‬ ‫کنیم‪ ،‬به ویژه دربــاره ایران و این به معنــای همکاری با‬ ‫یکدیگر برای مقابله با اقدامات مخرب انها در منطقه که‬ ‫برای ما به اندازه اسرائیل نگران کننده است‪».‬‬ ‫ سخنان یک بام و دو هوا‬ ‫اما ایــن ادعاهــا‪ ،‬تنها ســخنان واهــی مقامات‬ ‫امریکایــی نیســت و انها در ایــن زمینه هم ســابقه ای‬ ‫طوالنــی دارند‪ .‬روســای جمهــور و مســئوالن نظامی‬ ‫امریــکا همــواره ایــران را متهــم بــه مــواردی مانند‬ ‫«تروریســم و جنگ افــروزی» کرد ه انــد‪ ،‬در صورتی‬ ‫که تاریــخ معاصــر جهــان سرشــار از جنایــات انها و‬ ‫متحدا ن شان است‪ .‬کافی اســت به جنگ هایی توجه‬ ‫کنیم که امریکا انها را بــا بهانه هایی واهی مانند مبارزه‬ ‫با تروریسم و جنگ شروع کرده است‪ :‬حمله به ویتنام‪،‬‬ ‫عراق‪ ،‬افغانســتان و دخالت در امور کشــورهایی مانند‬ ‫فلسطین‪ ،‬یمن و ســوریه تنها چند مورد از د ه ها جنگی‬ ‫اســت که امریکا در انها حضور داشته است‪ .‬از طرفی‬ ‫متحدان ایــن کشــور هــم در جنگ طلبــی‪ ،‬کوتاهی‬ ‫نمی کننــد‪ .‬رژیم صهیونیســتی در فلســطین‪ ،‬لبنــان و‬ ‫بین الملل‬ ‫ امریکا و متحدانش‪ ،‬پولشان را‬ ‫صرف خرید سالح می کنند‬ ‫هر ساله‪ ،‬موسسات و نهادهای بین المللی مختلف‬ ‫اماری از بودجه نظامی کشورهای مختلف منتشر می کنند‪.‬‬ ‫نکته ای که در امارهای سال های مختلف این موسسات‬ ‫و نهادها ثابت مانده اســت‪ ،‬ســرمایه گذاری سنگین این‬ ‫کشــور و متحدانش بر تجهیزات نظامی اســت که بیشتر‬ ‫انها هم برای حمله به کشــورهای دیگر استفاده می شوند‬ ‫و بنا به گفتــه اشــتون کارتــر‪ ،‬جنگنده های پیشــرفته و‬ ‫موشــک های هوا به زمین هســتند‪ .‬عربســتان سعودی‬ ‫یکی از کشــورهایی اســت که بنابر امارهــای بین المللی‬ ‫بزرگتریــن خطــر منطقه ای محســوب می شــود‪ .‬بودجه‬ ‫نظامی این کشور پادشاهی براســاس امارهای «موسسه‬ ‫بین المللی مطالعات اســتراتژیک» بیــش از ‪ 80‬میلیارد‬ ‫دالر در ســال ‪2014‬م بوده و از این نظر در جایگاه ســوم‬ ‫جهان قرار گرفته اســت؛ یعنی باالتر از کشورهایی مانند‬ ‫روسیه‪ ،‬انگلستان‪ ،‬فرانســه‪ ،‬ژاپن‪ ،‬المان‪ ،‬ایتالیا و حتی‬ ‫رژیم اشــغالگر قدس‪ .‬نکته جالب ان است که درامدها و‬ ‫تولید ناخالص داخلی عربستان نســبت به کشورهای نام‬ ‫برده شده بسیار پایین تر است و این به معنای ان است که‬ ‫شهروندان عربستانی باید هزینه جنگ طلبی شاهزاده های‬ ‫خود را بپردازند‪.‬‬ ‫ ناتوانی امریکا برای حل مشکالت منطقه‬ ‫امریکا برای شــروع جنگ های خــود در خاورمیانه‬ ‫همواره گفته اســت که هدفش اســتقرار صلح اســت‪ .‬با‬ ‫این حال‪ ،‬نــه تنها نتوانســته امنیت منطقــه را حفظ کند‪،‬‬ ‫بلکه باعث اشــوب های گســترده تر و ظهــور گروه های‬ ‫افراطی مانند داعش هم شــده اســت؛ این موضوع فقط‬ ‫یک ادعا نیست و اکنون براســاس گفته نیویورک تایمز و‬ ‫واشنگتن پست و بسیاری از رســانه های امریکایی دیگر‪،‬‬ ‫باور عمومی شــهروندان امریکا بر ان که سیاســت های‬ ‫نادرســت بوش در عراق (از جملــه بعثی زدایی در دولت و‬ ‫انحالل ارتش بعث) باعث به وجود امدن گروه هایی مانند‬ ‫داعش شده است‪.‬‬ ‫ایــن وضعیــت در ســوریه هم مصــداق داشــته و‬ ‫دخالت های انها باعث وخیم تر شــدن اوضاع شده است‪.‬‬ ‫تا جایی که نمی توانند چاره ای برای مشکالت خود در این‬ ‫کشورها پیدا کنند و دســت به دامن ایران شده اند‪ .‬اکنون‬ ‫زمان ان اســت که ایران با «حضور مستشــاری» خود در‬ ‫عراق و سوریه‪ ،‬منطقه را به ارامش دعوت کند‪ .‬با این وجود‬ ‫همچنان ادعاهای پوشالی مسئوالن امریکایی ادامه دارد‪.‬‬ ‫ واکنش مقام های ایرانی‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سوریه و عربستان و امارات در کشــور یمن مصادیقی‬ ‫برای این ادعا هستند‪.‬‬ ‫بر خــاف امریــکا و متحدانــش‪ ،‬ایــران همواره‬ ‫حسن نیت خود را در اختالف های بین المللی نشان داده‬ ‫است‪ .‬ایران کشوری است که هیچ گاه یک جنگ را اغاز‬ ‫نکرده و بودجه نظامی خــود را هم بر تقویت توان دفاعی‬ ‫متمرکز کرده اســت‪ .‬جای تعجــب دارد که چــرا امریکا‬ ‫و کشــورهای حاشــیه خلیج فارس بایــد از تقویت نیروی‬ ‫دفاعی ایران نگران باشــند‪ .‬کشــورهای عربی تا جایی‬ ‫پیش رفتنــد که حتی بارها از روســیه درخواســت کردند ‬ ‫ســامانه موشــکی «اس‪ »300‬خود را به ایــران تحویل‬ ‫ندهد؛ درخواست بیجایی که باعث شــد روس ها باز هم‬ ‫بر صلح امیز بودن برنامه های نظامــی ایران تاکید کنند‪:‬‬ ‫اعراب مگر قصد حمله به ایران را دارند که از فروش اس‬ ‫‪ 300‬نگرانند؟‬ ‫مقامات نظامــی امریکا هنــوز نیاموخته اند که صلح‬ ‫از راه صلــح به دســت می ایــد و نــه از راه جنــگ! با این‬ ‫حال‪ ،‬خوشــبختانه هیچ گاه اظهارات مداخله جویانه انها‬ ‫بدون پاســخ نمانده است‪ .‬ســردار سرلشــکر سیدحسن‬ ‫فیروزابادی رئیس ســتاد کل نیروهای مســلح جمهوری‬ ‫اســامی ایران در واکنش بــه اظهارات اخیــر وزیر دفاع‬ ‫امریکا مبنی بر اینکــه دلیل نفوذ ایــران‪« ،‬حضور نظامی‬ ‫زمینی» است اظهار داشت‪« :‬ایران اسالمی با هیچ یک‬ ‫از کشــورهای همســایه خود اختالف ســرزمینی و منافع‬ ‫ملی نــدارد و با تمام این کشــورها نیز روابــط دیپلماتیک‬ ‫ برقرار است‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه وزیر دفاع امریکا زیاده گویی کرده و‬ ‫خارج از اندازه خود حرف زده و منویات درونی خود را اشکار‬ ‫ســاخته اســت‪ ،‬افزود‪« :‬امریکا و هم پیمانان کاخ سفید‬ ‫میل به مسلمان کشی دارند و تروریســت های تکفیری و‬ ‫مسلمان کش در افغانستان‪ ،‬پاکســتان‪ ،‬عراق‪ ،‬سوریه‪،‬‬ ‫یمن‪ ،‬لبنان و شــمال افریقا ظاهرا میل انها را ارضا نکرده‬ ‫است بنابراین می خواهند کشورهای مســلمان را به جان‬ ‫هم بیندازند‪ ».‬رئیس ســتاد کل نیروهای مســلح تصریح‬ ‫کرد‪« :‬دشــمنان اصلــی ایــران‪ ،‬امریکا و رژیــم غاصب‬ ‫صهیونیستی هستند و اقتدار دفاعی ما برای مقابله با فتنه‬ ‫انگیزی انها است‪ ».‬عضو شورایعالی امنیت ملی کشور با‬ ‫اشاره به سیاست های خردمندانه و وحدت بخش جمهوری‬ ‫اسالمی ایران در قبال کشورهای اسالمی خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«سیاست ما درباره کشورهای همسایه و مسلمان‪ ،‬وحدت‬ ‫اسالمی‪ ،‬حفظ منافع مسلمین‪ ،‬استقالل و حاکمیت ملی‬ ‫همه انها اســت‪ ».‬فیروزابادی با تقبییح اظهــارات اخیر‬ ‫اشتون کارتر گفت‪« :‬ما اطمینان داریم سخنان وزیر دفاع‬ ‫امریکا از روی اطالعات غلط و عدم درک صحیح از مسائل‬ ‫منطقه است و راه به جایی نخواهد برد‪».‬‬ ‫سردار حسین دهقان‪ ،‬وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای‬ ‫مسلح هم در جمع گروهی از مدیران و کارکنان وزارت دفاع‬ ‫طی سخنانی با اشاره به راهبرد امریکا و رژیم صهیونیستی‬ ‫برای تداوم نا امنــی‪ ،‬جنگ و خونریــزی در منطقه گفت‪:‬‬ ‫«روزگاری امریکا و ماشــین جنگــی ان‪ ،‬دارای اهمیت و‬ ‫تاثیری بود لکن امروز حتــی بچه های کوچه و خیابان هم‬ ‫تهدیدات و چنگ و دندان نشــان دادن مسئوالن نظامی‬ ‫امریکا را به سخره می گیرند و با ان هماوردی می طلبند‪».‬‬ ‫دهقان افزود‪« :‬دیگر امریکایی ها نمی توانند چهره کریه و‬ ‫زشت تجاوزکارانه خود را زیر لباس شعارهای فریبنده پنهان‬ ‫کنند‪ ،‬این پرده ســالیانی اســت که فروافتاده و هیچ ملتی‬ ‫امریکا را خیرخواه خود نمی داند‪».‬‬ ‫وزیر دفاع گفت‪« :‬قدرت و نفوذ جمهوری اســامی‬ ‫ایران صرفــا برامده از تــوان نظامی نیســت‪ ،‬بلکه عزم و‬ ‫اراده مقابله با خوی متجاوز و ظالم نظام سلطه است که در‬ ‫احاد مردم منطقه و جهان تحت استبداد وابسته و محروم‬ ‫مانده از حقوق اولیه انســانی اســت که ســیلی بنیان کن‬ ‫در مقابل نظام ســلطه به راه انداخته و جمهوری اسالمی‬ ‫ایران این عــزم و اراده را نمایندگی می کنــد‪ ».‬دهقان در‬ ‫ادامه اظهار داشــت‪« :‬تعجب از سیستم های اطالعاتی‬ ‫پیچیده و به ظاهر قدرتمند و در همه جا حاضر امریکاست‬ ‫که هنوز در فضای ذهنی ابرقدرتی خود مسائل را دریافت و‬ ‫تجزیه و تحلیل می کنند و با ذهن علیل خود‪ ،‬مسئوالنشان‬ ‫را بــه مواضــع غیر واقعــی‪ ،‬غیر عقالیی و پرخاشــگرانه‬ ‫می کشانند‪ ».‬وی افزود‪« :‬بهتر است وزیر دفاع امریکا با‬ ‫نگاهی به گذشته عملکرد خود در این موضع مسئولیتی‪،‬‬ ‫موضع گیری های قلدر مابانه و اشتلم کننده خود را بررسی‬ ‫و من بعد عاقالنه تر و محتاط تر حرف بزند و امریکا را دچار‬ ‫دردسرهای دیگری مشابه انچه در سومالی‪ ،‬افغانستان‪،‬‬ ‫عراق و یمن گرفتار ان اســت نکند و به تحریک احساس‬ ‫کشورهای منطقه از موضع تحقیر نپردازد‪».‬‬ ‫وزیــر دفــاع خاطرنشــان کــرد‪« :‬ایشــان و همــه‬ ‫امریکایی هــا می داننــد کــه ایران اســامی با پشــتوانه‬ ‫عظیــم مردمــی و تجــارب گرانســنگ خــود در مقابله با‬ ‫تجاوزگری هــا و زیاده خواهی هــای امریــکا و همچنین‬ ‫همراهی تمام ملت های تحت ســتم‪ ،‬هیــچ گاه مرعوب‬ ‫تهدیــدات توخالــی انهــا نخواهــد شــد‪ ».‬وی افــزود‪:‬‬ ‫«مســیر مقاومــت و مقابله با نظــام ســلطه و در راس ان‬ ‫امریکا زنده اســت و هرروز مســتحکم تر و قوی تر خواهد‬ ‫شــد‪ ».‬دهقان تاکید کــرد‪« :‬ایــران اســامی خواهان‬ ‫ثبــات و امنیــت منطقــه اســت و تاکنــون هزینــه ان را‬ ‫پرداخته اســت‪ ».‬وزیر دفــاع‪ ،‬حکام منطقه را به بســتن‬ ‫بازار مصرف سالح های گران قیمت امریکایی ها دعوت‬ ‫کرد و افــزود‪« :‬ما امنیــت منطقه را در ســایه عدم حضور‬ ‫و مداخله امریــکا و قدرت های فرامنطقــه ای می دانیم‪،‬‬ ‫ایران لنگــرگاه ثبــات و امنیت پایــدار منطقــه و همراه و‬ ‫هم راســتای کشــورهایی اســت که طالب ثبات و امنیت ‬ ‫هستند‪».‬‬ ‫‪55‬‬ ‫موضوع تاکید داشته است که مزیت نســبی ایران در محیط‬ ‫منطقه ای معطوف به نیروی زمینی بوده‪ ،‬اما نقش یابی مولفه‬ ‫هویت‪ ،‬انگیزش و مفاهیم ایدئولوژیــک در تحرک نظامی و‬ ‫منطقه ای ایران نادیده گرفته شده است‪ .‬واقعیت های محیط‬ ‫منطقه ای نشان می دهد که محور اصلی موقعیت یابی ایران را‬ ‫باید «انگیزه کنش راهبردی» دانست‪ .‬نیروی زمینی به تنهایی‬ ‫چنین قابلیت هایی را دارا نبوده و صرفا در شرایطی می تواند به‬ ‫چنین توانمندی نایل شود که نیروی زمینی در اختیار اهداف‬ ‫نهضتی قرار گیرد‪ .‬اهداف نهضتی محوریت جنبش مقاومت‬ ‫در محیط منطقه ای را شکل می دهد‪.‬‬ ‫ ریشه های تحلیلی و تئوریک ضدراهبرد‬ ‫در الگوی دفاع منطقه ای امریکا‬ ‫اموزه هایامریکایی‬ ‫مزیت نسبی ایران در خاورمیانه‪ ،‬نیروی زمینی قدرتمند است‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫‪2‬‬ ‫استاددانشگاه‬ ‫جایگاه یابی ایران در سیاســت امنیتی و دفاعی امریکا‬ ‫تابعی از الگوی کنش راهبردی جمهوری اســامی در محیط‬ ‫منطقه ای است‪ .‬ایاالت متحده و کشــورهای غربی همواره‬ ‫تالش داشته اند تا اقتدار راهبردی خود را در محیط سیاسی و‬ ‫منطقه ایایرانتثبیت کنند‪.‬نقشراهبردیایراندرسال های‬ ‫‪ 1969-79‬نیــز تابعــی از ضرورت های امنیت دست نشــانده‬ ‫و قدرت ســازی ایران برای جنگ هــای نیابتی بوده اســت‪.‬‬ ‫پیروزی انقالب اســامی را می توان به عنــوان نقطه عطف‬ ‫جدیدی دانست که ایران توانست قابلیت های راهبردی خود را‬ ‫به گونه ای ارتق ا دهد که از اثرگذاری منطقه ای برخوردار باشد‪.‬‬ ‫نقش یابی ایران در فضای ژئوپلیتیکی اسیای جنوب غربی و‬ ‫خاورمیانه عربی همواره با تضادهای سیاسی‪ ،‬ایدئولوژیک و‬ ‫امنیتیکشورهایمنطقه ایبه موازاتقدرت هایبزرگروبه رو‬ ‫بودهاست‪.‬اشتونکارتروزیردفاعایاالتمتحدهدرمصاحبهبا‬ ‫ت نسبی منطقه ای‬ ‫«نشریه اتالنتیک» مبادرت به تبیین «مزی ‬ ‫ایران» کرده و بــر ضرورت های کنش راهبردی کشــورهای‬ ‫منطقه ایبرایتقویتقدرتزمینیتاکیدداشتهاست‪.‬اشتون‬ ‫کارتر در مصاحبه با نشری ه اتالنتیک بر این موضوع تاکید دارد‬ ‫که‪« :‬دلیل نفوذ نظامی ایران در منطقه را باید در قابلیت نیروی‬ ‫زمینیایراندانست‪.‬کشورهایعربیفاقدنیرویزمینیموثری‬ ‫هستند‪ .‬به همین دلیل انه ا به اندازه کافی برای ایفای نقش در‬ ‫عراقوسوریهتالشنمی کنند‪.‬امریکاازحضورایراندرمنطقه‬ ‫خشنودنیست‪.‬قدرتنظامیایرانرویزمیناستدر حالی که‬ ‫کشورهای عربی در فضای‪ 30‬هزار پایی قرار دارند‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫ ضدراهبرد به مثابه تداوم نگرانی امنیتی امریکا‬ ‫در محیط منطقه ای خاورمیانه‬ ‫بیان چنین رویکردی به مفهوم ان است که اشتون کارتر‬ ‫متحدینمنطقه ایامریکادرخلیج فارسوخاورمیانهرابراساس‬ ‫«اموزه ضدراهبرد» هدایت می کند‪ .‬ضدراهبرد به مفهوم ان‬ ‫است که چگونه ایاالت متحده و کشورهای غربی می توانند در‬ ‫مقابلهبامزیتنسبیایراندرحوزهمنطقه ایایفاینقش کنند؟‬ ‫بسیج کشورهای عربی خاورمیانه برای مقابله با ایران به مفهوم‬ ‫ان اســت که زیرســاخت های قدرت نیروی زمینی جمهوری‬ ‫اسالمیبراینقش یابیدرمحیطمنطقه ایبهاندازه ایتقویت‬ ‫گردیده که از حوزه جغرافیای ســرزمینی ایران عبور کرده و از‬ ‫قابلیت الزم برای ایفای نقش معطوف به موازنه گرایی قدرت‬ ‫منطقه ای برخوردار شده است‪ .‬رویکرد دفاعی اشتون کارتر در‬ ‫واکنش به موقعیت منطقه ای ایران شکل گرفته است‪ .‬بخش‬ ‫قابل توجهی از دستگاه های سیاستگذاری امنیتی و راهبردی‬ ‫ایاالت متحده تــاش دارند تا علل موفقیــت و قابلیت های‬ ‫امنیتی ایران در محیط منطقه ای را مورد بررســی قرار دهند‪.‬‬ ‫انه ا درنهایتبهاینجمع بندیرسیده اندکهمزیتنسبیایران‬ ‫مبتنیبر«تحرکنیرویزمینیوعملیاتی»بودهاست‪.‬براساس‬ ‫چنین انگاره ای انان احساس می کنند که اگر کشورهای عربی‬ ‫به ارتقای قابلیت نیروی زمینی خود مبادرت کنند‪ ،‬در ان شرایط‬ ‫از مطلوبیت بیشتری در برابر ایران برخوردار خواهند شد‪.‬‬ ‫ دالیل تبیین ضدراهبرد در نشریه اتالنتیک‬ ‫نشــریه اتالنتیک در زمره رســانه های اطالع رســانی‬ ‫راهبردی و امنیتی محسوب می شود‪ .‬بسیاری از رویکردهای‬ ‫مطرح شدهدربارهقابلیتهسته ایایران‪،‬دیپلماسیهسته ای‬ ‫و اینده برنامه جامع اقدام مشترک در نشریه اتالنتیک به چاپ‬ ‫رسیده است‪ .‬مصاحبه اشــتون کارتر با نشــریه اتالنتیک به‬ ‫معنای ان است که رویکرد جدیدی در اولویت های تاکتیکی‬ ‫و عملیاتــی امریکا در محیــط منطقه ای خاورمیانــه در حال‬ ‫شکل گیری است‪ .‬اشــتون کارتر تالش دارد تا زمینه تقویت‬ ‫ســاختار نیروی زمینی کشــورهای منطقه ای را فراهم سازد‪.‬‬ ‫ناکامی عربستانواماراتمتحدهعربیدرجنگیمنانعکاس‬ ‫فقدان تحرک نیروی زمینی موثــر و کارامد برای نقش یابی در‬ ‫جنگ های منطقه ای اســت‪ .‬اشــتون کارتر درصدد است تا‬ ‫این موضوع را نشــان دهد که علت اصلی مزیت نسبی ایران‬ ‫در محیط منطقه ای بهره گیری از نیروی زمینی و بهینه سازی‬ ‫ان در روند جنگ های هویتی بوده است‪ .‬تحلیل اشتون کارتر‬ ‫نشان می دهد که در اینده ای نزدیک برنامه نظامی‪ ،‬دفاعی و‬ ‫عملیاتی کشورهایی همانند عربستان و امارات عربی متحده‬ ‫معطوف به تقویت نیروی زمینی خواهد بود‪ .‬اگرچه اشــتون‬ ‫کارتر در زمره تکنوکرات هایی محســوب می شــود که دارای‬ ‫اندیشه های راهبردی است‪ ،‬اما نامبرده هنوز به واقعیت مزیت‬ ‫نســبی ایران در محیط منطقه ای نایل نشــده است‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر اشتون کارتر هنوز نســبت به فرهنگ نظامی و عملیاتی‬ ‫کشورهایحوزهخلیج فارسوقوفچندانیندارد‪.‬اینکشورها‬ ‫در هیچ یک از نبردهای منطقه ای بــه نتایج عملیاتی موثری‬ ‫نایل نشدند‪ .‬به همین دلیل است که تالش اشتون کارتر برای‬ ‫تقویت نیروی زمینی کشورهای منطقه ای طبعا اثار عملیاتی و‬ ‫تاکتیکی موثری نخواهد داشت‪ .‬اگرچه اشتون کارتر بر این‬ ‫مصاحبه اشتون کارتر با نشریه اتالنتیک دارای انعکاس‬ ‫و پیامدهای گسترده ای در امنیت منطقه ای خواهد بود‪ .‬بیان‬ ‫چنین رویکردی نشان می دهد که اشــتون کارتر و اتاق های‬ ‫فکر تحلیل قابلیت راهبردی ایران بیــش از انکه نگاه فراگیر‬ ‫داشته باشند‪ ،‬خود را محصور رویکردهای تاکتیکی و عملیاتی‬ ‫قرار داده اند‪ .‬نگرش راهبردی و اموزه های دفاعی اشتون کارتر‬ ‫به گونه ای است که می توان مشابهت های زیادی بین تفکر‬ ‫راهبردی وزرای دفاع امریکا در یک دهه گذشته یعنی رابرت‬ ‫گیتس‪ ،‬لئون پانتا و اشتون کارتر مشاهده کرد‪ .‬هر چهار وزیر‬ ‫دفاعامریکادر‪ 10‬سالگذشتهبرایدورانخاصیدرنهادهای‬ ‫امنیتی و راهبردی امریکا فعالیت داشته اند‪ .‬از سوی دیگر انان‬ ‫ارتباط موثری با حوزه های دانشگاهی و مراکز علمی را تجربه‬ ‫کرده و در زمره کارگزاران راهبردی و تکنوکرات هایی محسوب‬ ‫می شوندکهازاعتبارتکنیکیموثریدرساختارسیاسیامریکا‬ ‫برخوردار شــده اند‪ .‬جایگاه راهبردی اشــتون کارتر مبتنی بر‬ ‫قابلیت های فردی در فرایند نظریه پردازی است‪ .‬طبیعی است‬ ‫که چنین افرادی تالش خواهند داشــت تــا درک دقیق تری‬ ‫از قابلیت های راهبردی ایران به دســت اورند‪ .‬سابقه فعالیت‬ ‫اجرایی و نقش یابی تکنیکی اشتون کارتر مربوط به سال هایی‬ ‫اســت که امریکا نیازمند طراحــی کنش راهبــردی جدید در‬ ‫حوزه های منطقه ای بوده است‪ .‬اشــتون کارتر قرار بود بعد از‬ ‫استعفایلئونپانتابه عنوانوزیردفاعدرایاالتمتحدهایفای‬ ‫نقش کند‪ .‬اما رفاقت های قدیمی اوبامــا‪ ،‬جان کری و چاک‬ ‫ب هاگل شد‪ .‬به همین‬ ‫ هاگل در مجلس ســنا منجر به انتصا ‬ ‫دلیل است که اشتون کارتر پست وزارت دفاع را رها کرده و بار‬ ‫دیگر وارد عرصه دانشگاهی شد‪ .‬روابط اشتون کارتر با سوزان‬ ‫رایس مربوط به دورانی است که انها نقش های متفاوتی را در‬ ‫حوزه های دانشگاهی و اجرایی ایاالت متحده ایفا می کردند‪.‬‬ ‫رهیافتتقویتنیرویزمینیکشورهایمنطقه ایبرایکنترل‬ ‫قدرت تاکتیکی ایران در زمره موضوعاتی بوده که توسط مراکز‬ ‫تحقیقاتی و اتاق های فکر نیروهای مسلح امریکا در یک دهه‬ ‫گذشتهطراحیشدهاست‪.‬یکیازدالیلاستعفایچاک هاگل‬ ‫رامی تواناختالف نظرگستردهوزیردفاعباسیاست هایاوباما‬ ‫وشورایامنیتملیایاالتمتحدهدربارهعراق‪،‬سوریهوایران‬ ‫دانســت‪ .‬نگرش ضدراهبرد اشــتون کارتر معطوف به اتخاذ‬ ‫سازوکارهایی است که امریکا بتواند موقعیت خود را در سیاست‬ ‫منطقه ایوبین المللیبازسازیکند‪.‬‬ ‫ دالیل تبیین رهیافت ضدراهبرد در ساختار‬ ‫دفاعی امریکا‬ ‫اشــتون کارتر همواره در زمره کارگزارانی بوده است که‬ ‫بر ضرورت کاربرد شــدت عمل علیه کشــورهایی همانند کره‬ ‫شمالی تاکید داشته است‪ .‬به عبارت دیگر می توان شرایطی‬ ‫را مشــاهده کرد که نشــان می دهد اگر رابطه اشتون کارتر با‬ ‫مجلس سنا و نمایندگان اینده امریکا که فعالیت خود را از ‪21‬‬ ‫ژانویه ‪ 2011‬اغاز می کنند در حال بازســازی است؛ روندی که‬ ‫نشــان می دهد دولت و کنگره به تفاهم راهبردی در ارتباط با‬ ‫دیپلماسی هســته ای ایران نایل خواهند شد‪ .‬نگرش اشتون‬ ‫بین الملل‬ ‫کارتر برای جایگاه یابی ایران معطوف به فرایندی اســت که‬ ‫به موجبانراهبرد«نیرویزمینیاینده»(‪)ArmyAfterNext‬‬ ‫ایجاد شــود‪ .‬چنین نگرشــی به مفهوم ان اســت که امریکا‬ ‫می تواند زمینه فعال شــدن نیروی زمینی در ســاختار دفاعی‬ ‫کشــورهای منطق ه را به وجــود اورده و به این ترتیــب از این‬ ‫نیروها برای بهینه ســازی موقعیت و نقــش منطقه ای امریکا‬ ‫استفاده کند‪ .‬اشتون کارتر در دورانی که به عنوان معاون لئون‬ ‫پانتا در وزارت دفــاع ایاالت متحده ایفــای نقش می کرد‪ ،‬بر‬ ‫ضرورت انجام حمله پیش دســتانه علیه تاسیسات هسته ای‬ ‫کره شــمالی تاکید داشــت‪ .‬چنین افرادی می توانند اعتماد‬ ‫کنگره را به دست اورند‪ .‬از سوی دیگر اشتون کارتر قادر خواهد‬ ‫بود موضوعات منطقه ای در روابط امریکا و روسیه را بازسازی‬ ‫کند‪ .‬چنین نگرشی به مفهوم ان است که رویکرد تکنوکراتیک‬ ‫می تواند زمینه های الزم برای ایجاد توازن در روابط راهبردی‬ ‫امریکا‪ ،‬روســیه و اتحادیه اروپا را به وجود اورد‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫انتصاب اشتون کارتر می تواند روابط دولت و کنگره در ارتباط با‬ ‫موضوعاتیهمانندافغانستان‪،‬عراق‪،‬سوریهوایرانرابراساس‬ ‫اعتماد متقابل فراهم ســازد‪ .‬بیان رویکــردی که معطوف به‬ ‫کنترل راهبردی ایران توسط بازیگران منطقه ای باشد‪ ،‬نه تنها‬ ‫هزینه تاکتیکی و عملیاتی امریــکا را کاهش خواهد داد بلکه‬ ‫اعتبار اشــتون کارتر در ساختار سیاســی و راهبردی امریکا را‬ ‫بهبودمی بخشد‪.‬رویکرداشتونکارتردرتبیینضدراهبردبرای‬ ‫نادیده گرفتن موقعیت ایران در سیاست منطقه ای معطوف به‬ ‫شرایطی اســت که امریکایی ها از نقش یابی مصالحه جویانه‬ ‫ایران در حــوزه منطقه ای نگران هســتند‪ .‬رویکــرد انتقادی‬ ‫مقام معظم رهبری بــه کنفرانس وین که موضوع جانشــینی‬ ‫در ســوریه را پیگیــری می کردند را می تــوان به عنوان عامل‬ ‫اصلی شکل گیری ضدراهبرد در تفکر امنیتی امریکا دانست‪.‬‬ ‫بررسی اندیشه های راهبردی اشتون کارتر نشان می دهد که‬ ‫نامبرده تمایل چندانی برای وارد کــردن نیروی زمینی امریکا‬ ‫به حوزه های بحرانی خاورمیانه ندارد‪ .‬رویکرد اشتون کارتر در‬ ‫نقطه مقابل اندیشه های تاکتیکی و عملیاتی چاک هاگل در‬ ‫سوریه و عراق قرار دارد‪ .‬هاگل بر ضرورت اقدام پرشدت علیه‬ ‫دولت بشاراسد تاکید داشته و به این جمع بندی رسید که مقابله‬ ‫با داعش‪ ،‬منجر به تغییر در استراتژی امنیتی امریکا در سوریه‬ ‫ شدهاست‪ .‬هاگلهمچنیناینموضوعرابهسوزانرایسابراز‬ ‫داشته بود که شورای امنیت ملی امریکا و رئیس جمهور باید در‬ ‫اینبارهتوضیحدهندکهچگونهمی تواندولتاسدراسرنگون‬ ‫کرد‪ ،‬در حالی که بسیاری از شواهد نشــان می دهد که روابط‬ ‫اسد و امریکا در حال بازسازی تاکتیکی بوده و این امر راهبرد‬ ‫ایاالت متحده را دگرگون کرده است‪ .‬نگرش راهبردی اشتون‬ ‫کارتر در دوران توجیه برنامه جامع اقدام مشــترک که حاصل‬ ‫دیپلماسی هسته ای ایران و کشورهای ‪ 5+1‬بوده را می توان‬ ‫زمینه ســاز روندی دانست که محدودســازی قدرت تاکتیکی‬ ‫ایران را اجتناب ناپذیر سازد‪ .‬نامبرده به این جمع بندی رسیده‬ ‫بود که ایران مزیت نسبی خود در قدرت منطقه ای را از دست‬ ‫داده و به همین دلیل با محدودیت های اقتصادی و راهبردی‬ ‫در اینده روبه رو خواهد بود‪ .‬چنین نگرشی زمینه بهره گیری از‬ ‫راهبرد ائتالف سازی با ایران و قرار دادن جمهوری اسالمی در‬ ‫فضای الحاق راهبردی به سیاست جهان غرب را به وجود اورد‪.‬‬ ‫ پیامدهای امنیتی و دفاعی ضدراهبرد‬ ‫در ساختار دفاعی کشورهای خاورمیانه عربی‬ ‫ پیامدهای ضدراهبرد در اینده ساختار دفاعی‬ ‫و الگوی عملیاتی کشورهای منطقه ای‬ ‫ نتیجه گیری‬ ‫مفاهیم به کار گرفته شده از سوی باراک اوباما و اشتون‬ ‫کارتر در ‪ 22‬و ‪ 23‬جــوالی ‪ 2015‬چنیــن واقعیتی را منعکس‬ ‫می سازد‪ .‬مصاحبه اشــتون کارتر با نشــریه اتالنتیک از این‬ ‫جهت اهمیت دارد که الگوی جدید کنش راهبردی امریکا در‬ ‫محیطمنطقه ایراطراحیو ترسیممی کند‪.‬درچنینشرایطی‬ ‫ت زمینه های الزم برای مقابله با‬ ‫ساختار دفاعی ایران ناچار اس ‬ ‫تهدیدات از طریق سازوکارهای دفاعی‪ ،‬عملیاتی‪ ،‬حقوقی‪،‬‬ ‫دیپلماتیک و راهبردی را فراهم سازد‪ .‬تنظیم قطعنامه شورای‬ ‫امنیت برای نقش یابی امریکا‪ ،‬برخی از کشــورهای اروپایی‪،‬‬ ‫عربستان و برخی از کشورهای منطقه ای در مقابله با انصارالله‬ ‫را می توان در زمره ســازوکارهای به کار گرفته شــده از سوی‬ ‫اشــتون کارتر برای محدودســازی قدرت راهبردی ایران در‬ ‫محیط منطقه ای دانست‪ .‬روندهای موجود منطقه ای نشان‬ ‫می دهد که همبستگی بیشــتری در سیاست دفاعی و امنیتی‬ ‫امریکا و عربستان در حال شــکل گیری است‪ .‬سابقه تعامل‬ ‫راهبردی عادل احمد عبدالحبیر وزیر خارجه جدید عربستان‬ ‫و اشتون کارتر وزیر دفاع جدید امریکا نشان می دهد که انان‬ ‫در زمره بازیگران عرب محور و اســرائیل محور در امریکا بوده‬ ‫و بر ضرورت مقابله پرشدت تر در برخورد با ایران تاکید دارند‪.‬‬ ‫بســیاری از مفاهیم و ادبیاتی که توســط مقامات و کارگزاران‬ ‫راهبردی امریکا منتشر می شود را می توان نشانه ای از تهدید‬ ‫دانســت‪ .‬از جمل ه چنین ادبیاتی می توان به رویکرد اشــتون‬ ‫کارتر وزیر دفاع امریکا در روند دیدارهای منطقه ای خاورمیانه‬ ‫عربی و اسیای جنوب غربی اشاره داشت‪ .‬کارتر بر این موضوع‬ ‫تاکید داشته است که ایران به عنوان دشمن مشترک امریکا و‬ ‫عربستانمحسوبمی شود‪.‬بیانچنینرویکردیبایدانعکاس‬ ‫موثری از ســوی رســانه ها به وجود اورد‪ .‬در فرایند دیپلماسی‬ ‫هسته ای و موافقت نامه وین‪ ،‬اشتون کارتر وزیر دفاع امریکا‬ ‫نیزدرسفرمنطقه ایخودادبیاتتهدیدومفاهیمخصومت امیز‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫تبیین ضدراهبرد توسط وزیر دفاع امریکا برای مقابله با‬ ‫ایرانبه مفهوماناستکهایاالت متحدهازانگیزهگسترده ای‬ ‫برایمتوقف سازیقدرتنهضتیوقابلیت هایتاکتیکیایران‬ ‫در محیط منطقه ای برخوردار است‪ .‬وزیر دفاع امریکا تالش‬ ‫دار د به کشورهای منطقه ای هشدار دهد که انان در سال های‬ ‫اینده بــا ناکامی های بیشــتری در محیط منطقــه ای روبه رو‬ ‫خواهند بود‪ .‬ماهیت جنگ و منازعه امنیتی در خاورمیانه تابعی‬ ‫از ضرورت های جنگ زمینی بوده و به این ترتیب امریکا تالش‬ ‫دار د زمینه های تقویت ســاختار دفاعی کشورهای منطقه ای‬ ‫براســاس نقش یابی نیروی زمینی در رونــد منازعات محیطی‬ ‫را به وجود اورد‪ .‬اشــتون کارتر بر این اعتقاد است که سقوط‬ ‫صدام حسین‪،‬خالقدرتنیرویزمینیدرمنطقهراافزایشداده‬ ‫ودرچنینشرایطیاستکهایرانبهتحرکژئوپلیتیکیمبادرت‬ ‫کرده است‪ .‬ساختار دفاعی امریکا در دوران ریاست جمهوری‬ ‫باراک اوباما با تغییرات متعدد و فراگیری همراه بوده اســت‪.‬‬ ‫افرادیهمانند«رابرتگیتس»‪«،‬لئونپانتا»‪«،‬چاک هاگل»‬ ‫و «اشتون کارتر» را می توان به عنوان وزرای دفاعی امریکا در‬ ‫دوران ریاست جمهوری اوباما دانست‪ .‬هر یک از افراد یادشده‬ ‫دارای نگرش دفاعی و راهبردی کامال تمایز یافته ای نسبت به‬ ‫دیگری بوده اند‪ .‬اشتون کارتر تالش دارد تا موضوع مربوط به‬ ‫قدرت سازیراهبردیدرحوز همنطقه ایرابراساسسازماندهی‬ ‫جنگ های نیابتی جدید تنظیم کند‪ .‬جنگ های نیابتی موجود‬ ‫بیش از انکه توسط کشورهای منطقه ای سازماندهی شود‪ ،‬از‬ ‫سوی بازیگران هویتی و نیروهای فروملی مورد استفاده قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬در چنین شرایطی‪ ،‬امکان بهینه سازی موقعیت‬ ‫و جایگاه نیروی زمینی کشــورهای منطقــه در نبردهای اینده‬ ‫کار دشــواری خواهد بود‪ .‬به همین دلیل اســت که اشــتون‬ ‫کارتر تالش دارد روند جدیدی را سازماندهی کند که معطوف‬ ‫به ضدراهبرد بــوده و از این طریق زمینه کنترل مزیت نســبی‬ ‫ایران را به وجود اورد‪ .‬اشــتون کارتر تالش دارد تا ضدراهبرد‬ ‫را به عنوان محور اصلی سیاست دفاعی امریکا در منطقه و در‬ ‫جهت کنترل قدرت تاکتیکی ایران مورد اســتفاده قرار دهد‪.‬‬ ‫الزم به توضیح است که رویکرد دفاعی امریکا در دوران رابرت‬ ‫گیتس و لئون پانتا معطوف به سازوکارهایی ازجمله «راهبرد‬ ‫متوازن» بوده است‪ .‬هم اکنون «ضدراهبرد» کاترین اشتون‬ ‫در برابر «راهبرد متوازن» رابــرت گیتس صف ارایی می کند‪.‬‬ ‫رابرت گیتــس دارای «راهبرد متــوازن» در تنظیم تحوالت‬ ‫بین الملل‬ ‫توصیه هــای راهبــردی اشــتون کارتر به کشــورهای‬ ‫منطقه ای را می توان به عنوان بخشی از دغدغه امنیتی ایاالت‬ ‫متحده برای ســومین دهه قــرن ‪ 21‬دانســت‪ .‬در این فرایند‬ ‫امریکایی هااحساسخالتاکتیکیوعملیاتیدرحوزهنبردهای‬ ‫منطقه ایبارویکردهویتیدارند‪.‬ارزیابی هایانجام شدهبیانگر‬ ‫ان است که صرفا کشــورهایی از قابلیت الزم برای نقش یابی‬ ‫راهبردی در شرایط بحرانی برخوردارند که نیروی زمینی خود را‬ ‫به گونهقابلتوجهیارتق ا دهند‪.‬رابرتگیتسواشتونکارتربر‬ ‫این اعتقادند که مزیت نسبی ایران برای تاثیرگذاری بر امنیت‬ ‫منطقه ایناشیازقدرتزمینیدرجنگ هاینهضتیوجنبش‬ ‫مقاومت بوده اســت‪ .‬ناکارامدی نیروی هوایی عربســتان و‬ ‫امارات عربی متحده در جنگ علیه انصارالله یمن این رویکرد‬ ‫را تقویت کرد که به کارگیری نیروی هوایی به تنهایی نمی تواند‬ ‫قابلیت کشــورهای منطقه ای را در شــرایط عدم تقارن بهبود‬ ‫بخشد‪ .‬به همین دلیل است که اشتون کارتر بر ضرورت های‬ ‫«جنگ پنج بعدی» تاکیــد دارد‪ .‬جنگ پنج بعدی براســاس‬ ‫محوریت نیروی زمینی طراحی شده و در قالب پروژه موسسه‬ ‫مطالعات راهبردی دانشگاه جنگ نیروی نظامی امریکا منتشر‬ ‫شــده اســت‪ .‬اصطالح جنگ پنج بعدی به مفهوم ان است‬ ‫که عالوه بر محوریت نیروی زمینــی در نبردهای منطقه ای‪،‬‬ ‫متحدین امریکا باید به گونه تدریجی قدرت دریایی‪ ،‬هوافضا‪،‬‬ ‫سایبری و موشکی خود را ارتق ا دهند‪ .‬در چنین فرایندی نقش‬ ‫نیروی زمینی به عنوان عامل اصلی متوازن کننده قدرت امریکا‬ ‫در جنگ های منطقه ای افزایش پیدا می کند‪ .‬اشــتون کارتر‬ ‫تالشدار دبخشیازمسئولیتکنشراهبردیامریکارامتوجه‬ ‫گروه های منطقه ای به ویــژه متحدین عــرب در خاورمیانه‪،‬‬ ‫خلیج فارس و اسیای جنوب غربی کند‪ .‬رویکرد اشتون کارتر‬ ‫معطوفبهاناستکهبتواندقابلیت هایتاکتیکیوعملیاتی‬ ‫کشورهای منطقه ای در حوزه جنگ های زمینی را ارتق ا دهد‪.‬‬ ‫محیط منطقه ای بوده اســت‪ .‬نامبرده که برای مدتی ریاست‬ ‫سازمان اطالعات مرکزی امریکا را نیز عهده دار بوده‪ ،‬در زمره‬ ‫نظریه پردازان «جنــگ ضروری» در ســاختار دفاعی امریکا‬ ‫محسوب می شود‪ .‬گیتس در شرایطی وزارت دفاع امریکا را‬ ‫عهده دارشدکهرویکردانتقادیمشخصیرانسبتبهالگوهای‬ ‫رفتار «دونالد رامسفلد» ارائه داده بود‪ .‬رامسفلد بر این اعتقاد‬ ‫بود که هرگونه منازعه ای در تثبیت هژمونــی امریکا ضروری‬ ‫تلقی می شود‪ .‬در حالی که گیتس نگرش کامال متفاوتی را در‬ ‫ارتباط با سیاست امنیتی و راهبردی امریکا ارائه داد‪ .‬در شرایط‬ ‫موجود اشــتون کارتر تالش دارد تا راهبرد بهینه سازی قدرت‬ ‫نیروهایمنطقه ایرابه گونه ایدردستورکارقراردهدکهزمینه‬ ‫کاهش نقش نظامی امریکا در حوزه تاکتیکی را فراهم سازد‪.‬‬ ‫لئون پانتا نگرش راهبردی ب ه مسائل امنیت ملی امریکا داشته‬ ‫و تالش داشت تا سیاست دفاعی ایاالت متحده را با حوزه های‬ ‫امنیتی پیوند دهد‪ .‬اختالف نظر بین پانتا و جیمز کالپر زمینه‬ ‫تضادهای ســاختاری در سیاســت خارجی و امنیتی امریکا را‬ ‫اجتناب ناپذیرمی ساخت‪.‬درچنینشرایطیبودکهپانتادرصدد‬ ‫برامد تا «الگوی کاهش تراکم راهبردی امریکا در خلیج فارس‬ ‫و خاورمیانه» را در دستورکار قرار دهد‪ .‬پانتا درصدد بود تا زمینه‬ ‫نقش یابی بیشتر نیروهای مســلح امریکا در اسیای شرقی را‬ ‫به وجود اورد‪ .‬چاک هاگل در زمره سناتورهای هم فکر با اوباما‬ ‫و جان کری در کنگره امریکا بوده است‪ .‬نامبرده برای سالیان‬ ‫طوالنی تالش داشــت تا الگوهای جدید برای تنظیم راهبرد‬ ‫امنیتی امریکا را تنظیم کند‪ .‬هاگل بر ضرورت حداقل ســازی‬ ‫نقش نیروهای نظامی امریکا در خارج از کشور تاکید داشت‪.‬‬ ‫براساس نگرش ها گل زمینه برای کاهش هزینه نظامی امریکا‬ ‫به وجود امــده و این امر بــا ضرورت های سیاســت مبتنی بر‬ ‫نظامی گری در مجموعه های فوق صنعتی امریکا هماهنگی‬ ‫نداشت‪ .‬بحران لیبی‪ ،‬زمینه برکناری هاگل و دیوید پترائوس را‬ ‫از سمت اجرایی در حوزه های راهبردی به وجود اورد‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫را به کار گرفته است‪ .‬ادبیات دوگانه کارگزاران سیاست خارجی‬ ‫و مقامات دفاعی امریکا نشان می دهد که اینده روابط ایران و‬ ‫بسیاری از کشــورهای جهان غرب در فضای ابهام قرار دارد‪.‬‬ ‫مذاکرات هســته ای ایران و گــروه ‪ 5+1‬معطوف بــه اتخاذ‬ ‫سازوکارهایی برای کاهش تهدیدات علیه جمهوری اسالمی‬ ‫از طریق سازوکارهای صلح امیز و مسالمت جویانه بوده است‪.‬‬ ‫واقعیت این است که توافق برنامه جامع هسته ای ایران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬نمی تواند زمینه هــای تنش زدایی در روابط ایران‬ ‫و امریــکا را به وجــود اورد‪ .‬در تفکر راهبردی ایــران و امریکا‬ ‫هیچگونهنشانه ایازهمکاریموثرامنیتیوجودندارد‪.‬دراین‬ ‫ارتباط‪ ،‬جان کری در ‪ 18‬جوالی ‪ 2015‬بر این موضوع تاکید‬ ‫داشت که امریکا در خصوص ایران متوهم نیست‪ .‬جان کری‬ ‫اعالم داشت که ایران و امریکا متحد و دوست نیستند‪ .‬اشتون‬ ‫کارتردراستانهسفرخودبهاسرائیلبراینموضوعتاکیدداشت‬ ‫که در توافق با ایران هیچگونه نشانه ای از ممنوعیت در ارتباط‬ ‫با کاربرد ابزار نظامــی در ارتباط با ایران وجــود ندارد‪ .‬نگرش‬ ‫ضدراهبرد از سوی اشــتون کارتر در شرایطی مطرح شده که‬ ‫ایاالت متحده تالش دارد تا زمینه سقوط بشار اسد در سوریه‬ ‫را به وجود اورد‪ .‬تمامی کشورهای غربی در کنفرانس وین که‬ ‫در اواخر اکتبر ‪ 2015‬برگزار شــد‪ ،‬تالش داشتند تا زمینه های‬ ‫متقاعدســازی تمامی کشــورها برای پایان دادن بــه اقتدار‬ ‫سیاسی و ساختاری بشار اسد را به وجود اورند‪ .‬چنین رویکردی‬ ‫ایران همیشه یک قدم جلوتر است‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫خبرنگار‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫‪3‬‬ ‫فلسفه حرف های کارتر چیست؟‬ ‫برگزاری کنفرانس وین درباره حل مناقشــه سوریه و‬ ‫حضور ایران در ایــن کنفرانس که نشســت دوم ان برگزار‬ ‫شد‪ ،‬دستاورد دوم ایران در سال های اخیر به شمار می رود‪.‬‬ ‫درحالی که کشــورهای منطقــه به خصوص عربســتان‪،‬‬ ‫اســرائیل و ترکیه تالش می کردنــد تا از حضــور ایران در‬ ‫ســوریه پروژه ای برای ایران هراسی بســازند‪ ،‬حاال به این‬ ‫نتیجه رسیده اند که چاره ای جز پذیرش ایران ندارند‪ .‬شاید از‬ ‫همین رو بود که وزیردفاع امریکا به انها هشدار داد و از انها‬ ‫خواست که به جای سیرکردن در «اسمان» به «روی زمین»‬ ‫بیایند‪ .‬اظهارات هفت گذشته اشتون کارتر بازتاب وسیعی‬ ‫داشت‪ .‬او به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس‬ ‫توصیه کرد به جای خرید تسلیحات به سمت نیروی زمینی و‬ ‫تشکیل نیرویی ویژه بپردازند که بتوانند با ایران مقابله کنند‪.‬‬ ‫اشــتون کارتر ضمن اشــاره به فعالیت های نظامی ایران‬ ‫در کشورهای ســوریه‪ ،‬عراق‪ ،‬لبنان و یمن گفت‪« :‬اگر به‬ ‫جاهایی نگاه کنیــد که ایرانی ها می تواننــد در انجا اعمال‬ ‫نفوذ کنند‪( ،‬می بینید) کــه انها در میدان عمــل در داخل‬ ‫بازی هســتند‪ ».‬وزیر دفاع امریکا افزود‪« :‬ما از اینکه انها‬ ‫داخل بازی هستند خشنود نیستیم اما به هرحال انها داخل‬ ‫بازی هســتند! این حس وجود دارد که برخی از کشورهای‬ ‫خلیج(فارس) در ارتفاع سی هزار پایی حضور دارند (اشاره‬ ‫به خرید جت های جنگنده پیشــرفته) و بیشتر عالقه مندند‬ ‫که به جت های جنگنده پیشرفته دست یابند تا اینکه اقدام‬ ‫به ایجاد و استقرار نیروهای عملیات ویژه بکنند‪ ».‬منظور‬ ‫وزیردفاع امریکا کامال واضح است‪ .‬او از حضور نیروهای‬ ‫ایران در روی زمین سخن می گوید‪ .‬نیروهایی که خصوصا‬ ‫در سال های اخیر همیشــه در مقابل اقدامات تروریستی‬ ‫دولت اسرائیل خودشــان را نمایان کرده اند‪ .‬از حضور در‬ ‫لبنان تا عراق‪ .‬از جنگ ‪ 33‬روزه تا عملیات اســتان االنبار‬ ‫عراق‪ .‬این کامال درست اســت که ایران نیروهای ویژه ای‬ ‫را تربیت کرده اســت که در کنار نیروهای محلی در مقابل‬ ‫اقدامات تروریستی می ایستد‪ .‬بعد از جنگ تحمیلی شاید‬ ‫اولین بروز و ظهور واقعی نیروهای ایران در جنگ ‪ 33‬روزه‬ ‫لبنان دیده شد‪ .‬در جنگ ‪ 33‬روزه که شمال اسرائیل و تمام‬ ‫لبنان را در بر گرفت و در اوت سال ‪ 2006‬با قطعنامه سازمان‬ ‫ملل پایان یافت هیچ مرز بین المللی جابه جا نشد‪ .‬این اولین‬ ‫نقطه ای بود که نیروهای حزب الله توانستند در مقابل تجاوز‬ ‫اســرائیل مقاومت کنند و اجازه ندهند اســرائیل همچون‬ ‫گذشته یک قطعه از سرزمین های اطراف را از ان خود کند‪.‬‬ ‫نکته مهم دراین باره این است که از حزب الله در ان ایام تنها‬ ‫ایران‪ ،‬سوریه و یمن حمایت کردند‪.‬‬ ‫اسرائیل از همان زمان به قدرت نیروهای تربیت شده‬ ‫ایران پی برد و ســردار ســلیمانی به عنوان فرمانده نیروی‬ ‫قدس به کانون هدف اسرائیل و امریکا تبدیل شد‪ ،‬چراکه‬ ‫انها می دانســتند هرجا پای ســپاه قدس به میان می اید‪،‬‬ ‫مقاومت جان تازه ای می گیرد‪ .‬یک بار دیگر اگر به توصیه‬ ‫کارتر اشتون توجه کنیم که از اعراب خواسته بود به جای‬ ‫خرید «تســلیحات» به ســمت تربیت «نیروهــای ویژه»‬ ‫بپردازند می توان به روشنی این موضوع را دید که توصیه در‬ ‫واقع به ساخت نیرویی ویژه همچون سپاه قدس می شود‪.‬‬ ‫کافی است یکبار دیگر به اسفندماه سال گذشته برگردیم؛‬ ‫جایی کــه نتانیاهو با اصــرار فــراوان و بدون دعــوت و با‬ ‫بی محلی اوباما به کنگره امریکا رفت تا علیه ایران و توافق‬ ‫هسته ای به ســخنرانی بپردازد‪ .‬او دیگر از دستیابی ایران‬ ‫به سالح هسته ای سخن نمی گفت بلکه مهمترین بخش‬ ‫اظهاراتش جایی بود که گفت‪« :‬چهار پایتخت شامل صنعا‬ ‫در یمن و بیروت و بغداد و دمشق پایتخت هایی هستند که‬ ‫در کنترل ایران قرار دارند‪ ».‬امریکا و رژیم های وابســته و‬ ‫متحد او در منطقه‪ ،‬حاال به خوبی دریافته اند که برای حضور‬ ‫و نفوذ در خاورمیانه نیاز به نیروهایی دارند که در کف میدان‬ ‫نبرد حضور داشته باشند‪ ،‬اما فاقد چنین نیروهایی هستند‪.‬‬ ‫نیروهایی که ایران توانســته با تجربه عظیم دفاع مقدس‬ ‫ســازماندهی و پرورش دهد‪ .‬سخنان اشــتون کارتر اولین‬ ‫نوع از این دست اظهارات نیست‪ .‬انها تا پیش از این از سر‬ ‫ناچاری به نفوذ ایران در منطقه اعتراف می کردند‪ ،‬حاال چاره‬ ‫را در ترغیب کردن کشورهای مسلمان حاشیه خلیج فارس‬ ‫برعلیه ایران دیده اند‪ .‬اســتراتژی ای که پیــش از این نیز‬ ‫دنبال می شد اما به علت ضعف عمده در نیروهای میدانی با‬ ‫شکست مواجه بودند‪.‬هنریکیسینجریکی از برجسته ترین‬ ‫استراتژیست های سیاســت خارجی امریکا نیز پیش تر از‬ ‫خطر ایران سخن گفته و حتی ایران را خطرناک تر از داعش‬ ‫معرفی کرده بود‪ .‬او البته با این بیان که «ایران مستعد ترین‬ ‫کشور منطقه برای ایجاد هژمونی و تشکیل یک امپراتوری‬ ‫قوی در خاورمیانه» است‪ ،‬در واقع به ناچار اعتراف بزرگی را‬ ‫بیان کرد که حاال با اظهارات اشتون کارتر تکمیل می شود‪.‬‬ ‫کیسینجر تاکید کرده بود که در شــرایط کنونی یک‬ ‫محور شــیعه از ایران تا بغداد و ســوریه و از انجا تا جنوب‬ ‫لبنان و مرزهای مدیترانه کشیده شده است که این مساله‬ ‫در شــرایط کنونی که مرزهای سیاســی ســابق خاورمیانه‬ ‫در حال فرسایش اســت‪ ،‬امکان تشــکیل به گفته او یک‬ ‫«امپراتوری» را به ایران در منطقه خاورمیانه می دهد‪ .‬این‬ ‫اتفاق رخ نداده مگر به واسطه حضور نیروهای سپاه قدس‬ ‫در میدان نبــرد و درگیــری‪ .‬بالفاصله بعد از بــروز و ظهور‬ ‫داعش در منطقه و خصوصا بعد از انکه این گروه در عراق ‬ ‫بخش هایی را اشغال کرد‪ ،‬به طور مرتب تصاویر مربوط به‬ ‫بااهدافراهبردیونگرشکارگزارانجنبشمقاومتدرمنطقه‬ ‫هماهنگیندارد‪.‬‬ ‫دیپلماســی نهضتی ایران بیــش از انکه تحــت تاثیر‬ ‫مفاهیم و ادبیات دیپلماتیک جهان غرب قرار داشــته باشد‪،‬‬ ‫بر قابلیت های تاکتیکی و عملیاتی خــود تاکید دارد‪ .‬طبعا در‬ ‫چنینشرایطیامریکاباچالش هایجدی تریدرمحیطامنیت‬ ‫منطقه ای خاورمیانه روبه رو خواهد شد‪ .‬تقویت ساختار نیروی‬ ‫زمینی کشورهای حوزه خلیج فارس از این جهت برای سیاست‬ ‫و اهداف دفاعی امریکا از اهمیت و مطلوبیت برخوردار خواهد‬ ‫بود که زمینه بازدارندگی در برابر قدرت مقاومت ایران در محیط‬ ‫منطقه ای را اجتناب ناپذیر می سازد‪.‬‬ ‫حاج قاسم سلیمانی در میان رزمندگان عراقی دیده شد‪ .‬تا‬ ‫انجا که حتی رســانه های غربی را به فکر وادار کرد که چرا‬ ‫تصاویر او به این سادگی منتشر می شود‪ .‬تصاویر فرمانده‬ ‫ســپاه قدس در حالی دیده می شــد که در خط مقدم نبرد با‬ ‫داعش حضور پیــدا می کرد‪ .‬انچه امروز تئوریســین های‬ ‫امریکایی به ان واقف شدند این است که انها نیاز به داشتن‬ ‫چنیــن نیروهایــی در منطقه دارنــد و تــاش می کنند این‬ ‫مساله را از طریق کشورهای عربی دنبال کنند‪ .‬با این حال‬ ‫می بینیم که ایران همچنان در خط مقــدم دفاع قرار دارد‪.‬‬ ‫شهادت سرداران رشید سپاه در عراق و سوریه نشان دهنده‬ ‫این اســت که انها باوجود ارائه خدمات مستشاری نظامی‬ ‫در مقابلــه با داعش اما خودشــان به جای قــرار گرفتن در‬ ‫ســتادهای فرماندهی‪ ،‬در میدان نبرد حاضر هســتند‪ .‬اما‬ ‫مهمترین نقطه قوت ایــن نیروها در پیوند عمیق با ســپاه‬ ‫قدس است‪ .‬به این معنا که اتفاقا نیروهایی که مشغول دفاع‬ ‫از کشورشان هســتند از نیروهای محلی تشکیل شد ه اند‪.‬‬ ‫ایران به حضور نظامی شبیه انچه امریکا در لشگرکشی ها به‬ ‫عراق و افغانستان انجام داد اعتقادی ندارد‪ .‬مثلث در پرونده‬ ‫ویژه ای که به مناسبت شهادت سردار همدانی منتشر کرد‪،‬‬ ‫نحوه حضور مستشاری ایران در عراق و سوریه را به تفصیل‬ ‫به بحث گذاشته بود‪ .‬از مهمترین مولفه های این حضور که‬ ‫توانســته ان را به نقطه قوتی در معادالت سیاسی و نظامی‬ ‫منطقه تبدیل کنــد‪ ،‬هدایت و پیونــد بانیروهای مردمی در‬ ‫لبنان‪ ،‬سوریه‪ ،‬عراق و یمن است‪ .‬در این استراتژی ایران‬ ‫نیروهای مردمی را در این کشورها تقویت کرده و با پیوندی‬ ‫عمیق توانسته انها را به ارمان های دفاع در مقابل سلطه و‬ ‫تهاجم صهیونیست و تروریست همراه کند‪ .‬حاال این حضور‬ ‫با حمالت نظامی روسیه تقویت شده و توانسته توجهات را‬ ‫به سمت خود جلب کند‪ .‬پیام اصلی اظهارات کارتر اشتون‬ ‫یک موضوع مهم اســت‪ .‬ایــن پیام را جفــری گلدبرگ در‬ ‫نشریه اتالنتیک اینگونه بیان می کند‪« :‬اینکه سران دفاعی‬ ‫اســرائیل باید درک کنند که اگر امریکا تامین کننده اصلی‬ ‫سیستم های پیشرفته تسلیحاتی کشورهای خلیج(فارس)‬ ‫باشــد برای انها بهتــر خواهد بود اما ســران کشــورهای‬ ‫خلیج(فارس) نیز باید درک کنند که به برخی از تسلیحاتی‬ ‫که به دنبال خرید انها هســتند نیازی ندارند‪ .‬اشتون کارتر‬ ‫خطاب به این کشورهای عربی می گوید اگر شما به دنبال‬ ‫ان هســتید که این چیزها(تســلیحات) از شما محافظت‬ ‫کند‪ ،‬نخواهید توانست از تمامیت کشورتان محافظت کنید‬ ‫و نمی توانید با داشتن مشتی تجهیزات تجملی‪ ،‬جلوی نفوذ‬ ‫بیرونی را بگیرید‪».‬‬ ‫به این ترتیــب انها را ترغیب می کند تــا حداقل مانند‬ ‫امارات دست به تربیت نیروهای زمینی بزنند که حاضر باشند‬ ‫در موقع جنگ به میدان نبرد بروند‪ .‬این درحالی اســت که‬ ‫می توان گفت ایران حتی یک قدم از انها جلوتر است‪ .‬ایران‬ ‫نه تنها فرماندهانشان را به میدان نبرد می فرستد‪ ،‬بلکه قادر‬ ‫است از نیروهای مردمی کشــورهای منطقه به نفع دفاع از‬ ‫خودشان سد محکمی در مقابل انها بسازد‪.‬‬ ‫فتنه مذهبی در راه است‬ ‫مسعود اسداللهی درگفت وگو با مثلث‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫امریکا به صراحت اعالم کرد که این دولت ها اگر به دنبال بقای‬ ‫خود هستند باید با مردم خود راه بیایند و اصالحات و ازادی هایی‬ ‫را برای جامعه درنظر بگیرند‪.‬‬ ‫ایا می توان گفت که اکنون نگاه دولت اوباما نســبت‬ ‫به بحران هــای خاورمیانه و حضور ایــران در منطقه‬ ‫تغییرکردهاست؟‬ ‫دولت اوباما از ابتدا که روی کار امد نسبت به خاورمیانه‬ ‫و غرب اســیا این نگاه و تحلیل را داشت که این منطقه به یک‬ ‫بحران الینحل تبدیل شده است‪ .‬البته این نگاه دولت امریکا‬ ‫به پیش از بروز تکفیری ها و بحران های اخیر مربوط می شود‪.‬‬ ‫در ان زمان که مســاله اصلی خاورمیانه بحث فلســطین بود‪،‬‬ ‫دولت اوباما به این نتیجه رسیده بود که این مساله یک بحران‬ ‫الینحل اســت و امریکا بیش از حد وقت و توان خود را صرف‬ ‫حل این بحران کرده که این مساله باعث شده از خطر چین در‬ ‫شرق اسیا غافل شوند‪ .‬استراتژیست های امریکایی معتقدند‬ ‫خطری کــه در چند دهه اینده به شــدت امنیت ملــی امریکا را‬ ‫تهدید می کند رشد روز افزون چین است‪ .‬زیرا این کشور عالوه‬ ‫بر اینکه یک ابرقدرت اقتصادی است در حال تبدیل شدن به‬ ‫یک ابرقدرت نظامی نیز هست و در واقع به دولت اوباما توصیه‬ ‫کرده اند به جای تمرکز بر خاورمیانه تمرکزش را بر مقابله با چین‬ ‫قرار دهد‪ .‬از طرف دیگر این مساله نیز در امریکا مطرح شد که‬ ‫این کشور تا سال ‪ 2020‬از نفت خاورمیانه بی نیاز خواهد شد‪،‬‬ ‫زیرا بر اساس براوردها تولید داخلی اش به قدری افزایش خواهد‬ ‫یافت که دیگر نیازی به نفت خاورمیانه نخواهد بود‪ .‬این مسائل‬ ‫باعث شد تا باراک اوباما در ابتدا نیم نگاهی به مسائل خاورمیانه‬ ‫داشتهباشدوتصمیمگرفتهبوددربحث هایعراقوافغانستان‬ ‫با خروج نیروهایش‪ ،‬خود را از این باتالق نجات دهد و به مقابله‬ ‫با چین و روسیه بپردازد‪ .‬اما بروز دو عامل باعث شد که مجددا‬ ‫تمرکز امریکا بر بحث های خاورمیانه معطوف شــود؛ نخست‬ ‫قدرت گرفتن گروه های تروریستی تکفیری در این منطقه که‬ ‫به خطری بــرای امنیت جهانی تبدیل شــده اند و دیگری ورود‬ ‫پرقدرت روســیه به مسائل خاورمیانه اســت‪ .‬این موارد باعث‬ ‫شد تا بار دیگر دولت اوباما نگاه مجددی به مسائل خاورمیانه‬ ‫بیفکند و به همین خاطر شاهد هستیم که هم در بحث سیاست‬ ‫خارجی و هم سیاست دفاعی اظهارنظرهای مقامات امریکایی‬ ‫دچار تغییر شده است‪ .‬بنابراین اشتون کارتر نیز اخیرا به همین‬ ‫دالیلی که ذکر شد صحبت هایی در مورد ایران داشت و تاکید‬ ‫کرد که خرید سالح های پیشرفته به خصوص در زمینه نیروی‬ ‫هوایی دردی از کشورهای عربی دوا نمی کند‪ .‬البته این موضوع‬ ‫یک واقعیت اســت و ما ان را در حمله صدام حسین به کویت‬ ‫دیدیم‪ .‬به رغم اینکه کویت و عربستان سعودی میلیاردها دالر‬ ‫سالح از امریکا خریداری کرده بودند اما ارتش عراق به صورت‬ ‫پیاده روی و زمینی و بدون انکه جنگی در بگیرد کویت را اشغال‬ ‫کرد‪ .‬در همان زمان مشخص شد که این نوع خرید سالح برای‬ ‫کشورهای عرب شیخ نشین خلیج فارس هیچ گاه دردی را دوا‬ ‫نکرده است و فقط صنایع تسلیحاتی امریکا را رونق می بخشد‪.‬‬ ‫باتوجهبهاینکهکشورهایعربی‪،‬تسلیحاتخودرااز‬ ‫امریکا خریداری می کنند‪ ،‬چرا باید وزیر دفاع امریکا‬ ‫چنین صحبت هایی را که به ضرر صنایع تسلیحاتی‬ ‫کشورش است بیان کند؟‬ ‫بیان این موضوع از زبان وزیر دفاع امریکا یک تحول‬ ‫جدید به شــمار می اید‪ ،‬زیرا همانطور که اشــاره کردید صنایع‬ ‫دفاعی امریکا از این روند راضی هستند و مایلند که همچنان به‬ ‫شیخ نشینانسالحبفروشند‪.‬درواقعاشتونکارتربهیکواقعیت‬ ‫اشارهمی کندبرایناساسکهایننوعسالح هاهیچ گاهنتوانسته‬ ‫هیچ جنگی را یکســره کند و انچه که عمال می تواند سرنوشت‬ ‫یک جنگ را تغییر دهــد در واقع جنگ روی زمین اســت‪ .‬این‬ ‫در حالی اســت که ارتش های شیخ نشینان خلیج فارس اصوال‬ ‫چنین بنیه ای ندارند‪ .‬مشــاهده کردیم که ارتش عربســتان با‬ ‫وحشیانه ترین روش ها به یمن حمله کرد اما نتایجی که حاصل‬ ‫شدمفتضحانهبود‪.‬حتیشاهدهستیمکهبخش هاییازجنوب‬ ‫عربستانتوسط نیروهاییمنیتصرفشده است‪.‬‬ ‫از طــرف دیگــر گروه هــای تروریســتی تکفیــری در‬ ‫منطقه بسیار گســترش یافت ها ند و اشــتون کارتر در ادعاهایی‬ ‫که اخیرا مطرح کرده ایــران را در کنار داعــش‪ ،‬دو خطر برای‬ ‫شیخ نشین های خلیج فارس برشمرده است‪ .‬در حالی که اکنون‬ ‫کامال اشکار شده و حتی جو بایدن نیز به صراحت بیان کرده که‬ ‫گروه تکفیری تروریستی داعش به واسطه حمایت های مالی‬ ‫و تسلیحاتی عربســتان‪ ،‬قطر و ترکیه رشد کرد ه است‪ .‬بنابراین‬ ‫کارتر به نوعی مغالطه می کند و ما می دانیم که چاقو‪ ،‬دسته خود‬ ‫را نمی برد و این گروه ها نیز دست پرورده همین کشورها هستند‪.‬‬ ‫نگاه واشنگتن نسبت به حضور مستشاری ایران در‬ ‫کشورهایی چون سوریه و عراق چیست؟ باتوجه به‬ ‫اینکه این حضور در برخی مواقع در جلوگیری از نفوذ‬ ‫و گسترش نیروهای تروریستی تکفیری در عراق و‬ ‫سوریه بسیار موثر بوده است‪.‬‬ ‫امریکایی هــا از ابتدا نســبت به حضور مستشــاری‬ ‫ایران چه در بحران سوریه و چه در بحران عراق نگاهی منفی‬ ‫داشتند‪ .‬اما پس از انکه بحث سقوط موصل و پیشروی داعش‬ ‫به سمت مناطق مرکزی و جنوبی عراق پیش امد‪ ،‬انها به نقش‬ ‫مثبت نیروهای مستشــاری ایــران معترف شــدند و اعتراف‬ ‫کردند که اگر نیروهای مستشــاری ایران و به ویژه شــخص‬ ‫سردار سلیمانی حضور نداشتند این منطقه به طور کامل سقوط‬ ‫می کرد‪ .‬بنابراین غرب و به خصوص امریکا در برابر ایران دچار‬ ‫نوعی تناقض شده اند؛ از یک سو مشاهده می کنند که نقش‬ ‫مستشــاری ایران در مبارزه با گروه های تروریستی و تکفیری‬ ‫بســیار حائز اهمیت است و قابل انکار نیســت از سوی دیگر‬ ‫اشتون کارتر اعتراف کرده که به دلیل وجود همین نیروهاست‬ ‫که نفوذ ایران در منطقه بسیار گسترش یافته است‪ .‬پیش تر‬ ‫دیدیم که دولت عراق بــه صراحت اعالم کرد کــه از لحظه‬ ‫نخســتی که موصل ســقوط کرد ایرانی ها با قدرت به صحنه‬ ‫امدند و از دولت عراق و کردها حمایت کردند‪ .‬بنابراین امریکا‬ ‫در یک پارادوکس گرفتار شده است؛ از یک طرف علیه حضور‬ ‫مستشــاری ایران در کشــورهای منطقه مانند عراق و سوریه‬ ‫صحبت می کنند و از طرف دیگر می دانند که حضور ایران در‬ ‫جلوگیری از رشد و پیشروی نیروهای تروریستی تکفیری بسیار‬ ‫اثرگذار بوده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫چندی پیش اشــتون کارتــر‪ ،‬وزیر دفــاع امریکا در‬ ‫سخنانی با اشاره به اینکه در کشورهای منطقه مانند‬ ‫سوریه‪ ،‬عراق و یمن‪ ،‬ایران در بطن بازی و روی زمین‬ ‫است‪ ،‬ولی اعراب ‪ ۳۰‬هزار پا فراتر از متن مسائل در‬ ‫اسمان ِســیر می کنند‪ ،‬خطاب به کشــورهای عربی‬ ‫حاشیه خلیج فارس از تمرکز بیش از حد انها بر خرید‬ ‫جنگنده ها و سایر جنگ افزارها انتقاد کرد و خواستار‬ ‫اموزشواماده سازینیرویزمینیکارامدوواحدهای‬ ‫نظامی ویژه برای دخالــت در بحران های خاورمیانه‬ ‫شــد‪ .‬این ســخنان وزیر دفاع امریکا از کجا ناشی‬ ‫می شود و با چه اهدافی بیان شده است؟‬ ‫این درخواســت کارتر دو دلیل دارد؛ نخســت اینکه‬ ‫امریکایی ها نمی خواهند نیروهای زمینی خودشان را به منطقه‬ ‫اعزام کنند زیرا می دانند تلفات ســنگینی خواهنــد داد و جامعه‬ ‫امریکا نسبت به این موضوع به شــدت حساس است‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر از نظر مذهبی نیز وقتی این نیروهــای زمینی عربی وارد‬ ‫صحنهشوند‪،‬درواقعفتنهمذهبیتشدیدخواهدشدواینمساله‬ ‫به نفع امریکاست‪ .‬زیرا امریکا و اسرائیل قویا به دنبال ان هستند‬ ‫که فتنه مذهبی میان شیعه و ســنی را تاجایی که ممکن است‬ ‫تعمیقبخشندوسپسباپیگیریسیاستتفرقهبیندازوحکومت‬ ‫کن‪ ،‬حاکمیت خود را بر منطقه گسترش دهند‪ .‬بنابراین به رغم‬ ‫اینکه در ظاهر عجیب به نظر می رسد که وزیر دفاع امریکا علیه‬ ‫صنایع تسلیحاتی کشورش ســخن بگوید اما در واقع عالوه بر‬ ‫فروش سالح‪ ،‬امریکا می خواهد باب جدیدی را بگشاید مبنی‬ ‫بر اموزش و تربیت نیروهای زمینی شــیخ نشین ها و استفاده از‬ ‫انها به جای ســربازان امریکا در بحران های منطقه برای حفظ‬ ‫منافعامریکا‪.‬‬ ‫از یک سو شاهد مواضع نرم و دیپلماتیک جان کری‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه امریکا در قبال ایران هســتیم و از‬ ‫ســوی دیگر وزیر دفاع چنین صحبت هایی را علیه‬ ‫تهرانبیانمی کند‪.‬دراینشرایطجمهوریاسالمی‬ ‫باید کدام نگاه امریکا را بیشتر مورد توجه قرار دهد؟‬ ‫ت ابتدا کمی در‬ ‫برای پرداختن به این مساله بهتر اس ‬ ‫مورد شخصیت اقای اشــتون کارتر به عنوان وزیر دفاع امریکا‬ ‫توضیحاتی را بیان کنم؛ ایشــان جز و معدود افرادی است که‬ ‫از ابتدا در وزارت دفاع خدمت کــرده و از زمانی که روی کار امد‬ ‫مواضعی که در رابطه با ایران اتخــاذ می کند برخالف مواضع‬ ‫جان کری و بــاراک اوباما مواضــع تندی بوده اســت‪ .‬به نظر‬ ‫می رســد که نوعی تقســیم کار از ســوی رئیس جمهور امریکا‬ ‫میان وزیر دفاع و وزیر خارجه صورت گرفته اســت به گونه ای‬ ‫که اشــتون کارتر به عنوان وزیر دفاع مواضع تند علیه ایران را‬ ‫همواره تکرار می کند و مواضع نرم و دیپلماتیک از سوی کری‬ ‫دنبال می شود‪ .‬این موضع گیری ها را‪ ،‬هم می توان تقسیم کار‬ ‫توصیف کرد و هم ناشی از تفاوت دیدگا ه میان این دو شخص‪.‬‬ ‫در هر حال اصوال مواضع کری و کارتر نسبت به ایران با یکدیگر‬ ‫بســیار تفاوت دارد‪ .‬در عین حال باید توجه داشــت که اشتون‬ ‫کارتر در سیاست خارجی امریکا خیلی تعیین کننده نیست و از‬ ‫صحبت های او بیشتر به عنوان عامل فشار علیه ایران استفاده‬ ‫می شودوسیاستخارجیامریکاعلیهایراندراصلتوسطاوباما‬ ‫تعیینوتوسطجانکریدنبالمی شود‪.‬دراینمیانواشنگتنبا‬ ‫هدف انکه هم همپیمانان خود را در منطقه راضی نگه دارد و هم‬ ‫نوعیتهدیدعلیهایرانراحفظکند ‪،‬چنینسخنانیعلیهایرانرا‬ ‫بیانمی کند‪.‬بایدتوجهداشتکهشخصاوبامانیزچندیپیش‬ ‫گفته بود که مشکل شیخ نشین های خلیج فارس‪ ،‬تهدید ایران‬ ‫نیستوتهدیدواقعی‪،‬جوانانوملت هایاینمنطقههستندکه‬ ‫از عملکرد حکام خود به شــدت ناراضی هستند‪ .‬رئیس جمهور‬ ‫‪4‬‬ ‫مســعود اســداللهی‪،‬‬ ‫کارشــناس ارشــد مســائل‬ ‫خاورمیانه در گفت وگو با مثلث‬ ‫درباره هشــدارهای اخیر وزیر‬ ‫دفاع امریکا به اعراب نســبت‬ ‫به حضور نیروهای زمینی ایران در عراق‪ ،‬سوریه و یمن‬ ‫گفت که امریکایی ها ابتدا نســبت به حضور مستشاری‬ ‫ایران چه در بحران سوریه و چه در بحران عراق نگاهی‬ ‫منفی داشــتند‪ .‬اما پس از انکه بحث ســقوط موصل و‬ ‫پیشروی داعش به سمت مناطق مرکزی و جنوبی عراق‬ ‫پیش امد‪ ،‬انها به نقش مثبت نیروهای مستشاری ایران‬ ‫معترفشدندواعترافکردندکهاگرنیروهایمستشاری‬ ‫ایران و به ویژه شخص سردار سلیمانی حضور نداشتند‪،‬‬ ‫این منطقه به طور کامل سقوط می کرد‪ .‬اسداللهی معتقد‬ ‫است درخواست اشتون کارتر برای تقویت نیروی زمینی‬ ‫اعراب دو دلیل دارد؛ نخست اینکه خودشان نمی خواهند‬ ‫نیرو به منطقه اعــزام کننــد و دیگر اینکه بــا این طرح‬ ‫به دنبال تشدید فتنه مذهبی میان شیعه و سنی هستند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ناامیدیپنتاگون‬ ‫ایران به ساختارسازی بومی در خاورمیانه دست زده است‬ ‫سعداهلل زارعی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سخنان اخیر اشــتون کارتر‪ ،‬وزیر دفاع امریکا که به‬ ‫کشورهای عربی برای تقویت نیروهای زمینی شان هشدار‬ ‫داده و قدرت و نفوذ منطقه ای ایران را گوشزد کرده‪ ،‬حاوی‬ ‫دو مساله و نکته اساسی است؛ مساله نخست این است که‬ ‫امریکایی ها در ادامه سیاست ایران هراسی تالش دارند تا‬ ‫کشــورهای عربی را در مقابل جمهوری اسالمی فعال نگه‬ ‫دارند و در واقع انها را وادار کنند تا در یک تشریک مساعی‬ ‫جمعی یک سپر نظامی در برابر قدرت و نفوذ ایران تشکیل‬ ‫دهند‪ .‬به همین جهت اشــتون کارتر با بیان ســخنانی که‬ ‫بوی تحقیر نیز از انها به مشام می‪‎‬رسد کشورهای عربی را‬ ‫تحریک کرده که در مقابل ایران فعال باشند‪ .‬این در حالی‬ ‫اســت که انچه که در منطقه قدرت جمهوری اســامی را‬ ‫تشکیل می دهد سازوبرگ نظامی نیست که اگر سازوبرگ‬ ‫نظامی بود کشــورهایی نظیر عربستان بســیار مجهزتر از‬ ‫ایران هســتند‪ .‬بنابراین برخالف تصویری کــه وزیر دفاع‬ ‫امریکا ارائه داده اســت انچه کــه قدرت ایــران و نگرانی‬ ‫امریکا و جبهه ان را تشکیل می دهد نفوذ معنوی و انسانی‬ ‫جمهوری اسالمی است که به مدد سیاست های منطقی و‬ ‫مردمی ایران در منطقه به دســت امده است‪ .‬درواقع نفوذ‬ ‫ایران با فداکاری ایران توام بوده اســت نه با قدرت طلبی و‬ ‫استیالجویی ایران‪ .‬طبیعتا چنین نفوذی که کمک کننده‬ ‫به کشورهای منطقه است نه تنها برای مردم و دولت های‬ ‫منطقه ناراحت کننده نیســت بلکه این مســاله به نوعی در‬ ‫ردیف اقتدار کشــورهای منطقه محسوب می شود؛ از این‬ ‫جهت انها از نفوذ و موقعیت منطقه ای جمهوری اسالمی‬ ‫ایران اســتقبال می کنند‪ .‬به این ترتیب ادرسی که اشتون‬ ‫کارتر به کشــورهای عربی داده اشتباه اســت‪ ،‬تاثیری در‬ ‫قدرت ایران برجای نخواهد گذاشــت و کمکی هم به حل‬ ‫مساله کشورهای وابسته به امریکا نخواهد کرد‪ .‬جنبه دیگر‬ ‫سخنان اشتون کارتر به یاسی که امریکایی ها از تحوالت‬ ‫منطقه ای دارند باز می گردد‪ .‬از ســال ‪ 2001‬تا امروز یعنی‬ ‫طی ‪ 15‬سال گذشته امریکا با یک سلسله اقدامات نظامی‬ ‫از قبیل اشغال کشورها که الاقل شــامل دو کشور عراق و‬ ‫افغانستان می شود و همینطور از طریق کمک به رژیم های‬ ‫سرکوبگر شامل رژیم عربستان و برخی کشورهای دیگر و‬ ‫در عین حال راه اندازی گروه های تروریستی و جنگ های‬ ‫نیابتی‪ ،‬باز هم نتوانست نیات خود را در منطقه عملی کند و‬ ‫شرایط منطقه را به نفع خود تغییر دهد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫در مقابل امریکا و متحدانش‪ ،‬جمهوری اسالمی با سیاست‬ ‫نرم و با پشتیبانی از یک سلسله برنامه های منطقی و مطابق‬ ‫با منافع کشورهای منطقه توانســت در کشورهای منطقه‬ ‫نفوذ گســترده ای داشته باشــ د و امروزه بر اساس اعترافی‬ ‫که امریکایی ها کرده اند‪ ،‬ایران توانســته از دریای عمان‬ ‫تا دریای مدیترانه جبهه گسترده ای را در برابر استیالطلبی‬ ‫امریکا ایجاد کند‪ .‬به بیان دیگر این صحبت های کارتر بوی‬ ‫ناامیدی می دهد و بیانگر ان اســت که سیاست امریکا در‬ ‫منطقه دچار یک بحران هویتی و کارکردی شده است‪ .‬زیرا‬ ‫به لحاظ هویتی سیاست ها امریکا برای کشورهای منطقه‬ ‫استعمارگرانه تلقی می شــود و بنابراین بر عمق نفرت مردم‬ ‫می افزاید و از حیث کارکردی نیز این سیاست های نمی تواند‬ ‫تامین کننده منافع امریکا در منطقه باشد‪.‬‬ ‫باید توجه داشــت که کشــورهای متحــد امریکا در‬ ‫منطقه تمام ظرفیــت نظامــی امنیتی خود را بــرای تغییر‬ ‫شرایط منطقه به نفع خود و امریکا به کار گرفتند و کشوری‬ ‫مانند عربســتان ســعودی ظرفیت ناشــناخته ای در حوزه‬ ‫امنیتی نظامی ندارد کــه بخواهد ان را به میــدان بیاورد‪.‬‬ ‫بنابراین این تحریکات امریکایی ها نمی تواند جبهه متحد‬ ‫امریــکا در منطقه را منســجم کند‪ .‬از طرف دیگــر در این‬ ‫اواخر شاهد هستیم که در بحث ســوریه و یمن‪ ،‬امریکا به‬ ‫ســمت گفت وگو و مذاکره گام برداشته اســت‪ .‬تمایل به‬ ‫گفت وگو بعد از مدت‪‎‬هــا جنگ و جنایت نشــان دهنده ان‬ ‫است که عملیات نظامی انها با بن بست مواجه شده است‪.‬‬ ‫در خبرها نیز امده اســت که امریکا و انگلیس به عربستان‬ ‫گوشزد کرده اند که امکان پیروزی در جنگ را ندارند و باید با‬ ‫تکیه بر قطعنامه‪‎‬های سازمان ملل و کمک غرب به سمت‬ ‫امتیازگیری سیاسی حرکت کنند‪ .‬این مسائل بیانگر ان است‬ ‫که ما در ماه‪‎‬های اینده احتماال از بعد نظامی شاهد کاهش‬ ‫تحرکات هستیم ولی در مقابل با افزایش تحرکات سیاسی‬ ‫مواجه خواهیم شد‪ .‬یعنی مذاکره حول محور قطعنامه‪‎‬های‬ ‫سازمان ملل با هدف به دست اوردن امتیاز از طریق سیاسی‬ ‫از سوی تمام کشورهای اثرگذار در بحران‏های منطقه دنبال‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫باز هم تکــرار می کنــم در واقــع انچه کــه امریکا‪،‬‬ ‫عربســتان و کشــورهایی از این قبیــل را از جانــب ایران‬ ‫نگران کرده اســت قدرت یا عملیات نظامی یا حتی حضور‬ ‫مستشاری ایران در کشــورهای منطقه نیست‪ .‬زیرا اساسا‬ ‫نفوذ ایران بــه حضور مستشــاری اش در منطقــه مربوط‬ ‫نمی شود و این نفوذ دســته کم به سه دهه قبل باز می گردد‬ ‫که انقالب اسالمی با حرکت در یک مسیر منطقی مطابق‬ ‫با یک الگوی اســامی و هم تراز با منافع ملی کشــورهای‬ ‫منطقه توانســت محبوبیت و نفوذ قابل توجهی در منطقه و‬ ‫کشورهای اسالمی به دست بیاورد‪ .‬در این میان امریکا و‬ ‫عربستان تالش دارند تا به قدرت و نفوذ ایران یک ماهیت‬ ‫و ســاخت نظامی ببخشــند و از طریق نظامیزه کردن نفوذ‬ ‫ایران سعی دارند این نفوذ را دارای ماهیت استیالگرایانه و‬ ‫مخرب معرفی کنند‪ .‬در حالی که محبوبیت شخصی چون‬ ‫سردار سلیمانی در منطقه که در بسیاری از عملیات‪‎‬ها علیه‬ ‫داعش نقش بسیار اثرگذاری داشتند به این بازمی گردد که‬ ‫از طریق دفع تهدیدات امنیتی از کشورهای منطقه به یک‬ ‫چهره امنیت ساز تبدیل شده است‪ .‬این چهره امنیت ساز با‬ ‫اسلحه و موشک به دست نیامده بلکه با ساختارسازی‪‎‬هایی‬ ‫که داخل این کشورها به صورت بومی به وجود امده‪ ،‬شکل‬ ‫گرفته اســت‪ .‬ایران با ساختارســازی در میــان ملت‪‎‬های‬ ‫منطقه‪ ،‬انها را به ســمتی ســوق داد که بتوانند بــا تکیه بر‬ ‫ی متناسب با شرایط‬ ‫نیروهای خودشان ســاختارهای امنیت ‬ ‫جدید را ایجاد کرده و امنیت خــود را تامین کنند‪ .‬در نتیجه‬ ‫مشکل اصلی غربی‪‎‬ها و ســعودی ها این است که تحرک‬ ‫سیاسی و اجتماعی جمهوری اسالمی در کشورهای منطقه‬ ‫مبتنی بر توانمندسازی خود ملت‪‎‬ها بوده است نه اینکه مانند‬ ‫امریکا با اعزام لشکرهای نظامی و با بمباران مردم و مناطق‬ ‫کشورهای منطقه‪ ،‬سیاست‪‎‬های خود را به پیش ببرند‪ .‬زیرا‬ ‫ی یا حتی نظامی در تمام دنیا و از جانب‬ ‫کمک های مستشار ‬ ‫بسیاری از کشورها تاکنون صورت گرفته است و امریکا نیز‬ ‫مشــکلی با انها ندارد‪ .‬مگر غیر از این اســت که اکنون در‬ ‫اتاق عملیات ســعودی ها علیه یمن‪ ،‬مستشاران عالیرتبه‬ ‫امریکایی‪ ،‬اسرائیلی و افرادی از ناتو حضور دارند بنابراین‬ ‫مســاله حضور مستشــاری ایران برای انها اهمیت ندارد‪،‬‬ ‫بلکه انها از این مساله نگران و ناراحت هستند که جمهوری‬ ‫اسالمی ایران توانسته اســت یک ساختارسازی بومی در‬ ‫منطقه ایجاد کند‪.‬‬ ‫اختالل در اقتصادهای رانتیر‬ ‫بین الملل‬ ‫کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی اقتصاد کشورهای حاشی ه خلیج فارس را تهدید‬ ‫می کند‪ .‬این مسئله می تواند اصالحات ساختاری در اقتصاد این کشورها را به تاخیر بیندازد و در‬ ‫عین حال بر پروسه توزیع رانت در میان نخبگان و حوزه عمومی برای کسب اطاعت سیاسی تاثیر‬ ‫منفی بگذارد‪ .‬به نظر می رســد تداوم وابستگی اقتصاد کشورهای حاشــیه خلیج فارس به نفت‬ ‫سیاست این کشورها را تا اطالع ثانوی با بی ثباتی و فراز و فرودهای بسیار همراه خواهد کرد‪.‬‬ ‫شوک نفتی‬ ‫کشورهایحاشیهخلیج فارسدرسال‪2020‬‬ ‫‪ 700‬میلیارددالرکسریبودجهدارند‬ ‫‪1‬‬ ‫ترجمه‪ :‬سید سپهر ثامنی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بین الملل‬ ‫درست پنج سال پیش‪ ،‬کشــورهای بحرین‪ ،‬عمان‪،‬‬ ‫قطر‪ ،‬عربستان سعودی و امارات متحده عربی حدود ‪600‬‬ ‫میلیارد دالر مازاد بودجه داشــتند‪ .‬اما صنــدوق بین المللی‬ ‫پول پیش بینــی می کند که تا ســال ‪ ،2020‬این کشــورها‬ ‫روی هم رفته‪ 700‬میلیارددالرکسریبودجهداشتهباشندودر‬ ‫صورتی که قیمت های نفت همچنان پایین بمانند‪ ،‬شرایط از‬ ‫این هم بدتر خواهد شد‪.‬‬ ‫این خبر بد بار دیگر نشــان می دهد که کشــورهای از‬ ‫لحاظ منابع طبیعی غنی حاشیه خلیج فارس به شدت نیازمند‬ ‫ساخت اقتصادهای متنوعی هســتند که بتواند شوک های‬ ‫وارده از طریق تغییرات قیمت نفت را تحمل کند‪.‬‬ ‫اگرچه دولت های کشــورهای عربــی از خیلی وقت‬ ‫پیش متوجه نیاز به ایجاد تغییر در اقتصــاد خود و رهایی از‬ ‫وابستگی شدید به هیدروکربن ها شده اند‪ ،‬اما در انجام این‬ ‫کار موفقیت چندانی نداشــتند‪ .‬برای مثال کشــوری مانند‬ ‫عراق‪ ،‬متنوع سازی اقتصاد را به عنوان یک هدف اصلی در‬ ‫سیاست گذاری هایخودبرایبرنامهاولتوسعهپنجسالهکه‬ ‫در سال ‪ 1965‬اغاز شد‪ ،‬قرار داد‪ .‬با این وجود وابستگی این‬ ‫کشور به نفت در طی زمان حتی افزایش داشت‪.‬‬ ‫برای کشورهای قطر‪ ،‬کویت و عربستان سعودی نیز‬ ‫از دهه ‪ 1970‬تاکنون‪ ،‬متنوع سازی اقتصاد به عنوان هدف‬ ‫اصلی در سیاســت گذاری های انها قرار داشته است‪ .‬حتی‬ ‫اقتصاد امارات متحده عربــی‪ -‬متنوع ترین اقتصاد در میان‬ ‫کشورهای حاشــیه خلیج فارس‪ -‬شــدیدا به صادرات نفت‬ ‫وابستگیدارد‪.‬چرادولت هایعربیباوجودوعده هایبسیار‬ ‫و برنامه ریزی های بزرگ‪ ،‬همواره در تالش برای متنوع سازی‬ ‫اقتصادهایخود بی نتیجهماندهاند؟جواباینسوالبیشتر‬ ‫با مسائل سیاسی در ارتباط است تا مسائل اقتصادی‪.‬‬ ‫البته اگر متنوع ساختن یک اقتصاد تنها به وارد کردن‬ ‫نقشــه های فنی از کشــورهای مانند مالزی و نروژ خالصه‬ ‫می شــد‪ ،‬کشــورهای عربی تا امروز به هدف خود رســیده‬ ‫بودند‪ .‬مشکل اینجاست که در بسیاری از کشورهای عربی‪،‬‬ ‫سیاست هایاقتصادیخوب‪،‬بهندرتدرحوزهسیاست های‬ ‫کلی انها قرار می گیرند‪ .‬دلیل این مشــکل اینجاســت که‬ ‫متنوع ســازی اقتصاد‪ ،‬به ایجاد تغییرات ســاختاری در این‬ ‫کشورها نیازمند است‪ .‬این بدان معنی است که قدرت دادن‬ ‫به حوزه تجارت و کسب و کار‪ ،‬افزایش درامد را برای بخش‬ ‫خصوصی بــه همــراه دارد‪ .‬افزایش درامــد و قدرت بخش‬ ‫خصوصی می تواند رقبای بالقوه ای برای حکومت های این‬ ‫کشورها ایجاد کند‪.‬‬ ‫برای مثال در کویت‪ ،‬رشد یک تاجر مستقل می تواند‬ ‫قدرت پادشــاهی را تضعیف کند‪ .‬امارات متحده عربی تنها‬ ‫به این دلیل که بخش خصوصی در این کشور به نیروی کار‬ ‫خارجی وابســته بوده و تهدید سیاسی محسوب نمی شود‪،‬‬ ‫اجازه متنوع شدن اقتصاد را داده است‪.‬‬ ‫برای اینکه متنوع ســازی اقتصاد موفقیت امیز باشد‪،‬‬ ‫می بایست هزینه های سیاســی ان برای حکام کشورهای‬ ‫عربیکاهشیابد‪:‬حکامبایدبدانندکهمناقعانجاماصالحات‬ ‫‪61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بین الملل‬ ‫از ضررهای ان بیشتر اســت‪ .‬بنابراین هرگونه مباحثه جدی‬ ‫در رابطه با متنوع ســازی اقتصاد‪ ،‬بایستی با ضمانت جبران‬ ‫خســارات وارده به قدرت و ثروت وابســته بــه منابع طبیعی‬ ‫پادشــاهان‪ ،‬اغاز شــود‪ .‬کشــورهایی که اقتصاد خود را به‬ ‫صورتموفقیت امیزیمتنوعکردند‪،‬ساختارسیاسیمناسبی‬ ‫که بتوانــد تغییرات را تحمــل کند‪ ،‬داشــته و در منطقه ای‬ ‫قرار داشتند که دولت ها انها را در تبدیل شدن به کشوری با‬ ‫اقتصاد متنوع‪ ،‬تشویق می کردند‪ .‬برای مثال «بوتسوانا»‪،‬‬ ‫کشوری که در ســال ‪ 1966‬اســتقالل یافته و در ان زمان‬ ‫شدیدا به استخراج مواد معدنی ‪ -‬به خصوص الماس ‪ -‬وابسته‬ ‫بود‪ ،‬اکنون اقتصــاد خود را با توســعه صنایع کشــاورزی و‬ ‫توریسم‪ ،‬متنوع کرده اســت‪ .‬موفقیت بوتسوانا را می توان‬ ‫به چند شاخص نسبت داد‪« :‬این کشــور مردمی داشت که‬ ‫از متنوع ســازی اقتصاد حمایت می کردند‪ ،‬همچنین وجود‬ ‫رقابت سیاســی و ائتالف های پایدار در این کشــور به روند‬ ‫متنوع ســازی کمک کرد‪ ».‬عضویت بوتســوانا در اتحادیه‬ ‫گمرکیافریقا‪،‬نقشاساسیبه عنوانیکانگیزهخارجی‪،‬در‬ ‫انجام اصالحات کالن اقتصادی این کشور ایفا کرد‪ .‬چراکه‬ ‫این اتحادیه بوتسوانا را از اجرای سیاست های مالی و تجاری‬ ‫ بی تدبیرانه‪ ،‬منع کرد‪ .‬این دالیل در کنار یکدیگر‪ ،‬توســعه‬ ‫بخش های متنوع اقتصادی را تشویق کرد‪.‬‬ ‫بانگاهکردنبهروندتوسعهمالزی‪،‬درس هایمشابهی‬ ‫اموخته می شود‪ .‬اقلیت چینی های مالزی در زمان استقالل‬ ‫این کشور در سال ‪ ،1957‬قسمت عمده بخش خصوصی را‬ ‫دردستداشتهوبه عنوانیکرقیبقدرتمنددرمقابلبخش‬ ‫منابع طبیعی قرار گرفته بودند‪ .‬این رقابت بر بخش سیاسی‬ ‫مالزی نیز تاثیر گذاشت‪ .‬چینی ها‪ ،‬باوجود اینکه یک اقلیت‬ ‫محسوب می شدند‪ ،‬توانستند از منافع اقتصادی خود دفاع‬ ‫کنند‪ .‬سیاست های کالن اقتصادی بد‪ -‬به خصوص نرخ ارز‬ ‫گرانکهتنهابهبخشعرضهکنندهمنابعطبیعیکمککرده‬ ‫و رقابت پذیری بنگاه های داخلی با واردات را کاهش می داد‬ ‫ از نظر اقلیت چینی ها غیر قابل قبول بود‪ .‬همزمان نزدیکی‬‫مالزی به مســیرهای عمــده تجارت جهانی بــه بنگاه های‬ ‫مالزیاییاجازهدادتابهشبکهتجارت‪،‬سرمایه گذاریوعرضه‬ ‫منطقه ای وصل شــده و منافع اقتصادی بسیاری به دست‬ ‫بیاورند‪ .‬این دالیل در کنار یکدیگر درب را برای حرکت مالزی‬ ‫به سوی اقتصادی که نه تنها به دلیل عرضه مواد اولیه‪ ،‬بلکه‬ ‫به دلیل تولید محصوالت صادراتی‪ ،‬امروزه پر رونق و متنوع‬ ‫شده اســت‪ ،‬باز کردند‪ .‬اگر به کشــورهای عربی نزدیک تر‬ ‫شویم‪ ،‬ایران را با موفقیت های مشابه در زمینه متنوع سازی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬مشــاهده می کنیم‪ .‬ایران به مانند بوتســوانا و‬ ‫مالزی‪،‬ازگذشتهدارایتمایالتمتنوع سازیاقتصادیبوده‬ ‫است‪.‬تمایالتیکهدرنتیجهانهاسیاست هایاقتصادیاین‬ ‫کشور به گونه ای شکل گرفته که اکنون بخش های متنوعی‬ ‫چون اقتصاد مشهور «بازار» که توســط تجار شهری اداره‬ ‫می شــوند‪ ،‬خودروســازی های قدرتمند و تولید کننده های‬ ‫ی را در ایران مشاهده می کنیم‪.‬‬ ‫کاالهای مصرف ‬ ‫موقعیت جغرافیایی ایران نیز به متنوع سازی اقتصاد‬ ‫این کشــور کمک کرد‪ .‬ایران به دلیــل تحریم های پس از‬ ‫انقالب اسالمی در ســال ‪ 1979‬و قطعنامه های پس از ان‬ ‫راهی جز توســعه دادن بخش هایی که استخراج نفت خام‬ ‫شامل انها نبود‪ ،‬نداشــت‪ .‬همین امر باعث شد بخش هایی‬ ‫نظیر پتروشیمی و تولیدات کاالهای مصرفی توسعه یابند و‬ ‫اقتصاد ایران از همسایه های عرب خود بسیار متنوع تر شود‪.‬‬ ‫کشــورهای عربی هر سه عامل اساســی که در موارد‬ ‫موفق بیان شده به متنوع ســازی اقتصادی کمک کرده بود‬ ‫را در اختیار ندارند‪ :‬تمایالت اقتصاد متنوع‪ ،‬اتحاد سیاسی‬ ‫مستحکمواثراتمثبتکشورهایهمسایه‪.‬‬ ‫کشــورهای عربی پس از مســتقل شــدن‪ ،‬جوامعی‬ ‫با تمایالت متنوع ســازی اقتصادی را در اختیار نداشــته و‬ ‫فعالیت های اقتصادی در این کشورها تنها بین خانواده های‬ ‫ســلطنتی در حال چرخش بوده است‪ .‬کشف نفت اوضاع را‬ ‫بدتر در این کشــورها بدتر کرد‪ .‬درگیری های فراگیر در این‬ ‫منطقه از جهان نیز با قطــع ارتباط تجار بــا دنیای اطراف‪،‬‬ ‫به شدت تسلط پادشاهان دامن زد‪.‬‬ ‫جوامع عربی برای حرکت به سوی کاهش وابستگی به‬ ‫نفت‪،‬می بایستساختارسیاسیکشورهایخودرابه گونه ای‬ ‫تغییــر دهند کــه حکام مجبــور شــوند راه را بــرای فعالیت‬ ‫بخش خصوصی باز کنند‪ .‬البته اینجا یک ســوال اساســی‬ ‫مطرح می شود‪ :‬وقتی اقتصاد بسته و وابسته به نفت به سود‬ ‫حاکماناست‪،‬انگاهچهچیزیمی تواندانهارامجابکندکه‬ ‫اجازه متنوع شدن اقتصاد را صادر کنند؟ چه چیزی می تواند‬ ‫ضربه سیاسی وارده به حکام که از برابری قدرت اقتصادی‬ ‫بخش خصوصی حاصل می شود را جبران کند؟‬ ‫جواباینسوالرابایدازچینی هاگرفت‪.‬چینتوانست‬ ‫با جــذب رهبران اقتصادی به ســاختار حزب کمونیســت‪،‬‬ ‫اصالحات اقتصادی را همزمان بــا حفظ قدرت حاکمیت‪،‬‬ ‫اجرا کند‪ .‬یکی دیگر از مثال های شــبیه چین‪ ،‬رشــد سریع‬ ‫اقتصادی اتیوپی است‪ .‬کشــوری که اکنون بین ‪ 10‬کشور‬ ‫دارای سریع ترین رشد اقتصادی جهان قرار دارد‪ ،‬موسساتی‬ ‫با مدیریت وابسته به حزب حاکم تاسیس کرده و از انها برای‬ ‫رونق دادن به بخش های محروم استفاده کرد‪.‬‬ ‫این مــوارد ثابت می کند که اگر حاکمیــت در اقتصاد‬ ‫ی داشته باشد یا بزرگترین سهم را داشته باشد‪ ،‬انگاه از‬ ‫سهم ‬ ‫رشد و توسعه ان حمایت می کند‪.‬‬ ‫قیمت های پاییــن نفت اکنون فرصت مناســبی را در‬ ‫اختیار کشــورهای حوزه خلیج فارس قرار داده تا اصالحات‬ ‫الزمراانجامدهند‪.‬بسیاریازانهابهمتنوع سازیاقتصادهای‬ ‫خود اندیشیده اند‪ ،‬اما تاکنون در اجرای سیاست های الزم‬ ‫برای راه اندازی بخش های دیگر اقتصاد‪ ،‬درنگ کرده اند‪.‬‬ ‫بعضی کشــورهای حوزه خلیج فارس که برای مقابله‬ ‫با بحران کاهش قیمت نفت‪ ،‬حتی به فــروش اوراق قرضه‬ ‫فکر می کننــد‪ ،‬می بایســت اصالحات اقتصــادی الزم که‬ ‫مدت هاستدراجراییکردنانهاتعللکرده اندراایجادکنند‪.‬‬ ‫کشورهاینفت خیز عربیهمچنینمی تواننددربخش های‬ ‫تضمین شده ای نظیر کاالهای مصرفی‪ ،‬ساخت و ساز و بازار‬ ‫مسکن سرمایه گذاری کنند‪ .‬البته برای اجرایی شدن هرکدام‬ ‫ازاینراه ها‪،‬حاکمانمی بایستجز وسهامداراناصلیباشند‬ ‫تا مشکلی در پیشرفت کار به بوجود نیاید‪.‬‬ ‫نکته اساســی دیگــر بــرای موفقیت متنوع ســازی‪،‬‬ ‫نزدیک تر شدن ارتباط میان اقتصاد کشورهای عرب است‪.‬‬ ‫موسســات خصوصی از طریق روابط منطقه ای پیشــرفت‬ ‫می کنند‪.‬روابطیکهمواداولیهبیشتریدراختیارتولیدکننده‬ ‫قرار می دهد‪ ،‬بازارهای بزرگتری را برای فروش محصوالت‬ ‫فراهم می کند و دولت ها را برای انجــام اصالحات تجاری‬ ‫تشــویق می کند‪ .‬برای مثال در اســیا و امریــکای التین‪،‬‬ ‫بازارهایمنطقه ایمتصلبهیکدیگر‪،‬باوصلکردنبنگاه ها‬ ‫به زنجیره تولیدات بین المللی‪ ،‬روند صنعتی شدن را سرعت‬ ‫بخشیدند‪ .‬شــاید صحبت کردن در رابطه با برقراری ارتباط‬ ‫نزدیک در خاورمیانه باتوجه به شــرایط امنیتی کنونی انجا‪،‬‬ ‫غیر عملی باشد‪ ،‬اما می توان در اینده به ثبات در این منطقه‬ ‫امیدوار بود‪ .‬حتی می توان اینگونه به این مساله نگاه کرد که‬ ‫تنها راه برقراری ثبات در خاورمیانه ایجاد ارتباطات تجاری و‬ ‫اقتصادی بین کشورها است‪.‬‬ ‫متنوع ســازی اقتصــادی در خاورمیانــه از یک بحث‬ ‫تکنیکی فاصله زیــادی دارد ‪ ،‬چراکه در ایــن منطقه متنوع‬ ‫سازی با قدرت حاکمیت ها در تضاد است و مشکالت برون‬ ‫مرزی فراوانی وجود دارد‪ .‬اگر کشورهای حاشیه خلیج فارس‬ ‫به دنبال منافع متنوع سازی اقتصاد خود هستند‪ ،‬می بایست‬ ‫ضررهای وارده بــه حکام را کاهــش داده و منافع حاصله از‬ ‫متنوع سازی را افزایش دهند‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارن افرز‬ ‫نوچه های امریکا‬ ‫اعراب از اقتصاد رانتی‬ ‫ضربهسنگینیمیخورند‬ ‫حسین راغفر‬ ‫‪2‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس اغلب وابسته‬ ‫به تولید و فروش نفت است؛ البته میزان وابستگی به منابع‬ ‫طبیعی همچون نفت در تمام این کشورها یکسان نیست‪.‬‬ ‫در این میان کشــوری مانند کویت وابســتگی اش به نفت‬ ‫زیاد است اما شیخ نشــین دبی بیش از انکه اقتصادش به‬ ‫نفت وابســته باشــد به تجارت وابسته اســت و درامدهای‬ ‫تجاری شان در ان حد است که اقتصادشان را تامین کند‪.‬‬ ‫عربستان که اصلی ترین و بزرگترین کشور عربی است نیز‬ ‫اقتصادش به نفت وابسته اســت‪ .‬در رابطه با اقتصادهای‬ ‫وابســته به منابع طبیعی همچون نفت یا گاز مساله ای که‬ ‫وجود دارد نوســان در قیمت این منابع یا کاهش انهاست‪.‬‬ ‫زیرا در صورت کاهش منابع یا کاهش قیمت‪ ،‬اقتصادهای‬ ‫وابســته به منابع طبیعی اگر وابســتگی اقتصادی دیگری‬ ‫نداشته باشند به شدت ضربه می خورند‪.‬‬ ‫در رابطه با کشــورهای عربی باید توجه داشت انچه‬ ‫که انها را خیلی اســیب پذیر کرده مساله ســرمایه انسانی‬ ‫انهاســت‪ .‬در هر صورت اینده اقتصادی این کشورها تنها‬ ‫به منابع نفتی شان وابسته نیســت‪ .‬همانطور که اشاره شد‬ ‫منابعی چون نفت و گاز تحلیل می رود و یا قیمت هایشــان‬ ‫دچار نوسانات می شود و این سرمایه انسانی کشورهاست‬ ‫که می‪‎‬تواند نقش اصلی را در توسعه اقتصادی ایفا کند‪ .‬از‬ ‫خواب های اشفته‬ ‫سیاستکاهشقیمتنفت‬ ‫گریبان اعراب را می گیرد‬ ‫کامران کرمی‬ ‫پژوهشگر مرکز بین المللی مطالعات صلح‬ ‫‪3‬‬ ‫رئیس صندوق بین المللی پول هفته گذشته هشدار‬ ‫داد که بهای جهانی انرژی ممکن اســت سال ها درسطح‬ ‫پایین باقی بمانــد و از دولت های عرب حــوزه خلیج فارس‬ ‫مصرانه خواست بودجه هایشــان را تنظیم کنند‪ .‬کریستین‬ ‫الگارد پس ازمالقات با وزیران شــش کشور عضو شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس گفت صندوق بین المللی پول معتقد‬ ‫است که رشد اقتصادی در این مجموعه از ‪ 3/2‬درصد طی‬ ‫سال جاری به ‪ 2/7‬درصد در سال ‪ 2016‬تنزل خواهد یافت‪.‬‬ ‫درامدهای صادراتی این کشورها به دلیل بهای پایین انرژی‬ ‫‪ 275‬میلیارد دالر کمتر از سال‪ 2014‬خواهد بود‪ .‬قیمت نفت‬ ‫از اغاز سال‪ 2014‬بیش از نصف کاهش یافته و در معامالت‬ ‫چند روز گذشته برای تحویل نفت در ماه دسامبر بشکه ای‬ ‫‪ 47/42‬دالر به فروش رفت‪ .‬پیش از این صندوق بین المللی‬ ‫پول با پیش بینی کســر بودجه ‪ 145‬میلیارد دالری اعضای‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس در ســال ‪ 2015‬اعالم کرد‪،‬‬ ‫بین الملل‬ ‫این جهت این کشــورها نوعا کشورهایی هستند که توسط‬ ‫کشورهای خارجی مدیریت می شــوند بنابراین بسیاری از‬ ‫کاالها و محصوالتی که برای توســعه عمرانی شــان نیاز‬ ‫دارند از کشــورهای دیگر وارد می شــود حتی بســیاری از‬ ‫پیمانکارهایشان نیز خارجی هستند‪ .‬در واقع این کشورهای‬ ‫عربی‪ ،‬ظرفیت های انسانی یا دانش فنی الزم را برای توسعه‬ ‫کشور نتوانسته اند شــکل دهند و چنانچه بخواهند تغییر و‬ ‫تحولی صورت دهند باتوجه به ســاختار اقتصادی حاکم‪،‬‬ ‫این امر خیلی امکانپذی ر نیست‪ .‬زیرا این کشورها وابستگی‬ ‫شدیدی به درامد نفتی دارند و ساختار اقتصادی شان عمدتا‬ ‫متاثر از همین درامدهای مبتنی بر نفت بوده است‪ .‬بنابراین‬ ‫این مساله توزیع در امد را به نحوی شکل داده که انها بیش‬ ‫از انکه نگران اینده شان باشند بر این درامدها متکی بودند‪.‬‬ ‫به همین خاطر عمال سرمایه انسانی کافی و مناسبی در این‬ ‫کشــورها پدید نیامده که بتواند اینده را تضمین کند‪ .‬حتی‬ ‫کارخانجاتی که بتواند اینده صنعتی این کشورها را تضمین‬ ‫کند نیز وجــود ندارد‪ .‬ضمــن اینکه این کشــورها به دلیل ‬ ‫محدودیت‏های منابع ابی‪ ،‬صنعت کشــاورزی نیز ندارند و‬ ‫بیشترین تاکیدشــان بر صنعت نفت بوده است‪ .‬عربستان‬ ‫ســعودی کشــوری اســت که بزرگترین منبع درامدی اش‬ ‫به جز نفت‪ ،‬وجــود خانه خدا و برگزاری مراســم حج در این‬ ‫کشــور اســت و همین منبع درامدی حاصل از برپا کردن‬ ‫مراسم حج و بحث زیارت خانه خداست که می تواند اینده‬ ‫اقتصادی انهــا را تامین کند‪ .‬البته توریســم مذهبی برای‬ ‫عربستان در صورت وجود بحران های سیاسی در این کشور‬ ‫می تواند دستخوش نوسان و تغییرات جدی شود‪ .‬در این‬ ‫میان کشــورهایی مانند کویت و قطر‪ ،‬اقتصادشان شدیدا‬ ‫وابسته به نفت است و سخت است که اینده اقتصادی انها‬ ‫را بدون در نظر گرفتــن صنعت نفت‪ ،‬مدنظر داشــت‪ .‬اما‬ ‫شیخ نشــین‪‎‬هایی مانند دبی یا ابوظبی به واسطه تجارت‪،‬‬ ‫اقتصاد خود را تامین می کننــد‪ .‬همچنین اخیرا رئیس ناتو‬ ‫تاکید کرده بود که اولویت کنونی ناتو‪ ،‬امنیت خلیج فارس‬ ‫است که این سخن قابل تامل است‪ .‬این صحبت ها از جانب‬ ‫دبیرکل ناتو نشان می دهد که انها نگران امنیت عربستان‬ ‫هستند زیرا اگر تغییرات و ناامنی هایی در این کشور شکل‬ ‫بگیرد می تواند تاثیرات مهمی بر کشــورهای عربی دیگر‬ ‫باقی بگذارد‪ .‬از این جهت به نظر می رسد ظاهرا عربستان‬ ‫ابستن یک سری حوادث و مشکالت باشد و دلیل تاکید بر‬ ‫فروپاشی احتمالی اقتصاد وابسته به نفت برخی کشورهای‬ ‫عربی که از سوی رسانه های غربی مطرح می شود نیز بیشتر‬ ‫به نگرانی هایی که از اینده عربســتان وجــود دارد‪ ،‬مربوط‬ ‫می شود‪ .‬از سوی دیگر باید در نظر داشت که اصلی ترین‬ ‫مانع توســعه کشــورهای عربــی خلیج فارس‪ ،‬وابســتگی‬ ‫شدیدشان به اقتصادهای دیگر است و انها به این اقتصادها‬ ‫به عنوان زائده هایی نگاه می کنند که باید متقاضی کاالهای‬ ‫کشورهای غربی باشند‪ .‬به خصوص دبی و ابوظبی به عنوان‬ ‫استان هایی از انگلیس تلقی می شوند و قطر‪ ،‬عربستان و‬ ‫کویت نیز بیشتر به اقتصاد امریکا وابسته هستند‪ .‬بنابراین‬ ‫این کشورها در نظام منطقه ای عمال بازارهایی هستند برای‬ ‫کاالهای خارجی‪ .‬حتی بسیاری از منابع و نیازهای ساخت‬ ‫مسکن در کشورهای عربی توســط غرب تامین می شود و‬ ‫کارخانه های غربی برای شان کاال تولید می کنند‪ .‬بنابراین‬ ‫برج ها و اسمان خراش های بسیار در دبی و ابوظبی و یا حتی‬ ‫دیگر کشورهای عربی کاالهای خود را اغلب از کشورهای‬ ‫غربی می‪‎‬خرند‪.‬‬ ‫یکی از اصلی ترین دالیلی که مانع از توســعه واقعی‬ ‫اقتصــادی این کشــورها می‪‎‬شــود نیز همین وابســتگی‬ ‫اقتصادی اســت و انچه که در کشــورهای عربی حاشــیه‬ ‫خلیج فارس و شیخ نشــین ها شــاهدش هســتیم صورت‬ ‫ظاهری توسعه یافتگی است و از عمق الزم برخوردار نیست‪.‬‬ ‫به همین دلیل غرب اجازه نمی دهد این کشورها به سمت‬ ‫اســتقالل اقتصادی یا درجه ای از توســعه اقتصادی گام‬ ‫بردارد تا بتوانند تامین کننده نیازهای خودشــان باشند‪ .‬در‬ ‫نظام جهانی نیز همین نقش برای کشورهای عربی تعیین‬ ‫شــده و عمال انتظاری فراتر از این از انهــا نمی‪‎‬رود‪ .‬علت‬ ‫این وابستگی این اســت که اعراب تامین کننده نیازهای‬ ‫کشورهای غربی هستند و امروز مرز اقتصادی انگلیس در‬ ‫منطقههمینکشورهایجنوبخلیج فارسهستند‪.‬بنابراین‬ ‫انها بیش از انکه برای کشورهای منطقه اهمیت اقتصادی‬ ‫داشته باشــند منافع کشــورهایی چون انگلیس و امریکا را‬ ‫تامین می کنند‪ .‬همچنین امروز مشاهده می کنیم که بحث‬ ‫ایجاد پایگاه نظامی برای بحرین با هزینه خودشان از سوی‬ ‫انگلیس در حال شکل گیری است و هدف از پیگیری این‬ ‫طرح و حضورشــان‪ ،‬دســتیابی به منابع اقتصادی منطقه‬ ‫است‪ .‬در حال حاضر نیز وضعیت کشورهای عربی مطلوب‬ ‫غرب است‪ .‬زیرا غرب خواستار ان است که اعراب وابستگی‬ ‫کامل به انها داشــته باشــند‪ .‬در عین حال غربی ها اصال‬ ‫تمایلی به فروپاشی اقتصادی کشورهای عربی ندارند زیرا‬ ‫این امر به ضرر انها تمام می شود‪ .‬صحبت های اخیر دبیرکل‬ ‫ناتو که نسبت به امنیت خلیج فارس ابراز نگرانی کرده بود نیز‬ ‫از انجا ناشی می شــود که غرب نگران دومینوی فروپاشی‬ ‫کشورهای عربی است و امنیت در کشورهای عربی عمال‬ ‫تامین کننده منافع کشــورهای غربی اســت‪ .‬طبیعتا برای‬ ‫غرب بســیار ســهمگین خواهد بــود که در منطقه شــاهد‬ ‫دگرگونی هایی باشند که در نهایت به زیان و ضرر انهاست‪.‬‬ ‫به همین دلیل اســت که غرب در برابر ســرکوب هایی که‬ ‫در کشــورهای عربی صورت می گیرد یا نقض حقوق بشر‬ ‫چشم فروبسته است و هیچ اقدام سیاسی یا حقوقی انجام‬ ‫نمی دهد‪ .‬زیــرا اگر انهــا بخواهند در برابــر اقدامات ضد‬ ‫حقوق بشری یا حاکمیت های سرکوبگرانه کشورهای عربی‬ ‫واکنش نشان دهند شرایط تغییر می کند و دیگر به سان قبل‬ ‫نمی توانند منافــع اقتصادی خود را از این کشــورها تامین‬ ‫کنند‪ .‬این در حالی است که کشورهای غربی از این شرایط‬ ‫بهره برداری نیز می‪‎‬کنند یعنی انها با سکوت شــان در قبال‬ ‫جنایات یا اقدامات ضد حقوق بشری اعراب از انها امتیازاتی‬ ‫را دریافت می‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫در صورت ادامه روند کاهش بهای نفت‪ ،‬این رقم در فاصله‬ ‫ســال های ‪ 2015‬و ‪ 2020‬از مرز ‪ 750‬میلیارد دالر نیز فراتر‬ ‫می رود‪ .‬این صندوق درخصوص عربستان پیش بینی کرده‬ ‫بود کسری بودجه این کشور در سال جاری به ‪ 130‬میلیارد‬ ‫دالر برسد‪ .‬عربستان کسری بودجه خود در سال جاری را به‬ ‫نقل از ابراهیم العســاف وزیر اقتصاد این کشور ‪ 39‬میلیارد‬ ‫دالر پیش بینی کرده بود‪ ،‬اما صندوق بین المللی پول و دیگر‬ ‫موسسات بین المللی معتقدند رقم واقعی کسری بودجه این‬ ‫کشور بسیار بیشتر از رقم اعالم شده است‪ .‬ریاض نزدیک به‬ ‫‪ 90‬درصد از درامد خود را از فروش نفت به دست می اورد‪ .‬این‬ ‫کشور در سال ‪ ،2014‬کسری بودجه ‪17/5‬میلیارد دالری را‬ ‫تجربه کرد که دومین کسری بودجه این کشور از سال‪2002‬‬ ‫تاکنون بوده است‪ .‬ریاض تاکنون توانسته به لطف ذخایر‬ ‫مالی عظیم خود این شکاف را پر کند‪.‬‬ ‫افزایش یافت که نشــان از رشــد پی در پی تولید ناخالص‬ ‫داخلی داشــت‪ .‬اما این رقم در سال جاری میالدی با ‪100‬‬ ‫میلیارد دالر کاهش به ‪ 644‬میلیارد دالر می رسد‪ .‬عربستان‬ ‫برای تامین هزینه های جاری‪ ،‬منبعی به جز خام فروشی نفت‬ ‫در اختیار ندارد‪ .‬ریاض نخستین بار از سال ‪ 2009‬از ذخایر‬ ‫ارزی خود استفاده کرد‪ .‬حجم ذخایر ارزی عربستان ‪736‬‬ ‫میلیارد دالر براورد شده است و کاهش بهای جهانی نفت‪،‬‬ ‫مقامات ســعودی را وادار کرد تا از ان برای جبران کسری‬ ‫بودجه خود استفاده کنند‪ .‬عربستان مقابله با کسری بودجه‬ ‫را در فهرست اولویت های برنامه مالی خود قرار داده است‬ ‫و تالش می کند ان را به ‪23/1‬میلیارد دالر کاهش دهد‪.‬‬ ‫جفری البرت تاکر‪ ،‬کارشناس بنیاد اموزش اقتصادی‬ ‫در همین زمینه معتقد اســت که عربستان به دردسر افتاده ‬ ‫ و کاهش شــدید قیمت نفت در بازارهای جهانی‪ ،‬شرایطی‬ ‫را شبیه به انچه که در سال ‪ 2008‬برای امریکا اتفاق افتاد‬ ‫پیش روی ریاض گذاشته است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬این کشور‬ ‫نمی تواند تولیــد نفت خود را کاهش دهــد چون با کاهش‬ ‫تولید‪ ،‬درامدش نیز کاهش می یابد‪ .‬تاکر در بخش دیگری‬ ‫از مقاله خود به تاثیر این کاهش درامدها بر وضعیت سیاسی‬ ‫و اجتماعی کشورهای شورای همکاری می پردازد و معتقد‬ ‫است که روند نزولی قیمت نفت‪ ،‬شــرایط فرهنگی و حتی‬ ‫سیاســی این کشــور را تحت تاثیر قرار خواهــد داد‪ ،‬چون‬ ‫ریاض بدون درامد نفتی باید تنوع بیشــتری داشته باشد تا‬ ‫بتواند ســرمایه گذاری خارجی را جذب کنــد‪ .‬پیش از این‬ ‫صندوق بین المللی پول در گزارش سال‪ 2014‬خود با صدور‬ ‫بیانیه ای پیش بینی کرده بود که اعضای شورای همکاری‬ ‫خلیج فارس در حساب های مالی خود با مازاد بودجه معادل‬ ‫یکصد میلیارد دالر در سال ‪ 2015‬و حدود ‪ 200‬میلیارد دالر‬ ‫در ســال های ‪ 2015‬تا ‪ 2020‬روبه رو شــوند‪ .‬اما در ســال‬ ‫جاری ادامه روند کاهش قیمت نفت موجب شد بهای ان به‬ ‫کمترین میزان خود در هفت سال اخیر یعنی به کمتر از ‪50‬‬ ‫دالر برسد‪ ،‬در حالی که در ماه ژوئیه ‪ 2014‬بهای هر بشکه‬ ‫نفت ‪ 115‬دالر بود‪ .‬این موسسه در گزارش خود اورده است‪:‬‬ ‫«کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به جز کویت در‬ ‫شرایطی در سال ‪ 2015‬و ‪ 2016‬میالدی با کسری بودجه‬ ‫‪ 10‬درصدی مواجه هســتند که از ســال ‪ 2010‬الی ‪2014‬‬ ‫بودجه مازاد ‪ 9‬درصدی را تجربه می کردند‪».‬‬ ‫ کسری اقتصادهای رانتی‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫میــزان تاثیرگذاری شــورای همــکاری خلیج فارس‬ ‫در معادالت سیاســی منطقه خاورمیانه‪ ،‬همواره بر اساس‬ ‫تو گاز بوده است‪.‬‬ ‫اهمیت مقدار ذخایر‪ ،‬تولید و صادرات نف ‬ ‫اکثر کشــورهای خلیج فــارس در طول چند دهه گذشــته‬ ‫اقتصاد تک محصولی مبتنی بر تولید و فروش نفت را تجربه‬ ‫کرده اند‪ .‬بــا این حال‪ ،‬این کشــورها در تالش هســتند تا‬ ‫اقتصاد خود را متنوع ساخته و از وابستگی ان به درامدهای‬ ‫نفتی بکاهند‪ .‬در این زمینه امارات متحــده عربی‪ ،‬به ویژه‬ ‫دبی تالش زیادی انجام داد ه و گذشــته از التهابات ناشی‬ ‫از رکود اقتصاد جهانی‪ ،‬تالش کرده است الگوی جدیدی‬ ‫از تنوع اقتصادی را ارائه دهد‪ .‬اما این وضعیت رشد بسیار‬ ‫کندی به خصوص در دیگر اعضا داشته و باتوجه به خطراتی‬ ‫که هم در ابعاد سیاســی و هم اقتصادی بــرای ان متصور‬ ‫اســت‪ ،‬اما اهمیت ان در دســتورکار زمامداران سیاسی و‬ ‫اقتصادی قرار نگرفته اســت‪ .‬طبق گزارش اخیر صندوق‬ ‫بین الملل‬ ‫در روند تحوالتی که منجر بــه کاهش قیمت جهانی‬ ‫نفت شــد‪ ،‬موسســه امریکایی اعتبارســنجی «مودیز» از‬ ‫کسری ‪ ۱۱۰‬میلیارد دالری بودجه عربستان در سال ‪۲۰۱۵‬‬ ‫میالدی خبر داد‪ .‬این موسسه با بررسی وضعیت اقتصادی‬ ‫عربستان ســعودی و با ذکر برخی امارها اینگونه استدالل‬ ‫می کند که عربستان باتوجه به اتکای بودجه این کشور بر‬ ‫درامدهای نفتی‪ ،‬به دلیل کاهش قیمت نفت برای چندین‬ ‫سال مستمر کسری بودجه خواهد داشت و در بودجه سال‬ ‫جاری میالدی ‪ 411‬میلیارد ریال (‪ 110‬میلیارد دالر) کسری‬ ‫بودجه دارد‪ .‬تولید ناخالص داخلی عربستان از ‪ 734‬میلیارد‬ ‫دالر در ســال ‪ 2012‬بــه ‪ 746‬میلیارد دالر در ســال ‪2014‬‬ ‫ رشد کند تولیدات غیرنفتی‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین المللی پول‪ ،‬سرمایه گذاری های غیرنفتی انجام شده‬ ‫در عربستان سبب شــده تا تحوالت مثبتی در اقتصاد این‬ ‫کشور ایجاد شود‪ .‬بر اساس این گزارش‪ ،‬سهم عربستان در‬ ‫رشد غیر نفتی اقتصاد کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا‬ ‫بالغ بر ‪ 1/5‬درصد بود و سهم دیگر کشورهای عضو شورای‬ ‫همکاری های خلیج فارس در رشد غیر نفتی این منطقه در‬ ‫سال ‪ 2013‬میالدی برابر با یک درصد بود‪ ،‬اما در سال های‬ ‫‪ 2014‬و ‪ 2015‬میالدی به بالغ بر ‪ 1/3‬درصد خواهد رسید‪.‬‬ ‫سهم کشــورهای عضو منطقه خاورمیانه و شــمال افریقا‬ ‫که عضو شــورای همکاری خلیج فارس نیســتند‪ ،‬طی این‬ ‫سه سال روندی کاهشی خواهد داشت‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫ چشم انداز پیش رو‬ ‫به نظر می رســد که هشــدارهای پیاپی موسســات‬ ‫معتبر مالی بین المللــی در خصوص کاهــش قیمت نفت‬ ‫و اثرات اقتصــادی و سیاســی ان بر اقتصادهــای رانتی‬ ‫خلیج فــارس حکایت از ایــن واقعیت دارد که وابســتگی‬ ‫به منابــع هیدروکربن و عــدم توجه بــه تولیــد غیرنفتی و‬ ‫سرمایه گذاری ها در این خصوص چه پیامدهای نامطلوبی‬ ‫بر منابع و درامدهای دولت و در سوی دیگر وضعیت سیاسی‬ ‫و اجتماعی کشــور خواهد گذاشــت‪ .‬وابســتگی نزدیک‬ ‫به ‪ 80‬درصدی اقتصاد شــورای همــکاری خلیج فارس به‬ ‫درامدهای نفــت و گاز باعث شــده تا از مجــرای کاهش‬ ‫‪ 50‬درصــدی قیمت نفت شــاهد کســری بودجه‪ ،‬کاهش‬ ‫اعتبارات تخصیص یافته‪ ،‬سوبسیدها و اعطای کمک ها‬ ‫و اعانه ها در یکســو و قدرت مانور منطقه ای و بین المللی‬ ‫این کشــورها از ســوی دیگر باشــیم‪ .‬به نظر می رســد که‬ ‫گرایش به سمت تولیدات غیرنفتی و سر مایه گذاری های‬ ‫جدید از جمله اقداماتی باشــد که در دســتورکار این شورا‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬در این میان‪ ،‬تنظیمات بودجه از جمله کنترل‬ ‫شــدید بر هزینه ها به ویژه در بخش دســتمزدهای دولتی‬ ‫و تشــویق رشــد بخش خصوصی یکــی از ایــن اقدامات‬ ‫باشــد‪ .‬نکته ای کــه در این میان قابل اشــاره اســت این‬ ‫موضوع اســت که میزان و فوریت این تنظیم بودجه برای‬ ‫دولت های شورای همکاری متشــکل از بحرین‪ ،‬کویت‪،‬‬ ‫عمان‪ ،‬قطر‪ ،‬عربســتان ســعودی و امارات عربی متحده‬ ‫متفــاوت خواهــد بــود‪ .‬عربســتان و قطر از کشــورهایی‬ ‫هســتند که مجبــور بــه تنظیم بودجــه هســتند‪ .‬میزبانی‬ ‫جام جهانی ‪ 2022‬خرج زیادی طی ســال های اخیر روی‬ ‫دست این کشور گذاشته و اخیرا وزیر دارایی قطر تایید کرده‬ ‫که کشورش سال اینده با کسری بودجه روبه رو خواهد شد‪.‬‬ ‫اســتیون دیک‪ ،‬نایب رئیس موسســه خدمات مالی‬ ‫مودیز در این باره اظهار داشت‪ :‬کاهش درامد های حاصل‬ ‫از هیدروکربن ها بر بودجه کلی کشورهای عربی خلیج فارس‬ ‫موجب شود که این کشورها در سال‪ 2016‬دست به تغییراتی‬ ‫در سیاست های کلی خود بزنند که از جمله انها می توان به‬ ‫کاهش یارانه ها و همچنین کاهش تامین بودجه پروژهای‬ ‫توسعه غیر نفتی اشاره کرد‪ .‬در این میان و با افزایش نیاز این‬ ‫کشورها به سرمایه گذاری‪ ،‬شاهد صدور بیشتر اوراق قرضه‬ ‫خواهیم بود و میــزان بدهی دولتی این کشــورها به ‪12/5‬‬ ‫درصد از مجموع تولید ناخالص ملی این کشــورها خواهد‬ ‫رســید که معادل ســاالنه ‪ 180‬میلیارد دالر است‪ .‬صندوق‬ ‫بین المللی پول هم اعالم کرده که تقویت راهکارهایی مانند‬ ‫جریان نقدینگی در بازارهای این کشــورها می تواند قدرت‬ ‫اقتصادی انها را برای مقابله با شوک های احتمالی تقویت‬ ‫کند‪ .‬به نظر می رسد که ازمون سخت اقتصادهای تن پرور و‬ ‫رانتیر شورای همکاری خلیج فارس از مجرای کاهش قیمت‬ ‫نفت فرارسیده و شاهد تعدیل های اقتصادی و توجه به رشد‬ ‫غیرنفتیخواهیمبود‪،‬موضوعیکهمی بایستسال هاپیش‬ ‫صورت می گرفت‪ ،‬اما مستی دالرهای باد اورده‪ ،‬حکام عرب‬ ‫را از توجه به خماری پس از ان غافل کرده بود‪.‬‬ ‫بازی در زمین لغزنده‬ ‫اقتصاد نفتی‪ ،‬سیاست در عربستان را تهدید می کند‬ ‫سیدعبدالعظیم موسوی‬ ‫پژوهشگر مسائل خاورمیانه‬ ‫‪4‬‬ ‫تاکید عربســتان بر عــدم کاهش ســطح تولید نفت‬ ‫ک و تحوالتی کــه در ادامه ان‪ ،‬در چارچوب تشــدید‬ ‫اوپــ ‬ ‫تنش ها میان ریاض‪ -‬تهران‪ ،‬رد پیشنهاد عضویت غیردا ئم‬ ‫در شورای امنیت توسط عربستان و نارضایتی این کشور از‬ ‫سیاست های ایاالت متحده در قبال بحران سوریه و توافق‬ ‫هسته ای با ایران‪ ،‬همچنین حمله ائتالف کشورهای حوزه‬ ‫خلیج فارس به یمن و هزینه ای که این رویداد بر بودجه این‬ ‫کشــورها تحمیل کرد‪ ،‬همگی مواردی هستند که موجب‬ ‫شــد تحلیلگران از به مشکل برخوردن کشــورهای حوزه‬ ‫خلیج فارس در عرصه اقتصاد صحبت کنند؛ موضوعی که در‬ ‫امارهای موسسه ملی پول عربستان جایی از اعراب ندارد‪.‬‬ ‫بر همین اساس‪ ،‬این تحلیل موضوع اختالفات نفتی را از‬ ‫ابتدا بررســی و در نهایت نیز به این ختم خواهد شــد که ایا‬ ‫واقعا کشورهای حوزه خلیج فارس و به طور عمده عربستان‬ ‫با مشکالت مالی مواجه است؟‬ ‫ عربستان و از دست دادن بازارهای نفت‬ ‫با ورود نفت شــیل به بازارهای جهانــی انرژی‪ ،‬زنگ‬ ‫هشدار این رویداد توسط حکومت ریاض و دیگر متحدانش‬ ‫در اوپک به وضوح شــنیده شــد‪ .‬عربســتان ســعودی و‬ ‫متحدانــش از جمله کویت‪ ،‬قط ر و امارات خواســتار حفظ‬ ‫سطح تولید اوپک بودند‪ .‬قیمت نفت در حال سقوط بود اما‬ ‫موثرترین عضو «اوپک» نمی خواســت تولید نفت پایین‬ ‫بیاید‪ .‬رایزنی های گسترده ای بین اعضای مختلف اوپک‬ ‫طی اجالس ‪166‬صورت گرفت اما ایــن رایزنی ها موفق‬ ‫نشــد عربســتان‪ ،‬کویت و امارات و قطر را از خواسته خود‬ ‫منصرف کند‪ .‬ونزوئال‪ ،‬عراق‪ ،‬ایــران و الجزایر در دفاع از‬ ‫کاهش سقف تولید «اوپک» تند و صریح خواسته خود در‬ ‫چارچوب لزوم کاهش تولید نفــت اوپک را مطرح کرده اند‬ ‫اما این گــروه نتوانســت در مقابل خواســته جریان چهار‬ ‫کشــور مقاومت کند‪ .‬لیبی‪ ،‬انگوال‪ ،‬اکوادور و نیجریه هم‬ ‫اگرچه خواهان کاهش قیمت نفت بوده اند اما کمتر خود را‬ ‫درگیر بحث کردند‪ .‬در اخرین اجالس اوپک‪ ،‬وزرای نفت‬ ‫عربستان‪ ،‬قطر‪ ،‬کویت و امارات با هم متحد شدند تا سقف‬ ‫تولید «اوپک» همان باشد که این کشورها می خواستند‪.‬‬ ‫برخالف اعتقاد گروه چهار کشــور عربی‪ ،‬طرفداران‬ ‫کاهــش ســطح تولیــد اوپــک معتقــد بودند کــه اوپک‬ ‫می توانســت با کاهش برنامه ریزی شــده تولیــد نفتش به‬ ‫افزایــش قیمت نفت کمــک کند‪ .‬امــا جریــان مقابل‪ ،‬با‬ ‫توجیه اینکه می خواهد با کاهش قیمت‪ ،‬نفت شــیل اویل‬ ‫را از بازار خارج کند خواســته خــود را بر دیگــران تحمیل‬ ‫کرد‪ .‬عربستان سعودی این طور اســتدالل کرده که وقتی‬ ‫نفت های گران شــیل اویل از بــازار خارج شــود ان وقت‬ ‫جا برای تولید بیشــتر «اوپک» باز می شــود و همه اعضا‬ ‫می توانند به راحتی نفتشان را تولید کنند‪ .‬چهار کشوری که‬ ‫با کاهش تولید نفت مخالفت کردند همان هایی هستند که‬ ‫بعد از تحریم ایران و جنگ داخلی لیبی و بحران نیجریه بر‬ ‫تولید نفتشان افزودند و سهم بازار این کشورها را گرفتند‪.‬‬ ‫ل ‪1/5‬میلیون بشکه‬ ‫ایران قبال به واسطه تحریم سازمان مل ‬ ‫از تولید نفتش را کم کرده بود ‪ ،‬حال انکه عربســتان روزانه‬ ‫‪10/33‬میلیون بشکه نفت صادر می کند‪ .‬سهم لیبی و ایران‬ ‫نیز در بازار نفت عمدتا توسط عربستان ربوده شد‪.‬‬ ‫عربســتان نگران منافع حیاتی خود در منطقه بوده و‬ ‫تالش داشت در مرحله اول اهداف اقتصادی خود را پیش‬ ‫ببرد که نمود ان رقابت با شــیل اویــل و صادرکنندگان غیر‬ ‫اوپک است که گفته می شــود از میزان ‪91‬میلیون بشکه‬ ‫مصرف روزانه نفت جهان حدودا ‪ 57‬میلیون بشــکه ان از‬ ‫کشورهای غیراوپک تامین می شود و سهم اعضای اوپک‬ ‫در این میان تنها روزانه ‪30‬میلیون بشــکه نفت اســت که‬ ‫‪10‬میلیون ان به صادرات نفت عربستان تعلق دار د و برای‬ ‫اهداف سیاســی خود در قالب واردکردن فشــار بر امریکا‪،‬‬ ‫روسیه و ایران بوده است‪ .‬وزیر نفت عربستان رسما تقابل‬ ‫با شــیل اویل را جنگ می داند و از الفاظی نظیر «جنگ با‬ ‫شیل اویل» ها استفاده می کند‪.‬‬ ‫حال انکه‪ ،‬کاهش وابستگی نفتی امریکا به واردات‪،‬‬ ‫ان هــم از خاورمیانه از سیاســت های حیاتی این کشــور‬ ‫است‪ ،‬سیاســتی که در دوره بوش شکل گرفت‪ .‬عربستان‬ ‫به دلیل تحــت فشــار قــرار دادن دموکرات هــا در مقابل‬ ‫جمهوریخواهان ممکن است خواسته باشد تا قیمت نفت‬ ‫را کاهش دهد و شــیل اویل ها را از مدار خارج کند تا نهایتا‬ ‫وابستگی نفتی امریکا به عربستان بیشتر شود و این کشور‬ ‫بتواند نظر امریکا را در همراهی سیاست هایش جلب کند‪.‬‬ ‫اینها نظرات کارشناسان مختلف اســت ‪ ،‬کارشناسانی که‬ ‫درگیر این دوگانگی شــده اند که در شــرایط کنونی نفت به‬ ‫ابزار سیاسی تبدیل شــده یا بازار نفت دستخوش تاثیرات‬ ‫سیاســی اســت‪ .‬ایا اصالت با اهداف اقتصادی عربستان‬ ‫است یا اهداف سیاسی؟‬ ‫ پایان یا اغاز رقابت‬ ‫با اصرار عربستان‪ ،‬قطر‪ ،‬کویت و امارات تولید نفت‬ ‫اوپک در سطح ‪30‬میلیون بشــکه در روز تثبیت شد اگرچه‬ ‫این روند مخالفان عمــده ای چون بیژن نامــدار زنگنه نیز‬ ‫داشت که به عنوان وزیر نفت ایران برنامه ای برای صادرات‬ ‫روزانه پنج میلیــون نفت ایران به بازارهــای جهانی نفت را‬ ‫پیگیری می کند‪ .‬با کاهش نیافتن میزان تولید نفت اوپک‪،‬‬ ‫قیمت نفت به روند نزولی خود ادامه داد به گونه ای که نفت‬ ‫بشکه ای ‪106‬دالر سال ‪ 2013‬در ســال ‪ 2015‬به ‪44‬دالر‬ ‫رسید‪ .‬این درحالی اســت که برخالف اراده ریاض‪ ،‬غرب‬ ‫در موضوع هسته ای با ایران به توافق رسید و تحریم های‬ ‫یکجانبه‪ ،‬چندجانبه و بین المللی در اســتانه لغو کامل قرار‬ ‫دارند‪ .‬این روند‪ ،‬بازیگــری را وارد عرصــه رقابت انرژیک‬ ‫می کند که چندسال در معرض تحریم بوده و از سوی دیگر‬ ‫روزانه تنها ‪500‬هزار بشــکه نفت صادر می کرد‪ .‬هراس از‬ ‫ورود مجدد ایران به رقابت نفــوذ در منطقه‪ ،‬موضوعی بود‬ ‫که بیش از پیش عربستان را در موضعی قرار داد که خود را‬ ‫الیق جایگاه منطقه ای و بین المللی مهمتر از سابق بداند‪.‬‬ ‫موسســه جدوی‪ ،‬موسســه عربستان‬ ‫برای تحقیــق و پژوهــش‪ ،‬پیش بینی‬ ‫کرده که عربســتان امسال ‪107‬میلیارد‬ ‫دالر در بودجه خود با کسری مواجه شود‪.‬‬ ‫جالب اینجاست که حکومت عربستان‬ ‫این عــدد را ‪39‬میلیــارد دالر پیش بینی‬ ‫کرده است‬ ‫خورشید در اسمان اقتصادهای نفتی خلیج فارس افول می کند‬ ‫سمیه مروتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫اقتصاد در دنیای امروز‪ ،‬جهان را به سمت و سویی می کشاند‬ ‫که دیگر انگشت شمار باشند کشورهایی که خود را از امواج تغییرات‬ ‫و تاثیرات ان مصون نــگاه دارند‪ .‬به عبارت بهتــر اقتصاد جهانی‬ ‫دنیاییبههموابستهامانامتقارنراشکلدادهاست؛اقتصادهاییبا‬ ‫پایه هایی گوناگون و ناهمگون در کنار هم و روبه روی هم قرارگرفته‬ ‫و چرخه این اقتصاد را می گردانند‪ .‬بهره وری و رقابت اصول پایه ای‬ ‫این دنیای جدید است‪ ،‬دنیایی که این مفاهیم برای برخی به لطف‬ ‫پشتوانه هایافسانه ایبی معنیجلوهمی کند‪.‬کشورهاییکهتکیه‬ ‫ بر درامدهایی دارند که نیازشــان به پویایی و چابکی اقتصادی را به‬ ‫حداقلرساندهوباتوسلبهگنجینهمنابعارزیتکان هایاقتصادی‬ ‫را تا امروز با ارامش از سر انان گذرانده اند‪.‬‬ ‫کشــورهای نفت خیز حوزه خلیج فارس به سبب درامدهای‬ ‫نفتی کمتر از سایر کشورها در اقتصاد جهانی ادغام شده و به بیان‬ ‫بهتر همسو شده اند‪ .‬امنیت و ثبات این کشورها در چارچوبی بسیار‬ ‫ساده خالصه می شــود و ان توافقی نانوشته میان حکام و مردم در‬ ‫این کشورهاست‪ .‬مردم پذیرفته اند در قبال تسلیم و سکوت تمامی‬ ‫ نیازهایشان به طور کامل و تقریبا رایگان تامین شود‪ .‬این توافق و‬ ‫قرارداد اجتماعی با خزانه های میلیارد دالری و تکیه بر قیمت باالی‬ ‫نفتمقرونبه فایدهبوده‪،‬چراکهمردمدرقبالفروشمسئولیت های‬ ‫شــهروندی خویش رفاه را خریداری کرده بودند؛ اما در هنگامه ای‬ ‫که قیمت جهانی نفت خام در حال ســقوط است این سوال مطرح‬ ‫می شــود که ایا در این شــرایط همچنان این دولت ها می توانند به‬ ‫تعهدات خویش در قبال مردم پاس خ گویند و در غیر این صورت چه‬ ‫اتفاقیرخخواهدداد؟ایندولت هاچهراهکاریرابایدپیشبگیرند؟‬ ‫صندوق بین المللی پول‪ ،‬بانک جهانی و چند موسسه مالی‬ ‫معتبر دیگــر در هفته های اخیر در گزارش های خــود زنگ خطر را‬ ‫برای کشورهای حوزه خلیج فارس به صدا دراورده اند؛ کشورهایی‬ ‫کهپایهاقتصادی شانمبتنیبرفروشنفتودرنتیجهدرامدحاصل‬ ‫از ان است با افت شدید قیمت ضربه سهمگینی بر پیکره اقتصادی‬ ‫ِ‬ ‫سامان سیاسی شــان وارد خواهد امد‪ .‬حقیقت این است که این‬ ‫و‬ ‫کشورها برای نخستین بار در این شــرایط قرار نگرفته اند‪ ،‬در دهه‬ ‫هفتاد و هشتاد میالدی تکان های شدید قیمت نفت این کشورها‬ ‫را بر ان داشــت تا فکری برای متنوع ســازی و تکیه بیش از حد بر‬ ‫درامدهای نفتی خود کنند‪ ،‬اما این تصمیمات در مرحله فکر باقی‬ ‫ماندوجامهعملنپوشید‪.‬‬ ‫کریستینالگارد‪،‬رئیسصندوقبین المللیپولهفتهگذشته‬ ‫در دوحه پایتخت قطر رسما به سران کشورهای حوزه خلیج فارس‬ ‫نسبت به روند نزولی قیمت نفت و تبعات ان بر اقتصاد این کشورها‬ ‫هشدار داد و از این کشورها خواست نسبت به متنوع سازی اقتصاد‬ ‫خویش مصر بوده و خود را با شرایط جدید ســازگار کنند‪ .‬بر اساس‬ ‫پیش بینی این صندوق رشد اقتصادی این کشورها در سال ‪2016‬‬ ‫به‪ 2/7‬درصد خواهد رسید که این نزول نشان از بحرانی عظیم پیش‬ ‫روی انان دارد کــه در ادامه خود بحران هــای اجتماعی و امنیتی‬ ‫را نیز به همراه خواهد اورد‪ .‬الگارد اعالم کرد در ســال ‪ 2020‬این‬ ‫کشورها با کســری ‪ 700‬میلیارد دالری روبه رو خواهند بود‪ .‬این در‬ ‫حالی است که پیش بینی می شود جمعیت این کشورها که در حال‬ ‫حاضر نزدیک به ‪ 50‬میلیون نفر اســت در ســال ‪ 2020‬یک سوم‬ ‫افزایش یابد که بخش اعظم ان را جمعیت زیر ‪ 25‬ســال تشکیل‬ ‫خواهند داد‪ ،‬این دو پیش بینــی در کنار هم دورنمای هولناکی را در‬ ‫صورت ادامه شرایط حاضر پیش روی این کشورها قرار خواهد داد‬ ‫و این کشورها برای تامین انتظارات فزاینده و فراوان این جمعیت با‬ ‫مشکلمواجهخواهندشد‪.‬خواسته هایانهامواردینظیراشتغال‪،‬‬ ‫یارانه مسکن و ادامه خدمات تقریبا رایگان برای خود و فرزندانشان‬ ‫است‪ .‬حال چه باید کرد؟ به قطع‪ ،‬سوال مشترک پیش روی سران‬ ‫کشورهایحوزهخلیج فارسایناست‪.‬واقعامرایناستکهتوسل‬ ‫بیش ازحد طی سال ها به درامدهای نفتی بحران را برای انان کمتر‬ ‫جدی می نمایاند‪ .‬در نتیجه تدبیری که در شرایط کنونی انتظار ان‬ ‫می رود‪ ،‬در میان این کشورها کمتر دیده می شود؛ دست کم گرفتن‬ ‫ِ‬ ‫امکان بحرانی تر شدن اوضاع برای این کشورها را بیش از‬ ‫بحران‪،‬‬ ‫پیش جدی کرده است‪ .‬کاهش تمرکز بر درامدهای نفتی‪ ،‬گشایش‬ ‫اقتصادی‪ ،‬حمایــت از فعالیت بخش خصوصــی و در واقع متنوع‬ ‫کردن بخش اقتصاد و در ادامــه ان کاهش هزینه های دولت چاره‬ ‫کار خواهد بود‪ .‬متنوع سازی اقتصاد در شــرایطی که پایه های ان‬ ‫طی سال ها تعبیه نشده‪ ،‬در کوتاه مدت به قطع میسر نخواهد بود و‬ ‫اینکشورهامی بایستتمرکزخویشرابرکاهشهزینه هایدولت‬ ‫از طریق افزایش مالیات و کاهش حداکثری یارانه های شهروندان‬ ‫عملی سازند‪ .‬اقدامی که به قطع تکان های شدید اجتماعی را برای‬ ‫کشورهایی که سال ها با تزریق درامدهای نفتی سکوت را از مردم‬ ‫خویش خریده بودنــد‪ ،‬به ارمغان خواهــد اورد‪ .‬نکته حائز اهمیت‬ ‫سیطرهبی چون وچرایبزرگانوامیرانبراقتصاداینکشورهااست‬ ‫و با تغییر سیاســت های دولت احتمال مقابله و مقاومت انها با این‬ ‫سیاست ها می رود ازاین رو‪ ،‬در کنار نگرانی از عدم اقبال اجتماعی‬ ‫می بایست فاکتور عدم همراهی نخبگان را نیز با سیاست ریاضت‬ ‫اقتصادی مدنظر قرار داد و برای ان چاره اندیشید‪.‬‬ ‫عربستانباجمعیت‪ 30‬میلیونینگرانیبیشتریدارد‪،‬ریاض‬ ‫جنگ ائتالف عربی علیه یمن را فرماندهی می کند و شمار زیادی‬ ‫از جنبش های سیاســی و گروه های نظامــی در خاورمیانه و افریقا‬ ‫را حمایت مالی کرده و حمایت مالی ســالیانه از کشــورهایی نظیر‬ ‫پاکســتان‪ ،‬مغرب اردن و مصر دارد‪ .‬شــایان ذکر است که ذخیره‬ ‫ارزی عربستان از اغاز ســال جاری میالدی از ‪ 750‬میلیارد دالر به‬ ‫‪ 670‬میلیارد دالر کاهش یافته اســت‪ .‬در این میان شرایط بر وفق‬ ‫مراد قطری های سرخوش از میزبانی جام جهانی نیز نخواهد بود‪،‬‬ ‫پروژه های بلندپروازانه این کشور برای میزبانی مجلل جام جهانی‬ ‫فوتبال ‪ 2020‬سبب شده است این کشور بخش اعظم ذخایر ارزی‬ ‫خویش را صرف حمایت از پروژه های فوق سازد‪ ،‬درحالی که کاهش‬ ‫قیمت جهانی نفت خام سبب شــده تا دالرهای نفتی به جای خود‬ ‫بازنگردند و پیش بینی ها گواه ان دارند که این کشور در سال ‪2016‬‬ ‫باکسریبودجه‪ 4/9‬درصدتولیدناخالصداخلیمواجهخواهدبود‪.‬‬ ‫پیش بینی هاگویایاناستکهاگراینکشورهاهزینه کردخودرابه‬ ‫همین میزان نگاه دارند و قصد پیگیری مج ّدانه برنامه های ریاضت‬ ‫اقتصادیرانداشتهباشند‪،‬قیمتنفتبرایکشورینظیرعربستان‬ ‫نباید از‪ 104‬دالر در هر بشکه پایین تر بیاید‪.‬‬ ‫در کنــار تمامی ایــن عوامل‪ ،‬خیــزش اجتماعی مــردم در‬ ‫کشورهای عربی نیز مزید بر علت شد تا بودجه هزینه های رفاهی در‬ ‫این کشورها به یک باره افزایش یابد‪ ،‬تا از این طریق رقمِ تقاضا برای‬ ‫تحول در میان مردم خود را به حداقل رسانند‪ .‬حال خرید سکوت در‬ ‫هنگامه ای که هراس از خالی شدن خزانه نفتی می رود‪ ،‬تبدیل به‬ ‫کابوسشیخ نشین هایخلیج فارسشدهاست‪.‬‬ ‫تجربه سایر کشورهای نفتی نشان می دهد در مواقع بحرانی‬ ‫بدترین گزینه برداشــت از صندوق ذخیره ارزی و انتشار پول است‬ ‫که موجب فرسایش مالی این کشورها در اینده خواهد شد و بهترین‬ ‫راه کشف منابع جدید و پایدار درامد برای دولت از طریق حمایت از‬ ‫بخش تولیدی و خدماتی و تامین نیازهای داخلــی با اتکا بر تولید‬ ‫داخل و در ادامه صادرات کاال است‪ .‬البته تمامی این هشدارها در‬ ‫صورتی است که کاهش قیمت نفت همچنان ادامه داشته باشد و‬ ‫تحولیجدیددرمنطقهسببافزایشدوبارهقیمتودرنتیجهتوقف‬ ‫مجدد پروژه ریاضت اقتصادی در کشورهای فوق نشود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫از این رو‪ ،‬یمن و فرار منصور هادی از کشور و درخواستش‬ ‫از عربستان برای کمک به دولتش‪ ،‬بهانه ای شد تا بوسیله‬ ‫ان ائتالف عربی اسمان یمن را اشغال و به بمباران شهرها‬ ‫و روستا بپردازد‪ .‬جنگی که توســط نیروهای مردمی یمن‬ ‫و ائتالف انقالبی به ان پاســخ داده شد‪ .‬اما هزینه سنگین‬ ‫جنگ‪ ،‬واقعیتی است که هیچ بازیگری نمی تواند از زیر ان‬ ‫شانه خالی کند‪.‬‬ ‫بنابر اطالعات منتشر شده‪ ،‬عربستان در نتیجه کسری‬ ‫بودجه دستور داد از شــرکت های مدیریت دارایی خارجی‬ ‫خود حدود ‪70‬میلیــارد را به داخل و مبلغــی نیز از صندوق‬ ‫پس انداز ارزی تامین شود و برای دســتیابی به منابع مالی‬ ‫بیشــتر اقدام به فــروش اوراق قرضه کند‪ .‬بنابــر امارهای‬ ‫رسمی‪ ،‬ذخیره ارزی عربستان از ‪ 732‬میلیارد دالر در سال‬ ‫‪ 2014‬به ‪ 683‬میلیارد دالر در ســال ‪ 2015‬رسید‪،‬که گفته‬ ‫می شــود ‪22‬درصد از کســری بودجه این کشــور از محل‬ ‫ذخایر مالی تامین شــد‪ .‬در میان نگاه بدبینانه و خوشبینانه‬ ‫به اوضاع‪ ،‬صنــدوق بین المللی پــول پیش بینی کرده که‬ ‫عربســتان ذخایر ارزی خود را به اتمام برساند‪ .‬جالب است‬ ‫بدانیم که عربستان ســعودی پس از چین و ژاپن در مرتبه‬ ‫ســوم باالترین ذخایر ارزی قرار دارد‪ ،‬با این وجود در سال‬ ‫‪2015‬م گفته می شود پس از روسی ه باالترین بودجه نظامی‬ ‫را دارا بوده که مبلغی بالغ بر ‪ 80‬میلیارد دالر است‪.‬‬ ‫موسسه جدوی‪ ،‬موسسه عربســتان برای تحقیق و‬ ‫پژوهش‪ ،‬پیش بینی کرده که عربستان امسال ‪107‬میلیارد‬ ‫دالر در بودجه خود با کسری مواجه شود‪ .‬جالب اینجاست‬ ‫که حکومت عربستان این عدد را ‪39‬میلیارد دالر پیش بینی‬ ‫کرده است‪ .‬بنابر گزارش ماه اخیر صندوق بین المللی پول‪،‬‬ ‫قیمت نفت باید حداقل ‪100‬دالر برای هر بشــکه باشــد تا‬ ‫بتواند توازن را در موازنه عربستان برقرار کند‪.‬‬ ‫عربســتان درحالی که ‪ 90‬درصد درامدش از فروش‬ ‫نفت تامین می شود در شــرایطی گرفتار جنگ یمن است‬ ‫که هم جنگ رقابتی اقتصادی را با اعضــای غیر اوپک و‬ ‫به خصوص شرکت شیل اویل در دستورکار قرار داده و هم‬ ‫خــود را ملزم می داند کــه نارضایتی خود از سیاســت های‬ ‫امریکا و غرب را در قبال بحران ســوریه‪ ،‬پرونده هسته ای‬ ‫ایران و مباحث عراق ابراز کند‪ .‬عربســتان بــا این نگاه که‬ ‫ســهم خود و ســه شــریکش در بازار جهانی تضمین شده‬ ‫اســت‪ ،‬کمترین احســاس نگرانی از اینکــه اقتصادش با‬ ‫مشکل مواجه شود ندارد‪ .‬ملک ســلمان با تکیه بر همین‬ ‫ذخایر ارزی‪ ،‬هنگام تاج گذاری ‪ 30‬میلیارد دالر را به عنوان‬ ‫پاداش بصورت پرداخت معادل دو ماه حقوق کارکنان خرج‬ ‫کرد‪ .‬امروز درست است که عربستان با کسری بودجه مواجه‬ ‫شــده اما در اقتصادهای کالن‪ ،‬اقتصادی که از پشتوانه‬ ‫ارزی بسیار باال برخوردار باشد‪ ،‬رویدادهای این چنینی زمین‬ ‫لرزه اقتصادی تلقی نمی شــوند و نظــام اقتصادی همانند‬ ‫پیکری زنده خــود را ترمیم و در مقابــل رویدادها مقاومت‬ ‫می کند‪ .‬عربســتان بودجه خود را با نفت بشکه ای ‪45‬دالر‬ ‫بسته و نرخ تورم در ان نزدیک ‪ 2/3‬درصد است‪ .‬نرخ تورم‬ ‫در عربستان از ‪ 3 /5‬درصد در ســال ‪ 2013‬به ‪ 22/3‬در ماه‬ ‫ســپتامبر ‪ 2015‬کاهش یافته‪ ،‬حال انکه نفــت اوپک در‬ ‫سال ‪2013‬م‪106 ،‬دالر‪ ،‬در سال ‪2014‬م ‪97‬دالر و در سال‬ ‫‪2015‬م‪46-44 ،‬دالر در ماه های اخیر به فروش رفته است‪.‬‬ ‫اینکه شــرایطی پیش بیاید که حکومت سعودی در غیاب‬ ‫فشــارهای دیپلماتیک بین المللی‪ ،‬در نتیجه بحران های‬ ‫اقتصادی از حمالت خود به مردم یمن و از مداخله در دیگر‬ ‫کشورها دست کشد‪ ،‬هدف ارزشمندی است اما واقعیت امر‬ ‫این است که اقتصاد کشــورهای حوزه خلیج فارس بخاطر‬ ‫ذخایر چندصد میلیارد دالری ارزی به راحتی توانایی تحمل‬ ‫اینگونه فشارها را دارد و نباید کســری بودجه یا استفاده از‬ ‫ذخایر خارجی و غیره موجب شوند تحلیلگر در ارزیابی خود‬ ‫از اینده تحوالت دچار اشتباه شود‪.‬‬ ‫دوره ریاضت‬ ‫بین الملل‬ ‫‪65‬‬ ‫ورزش‬ ‫سوت اشتباهی‬ ‫ذوب اهن‪-‬پرسپولیس؛ بحران داوری ساعتی پس از این بازی شروع شد‪.‬‬ ‫وقتی تیم داوری پرسپولیس را ده نفره کرد تا سر خ ها با جام حذفی وداع‬ ‫کنند‪ .‬هفته گذشته اشتباهات داوری به سوژه اصلی رسانه ها‪ ،‬فدراسیون‬ ‫فوتبال و حتی وزارت ورزش تبدیل شد‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫چالش داوری‪ ،‬فوتبال ایران را‬ ‫تحتتاثیرخودقراردادهاست‬ ‫اژیرقرمز برای پیراهن زردها‬ ‫ورزش‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫‪1‬‬ ‫یازده هفته از لیگ برتر می گذرد؛ تقریبا تکلیف تیم ها‬ ‫روشــن شــده؛ اینکه از چه کیفیتی برخوردارند و قرار است‬ ‫چه مسیری را تا پایان لیگ برتر طی کنند‪ .‬هر چند اتفاقات‬ ‫فوتبالی همیشــه در فراز و نشــیب تیم هــا در جدول لیگ‬ ‫تاثیرگذار است اما دست مساله باالنشینان و قعرنشینان تا‬ ‫حدودی روشن شده اســت‪ .‬تنها موضوعی که بحران ان‬ ‫ی دارد مساله داوری در فوتبال ایران است‪.‬‬ ‫هنوز ابعاد مبهم ‬ ‫داوری حاال وارد بحرانی جدی شده است‪ .‬اشتباهات داوری‬ ‫در هفته های اخیــر جنجال های فراوانی به پــا کرده‪ .‬این‬ ‫اشتباهات به خصوص دامن سرخ های پایتخت را گرفته‪.‬‬ ‫ان قدر این اشــتباهات زیاد اســت که برخی ها حتی درباره‬ ‫احتمال عمدی بودنش هم کنایه هایی را مخابره کرده اند‪.‬‬ ‫اما حتی در چنین شرایطی نیز علی کفاشــیان خود را ملزم‬ ‫به رسیدگی فوری به مســاله بحران داوری نمی داند و تنها‬ ‫به تکرار هشدارهای قبلی اش بسنده می کند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که قبل و بعد از هر بازی یا به چیدمان داوری اعتراض‬ ‫می شــود یا به نحوه قضاوت ان داور‪ .‬امــا تنها اقدامی که‬ ‫دیده می شود‪ ،‬محرومیت داوران مطرح لیگ برتری است‬ ‫که مشــخص نیســت تا کجا پیش خواهد رفــت‪ .‬ایا این‬ ‫بحران در داوری باعث می شــود بعد از سال ها دستمان را ‬ ‫روی داوران خارجــی دراز کنیم یا اینکه ایــن جنجال ها تا‬ ‫پایان فصل ادامه دار خواهد بود و همین اشــتباهات است‬ ‫که سرنوشــت تیم ها را رقم می زند؟ این ســوالی است که‬ ‫شاید مسئوالن داوری فوتبال بتوانند بعد از پایان سفرهای‬ ‫خارجی شان به ان پاســخ بدهند‪ .‬همچنین شاید نیاز است‬ ‫دبیرکل فدراسیون که بیشــترین وقت خود را صرف تقابل‬ ‫با کی روش کرده است‪ ،‬کمی بیشتر به بحران داوری توجه‬ ‫کند‪ .‬در طول روزهــای اخیر کارشناســان داوری در مورد‬ ‫اشــتباهات و جنجال های این بخش مهــم فوتبال نقطه‬ ‫نظرات خودشان را مطرح کرده اند‪ .‬برخی از نبود اموزش و‬ ‫برخی دیگر از کافی نبودن دستمزد داوران انتقاد کرده اند‪.‬‬ ‫عده ای نیز معتقدند داوران دچار اضافه وزن شــده اند‪ .‬اما‬ ‫اگر همه این دالیل را کنار هم قرار بدهیم این سوال پیش‬ ‫می اید که ایا راهکار اصلی حل بحران داوری محروم کردن‬ ‫داورانی است که تعداد سوت های اشــتباه شان زیاد شده‬ ‫است؟ محمد فنایی می گوید‪« :‬مدت هاست که معضلی در‬ ‫داوری ایران به وجود امده و هر سال هم به شدت ان اضافه‬ ‫می شود‪ .‬متاسفانه نه سیستم مدیریت داوری قوی است و‬ ‫نه اینکه از جامعه داوری حمایت می شود‪ .‬مطمئنا یکی از‬ ‫مشــکالت فعلی داوران ما این است که احساس می کنند‬ ‫هیچ حامــی ندارند و به خاطــر همین با اســترس قضاوت‬ ‫می کنند‪.‬همینباعثمی شودتاکنترلمسابقهوتصمیمات ‬ ‫حین بازی از دست داوران خارج شود‪ .‬قطعا داوران ایرانی‬ ‫ یکباره این قدر افت نمی کنند چون در رقابت های بین المللی‬ ‫می بینیم امثال فغانی و ترکی چقدر با کیفیت مســابقات را‬ ‫اداره می کنند‪ .‬درواقع هجمه ای که تیم های بزرگ به وجود‬ ‫اورده اند‪ ،‬برای داوران استرس زا شده است‪ .‬البته من هم‬ ‫اعتقاد دارم داوری ها در هفته هایی که از لیگ گذشته‪ ،‬بد‬ ‫بوده و تاثی ر زیادی روی تغییر نتایج داشته است اما ایا واقعا‬ ‫محرومیت داوران درمان کار است؟ باید جمعی از مسئوالن‬ ‫فوتبال میزگردی را در این باره تشــکیل دهند و در شــرایط‬ ‫فعلی این تنها چاره است‪».‬‬ ‫شروع بحران داوری‬ ‫بحران از روز بازی پرســپولیس‪-‬ذوب اهن اغاز شد‪.‬‬ ‫کمک داور بازی پرچم خود را به نشانه خطای هند دروازه بان‬ ‫پرسپولیس باال برد و جهانبازی نیز صادقی را از بازی اخراج‬ ‫س بیرون از محوطه‬ ‫کرد‪ .‬در صورتی که دروازه بان پرسپولی ‬ ‫جریمه هرگز توپ را با دست لمس نکرده بود‪ .‬این تصمیم‬ ‫باعث شد تا پرسپولیس تقریبا ‪ 100‬دقیقه ده نفره بازی کند‬ ‫و در وقت های اضافــه دوم دو گل از حریف دریافت کند‪.‬‬ ‫جهانبازی بعد از این دیدار و حذف پرسپولیس از هواداران‬ ‫این تیم عذرخواهی کرد اما پرسپولیسی ها تنها یک جمله‬ ‫را تکرار کردند؛ عذرخواهی جهانبازی به چه درد می خورد؟‬ ‫برانکو درباره جهانبازی گفت‪« :‬نمی دانــم درباره داور چه‬ ‫بگویم؟ او بی رحمانه قضاوت کرد‪ .‬اگر جهانبازی به اشتباه‬ ‫خودش پی ببرد االن باید ناراحت باشد‪ .‬او باید برود در یک‬ ‫رســتوران بنشــیند و به حال خود گریه کند‪ .‬البته چاره ای‬ ‫هم ندارد و کاری هم از دســتش برنمی اید‪ .‬او اشتباه کرده‬ ‫راهکار؛ ورود مدرسان معتبر خارجی‬ ‫برخورد کمیته و دپارتمان داوری‬ ‫منفعالنه است‬ ‫حرف های عجیب تاج‬ ‫ورود وزارت ورزش به مساله داوری‬ ‫بعد از حذف پرسپولیس از جام حذفی مدیرعامل این‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫شــاید یکی از عجیب ترین واکنش هــا در خصوص‬ ‫بحران داوری را مهدی تاج از خود نشان داد‪ .‬رئیس سازمان‬ ‫لیــگ در مصاحبه ای که اکثر ســوال هایش درباره داوری‬ ‫لیگ پانزدهم بود‪ ،‬به نحوی حرف زد که شائبه هایی برای‬ ‫اهالی فوتبــال برانگیخت؛ اینکه رئیس ســازمان لیگ در‬ ‫مواجهه با پرســش های جدی این روزهای فوتبال ایران‪،‬‬ ‫برخی مسائل‪ ،‬مثل غیرعادی بودن اشتباهات داوران را رد‬ ‫نمی کند‪ .‬چرا نایب رئیس فدراسیون نسبت به طبیعی بودن‬ ‫این خطاها مردد و مشکوک است؟‬ ‫تاج می گوید‪« :‬برای لیگ برتر فوتبال ایران بد است‬ ‫که برخــی تیم ها از اشــتباهات داوری ضــرر کنند و برخی‬ ‫تیم ها سود ببرند‪ ».‬این جمله تاج نشان می دهد فدراسیون‬ ‫پذیرفته است که داوری ها به ضرر پرسپولیس و البته به سود‬ ‫استقالل بوده است‪.‬‬ ‫مهدی تاج در مورد جلسه مستقیمش با علی کفاشیان‬ ‫در فدراسیون فوتبال نیز سخن به میان اورد‪ « :‬در جلسه در‬ ‫مورد مباحث و مسائل داوری صحبت کردیم و قرار شد که‬ ‫همچنان از داوران حمایت قاطع شــود‪ .‬البته داوران هم‬ ‫باید اشتباهات تاثیرگذار خود را بپذیرند زیرا برخی تیم ها از‬ ‫اشتباهات داوری متضرر شده اند و برخی سود برده اند و این‬ ‫برای لیگ برتر بد است که چنین شرایطی رقم بخورد‪».‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬داوران با استرس و فشار روانی زیادی‬ ‫وارد مســابقه می شوند و این مســاله روی کار قضاوت انها‬ ‫تاثیر می گذارد‪ .‬مثال محسن ترکی چه گناهی کرده که باید‬ ‫در ورزشگاه ناسزا بشــنود؟ جز انکه داوری منصفانه انجام‬ ‫داده است‪ .‬ما تصمیم گرفتیم جلسه ای با حضور اعضای‬ ‫ی داوران برگزار کنیم و علی کفاشیان با‬ ‫هیات رئیسه و تمام ‬ ‫برگزاری این جلسه موافقت کرده اما زمان ان هنوز مشخص‬ ‫نیســت‪ .‬ولی در تعطیالت ‪ 20‬روزه لیگ این جلسه برگزار‬ ‫خواهد شد‪».‬رئیس ســازمان لیگ در مورد اینکه حاال این‬ ‫شائبه ایجاد شده که ایا اشــتباهات داوران مهندسی شده‬ ‫است یا خیر؟ پاســخ عجیب و غیر منتظره ای داد و گفت‪:‬‬ ‫«من این مساله را نمی دانم‪».‬‬ ‫خیلی ها از جمله رئیس فدراســیون فوتبــال انتظار‬ ‫دیگری داشتند؛ اینکه تاج چنین موضوعی را تکذیب کند‪.‬‬ ‫به نظر می رســد تاج همچنان بر ســر موضع خود در جلسه‬ ‫مدیران فدراسیون با وزیر ورزش در مجلس ایستاده و مهره‬ ‫معرفی شده از سوی گودرزی را مسئول این وضع می داند‪.‬‬ ‫به خصــوص اینکــه در سیســتم جدید‪ ،‬شــخص دبیرکل‬ ‫فدراسیون یعنی اسدی مسئول داوران محسوب می شود‪.‬‬ ‫اما علی کفاشــیان بالفاصله نســبت بــه مهدی تاج‬ ‫و شــائبه ای که او به ان دامن زده بود واکنش نشــان داد‪.‬‬ ‫مهدی تاج رئیس سازمان لیگ گفته بود که در اعتراض به‬ ‫وضعیت داوری ها نامه ای به رئیس فدراسیون فوتبال نوشته‬ ‫و خواستار پیگیری این مساله شده است‪ .‬این نامه اما خشم‬ ‫کفاشیان که همواره چهره ای خندان دارد را برانگیخت و به‬ ‫تاج پیغام داد که چینش داوران با او نیست که نامه را برای‬ ‫وی ارسال کرده است‪.‬‬ ‫کفاشــیان همچنین تاکید کرده که سازمان لیگ نیز‬ ‫مجموعه ای خارج از فدارسیون فوتبال نیست که بخواهد‬ ‫توپ را به زمین رئیس فدراسیون بیندازد‪.‬‬ ‫باشــگاه با وزیر ورزش مالقاتی داشــت و از او درخواست‬ ‫کمک کرد‪ .‬همیــن موضوع باعث شــد تــا وزارت ورزش‬ ‫که همچنان خود را نهــاد تصمیم گیر در مورد دو باشــگاه‬ ‫استقالل و پرسپولیس می داند نسبت به موضوع اشتباهات‬ ‫داوری و شــدت گرفتن این اشــتباهات علیه پرســپولیس‬ ‫واکنش فوری نشــان دهد‪ .‬مازیار ناظمی‪ ،‬مدیرکل روابط‬ ‫عمومــی وزارت ورزش و جوانان در این بــاره عنوان کرد‪:‬‬ ‫«اینکه در سه بازی مهم پرسپولیس داوران اشتباه می کنند‬ ‫و بعد از مــردم حاللیت می طلبند کلی عجیب اســت‪ .‬قرار‬ ‫است وزارت به زودی به وضع اســفبار داوری ها ورود کند و‬ ‫این بساط مشــکوک و دل ازار برای هواداران جمع شود یا‬ ‫حداقل ما هم فریادی زده باشیم کنار بقیه‪».‬‬ ‫وزیر ورزش و جوانان نیز بالفاصله بعد از این مالقات‬ ‫به معاون حرفــه ای و قهرمانی این وزارتخانه دســتور داد‬ ‫داوری بازی پرسپولیس ـ ذوب اهن بررسی شود‪ .‬وزیر ورزش‬ ‫و جوانان در پاسخ به نامه طاهری سرپرست باشگاه فرهنگی‬ ‫ورزشــی پرســپولیس خطاب به معاون ورزش قهرمانی و‬ ‫حرفه ای وزارت ورزش و جوانان دستور بررسی داوری بازی‬ ‫پرسپولیس و ذوب اهن را داد‪.‬‬ ‫در بخشــی از نامه طاهری‪ ،‬نا یب رئیس هیات مدیره‬ ‫و سرپرســت باشــگاه پرســپولیس موضوع چنیــن مطرح‬ ‫شده است‪« :‬در دیدار روز چهارشــنبه ‪ ۱۳‬ابان در چارچوب‬ ‫رقابت هــای جام حذفــی میــان دو تیــم پرســپولیس و‬ ‫ذوب اهن شــاهد قضــاوت ناعادالنه و یکطرفــه داوران‬ ‫بودیم‪ ،‬همان گونه که در نامه های قبلی به ان اشــاره شد‬ ‫تبعات امنیتی و اجتماعی که اثار ســوء و مخرب این گونه‬ ‫قضاوت ها به دنبال دارد موجب نگرانی بیش از پیش شده‬ ‫و ذهن تماشــاگران را به این سمت ســوق داده که گویی‬ ‫نتایج فوتبال خارج از مســتطیل ســبز و حتی پیش از اغاز‬ ‫مســابقات تعیین می گردد‪ .‬بنابراین از وزیر محترم تقاضا‬ ‫دارم کمیته ای در خصوص بررســی قضــاوت بازی مذکور‬ ‫تشکیل شود‪».‬‬ ‫وزیر ورزش و جوانان در پاسخ به درخواست سرپرست‬ ‫باشــگاه پرســپولیس‪ ،‬معاون قهرمانی را مســئول بررسی‬ ‫داوری های لیگ برتر و خصوصا بازی های پرســپولیس و‬ ‫دیدار اخیرش با ذوب اهن کرد؛ «ترتیبی اتخاذ شود که هر‬ ‫چه سریعتر معضل داوری بررسی و احقاق حق شود‪ .‬ظاهرا‬ ‫قضاوت های پر اشتباه به ویژه علیه باشگاه های پرطرفدار‬ ‫پرســپولیس‪ ،‬تراکتور ســازی و‪ ...‬به صورت یک فعالیت‬ ‫معمول درامده اســت‪ .‬پیگیری تا حل مساله به طور جدی‬ ‫ضروری اســت‪ .‬به نظر می رسد مســئوالن داوری و حتی‬ ‫مسئوالن بلندپایه فدراســیون فوتبال راهکار خاصی برای‬ ‫برون رفت از این بحران به ذهنشان نمی رسد‪».‬‬ ‫حاال کارگروهی تشــکیل شــده که بحران داوری را‬ ‫کارشناسانه مورد بررســی قرار دهد‪ .‬اینکه سرنوشت چنین‬ ‫ادعاهایی همــواره به نقطه هیچ ختم شــده امــا موضوع‬ ‫عجیبی نیســت‪ .‬چه موضوع داوری و بحران ان ریشه در‬ ‫سیاســت های کلی مدیران فوتبــال دارد ؛ انجا که داوران‬ ‫نه تنها از لحاظ مالی مورد حمایت کافی قرار نگرفته اند بلکه‬ ‫همواره در مورد اشتباهات شــان محرومیت و فرافکنی در‬ ‫دستورکار قرار گرفته است‪.‬‬ ‫ایا با این شــیوه ها بحران داوری حل خواهدشد؟ ایا‬ ‫نتیجه بررسی ها از ســوی کارگروه مربوطه منتشر می شود‬ ‫و مهم تر از ان ضمانت اجرایی خواهد داشــت؟ کمی بعید‬ ‫است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫و پرســپولیس به خاطر اشــتباه او از جام حذفی حذف شده‬ ‫است‪».‬‬ ‫اما واکنش جهانبازی نیز در نوع خود قابل تامل بود‪.‬‬ ‫او در پاسخ به سرمربی پرســپولیس گفت‪« :‬چرا باید گریه‬ ‫کنم؟ من اعالم خطا نکردم و کمک داورم این کار را انجام‬ ‫داد‪ .‬چرا برانکو به حال تیمش گریه نمی کند که بازیکنانش‬ ‫دو‪ ،‬سه موقعیت خراب می کنند؟ وقتی بازیکن پرسپولیس‬ ‫توپ را به تیر دروازه می زند‪ ،‬من مقصرم؟ اقای برانکو! من‬ ‫می روم رستوران و گریه می کنم‪ ،‬اما ایا گریه های من دردی‬ ‫را از شما و پرسپولیس دوا می کند؟ اقای برانکو! من هم به‬ ‫حال شــما گریه می کنم‪ .‬این صحبت ها در حد یک مربی‬ ‫حرفه ای نیست‪».‬‬ ‫اما رئیس کمیته داوران فدراســیون فوتبال که طی‬ ‫هفته گذشته فشار زیادی را تحمل کرد و انتقادات فراوانی‬ ‫متوجــه عملکردش بــود گفت‪«:‬فیرپلی فقــط زدن توپ‬ ‫به بیرون زمین نیســت و باید در همه رفتارها چنین روندی‬ ‫رعایت شود‪ ».‬فریدون اصفهانیان درباره اینکه ایا می پذیرد‬ ‫اشتباهات داوری در این فصل زیاد بوده است عنوان کرد‪:‬‬ ‫«ما منکر اشتباهات نیســتیم‪ .‬بابت این موضوع ناراحتیم‬ ‫اما همه تالش مان را می کنیم‪ ،‬این اشتباهات هر چه کمتر‬ ‫شــود‪ .‬یک داور در صحنه ای جا می ماند امــا کمک داور‬ ‫باید ان قدر اگاهی داشته باشد که ایا این هند اتفاق افتاده‬ ‫بود یا نه‪».‬‬ ‫اصفهانیان ادامه داد‪« :‬کمک داور با قاطعیت گفته‬ ‫که هند اتفاق افتاده است‪ .‬این اتفاق تلخی بود‪ .‬ما شرمنده‬ ‫بازیکنان‪ ،‬کادر فنی و هواداران پرسپولیس هستیم‪ .‬خیلی‬ ‫ناراحتیم و نمی دانیم چه باید کنیم‪ .‬هر چه می توانســتیم‬ ‫انجام دادیم‪ .‬کالس هــای پیش فصل را برگــزار کردیم‪.‬‬ ‫انتظار چنین اشتباهاتی را از داوران نداریم‪».‬‬ ‫او درباره اینکه شرمندگی وی و جهانبازی به هواداران‬ ‫پرسپولیس کمکی نمی کند‪ ،‬گفت‪« :‬این را قبول دارم‪ .‬اگر‬ ‫کل داوران هم عذرخواهی کنند لطمه ای که به پرسپولیس‬ ‫زده شــده اســت جبران نمی شــود‪ .‬زمان مــا وقتی چنین‬ ‫صحنه ای رخ می داد بازیکن حریف می گفت توپ به دست‬ ‫حریف نخورده بود‪ .‬کاش بازیکن ذوب اهن که نزدیک به‬ ‫صحنه بود به داور می گفت توپ به سینه اش نخورده است‪.‬‬ ‫فیرپلی فقط زدن توپ به بیرون زمین نیست و باید در همه‬ ‫رفتارها چنین روندی رعایت شود‪».‬‬ ‫وی درباره اینکــه جهانبازی اضافــه وزن دارد اظهار‬ ‫داشــت‪« :‬شــاید االن او اضافه وزن داشته باشــد‪ .‬او در‬ ‫هفته های قبل قضاوت های خوبی داشــته باشــد‪ .‬در این‬ ‫بازی هم جز ان صحنه عملکرد خوبی داشت‪ .‬متاسفانه در‬ ‫هفته های اخیر داوران بزرگ برای مــا بد قضاوت کردند‪.‬‬ ‫ی و جهانبازی اینها داوران خوب ما هستند‪».‬‬ ‫صالحی‪ ،‬فغان ‬ ‫اصفهانیان درباره محرومیــت جهانبازی گفت‪« :‬او‬ ‫باتوجه بــه ایین نامه ای که داریم چند جلســه بیرون مانده‬ ‫است‪ .‬ما بر اساس نمره ای که داوران می گیرند درباره انها‬ ‫تصمیم می گیریم‪».‬‬ ‫وی درباره اینکه چرا اشتباهات داوری به ضرر تیم های‬ ‫سپاهانی نیست بیان داشت‪« :‬من به عنوان یک فرد عادی‬ ‫می گویم که چرا همه اشتباهات به ضرر پرسپولیس است ‪.‬‬ ‫این موضوع در دل من هســت‪ .‬ولی پشــت پرده جریانی‬ ‫نیست‪ ،‬اگر ادله و مدرکی هست و پشت پرده ای وجود دارد‬ ‫بیایند و ارائه بدهند‪ .‬اگر چنین افــرادی در جامعه ما وجود‬ ‫دارند باید طرد شوند‪».‬‬ ‫داوران ما عاشق فوتبال هستند‬ ‫داوری فوتبال ایران مریض است اما‬ ‫فاسد نیست‬ ‫دستور پرزیدنت‬ ‫فدراسیون کفاشیان بار دیگر‬ ‫ضعف خود را در مدیریت تیم های‬ ‫ملی نمایش داد‬ ‫‪67‬‬ ‫ورزش‬ ‫راهکار؛ ورود مدرسان معتبر خارجی‬ ‫برخوردکمیته و دپارتمان داوری منفعالنه است‬ ‫هوشنگ نصیرزاده‬ ‫کارشناس داوری‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫‪2‬‬ ‫موضــوع اشــتباهات داوری در فوتبال ایــران طی‬ ‫هفته های اخیــر واکنش های فراوانی را به همراه داشــته‬ ‫اســت‪ .‬اما من معتقدم مشــکالت داوری بایــد به صورت‬ ‫ریشه ای حل شــود‪ .‬داوری وارد بحران شــده و متاسفانه‬ ‫هیچکس نیســت کــه از داوری دفــاع کند و بگویــد اینها‬ ‫اشتباهات انسانی هستند‪.‬‬ ‫من به برخورد منفعالنه مســئوالن کمیته و دپارتمان‬ ‫داوری نیز انتقاد دارم‪ .‬چون به نظرم اداره کنندگان داوری‬ ‫ی ندارند و سکوت شان باعث شده این بحران ‬ ‫مهارت کالم ‬ ‫تا مرز تعمدی بودن کشیده شود‪ .‬واقعیت ها را نمی توانیم‬ ‫انکار کنیم؛ پرســپولیس بیش از تمام تیم های لیگ بابت‬ ‫داوری ها متضرر شــده و حتی جام حذفی را از دســت داده‬ ‫اســت‪ .‬این را باید اشــکارا پذیرفت که برخــی تصمیمات‬ ‫داوران به زیان پرسپولیس بوده ولی فراموش نکنید که حتی‬ ‫اگر این اشتباهات باز هم تکرار شود‪ ،‬تعمدی نیست و باید‬ ‫ان را جزو خطاهای انسانی دانست‪.‬‬ ‫اما یک نکته را نباید فراموش کنیم؛ داوران بر اساس‬ ‫توانمنــدی ســوت می زننــد نه بر اســاس‬ ‫ویژگی های ســازمانی‪ .‬یعنــی اگر قضاوت‬ ‫دربی خوب بود این مساله هیچ ارتباطی به‬ ‫کمیته داوران پیدا نمی کند و در مقابل اگر‬ ‫اشــتباه در اخراج دروازه بان پرسپولیس در‬ ‫دیدار با ذوب اهن تصمیم اشتباهی بود ان‬ ‫هم به تشکیالت داوری مربوط نمی شود؛‬ ‫چــون داوری یک امر شــخصی اســت نه‬ ‫سازمانی‪.‬‬ ‫به نظرم تشکیالت کمیته داوران در‬ ‫دو مورد می تواند مقصر بــروز بحران اخیر‬ ‫باشــد؛ اول اینکه این کمیتــه مهارت های‬ ‫داوران خود را افزایش نمی دهد و دوم اینکه‬ ‫در چیدمان داوری دقت و حساسیت الزم را‬ ‫به خرج نمی دهد‪.‬‬ ‫امــا برخــی کارشناســان بی توجهی‬ ‫بــه جایــگاه داوران و نبــود امکانــات و‬ ‫دستمزدهای حداقلی به ویژه در لیگ های‬ ‫پایین را در بــروز بحــران داوری تاثیرگذار‬ ‫دانســته اند‪ .‬باید در پاســخ به این دسته از‬ ‫همکارانم بگویم که در ســال گذشته ‪۶۳۰‬‬ ‫میلیــون تومــان هزینــه ورودی تیم های‬ ‫لیگ های پایین بوده ولی یک میلیارد و ‪ ۳۰۰‬میلیون تومان‬ ‫هزینه برگزاری این مســابقات بوده و در واقع فدراســیون‬ ‫ناگزیر بوده‪ ۷۰۰‬میلیون تومان را از طریق دیگر منابع تامین‬ ‫کند که این کار ساده ای نیســت‪ .‬برای حل این مشکل یا‬ ‫باید ورودی تیم ها افزایش یابد که این امر باعث می شــود‬ ‫تیم های مناطق محروم لطمه ببینند و یــا از تعداد عوامل‬ ‫مسابقه نظیر ناظر ویژه یا ناظر انضباطی کم کنند که در دنیا‬ ‫هم چنین ناظرانی وجود ندارد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه من اعتقاد دارم فقدان مدرسان مجرب و‬ ‫خبره از دیگر مشکالت داوری فوتبال کشورمان محسوب‬ ‫می شــود‪ .‬متاســفانه در تشــکیالت داوری هر فردی که‬ ‫مسئولیت می گیرد خودش همه کالس ها را برگزار می کند‬ ‫که این رفتار خودخواهانه بیشتر برای کسب درامد صورت‬ ‫می گیرد و متاســفانه به داوری لطمه زده است‪ .‬متاسفانه‬ ‫در داخل کشــور مدرس خوب و کاربلد نداریم و از این نظر‬ ‫دچار فقر هســتیم‪ .‬در نبود مدرســان مجــرب همین بس‬ ‫که دو مدرس ما به تازگی به دلیل تســلط نداشــتن به زبان‬ ‫انگلیسی و عدم توانایی در تفهیم موضوعات به مدت یک‬ ‫سال از فعالیت تعلیق شدند و این نشان می دهد ما در داخل‬ ‫کشور بضاعت کافی را در این زمینه نداریم و باید از مدرسان‬ ‫خارجی اســتفاده کنیم همانطور که در زمینــه مربیگری‪،‬‬ ‫مربی خارجی می اوریم‪ .‬اما مایلم دسته بندی نوع قضاوت‬ ‫داوران را با هم مرور کنیم‪ .‬داوری هــای لیگ را باید به دو‬ ‫دسته تقسیم کرد؛ داورانی که با غرور سوت می زنند و نگاه‬ ‫کو گمان قضاوت‬ ‫از باال به پایین دارند و داورانی که با شــ ‬ ‫می کنند و تصمیمات انها اغلب دردسرساز شده است‪ .‬اگر‬ ‫یک مدرس خارجی معتبر به ایران می امد و داوری های ما‬ ‫را می دید به داوران ما می گفــت تا صحنه ای را ندیده اید و‬ ‫مطمئن نیستید‪ ،‬ســوت نزنید‪ .‬توپ وقتی درون محوطه‬ ‫جریمه به ســینه بنگر برخورد می کند و یا خارج از محوطه‬ ‫جریمه توپ به سینه دروازه بان پرسپولیس می خورد‪ ،‬شما‬ ‫حق ندارید پنالتی و اخراج کنید؛ چون در فوتبال بین المللی‬ ‫با چشم بسته و قضاوت کردن با شک و گمان وجود ندارد‪.‬‬ ‫اما با کــدام راهکارهــا می توانیم بحــران داوری را‬ ‫تا حدی حل کنیم؟ به نظــر من باید ‪ ۳‬کار اساســی انجام‬ ‫شــود؛ اول اینکه بایــد از مدرســان معتبر خارجــی برای‬ ‫تدریس کالس های توجیهی داوری اســتفاده کنیم‪ .‬دوم‬ ‫اینکه داوری ها را به صورت تیمــی انتخاب کنیم و داوران‬ ‫کمک های ثابت داشته باشــند نظیر داوران جام جهانی تا‬ ‫هماهنگی بیشتری بین انها وجود داشته باشد و سوم اینکه‬ ‫مسئوالن برای چیدمان داوری بیشتر از یک یا دو نفر دخالت‬ ‫نکنند و در انتخاب داوران یک وحدت رویه وجود داشــته‬ ‫باشد و انتخاب ها سلیقه ای و مصلحتی نباشد‪ .‬شاید خیلی‬ ‫از اشتباهات داوران به خاطر فشــارهایی باشد که از سوی‬ ‫مربیان‪ ،‬بازیکنان و تماشاگران روی انها قرار دارد‪ .‬جدا از‬ ‫این موضوع باید گفت در نمایشــی که داوران دارند‪ ،‬هیچ‬ ‫اثری از مهارت دیده نمی شــود و واقع ا سال بدی برای این‬ ‫قشر از جامعه فوتبال درحال رقم خوردن است‪ .‬همان طور‬ ‫که ما برای تیم ملی فوتبال به دلیل برخی ضعف ها کی روش‬ ‫را اوردیم ‪ ،‬حاال هم باید یک داور خارجی بازنشسته را که در‬ ‫سطح باال قضاوت کرده‪ ،‬به ایران بیاوریم تا در اینجا مساله‬ ‫اموزش را در دستورکار قرار دهد‪ .‬شاید به یک سری بربخورد‬ ‫اما به عقیــده من‪ ،‬دلیل اصلــی این ضعف روی مســائل‬ ‫اموزشی است‪ .‬هر چند کمیته داوران فدراسیون فوتبال و‬ ‫دپارتمان داوری‪ ،‬راه حل پایان این اشتباهات رو به افزایش‬ ‫را محروم کردن داوران می داند اما نگاه به کشورهایی که‬ ‫این بحران را پشت سر گذاشته اند‪ ،‬نسخه های متفاوتی را‬ ‫فرا روی ما قرار می دهد‪.‬‬ ‫فوتبال باشگاهی عربستان موازی با مشکالت داوری‬ ‫در اواســط دهه نود‪ ،‬معضل بازیکنان پرحاشــیه ای مانند‬ ‫ســعید العویران (ملقب به مارادونای صحرا) را داشت که‬ ‫گاهی مقابل چشــم پادشــاه لباس از تن خارج می کردند‪.‬‬ ‫چاره کار نه محرومیت های متوالی بلکه استفاده از بهترین‬ ‫داوران خارجی برای بازی های مهم بود‪ .‬به شکل میانگین‬ ‫هر ‪ ٢‬هفتــه یک بار یــک داور معروف خارجــی‪ ،‬قضاوت‬ ‫مهم ترین بازی ممکن را به عهده می گرفت تاهم از جنجال‬ ‫کاســته شــود و هم نوع قضاوت خارجی هــا یک کالس‬ ‫اموزشی برای داوران عرب باشد‪ .‬این اتفاق درحال حاضر‬ ‫جامعه داوری عربســتان را قوی کرده و دیگر انها بی هیچ‬ ‫حرف وحدیثی گاهی دربی الهالل و االتحاد را هم ســوت‬ ‫می زنند‪.‬‬ ‫یا به طــور مثــال در فوتبــال المان‬ ‫همزمــان با افــت کیفــی بوندس لیگا در‬ ‫اواخر قرن گذشــته و ســال های ابتدایی‬ ‫هزاره جدید با داوری های پراشکالی مواجه‬ ‫بود اما اموزش منظم و فراخواندن داوران‬ ‫مستعد منطقه ای هر ایالت روند را دگرگون‬ ‫کرد‪ .‬دراین بین بومی گری موجود هم از‬ ‫بین رفت و داوری ایرانی مانند بابک رفعتی‬ ‫هم فرصت نشــان دادن توانایی هایش را‬ ‫به دست اورد‪ .‬کمپ های عریض و طویل‬ ‫ساخته شده برای اموزش داوران‪ ،‬جواب‬ ‫داد و حــاال به جای یــک مارکوس مرک‪،‬‬ ‫چند داور خوب در سطح فلیکس بریش در‬ ‫بوندس لیگا قضاوت می کنند‪.‬‬ ‫در فوتبال جزیره داوران پراشتباهی‬ ‫مانند مارینر به خاطــر قضاوت یک طرفه‬ ‫در بازی های بزرگ مدام زیر تیغ انتقادات‬ ‫قرار داشتند اما محرومیت های هدف دار‬ ‫مانند محروم کردن یــک داور از قضاوت‬ ‫چند بــازی تیمی که بیشــترین اشــتباه را‬ ‫علیه اش مرتکب شده و البته کم کردن از‬ ‫امتیازات‪ ،‬جلوی روند معکوس را گرفت‪ .‬کم کردن امتیاز‬ ‫ان جایی به چشــم می اید که یک داور درصورت نرسیدن‬ ‫امتیازاتش به حد نصــاب‪ ،‬طبق تعرفه تعیین شــده از چند‬ ‫هفته قضاوت و شاید حتی یک نیم فصل سوت زدن محروم‬ ‫می شود‪ .‬در اســپانیا‪ ،‬شــیوه منحصر به فردی برای پایان‬ ‫دادن به بحران های داوری اوایل هزاره جدید به وجود امد‪.‬‬ ‫طبق این شیوه‪ ،‬داوران پرســش نامه ای پر کردند و در ان‬ ‫ریز همه عالیق خود را نوشــتند‪ .‬بررسی های روانشناختی‬ ‫پاســخ ها‪ ،‬نوع قضاوت داوران را مشــخص کرد و بر این‬ ‫اساس‪ ،‬بازی های دشوار سهم داوران خشک و عصبی تر‬ ‫ت‪‎‬های مهیج و دربی به داورانی با هوش هیجانی باال‬ ‫و رقاب ‬ ‫سپرده شد‪ .‬امیدوارم ما هم بتوانیم با استفاده از مدل های‬ ‫پیشرفته اشتباهات داوری در فوتبال کشورمان را به حداقل‬ ‫برسانیم تا هواداران بیشتر از فوتبال لذت ببرند‪.‬‬ ‫داوری فوتبال ایران مریض است اما فاسد نیست‬ ‫داورانماعاشقفوتبالهستند‬ ‫ابراهیم میرزابیگی‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس داوری‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫ورزش‬ ‫قبل از هر چیــز باید بپذیریــم که مســاله داوری در‬ ‫فوتبال ما باید به طور منطقی و منصفانه مورد بررســی قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬نه تنبیه و محرومیت و نه حتی تشویق های مقطعی‬ ‫نمی تواند راهگشای مشکالت داوری باشد‪ .‬باید با بحران‬ ‫داوری برخورد کارشناسانه داشت‪ .‬در حال حاضر متاسفانه‬ ‫داوران ما از لحاظ روحی خیلی اماده نیستند‪ .‬داوران ما در‬ ‫حال حاضر نمی توانند بازی های حساس را قضاوت کنند‪.‬‬ ‫اساسا شرایط را برای انها ان قدر سخت کرده ایم که نتوانند‬ ‫تمرکز کافی داشته باشند‪ .‬در چنین وضعیتی ناخوداگاه از‬ ‫یک سری داور به طور مرتب اســتفاده می کنیم‪ .‬در نتیجه‬ ‫این داوران نیز به اشتباه می افتند‪ .‬خسته می شوند‪ .‬طبیعی‬ ‫هم هســت که بعد از مدتی خســته شــوند‪ .‬چــون داوری‬ ‫بسیار کار پرفشاری اســت‪ .‬به نظرم فدراسیون می تواند از‬ ‫داورانی کــه در لیگ های رده های پایه مشــغول قضاوت‬ ‫هستند به بهترین شکل ممکن استفاده کند و برای داوری‬ ‫فوتبال ایران پشتوانه ســازی کند‪ .‬اما این سرمایه گذاری‬ ‫چگونه باید صورت بگیرد؟ به نظرم باید از ناظران با تجربه‬ ‫در لیگ های ســطح پایین تر اســتفاده کنیم‪ .‬بــه داوران‬ ‫تحصیلکــرده و جوان کــه خیلی خوب قضــاوت می کنند‬ ‫فرصت بدهیم که شرایط فنی شان را بهتر کنند و بعد انها را‬ ‫به رده های باالتر بیاوریم و حتی قضاوت های لیگ برتر را‬ ‫به انها بسپاریم‪ .‬اما نه به این شکل که از انها در لیگ برتر‬ ‫به طور مرتب استفاده کنیم‪ .‬در طول بازی های لیگ دو یا‬ ‫سه بازی را به انها بسپاریم که انها به خود باوری برسند‪ .‬در‬ ‫این صورت ظرف چند ســال داورانی خواهیم داشــت که‬ ‫هم با تجربه هستند و هم اینکه از لحاظ فنی شرایط خیلی‬ ‫خوبی برای قضاوت دارند‪ .‬اما اگر بخواهیم داوری را ظرف‬ ‫چند ماه درست کنیم بیشــتر به خراب شدن اوضاع کمک‬ ‫کرده ایم‪ .‬اما به هر دلیل می بینیم که این پشــتوانه سازی‬ ‫صورت نمی گیرد و ما همو اره به مشــکالت داوری به طور‬ ‫مقطعی رســیدگی کرده ایم‪ .‬به نظرم در مورد اتفاقی که در‬ ‫بازی پرسپولیس‪ -‬ذوب اهن رخ داد خیلی ها سعی کردند با‬ ‫تخریب اقای میرزابیگی مسائل مهم تر را تحت الشعاع قرار‬ ‫بدهند‪ .‬در اینکه برادرزاده من در این دیدار پرچم اشتباه زده‬ ‫و اتفاقا اشتباه بزرگی مرتکب شده اصال تردیدی وجود ندارد‬ ‫اما اگر امثال این جوان را بــا محرومیت و برخوردهای تند‬ ‫حذف کنیم دیگر چه کسی یا چه جوانانی جرات می کنند به‬ ‫سمت داوری بیایند؟ هر کسی از راه می رسد می گوید فالنی‬ ‫را محروم کنید‪ .‬فالنی را محو کنیــد‪ .‬این برخوردها اصال‬ ‫منطقی نیست‪ .‬ضمن اینکه من باز هم تاکید می کنم اقای‬ ‫میرزابیگی اشتباه کرده‪ .‬شــاید اگر هر کمک داور دیگری‬ ‫هم جای برادرزاده من بود چنین اشتباهی را مرتکب می شد‬ ‫اما یک واقعیت را فراموش نکنیم؛ این اشتباه ابدا عمدی‬ ‫نبوده و کامال سهوی بوده است‪ .‬ما باید با داورانی که اشتباه‬ ‫می کنند منصفانه برخورد کنیم‪ .‬من معتقــدم داوری ما در‬ ‫حال حاضر مریض است اما فاســد نیست‪ .‬برچسب فساد‬ ‫را به داوری نچســبانیم‪ .‬این بدترین نوع برخورد با بحران‬ ‫داوری است‪.‬‬ ‫در مورد اتفاقی کــه در اصفهــان رخ داد و در نهایت‬ ‫منجر به حذف پرســپولیس شــد هم باید بگویم که اقای‬ ‫جهانبازی از صحنــه دور بود‪ .‬نمی توانســت به ان صحنه‬ ‫نزدیک باشد‪ .‬چون در ضد حمله توپ به زمین پرسپولیس‬ ‫برگشته بود و ایشان فرصتی نداشت که بخواهد از ان طرف‬ ‫زمین فورا برگردد‪ .‬در چنین شرایطی داور مسلما به کمک‬ ‫خود نگاه می کند‪ .‬عال ئمی میــان داور و کمک داور وجود‬ ‫دارد که خودشان بهتر معانی اش را می دانند‪ .‬کمک داور در‬ ‫ان صحنه پرچم زده بود و عالمت ویبره را روشن کرده بود‪.‬‬ ‫اقای جهانبازی هم متوجه شــده بود که این عالمت یعنی‬ ‫خطای هند‪ .‬از انجایی که خطای هند اگر باعث ممانعت از‬ ‫به ثمر رسیدن گل شود‪ ،‬ان بازیکن باید با کارت قرمز جریمه‬ ‫شود ‪ .‬داور بازی هم تصمیمش از این حیث قابل دفاع بود‪.‬‬ ‫چون باتوجه به پرچم کمک خود چنین تصمیمی گرفت و‬ ‫به نظر من در این مورد بیشــتر اقای میرزابیگی مقصر بود‬ ‫تا اقای جهانبازی‪ .‬فرض کنیــد در ان صحنه واقعا خطای‬ ‫هند صورت می گرفت و کمــک داور پرچم می زد اما اقای‬ ‫جهانبازی پرچــم کمک خود را رد می کرد‪ .‬بــا این داور چه‬ ‫برخوردی صورت می گرفت؟ ایا به او انتقاد نمی شد که چرا‬ ‫پرچم درست کمک خودت را بی دلیل رد کردی؟ بنابراین با‬ ‫ذکر این تبصره که داور در نهایت تصمیم گیرنده اصلی در‬ ‫مورد اتفاقات بازی است باید بپذیریم که میرزابیگی ا شتباه‬ ‫کرد‪ .‬اما بحث من خیلی به این بازی مربوط نمی شود‪ .‬من‬ ‫می گویم اگر قرار اســت مشــکالت داوری یــک بار برای‬ ‫همیشــه مورد ارزیابی و بررســی قرار بگیرد نباید به سمتی‬ ‫برویم که قربانی هایی بــرای ارام کردن افکار عمومی پیدا‬ ‫کنیم‪ .‬نباید به صورت مقطعی با مسائل و مشکالت برخورد‬ ‫کنیم‪ .‬داوری واقعا شغل نیست‪ .‬چون عشق است‪ .‬عشق به‬ ‫فوتبال و داوری باعث می شود ما به سمت داوری و قضاوت‬ ‫عالقه پیدا کنیم‪ .‬در دوره هایی که برای داوران جوان ترتیب‬ ‫می دهیم به طور مرتب این نکته را می گوییم که باید عاشق‬ ‫داوری باشید‪ .‬داوران ما واقعا شرافتمندانه زندگی می کنند‪.‬‬ ‫هرگز برای پول ســوت نمی زنند‪ .‬من از بحث هایی که این‬ ‫روزها در رسانه ها مطرح می شود خیلی دلخورم‪ .‬از خیلی ها‬ ‫که با اظهارنظرهای شــان جامعه داوری را تحقیر می کنند‬ ‫گالیه دارم‪ .‬چرا باید تا این حد به موضوع حقوق داوران و‬ ‫افزایش حقوق انها پرداخته شــود؟ مساله اصلی داوری ما‬ ‫حقوق ناکافی داوران نیست‪ .‬چرا طوری برخورد می کنید که‬ ‫مردم ذهنیت های غلط برایشان به وجود بیاید؟ االن در مورد‬ ‫همین بحث حقوق طوری حرف می زنند که اگر کسی نداند‬ ‫با خود می گوید اشتباه این اقایان در قضاوت صرفا کمبود‬ ‫پول است و اگر به انها پول بیشتری داده شود حتما اوضاع‬ ‫داوری سروســامان می گیرد و همه مشکالت حل خواهد‬ ‫شد‪ .‬نه‪ ،‬این طور نیست‪ .‬هیچ داوری در فوتبال ایران وجود‬ ‫ندارد که شرافت خود را با پول معاوضه کند‪ .‬چه پول کم و چه‬ ‫پول زیاد‪ .‬بنابراین خواهش من این است که برخی اقایان‬ ‫شــان داوران ما را حفظ کنند و به بحران داوری ریشه ای و‬ ‫کارشناســانه بپردازند‪ .‬من مخالف افزایش حقوق داوران‬ ‫نیستم‪ .‬خیلی هم کار خوبی اســت اما بحث من این است‬ ‫که اشــتباهات داوری در این فصل و به طور کلی مشــکل‬ ‫داوری در فوتبال ایران این موضوع نیست‪ .‬وگرنه چه کسی‬ ‫از افزایش حقوق داوران ناراحت می شــود؟ در فوتبالی که‬ ‫اعضای ان قراردادهای میلیاردی می بندند چه اشــکالی‬ ‫دارد که حقوق داوران هم افزایش پیدا کند تا بدین ترتیب‬ ‫به شرایط روحی شان کمک شود‪ .‬اما اینکه همه مشکالت‬ ‫را منوط به بحث مالی کنیم کار درســتی نیست‪ .‬ما داورانی‬ ‫داریم که همگی تخصص های ویژه دارند‪ .‬دکتر هســتند‪،‬‬ ‫مهندس هستند و فقط برای عشق به داوری است که وارد‬ ‫این عرصه شده اند‪ .‬امیدوارم داوران ما از هفته های اینده‬ ‫لیگ با تمرکز و روحیه بهتر قضاوت کنند تا بیش از این شاهد‬ ‫حمله به داوری نباشیم‪ .‬فراموش نکنیم که داوری یکی از‬ ‫ســخت ترین کارهایی اســت که می توان در فوتبال ان را‬ ‫انجــام داد‪ .‬به همین دلیل باید در مورد مشــکالت ان هم‬ ‫نظرات کارشناسانه داشته باشیم‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫دستورپرزیدنت‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫فدراسیون کفاشیان بار دیگر ضعف خود را در مدیریت تیم های ملی نمایش داد‬ ‫تیم ملی فوتسال بانوان به مسابقات جهانی گواتماال‬ ‫اعزام می شــود‪ .‬اما همه چیز به همین سادگی نبود‪ .‬هفته‬ ‫گذشته علی کفاشیان اعالم کرد که تیم بانوان به گواتماال‬ ‫نمی رود‪ .‬اما رئیس فدراســیون فوتبال تصور نمی کرد که‬ ‫اعالم این خبــر تا چه حــد مدیریت او در فدراســیون را به‬ ‫چالش بکشــد‪ .‬ظرف کمتر از ســه روز اما کفاشیان دست‬ ‫به عقب نشــینی زد؛ او این بــار از اعزام تیم ملی فوتســال‬ ‫بانوان به گواتماال خبر داد تا جنجال ها فروکش کند‪ .‬پس‬ ‫از انکه علی کفاشــیان رئیس فدراسیون فوتبال در حاشیه‬ ‫نخستین فستیوال ملی اســتعدادیابی فوتبال دختران در‬ ‫استان البرز اعالم کرد که تیم ملی فوتسال زنان به مسابقات‬ ‫جام جهانــی گواتمــاال اعزام نمی شــود‪ ،‬حســن روحانی‬ ‫رئیس جمهوری از مســئوالن وزارتخانه های امور خارجه و‬ ‫ورزش و جوانان خواســت تا تمام تالش خود را برای اخذ‬ ‫روادید اعضای تیم ملی و کادر فنی بــه کار برند تا این تیم‬ ‫بتواند در جام جهانی گواتماال حضور یابد‪ .‬بر حســب این‬ ‫دســتور و هماهنگی های انجام شــده قرار است تیم ملی‬ ‫فوتسال زنان ‪ 27‬ابان ماه به گواتماال اعزام شود‪.‬‬ ‫حاال فروزان ســلیمانی‪ ،‬ســرمربی تیم ملی فوتسال‬ ‫زنان‪ ،‬اســامی ‪ 16‬بازیکن شامل نســیمه غالمی‪ ،‬فرشته‬ ‫کریمی‪ ،‬فرزانه توســلی‪ ،‬نغمه مرادی‪ ،‬ســپیده زرین راد‪،‬‬ ‫نیلوفر اردالنی‪ ،‬سحر پاپی‪ ،‬زهره میثمی‪ ،‬سهیال ملمولی‪،‬‬ ‫طاهره مهدی پور‪ ،‬فاطمه پاپــی‪ ،‬فاطمه اعتدادی‪ ،‬اعظم‬ ‫اخوندی‪ ،‬مهسا نظری‪ ،‬سارا شــیربیگی و فهمیه زارعی را‬ ‫برای حضور در اردوی متصل به اعزام تیم ملی فوتسال زنان‬ ‫معرفی کرده است‪.‬‬ ‫مسابقات جام جهانی کوچک از سوم تا هشتم اذرماه‬ ‫بــه میزبانی گواتمــاال برگزار می شــود و در ان مســابقات‬ ‫ملی پوشان فوتسال کشــورمان با تیم های برزیل‪ ،‬پرتغال‬ ‫و کاســتاریکا در گروه ‪ A‬به رقابت می پردازنــد و در گروه ‪B‬‬ ‫تیم های ژاپن‪ ،‬پرتغــال‪ ،‬گواتماال و روســیه مقابل هم به‬ ‫میدان می روند‪.‬‬ ‫بحران چند روزه فوتسال بانوان‬ ‫داستان پر تالطم اعزام تیم ملی فوتسال بانوان ایران‬ ‫به مسابقه های جهانی در مســیر ناامیدی بود اما همه چیز ‬ ‫یکباره تغییر کرد‪ .‬رئیس جمهور شخصا در مورد این مساله‬ ‫وارد عمل شد تا این بار کم کاری های فدراسیون فوتبال را‬ ‫یکی از عالی ترین مقام های سیاسی مملکت جبران کرده‬ ‫باشــد‪ .‬در حالی که رئیس و نایب رئیس بانوان فدراسیون‬ ‫فوتبال موضوع اعزام تیم ملی فوتسال بانوان به گواتماال‬ ‫را تمام شــده تلقی می کردنــد و کفاشــیان به دنبال جبران‬ ‫تبعات لغو این اعزام بود‪ ،‬رئیس جمهور در دستوری ویژه به‬ ‫وزرای امورخارجــه و ورزش اعالم کرد که تمام تالش ها را‬ ‫برای اعزام تیم ملی فوتسال بانوان به کار بگیرند‪ .‬پیش از‬ ‫این مسئوالن فدراسیون فوتبال اعالم کرده بودند که تمام‬ ‫راه های ممکن برای اعزام تیم ملی بانــوان به گواتماال را‬ ‫رفته اند‪ .‬هرچند در هر بار اظهارنظر یک دلیل برای لغو این‬ ‫اعزام اعالم می شد؛ گاهی زمان‪ ،‬گاهی پول و گاهی عدم‬ ‫همکاری میزبان‪.‬‬ ‫رئیس فدراسیون که منتظر بود کشور میزبان تمامی‬ ‫ هزینه های تیم ملی را بپردازد‪ ،‬زمانی که متوجه شد گواتماال‬ ‫این کار را انجام نمی دهد ترجیح داد که از اعزام این تیم با‬ ‫بهانه ویزا صرف نظر کند‪ .‬این در حالی است که کشورهای‬ ‫زیادی هســتند که در ایران ســفارتخانه ندارند و بســیاری‬ ‫از تیم های ورزشــی ایران بــا هماهنگی میان مســئوالن‬ ‫وزارت خارجه و فدراســیون مربوطه به این کشــورها سفر‬ ‫می کنند اما فدراســیون فوتبال با وجود اینکه اعالم کرده‬ ‫بود تمام تــاش خود را کــرده اما ظاهــرا راحت ترین و در‬ ‫دســترس ترین راه را فراموش کرده بود‪ .‬اگر فدراســیون‬ ‫زودتر از اینها با وزارت خارجه و حتی ســفیر ایران در المان‬ ‫مکاتبه می کرد این داستان ادامه دار زودتر از اینها به پایان‬ ‫می رســید‪ .‬هرچند با یک همکاری میان مســئوالن ایران‬ ‫و گواتماال این امــکان بود که بــرای تیم ملی حتی ویزای‬ ‫فرودگاهی گرفته شود‪.‬‬ ‫اما فدراسیون فوتبال حداقل در عمل عالقه چندانی‬ ‫به اعزام تیم ملی بانــوان به رقابت هــای جهانی گواتماال‬ ‫نداشــت و هزینه کردن برای قهرمان فوتسال زنان اسیا را‬ ‫بی نتیجه می دانست‪ .‬موضع الهه عرب عامری نیز در نوع‬ ‫خود جالب توجه بود‪ .‬معموال وقتی چنین مشکالتی (منع‬ ‫اعزام تیم فوتسال بانوان) به وجود می اید همه انتظار دارند‬ ‫که مسئول اول فدراسیون در بخش بانوان یعنی نایب رئیس‬ ‫بانوان فدراسیون تمام تالش خود را برای رفع ان انجام دهد‬ ‫اما متاسفانه در فدراســیون فوتبال شخصی که خیلی زود‬ ‫تسلیم تصمیم فدراسیون شد خود نایب رئیس بانوان بود‪.‬‬ ‫او در تمام مصاحبه های خود به کرات اعالم کرد که با وجود‬ ‫تالش فدراســیون به احتمال زیاد این اعزام لغو می شود‪.‬‬ ‫عرب عامری در فازی جداگانه اما به رســانه ها هم تاخت و‬ ‫به انها توصیه کرد موضوع عدم اعزام تیم فوتسال بانوان را‬ ‫بیش از حد بزرگ نکنند‪.‬‬ ‫الهه عرب عامری که بعد از قهرمانــی تیم بانوان در‬ ‫اسیا‪ ،‬کسب سهمیه مســابقه های جهانی را باعث افتخار‬ ‫می دانست ابتدا اعالم کرد که مسابقه های گواتماال یک‬ ‫تورنمنت معمولی و تدارکاتی است که حضور در ان اهمیت‬ ‫زیادی ندارد‪.‬‬ ‫عرب عامری قبل از دســتور رئیس جمهــوری گفته‬ ‫بود‪« :‬من این خبــر را تایید نمی کنم‪ ،‬چرا که فدراســیون‬ ‫برای اعزام هیچ مشــکلی ندارد اما حقیقتا تاکنون مباحث‬ ‫مربوط به ویزای تیم ملی حل نشــده اســت‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که گواتماال در ایران سفارتخانه ندارد و باید باتوجه به‬ ‫‪ finger touch‬بودن ویزای گواتماال‪ ،‬ما در کشور دیگری‬ ‫ویزا بگیریم‪ .‬البته ما در دوره ای که به چین تایپه تیم اعزام‬ ‫می کردیم یک نفر همه پاســپورت ها را به دوبی برد و ویزا‬ ‫گرفت اما این بار این امکان وجود ندارد و در واقع تسهیالت‬ ‫ویزا از طرف فدراســیون گواتماال به ما تا این لحظه داده‬ ‫نشده است‪».‬‬ ‫واکنش ها بــه تصمیم عجیب فدراســیون اما خیلی‬ ‫زود در رســانه ها منتشر شــد‪ .‬فرزانه توســلی‪ ،‬ملی پوش‬ ‫فوتسال ایران درباره اعزام نشدن تیم بانوان به رقابت های‬ ‫جام جهانی گواتماال گفت‪« :‬مسئوالن فدراسیون می گویند‬ ‫مشکل اصلی در اعزام نشدن تیم ما مساله ویزا بوده‪ .‬اما به‬ ‫نظر من این اتفاق به هر علتی رخ داده باشد‪ ،‬یک فرصت‬ ‫طالیی برای فوتسال بانوان از دست رفت‪».‬‬ ‫توســلی ادامه داد‪« :‬بعــد از قهرمانی تیم فوتســال‬ ‫بانوان کشورمان در اســیا حضور در مسابقات جام جهانی‬ ‫می توانست فرصت خوبی برای رویارویی با تیم های بزرگ‬ ‫دنیا نظیر برزیل باشــد؛ فرصتی که بتوانیم سطح فوتسال‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫علیکفاشیانهفتهگذشتهدرفدراسیون‬ ‫فوتبــال دو بحران داشــت ؛ یکی بحران‬ ‫عدم اعــزام تیم ملی فوتســال بانوان به‬ ‫رقابت هــای جهانــی گواتمــاال و دیگری‬ ‫بحــران داوری هــای لیگ برتــر‪ .‬بحران‬ ‫نخسترارئیس جمهورحلکردامابحران‬ ‫دوم همچنان بــر قوت خود باقــی مانده‬ ‫است‬ ‫ورزش‬ ‫کشــورمان را مقابل تیم های بزرگ دنیا محــک بزنیم که‬ ‫متاسفانه با اعزام نشــدن تیم این فرصت باارزش از دست‬ ‫رفت‪».‬‬ ‫ملی پوش فوتسال بانوان درباره اینکه گفته می شود‬ ‫مســابقات گواتماال اهمیت چندانــی نداشــته و زیر نظر‬ ‫فیفا برگزار نمی شــود‪ ،‬گفت‪« :‬این مسابقات تحت عنوان‬ ‫جام جهانی کوچک و به صورت ازمایشــی برگزار می شود و‬ ‫در دو دوره قبلی در اســپانیا و پرتغال برگزار شــد‪ .‬گویا قرار‬ ‫است از سال ‪ 2017‬این مسابقات به صورت رسمی زیر نظر‬ ‫فیفا برگزار شود‪».‬‬ ‫این بازیکن تیم فوتســال زنان گفــت‪« :‬من به طور‬ ‫قاطــع نمی توانم چنیــن موضوعــی را تایید کنــم اما اگر‬ ‫فدراســیون برای ســالی یک بار اعزام تیم با مشکل مالی‬ ‫روبه روست واقعا این موضوع پذیرفتنی نیست‪».‬‬ ‫توسلی ادامه داد‪« :‬ما در طول سال به هیچ تورنمنت‬ ‫معتبری اعزام نمی شویم و اگر قرار است از همین یک اعزام‬ ‫هم از محروم شویم این واقعا ظلم به ورزش بانوان است‪».‬‬ ‫ملی پوش فوتسال کشورمان با بیان اینکه متاسفانه‬ ‫هنوز نگاه بــه ورزش بانوان حرفه ای نیســت‪ ،‬تاکید کرد‪:‬‬ ‫«به نظر من ورزش بانوان و توجه به این قشر هنوز جایگاه‬ ‫خود را در تفکرات مسئوالن و متولیان ورزش کشور ندارد و‬ ‫نگاه جنسیتی و توجه بیشتر به ورزش اقایان مشهود است‪».‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬این نگاه تبعیض امیز‪ ،‬بانوان ورزشکار‬ ‫را دلســرد می کند و امید و انگیزه به تالش و کار بیشتر را از‬ ‫بین می برد‪».‬‬ ‫توسلی خاطرنشان کرد‪« :‬تیم فوتسال بانوان در طول‬ ‫سال فرصتی برای رویارویی با تیم های سایر قاره ها را ندارد‪.‬‬ ‫در مسابقات جام جهانی می توانستیم سطح فوتسال ایران را‬ ‫به عنوان قهرمان اسیا با تیم های سایر قاره ها ارزیابی کنیم و‬ ‫ببینیم فوتسال ما نسبت به سال های گذشته چقدر پیشرفت‬ ‫کرده است که این فرصت از ما دریغ شد‪».‬‬ ‫ی دیگر ملی پوش فوتسال بانوان البته‬ ‫فرشــته کریم ‬ ‫موضع میانه ای نسبت به تصمیم فدراسیون گرفت‪« :‬ما هم‬ ‫خبر ند اریم که چرا اعزام نشد یم‪ ،‬ما هم مثل شما از طریق‬ ‫اخبار مطلع شــد یم که نمی توانیم به مسابقات جام جهانی‬ ‫کوچک د ر گواتماال برویم‪ .‬این مســابقات بالغ بر ‪10‬د وره‬ ‫برگزار شد ه اســت‪ .‬ما د ر برخی مسابقات حضور یافته ایم و‬ ‫د ر برخی بازی ها غایب بود یم‪ .‬هیــچ صحبت د یگری هم‬ ‫ند ارم‪ ،‬بهتر است این موضوع را از مسئوالن بپرسید چون ما‬ ‫بازیکنان د ر این مساله د خالت نکنیم بهتر است‪ ».‬کریمی‬ ‫ که به عنوان بهترین گلزن مســابقات اسیایی انتخاب شد ‬ ‫د رباره اینکه حضور تیم ملی د ر این مسابقات ضروری بود ه‬ ‫یا خیر گفت‪« :‬من هــم موافقم که باید د ر این مســابقات‬ ‫شرکت می کرد یم ولی وقتی می گویند نمی شود ‪ ،‬چه کاری‬ ‫می توانیم انجام د هیم؟»‬ ‫این اظهارات و تالش های ناکام سرانجام با دخالت‬ ‫باالترین مقام اجرایی کشور در مســیر پیگیری جدی قرار‬ ‫گرفت‪ ،‬اما این دستور برای فدراســیون فوتبال یک زنگ‬ ‫خطر بود چرا که نشــان داد فدراسیون نشین ها در تعامل با‬ ‫دو وزارتخانه و پیش از دســتور رئیس جمهور نتوانسته اند‬ ‫وظیفه عادی خود در یک اعزام ساده را انجام دهند و بدتر‬ ‫از همه اینکه معموال بروز مشکل در اعزام ها در اکثر موارد‬ ‫ناخواسته در بخش بانوان صورت می گیرد‪.‬‬ ‫البته بعــد از دســتور رئیس جمهور‪ ،‬علی کفاشــیان‬ ‫اعالم کرد که اگر مشــکل ویزا حل شــود‪ ،‬فدراسیون این‬ ‫امادگی را دارد که تیم ملی بانــوان را به این رقابت ها اعزام‬ ‫کند‪ .‬موضوعی که باعث شد خیلی ها نفس راحتی بکشند؛‬ ‫اینک ه جز ویزا منع دیگری در کار نیست‪ .‬تیم ملی به گواتماال‬ ‫می رود اما قطعــا در خاطر همــه خواهد ماند کــه کاروان‬ ‫تیم ملی فوتســال بانوان با پشــت سرگذاشتن چه مسیری‬ ‫به رقابت های جهانی رسید و البته کســی که این تیم را به‬ ‫مسابقات جهانی اعزام کرد علی کفاشیان نبود‪ .‬هر چند الهه‬ ‫عرب عامری بعد از دستور رئیس جمهور نیز در مصاحبه ای‬ ‫تاکید کرد که چندان هم نباید به این اعزام امیدوار بود؛ «در‬ ‫زمان سفر پروفسور ویلفرد مشــاور بان کی مون و نماینده‬ ‫سازمان ملل به تهران این مســاله را با او مطرح کردیم‪ .‬او‬ ‫به من گفت که این مســاله بین کشورهاســت و ما دخالت‬ ‫نمی کنیم‪ .‬ما به فدراسیون فوتبال گواتماال اعالم کردیم‬ ‫که این راه بسیار دور را می اییم به شرطی که به ما تسهیالت‬ ‫ویزا بدهید اما تا این لحظه پاســخی به ما نداده اند‪ .‬به هر‬ ‫جهت گواتماال هم دوســت دارد که قهرمان اســیا در این‬ ‫رقابت ها شرکت کند‪».‬‬ ‫اما موافقان اعزام تیم فوتسال بانوان تاکید می کردند‬ ‫که وزارت امور خارجه در مقاطع حساس بسیاری به کمک‬ ‫ی به کشــورهای مختلف امده‬ ‫کاروان های ورزشــی اعزام ‬ ‫اســت‪ .‬به همین ترتیــب این امیــدواری وجــود دارد که‬ ‫مســئوالن کشــور و وزارت امور خارجه هم بــرای اعزام به‬ ‫مســابقات جهانی کاری انجام بدهند‪ .‬رایزنــی با مقامات‬ ‫سیاسی گواتماال و ارتباط برقرار کردن با مسئوالن سیاسی‬ ‫این کشور اما به نتیجه رسیده است‪.‬‬ ‫فدراسیون حاال اعالم کرده که تمام هزینه های مالی‬ ‫سنگین که برای اعزام تیم ملی فوتسال بانوان به گواتماال‬ ‫الزم باشــد را پرداخت خواهد کرد و هیچ مشکلی به خاطر‬ ‫بی پولی تیم را تهدید نمی کند‪ .‬به هر حال نکته قابل توجه‬ ‫این است که بانوان فوتسالیست برای حضور در رقابت های‬ ‫جهانی سفری ســخت را هم در پیش خواهند داشت‪ .‬انها‬ ‫ابتدا بایــد از ایران به المان برونــد و از انجا هم به مکزیک‬ ‫ســفری بکنند و پس از ‪ ۲۴‬ســاعت اقامت در این کشور به‬ ‫ســوی گواتماال پرواز کنند‪ .‬به هر صورت هماهنگ کردن‬ ‫و رایزنی مربوط به ‪ visa connection‬این ســه کشــور کار‬ ‫راحتی نیســت‪ .‬تیم ملی باید نیم دور کره زمین را بچرخد و‬ ‫فدراسیون نیز همه هزینه ها را پرداخت کند‪.‬‬ ‫بعــد از کش وقوس هــای فــراوان و در حالــی کــه‬ ‫رئیس جمهور دستور ویژه ای را برای اعزام تیم ملی فوتسال‬ ‫بانوان به ر قا بت های جهانی صادر کرد‪ ،‬وزارت امور خارجه‬ ‫رایزنی های خود را برای اعزام این تیم اغاز کرد‪ .‬محمدجواد‬ ‫ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه به همراه محمود گودرزی از طرف‬ ‫رئیس جمهور مســئول انجــام کارهای اعــزام تیم بودند‪.‬‬ ‫وزیر خارجه با مسئوالن ســفارت های مکزیک و گواتماال‬ ‫صحبت هایی داشت و رایزنی هایی را نیز انجام داد‪.‬‬ ‫محمود گودرزی با اعالم این خبر گفت‪« :‬وزیر امور‬ ‫خارجه ایران با ســفارت های دو کشور مکزیک و گواتماال‬ ‫صحبت داشــته تا تیم ملی بانوان بتواند به گواتماال اعزام‬ ‫شود‪ .‬یک سری صحبت ها نیز با فدراسیون جهانی فو تبا ل‬ ‫صورت گرفته تا مشکالت سر راه تیم ملی بانوان برداشته‬ ‫شود‪».‬‬ ‫گودرزی در ادامه گفت‪« :‬دستور ویژه رئیس جمهور‬ ‫برای فراهم کردن شرایط اعزام تیم ملی فوتسال بانوان به‬ ‫گواتماال نشــان از اهمیت ورزش بانوان دارد که باالترین‬ ‫مقام اجرایی کشــور به این مســاله ورود می کند تا برطرف‬ ‫شود‪».‬‬ ‫این در حالی اســت که رباب شــهریان‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫ورزش تاکیــد کرد‪« :‬اخریــن خبرها این اســت که وزارت‬ ‫ورزش و جوانــان حمایت کامــل مالی را بــرای این اعزام‬ ‫انجام می دهد و صدور روادید که با دستور رئیس جمهور در‬ ‫دستورکار وزارت امور خارجه قرار گرفته در حال انجام است‬ ‫تا هر چ ه سریع تر این روادید گرفته شود‪ .‬قطعا ظرف یکی‪،‬‬ ‫دو روز اینده این موضوع نهایی می شــود‪ .‬ما می دانیم که‬ ‫اعزام تیم ملی فوتســال بانوان به گواتماال خواسته جامعه‬ ‫ایران و ورزش زنان اســت که این دختــران به ر قا بت های‬ ‫جهانی بروند‪».‬‬ ‫او در پاسخ به این سوال که چرا کار این اعزام به جایی‬ ‫رسید که رئیس جمهور مجبور به ورود به این موضوع شد‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬روال این اعزام ماننــد اعزام های دیگر بود و چون‬ ‫من در جریان کامل موضوع هستم می دانم که تمام کارها‬ ‫برای اعزام تیم صورت گرفته اســت‪ .‬اصــا این موضوع‬ ‫وجود نداشت که تیم ملی به گواتماال نرود اما برای صدور‬ ‫روادید باید یک سری اقدامات صورت می گرفت و متاسفانه‬ ‫در این راه زمان را از دســت داده ایم‪ .‬این گونه نیســت که‬ ‫وزارت ورزش و جوانان از حمایت ورزشــکاران خود دست‬ ‫بردارد‪ .‬رســانه ها در این موضوع زودتر وارد شدند و من در‬ ‫همان ابتدا هم گفتم که ما پیگیر هســتیم و این گونه نبود‬ ‫که اصال هیچ پیگیری از سوی وزارت ورزش و جوانان برای‬ ‫این اعزام صورت نگیرد‪ .‬تمام کارها در ایران انجام شده بود‬ ‫اما زمانی که موضوع و تصمیم گیری منوط به تصمیم کشور‬ ‫دیگری می شود کار کمی سخت می شود‪».‬‬ ‫او در پاسخ به این سوال که ایا از نظر بین المللی این‬ ‫موضوع به ضرر ایران نبود‪ ،‬گفت‪« :‬از همان ابتدا هم اعالم‬ ‫کردیم که وزارت ورزش و جوانــان حمایت مالی کامل را از‬ ‫این تیم انجام می دهد‪ .‬وزارت امور خارجه نیز برای صدور‬ ‫روادید برای تیم تمام تالش خود را می کند‪ .‬بنا بر این وزارت‬ ‫ورزش و جوانان و وزارت امور خارجه بــا همکاری هم این‬ ‫کار را انجام می دهند تا این اعزام صورت بگیرد‪ .‬از نظر من‬ ‫بحث اعتبار در اینجا مطرح نیست و اینکه بگوییم با پوشش‬ ‫رسانه ای که کشورهای دیگر درباره لغو این اعزام داشتند به‬ ‫اعتبار ایران لطمه ای وارد شده است صحیح نیست‪ .‬ما به‬ ‫لغو این اعزام به گونه ای نــگاه نمی کنیم که عمدی در کار‬ ‫بوده اما زمان از دســت رفته و باعث ایجاد برخی حواشــی‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫شــهریان ادامه داد‪« :‬وزارت ورزش و جوانان حامی‬ ‫ورزش ایران و تیم ملی فوتســال بانوان بوده و خو شبختا نه‬ ‫این اتفاق و ورود رئیس جمهور به موضوع اعزام فوتســال‬ ‫بانوان دو نکته مثبت داشت؛ اینکه امید و انگیزه برای بانوان‬ ‫ایجاد می شود چرا که می بینند باالترین مقام اجرایی کشور‬ ‫ی انها ســت و به کارهای انها توجه الزم را دارد‪ .‬همین‬ ‫حام ‬ ‫موضوع انگیزه زیادی را برای انها ایجاد می کند‪ .‬نکته دوم‬ ‫و اثر مثبتی که این اتفاق داشت این است که خود مسئوالن‬ ‫ورزش که متولی هستند می فهمند که بخش ورزش بانوان‬ ‫چقدر ارزشمند است و چه نگاه مثبتی به بانوان وجود دارد‪».‬‬ ‫اظهارنظرها و واکنش ها درباره تیم فوتســال بانوان‬ ‫اما ان قدر متعدد بود که باعث شد دکتر روحانی شخصا در‬ ‫این باره دستور بدهد‪ .‬مســاله ای که مدیران فوتبال از حل‬ ‫ان در موعد مقــرر عاجز مانده بودند‪ .‬مســاله اعزام بانوان‬ ‫به مســابقات جهانی گواتماال این بار با دســتور مســتقیم‬ ‫رئیس جمهــور و همراه شــدن چند مقام بلند پایه سیاســی‬ ‫کشور حل شد‪ .‬اما سابقه علی کفاشــیان نشان داده که با‬ ‫عبور از چنین مراحل ســختی باز هم ترجیح نمی دهد رویه‬ ‫خود را تغییر دهد‪.‬‬ ‫او هفته گذشــته در فدراســیون فوتبــال دو بحران‬ ‫داشت ؛ یکی بحران عدم اعزام تیم ملی فوتسال بانوان به‬ ‫رقابت های جهانی گواتماال و دیگری بحران داوری های‬ ‫لیگ برتــر‪ .‬بحران نخســت را رئیس جمهور حــل کرد اما‬ ‫بحران دوم همچنان بر قوت خود باقی مانده است‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ش ویژه‬ ‫گزار‬ ‫مکاتبه خبرساز‬ ‫نامه وزارت ورزش به شورای المپیک اسیا‬ ‫تبعات منفی ای به دنبال داشت‬ ‫تعلیق؛ نخســتین چیزی که پس از شنیدن تعلیق به‬ ‫ذهن مان می رسد روزهایی است که فوتبال ایران به دلیل‬ ‫دخالت دولت وقت در امور فدراسیون فوتبال از حق حضور‬ ‫در مسابقات بین المللی محروم شده بود‪ .‬روزهایی سخت‬ ‫برای فوتبال کشــورمان‪ .‬از ان تعلیق بسیار سخت نجات‬ ‫پیدا کردیم‪ .‬بعد از تعلیق فوتبال اما برخی رشته های ورزشی‬ ‫نیز چندین بار طعم تعلیق را به ورزش کشــورمان چشاندند‬ ‫اما هفته گذشــته گاف وزارت ورزش در موردی بخصوص‬ ‫می رفت تا یک بار دیگر ورزش کشــور را با چالشــی جدی‬ ‫روبه رو کند‪.‬‬ ‫شیوه حرفه ای مکاتبه با شورای المپیک اسیا‬ ‫طبق قانون و اساسنامه تعریف و مصوب شده کمیته‬ ‫ملی المپیک‪ ،‬مســئولیت ارتباط با نهادهــای بین المللی‬ ‫ورزش از فدراسیون های ورزشی گرفته تا شورای المپیک‬ ‫اســیا و کمیته بین المللــی المپیک با ایــن ارگان عمومی‬ ‫غیردولتی (کمیته ملی المپیک ایران) است و تمام نهادها‬ ‫نیز با اشــراف به این موضــوع هر نوع گــزارش‪ ،‬مکاتبه و‬ ‫پیگیری را با ایــن ارگان که به نوعــی «وزارت امور خارجه‬ ‫ورزش» به حساب می اید‪ ،‬انجام می دهند‪ .‬این موضوع در‬ ‫معدود کشورهایی که کنار کمیته ملی المپیک خود نهادی‬ ‫همانند وزارت ورزش و سازمان ورزش و تربیت بدنی دارند‪،‬‬ ‫گاهی اوقات باعث بروز حواشــی و درگیری هایی می شود‬ ‫که نمونه بارز ان کشور کویت اســت که در همین یک ماه‬ ‫گذشته بسیاری از باشگاه ها‪ ،‬فدراســیون ها و کمیته ملی‬ ‫المپیک ان از سوی ‪ IOC‬تعلیق شد‪ .‬هنوز خیلی ها به خاطر‬ ‫ِ‬ ‫وزارت علی ســعیدلو و محمد‬ ‫دارند که درگیری های زمان‬ ‫عباســی با محمد علی ابادی در کمیته ملی المپیک را که‬ ‫چه ســروصدای زیادی به پا کرد و ورزش ایران را تا استانه‬ ‫تعلیق‪ ،‬ان هم درست نزدیک به زمان اعزام کاروان ورزشی‬ ‫ایران به المپیک ‪ 2012‬لندن برد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫اقدام عجیب وزارت ورزش‬ ‫چندی پیش نامه ای از سوی وزارت ورزش و جوانان‬ ‫به مدیر امور بین الملل شــورای المپیک اسیا ارسال شده‬ ‫که کامال خارج از چارچــوب و قواعد تعریف شــده ورزش‬ ‫است‪ .‬وزارت ورزش و جوانان در اقدامی عجیب در نامه ای‬ ‫به شورای المپیک اســیا خواهان دریافت اطالعاتی شده‬ ‫بود که می توانســت ان را به راحتی از کمیته ملی المپیک‬ ‫کشورمان کسب کند‪ .‬با بررســی جواب دقیق و روشنی که‬ ‫مخاطب نامه (مســئوالن شــورای المپیک اســیا) به این‬ ‫نامه داده اند می توان دریافت که انان به خالف ما بر حفظ‬ ‫نظم‪ ،‬سلسله مراتب و قواعد بین المللی تاکید دارند و حاضر‬ ‫نیستند به هیچ قیمتی پا روی اصول بگذارند‪.‬‬ ‫متن ایــن نامه کــه در تاریخ ســوم اگوســت ‪2015‬‬ ‫(‪ 12‬مرداد ‪ )94‬از ســوی حیــدر صادقی‪ ،‬مدیــرکل دفتر‬ ‫امور بین الملل وزارت ورزش به وینــود تیواری‪ ،‬مدیر امور‬ ‫بین الملل شورای المپیک اسیا ارســال شده‪ ،‬به شرح زیر‬ ‫است‪:‬‬ ‫«اقای وینود عزیز‪ ،‬با احترام فراوان و ســامی گرم‪،‬‬ ‫الزم به ذکر اســت کــه وزارت ورزش و جوانــان ایران تنها‬ ‫نهاد مسئول در این کشــور در امور ورزش و جوانان است‪.‬‬ ‫همچنیــن دفتر امــور بین الملــل وزارت ورزش مســئول‬ ‫اطالع رســانی در خصوص رویدادهای ورزشــی و جوانان‬ ‫تو هفتمین‬ ‫سرتاسر جهان است‪ .‬بنابراین‪ ،‬با رجوع به شص ‬ ‫نشست کمیته اجرایی شورای المپیک اسیا که قرار است‬ ‫در تاریخ ‪ 15‬سپتامبر ‪ 24( 2015‬شهریور ‪ )94‬در عشق اباد‬ ‫ترکمنستان برگزار شود‪ ،‬بی نهایت قدردان شما خواهیم بود‬ ‫اگر محبت کنید و اطالعات الزم در مــورد رویداد مزبور از‬ ‫جمله دستور جلســه و جدول زمانی را برای ما ارسال کنید‪.‬‬ ‫منتظر پاسخ شما به زودی زود هستم‪ ،‬لطفا ادای احترام من‬ ‫را بپذیرید‪ .‬ارادتمند شما‪ ،‬حیدر صادقی»‪.‬‬ ‫مدیر امور بین الملل شــورای المپیک اسیا یک روز‬ ‫پس از دریافت این ایمیل در تاریخ ‪ 25‬شــهریور ‪ 94‬چنین‬ ‫پاسخ داده است‪:‬‬ ‫«دوست عزیز‪ ،‬دستور جلسه نشست کمیته اجرایی‬ ‫شورای المپیک اسیا تنها برای اعضای این کمیته است‪...‬‬ ‫ما نمی توانیم دستور جلسه را به شخص دیگری بدهیم‪ .‬اگر‬ ‫شما نیاز به اطالعات بیشتری از مجمع عمومی در عشق اباد‬ ‫دارید‪ ،‬لطفا مســتقیما با کمیته ملی المپیک ایران تماس‬ ‫بگیرید‪ .‬با احترام‪ ،‬وینود تیواری‪».‬‬ ‫با توجه به این مکاتبه حاال ذهن خیلی ها را سوال های‬ ‫ بی پاســخی فرا گرفته اســت؛ ایا هدف فقط کســب نتایج‬ ‫نشست شــورای المپیک اســیا بوده؟ ایا وزارت ورزش که‬ ‫خود در این نشست نماینده داشــته‪ ،‬نمی توانسته از عضو‬ ‫ایرانی خــود یا حتی از کمیته ملــی المپیک این اطالعات‬ ‫را به دســت اورد؟ یا شــاید این مدیرکل به دنبــال دور زدن‬ ‫اصول و قواعدی بوده که تمــام اهالی ورزش بدان اگاهی‬ ‫و اشراف دارند؟ مدیرکل دفتر امور بین الملل وزارت ورزش‬ ‫به چه دلیل و با اجازه چه فرد یا افرادی این کار را انجام داده‬ ‫اســت؟ ایا محمود گودرزی وزیر ورزش و جوانــان از این‬ ‫موضوع اطالع داشته اســت؟ ایا نصرالله سجادی معاون‬ ‫قهرمانی و حرفــه ای وزارت ورزش در جریان این موضوع‬ ‫بوده است؟ هدف وزارت ورزش از این کار چه بوده است؟‬ ‫چرا انها به جای اینکه مســتقیما سراغ کمیته ملی المپیک‬ ‫کشورمان بروند لقمه را دور سرشــان چرخانده اند و نامه را‬ ‫به شورای المپیک اسیا ارسال کرده اند؟ ایا انها تمایلی به‬ ‫ارتباط گرفتن با اعضای کمیته ملی المپیک ایران ندارند؟‬ ‫ایا می خواهنــد امــور ورزش را در اســتانه المپیک ان هم‬ ‫به قیمت تعلیق ورزش ایران در دست بگیرند؟‬ ‫مخالفان وزیر در کمیته ملی المپیک‬ ‫بــرای انتخاب اعضای هیات رئیســه شــش نفر از‬ ‫نزدیکان وزیر ورزش حضور داشتند که این روزها خیلی از‬ ‫انها رابطه چندان مناسبی با وزارتخانه ندارند‪ .‬شجاعی‪،‬‬ ‫داورزنی‪ ،‬خســروی وفا‪ ،‬باقرزاده‪ ،‬رســول خــادم و البته‬ ‫کیومرث هاشــمی‪ .‬خســروی وفا کــه در همــان ابتدا از‬ ‫گردونه خارج شد‪ ،‬شــجاعی را برای اینکه در فدراسیون‬ ‫تیر و کمــان حفظ کنند از او خواســتند تــا از خزانه داری‬ ‫کمیته ملــی المپیک اســتعفا بدهد‪ .‬در شــرایط فعلی و‬ ‫باتوجه به نامه ای که برای شــورای المپیک اسیا ارسال‬ ‫شــده به نظر نمی رســد که رابطه بــا کیومرث هاشــمی‬ ‫چندان تعریفی داشــته باشــد و فقط می ماند باقرزاده که‬ ‫در اعضای ‪ 11‬نفره هیات رئیســه حضور دارد‪ .‬این شاید‬ ‫باعث نگرانــی وزارتخانه ای ها باشــد امــا در نهایت باید‬ ‫گفت که حتی باقرزاده هم این صورت جلســه را داشته و‬ ‫انها می توانســتند به راحتی اطالعات مورد نظر را کسب‬ ‫کنند‪ .‬حال باید دید که اصال وزیر از نامه ای که به شورای‬ ‫المپیک اســیا ارسال شــده خبر داشــته اســت یا اینکه‬ ‫تصمیمی خودســرانه از سوی مســئوالن بوده است که‬ ‫البته باید گفت خطری برای تعلیق ورزش ایران نخواهد‬ ‫بود‪ .‬با این حال وزارت ورزش و جوانــان که تقریبا روابط‬ ‫حســنه ای با فدراســیون های اصلی (فوتبال‪ ،‬والیبال‪،‬‬ ‫بسکتبال‪ ،‬کشتی‪ ،‬دوومیدانی‪ ،‬هندبال و‪ )...‬ندارد اگر‬ ‫در حالت قهر و اشــتی با کمیته ملــی المپیک قرار بگیرد‬ ‫باید چالش جدیدی را تجربه کند‪ .‬چالشی که بدون شک‬ ‫به ضرر ورزش ایران ان هم در فاصله هشت ماه مانده به‬ ‫رقابت های مهمی مثل المپیک خواهد بود‪.‬‬ ‫مساله جدی یا بزرگنمایی رسانه ها؟‬ ‫دبیرکل ســابق کمیته ملــی المپیک ایــران با بیان‬ ‫اینکه مکاتبه روابــط بین الملل وزارت ورزش با شــورای‬ ‫المپیک اســیا درســت نبوده اســت می گویــد‪« :‬روابط‬ ‫بین الملل وزارت ورزش نباید چنیــن مکاتبه ای را انجام‬ ‫می داده است‪ .‬این کار درستی نبوده اما مهم تر از ان این‬ ‫اســت که چنین نامه ســاده ای نباید به عنوان یک پروژه‬ ‫مطرح و جریان ســازی خبری در مورد ان صورت گیرد‪».‬‬ ‫افشــارزاده تاکید می کند‪« :‬مکاتبات با شورای المپیک‬ ‫اسیا معموال از طریق کمیته ملی المپیک صورت می گیرد‬ ‫و شورای المپیک اســیا نیز تنها به مکاتبات کمیته های‬ ‫ملی المپیک پاسخ می دهد نه ارگان های دیگر‪ .‬متاسفانه‬ ‫در این باره با من صحبتی نکرده بودند‪ .‬اینکه گفته شــود‬ ‫کمیته ملی المپیک به واســطه نامه دور زده شــده است‬ ‫و پروژه تعلیق را پیش بکشند‪ ،‬اشــتباه است‪ .‬چنین نگاه‬ ‫رســانه ای به موضوع خــاف منافع ملی اســت‪ ».‬البته‬ ‫تعجبی ندارد که افشــارزاده رســانه ها را مقصــر بداند و‬ ‫موضوع تعلیق را بزرگنمایی مخالفان وزیر برشــمرد‪ .‬چه‬ ‫او در حال حاضر هم مدیرعامل باشــگاه استقالل و هم‬ ‫مشــاور محمود گودرزی اســت‪ .‬با همه اینها اما به نظر‬ ‫می رســد وزارت ورزش حاال رقابت پنهان بــا کمیته ملی‬ ‫المپیک را اغاز کرده‪ .‬کمیته ملی المپیک نهادی اســت‬ ‫که در انتخابات رئیس دفتر وزیــر ورزش به عنوان رئیس‬ ‫ان انتخاب شــد‪ .‬این اتفاق باعث شــد تا خیلی ها تصور‬ ‫کنند روی کار امــدن کیومرث هاشــمی می تواند ارتباط‬ ‫بیــن وزارتخانــه و کمیته ملی را دو ســویه کنــد اما کمتر‬ ‫کســی فکرش را می کرد که رابطه ایــن دو نهاد در کمتر‬ ‫از دو ســال به یک بحران تبدیل شــود‪ .‬در فاصله هشت‬ ‫ماه تــا المپیک ریو نه تنهــا فضای ایــن روزهای ورزش‬ ‫ایران‪ ،‬المپیکی نیســت بلکه زنگ خطــر را برای ورزش‬ ‫کشــورمان به صدا دراورده اســت؛ اتفاقاتــی که ممکن‬ ‫اســت زحمات و هزینه های چند ســال گذشته مجموعه‬ ‫ورزش و ورزشکاران را یک شبه بر باد دهد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫کنایه کی روش‬ ‫به رحمتی‬ ‫ســرمربی تیم ملی فوتبال ایران با چهــار دروازه بان‬ ‫تیمش در نشست خبری پیش از بازی با ترکمنستان حاضر‬ ‫شد‪ .‬کارلوس کی روش که در روزهای اخیر به خاطر دعوت‬ ‫نکردن سید مهدی رحمتی به تیم ملی از سوی برخی مربیان‬ ‫و به خصوص اســتقاللی ها مورد انتقاد قرار گرفته بود در‬ ‫استانه دیدار ایران‪-‬ترکمنســتان با چهار گلر ملی پوش به‬ ‫نشست خبری رفت‪.‬‬ ‫کارلوس کی روش در حالی وارد نشست خبری پیش از‬ ‫بازی با ترکمنستان شد که علیرضا حقیقی‪ ،‬علیرضا بیرانوند‪،‬‬ ‫محمدرضا اخباری و سوشا مکانی چهار دروازه بان تیم ملی‬ ‫فوتبال ایران هم او را همراهی می کردنــد اما ایا همراهی‬ ‫این چهار نفر کامال اتفاقی بود؟ بعید به نظر می رســید که‬ ‫تیم کی روش باید به عنوان سرگروه صعودکند‬ ‫واکنش سرمربی تیم ملی درباره چهار موضوع مهم‬ ‫هومن افاضلی‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫سه مســیر مختلف را عوض کند چرا که ســفر مستقیم به‬ ‫گوام امکان پذیر نیست‪ .‬البته با رایزنی وزارت امور خارجه‬ ‫و گرفتن اجازه مخصوص این مشکل قابل حل است ولی‬ ‫اگر قرار باشد تیم ملی از مســیرهای مختلف به گوام برود‬ ‫این سفر فشــار و خســتگی زیادی را به بازیکنان تحمیل‬ ‫خواهد کرد که امیدوارم این مساله به بهترین شکل مدیریت‬ ‫شــود‪ .‬به طور حتم موفقیت تیم بزرگســاالن مــا می تواند‬ ‫بر عملکرد تیم امید هــم تاثیر مثبتی بگــذارد‪ .‬این رابطه‬ ‫می تواند برعکس هم باشد‪ .‬یعنی تیم امید موفق شود و تیم‬ ‫بزرگساالن ما هم انگیزه های تازه ای برای بردن پیدا کنند‪.‬‬ ‫به خصوص اینکه تیم فعلی امید یکــی از بهترین تیم ها از‬ ‫نظر تنوع بازیکن است و پتانسیل فوق العاده ای در اختیار‬ ‫داریم‪ .‬در کنار اینها امکانات تمرینی و تدارک و پشــتیبانی‬ ‫خوبی از این تیم وجود دارد که شــاید حتی تیم بزرگساالن‬ ‫هم از ان بی بهره باشد‪ .‬این تیم همه شرایط و امکانات الزم‬ ‫را در اختیار دارد و برای موفقیت تنها باید خوب تمرین کند‬ ‫و با انگیزه وارد مسابقات انتخابی شود‪ .‬جدی ترین ازمون‬ ‫تیم ملی مسابقات انتخابی است‪ .‬ما پیش از این در مرحله‬ ‫مقدماتی تک مسابقه اصلی مان را مقابل عربستان واگذار‬ ‫کردیم که شــاید بتوان گفت در ان مقطع تیم تازه شــکل‬ ‫گرفته بود و کادر فنی شناخت الزم را از تیم نداشتند اما حاال‬ ‫با انجام چند اردوی خارج از کشور و قهرمانی در غرب اسیا‬ ‫همه شرایط برای موفقیت این تیم مهیاست و شاید به جرات‬ ‫بتوانم بگویم هیچ تیمی به این اندازه خوب تدارک نشــده‬ ‫اســت‪ .‬در نهایت امیدوارم در روزهای ســخت پیش روی‬ ‫فوتبال که بحران داوری هم به ان اضافه شده دوستداران‬ ‫تیم های ملی خبرهای خوبی بشنوند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫کی روش یک مربی بزرگ اســت‪ .‬حرفه ای اســت و‬ ‫کارش را خوب بلد اســت‪ .‬قطعا اولین بار نیست که شرایط‬ ‫سخت را تجربه می کند‪ .‬این روزها از طریق رسانه ها شاهد‬ ‫اوج گرفتن انتقادهای تند علیه اقای کی روش هســتیم‪.‬‬ ‫اوال یک مورد را باید مشخص کنیم‪ .‬اینکه همه انهایی که‬ ‫کی روش را نقد می کنند لزوما غرض ورز نیســتند و ضدیتی‬ ‫هم با تیم ملی مملکــت خود ندارند‪ .‬امــا نکته دیگری هم‬ ‫وجــود دارد‪ .‬برخی منتقــدان به دنبال پاســخ نمی گردند‪.‬‬ ‫به دنبال اصالح نقطه ضعف ها نیستند و این یک واقعیت‬ ‫اســت که انها انتقاد می کنند چون از کی روش خوش شان‬ ‫نمی اید‪ .‬اما به نظــرم انتقادهایی که نســبت به کی روش‬ ‫مطرح می شود عمدتا در چهار زمینه دسته بندی می شود؛‬ ‫دســته اول منتقدانی هســتند که به ســبک بازی تیم ملی‬ ‫اشــکال می گرفتند و ان را بــرای قهرمانی ایران در اســیا‬ ‫مناسب نمی دانستند که کی روش بعد از جام جهانی سبک‬ ‫بازی تیم ملی را تغییر داد و این مســاله کامال در بازی های‬ ‫دوستانه و رسمی مشهود است‪ .‬دسته دوم منتقدانی بودند‬ ‫که به میانگین سنی باالی تیم ایراد می گرفتند که کی روش‬ ‫با دعوت از بازیکنان جوان در حال حاضر میانگین سنی تیم‬ ‫را به حدود ‪ 23‬تا ‪ 24‬سال رسانده که این برای ساختن یک‬ ‫تیم جوان و دونده ایده ال است‪ .‬بخشی از منتقدان اعتقاد‬ ‫دارند کی روش زمان طوالنی را خارج از کشور به سر می برد‬ ‫و وقت زیادی برای تیم ملی نمی گذارد و اغلب برنامه های‬ ‫تیم ملی از طریق دستیارانش پیگیری می شود که امیدوارم‬ ‫این مساله هم با حضور بیشتر سرمربی تیم ملی حل شود‪.‬‬ ‫برخی منتقدان معتقدند او بیش از حد در مسائل حاشیه ای‬ ‫دخالت می کند و نوع ادبیات او نسبت به مسئوالن و مربیان‬ ‫ایرانی جذب کننده نیست و این نمی تواند در شان و جایگاه‬ ‫سرمربی تیم ملی باشد‪ .‬کی روش بخشی از این اشکاالت را‬ ‫در تیم ملی برطرف کرده و اگر ایراداتی که فنی نیست را هم‬ ‫به شــکل مطلوبی مدیریت کند‪ ،‬جایی برای گله و شکایت‬ ‫باقی نخواهــد مانــد و او می تواند تیم جوان‪ ،‬پویــا و رو به‬ ‫پیشرفتی را برای فوتبال ایران بسازد که اینده روشنی پیش‬ ‫رو خواهد داشت‪ .‬در واقع کی روش می تواند اختالف ها را‬ ‫حل کند‪ .‬قاعدتا باید تیم ملی به عنوان تیم اول از این گروه‬ ‫صعود کند چون تیم های همگروه در قواره های فوتبال ما‬ ‫نیســتند ولی نباید فراموش کنیم که در تک بازی ها هر دو‬ ‫تیم شانس پیروز شــدن دارند و نباید تیم ملی اسیر حوادث‬ ‫و اتفاقات شــود‪ .‬اما در مورد بــازی با گــوام نگرانی هایی‬ ‫وجود دارد‪ .‬چون تیم ملی برای ســفر به گوام باید حداقل‬ ‫سرمربی تیم ملی بی جهت چنین تصمیمی گرفته باشد به‬ ‫خصوص اینکه رئیس فدراســیون فوتبال از او خواسته در‬ ‫مورد مسایل حاشیه ای مصاحبه نکند‪ .‬به همین دلیل شاید‬ ‫او روش رویارویی با مخالفانش را تغییر داده‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫که در تقابل با مخالفانش رویارویی غیرمستقیم را در دستور‬ ‫کار قرار داده است‪.‬‬ ‫ایا همراهی چهار دروازه بان در نشست خبری کنایه ای‬ ‫است به دروازه بان استقالل و حامیان او که به خاطر دعوت‬ ‫نشدنش از ســوی کی روش موضع منفی اتخاذ کرده اند؟‬ ‫شاید بهتر است سرمربی تیم ملی در این باره توضیح دهد‬ ‫اما دســت کم بر هیچ کس پوشیده نیست که کی روش بی‬ ‫دلیل چنین تصمیمات عجیبی نمی گیرد‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ریکرو بین نفرات اول تا ســوم توزیع می شود و از هر کشور‬ ‫تنها یک زن و یک مرد می توانند سهمیه انفرادی بگیرند‪.‬‬ ‫نعمتی پس از کسب سهمیه المپیک گفت‪« :‬کسب‬ ‫ســهمیه المپیک برای من از طال گرفتــن در پارالمپیک‬ ‫به مراتب ســخت تر بود‪ .‬به هــر ترتیب طبــق رکوردهایی‬ ‫که داشــتم در پارالمپیک توانایی کســب مدال را داشتم‬ ‫اما کسب سهمیه المپیک خیلی ســخت بود‪ .‬رقابت های‬ ‫المپیک رقابت بین ورزشکاران سالم است و من برای کسب‬ ‫مجوز ورود به این رقابت ها باید با افرادی دست و پنجه نرم‬ ‫می کردم که کارشــان از من راحت تر بود‪ .‬من روی ویلچر‬ ‫هستم و تمام فشار روی دســتان من است و همین کار من‬ ‫را در رقابت با دیگران ســخت تر می کرد‪ .‬کســب سهمیه‬ ‫در المپیک برای من به مراتب خیلی ســخت و دشوار بود‬ ‫و این برای من یــک موفقیت بزرگ به شــمار می رود‪ .‬اما‬ ‫این موفقیت‪ ،‬سقف ارزوهای من نیست و دست از تالش‬ ‫برنمی دارم‪ .‬ســعی می کنم روز به روز تالشم را بیشتر کنم‪.‬‬ ‫برای کسب مدال در المپیک ریو ‪ 2016‬قولی نمی دهم اما‬ ‫همه تالشم را می کنم‪».‬‬ ‫بانوی اراده‬ ‫واکنش پارالمپیکی ها‬ ‫دیدار‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫زهرا نعمتی جواز حضور در المپیک را‬ ‫دریافت کرد‬ ‫«قبــل از اینکه دچار ســانحه شــوم از ‪ 12‬ســالگی‬ ‫تکواندو را به صــورت حرفه ای دنبال می کــردم و کمربند‬ ‫مشــکی دان یک را داشتم‪ .‬در ســال ‪ 83‬دانشجوی رشته‬ ‫گیاه پزشکی دانشگاه جیرفت بودم و در راه برگشت به کرمان‬ ‫دچار تصادف شــدم ‪ .‬بی احتیاطی راننده باعث شــد دچار‬ ‫اسیب دیدگی نخاع شوم و به مدت سه هفته در بیمارستان‬ ‫بســتری شــدم‪ .‬بعد از این اتفاق به خاطر خانواده ام سعی‬ ‫کردم روحیه ام را حفظ کنم‪ .‬همان طور که گفتم تا دوسال‬ ‫بعد از این اتفاق درگیر رفت و امد به فیزیوتراپی بودم و بعد‬ ‫از گذراندن این دوران سراغ رشته تیراندازی با کمان رفتم‬ ‫و‪ »...‬این شروع یک ماجرا ســت و البته قسمت تلخ یک‬ ‫ماجرا اما داستان پس از این شیرین می شود‪ ،‬داستانی که‬ ‫همه تبلور اراده است و راهی که در ان افتخار موج می زند‪.‬‬ ‫شــاید حتی خودش هم روزی کــه دچار ســانحه رانندگی‬ ‫شد و ســامت فیزیکی خود را از دســت داد و ویلچرنشین‬ ‫شــد‪ ،‬تصور نمی کرد ‪ 11‬ســال پس از ان اتفــاق در جمع‬ ‫ورزشکاران غیرمعلول بتواند سهمیه ورودی المپیک ‪2016‬‬ ‫را بگیرد‪ ،‬اما او این کار بزرگ را عملی کرد‪ .‬اما او پیش از این‬ ‫هم در دنیــای معلولین کار بزرگ کم نکــرده بود‪ .‬نعمتی با‬ ‫کسب مدال طالی پارالمپیک در اسلحه ریکرو انفرادی‪،‬‬ ‫نخســتین زن ایرانی بود کــه در تاریخ ایــن رقابت ها روی‬ ‫سکوی نخست ایستاد‪.‬‬ ‫او همچنیــن به همــراه راضیه شــیرمحمدی و زهرا‬ ‫جوانمرد که تیم ملی تیراندازی بــا کمان بانوان ایران را در‬ ‫قسمت تیمی تشکیل می‪‎‬دادند‪ ،‬عنوان سومی و مدال برنز‬ ‫پارالمپیک ‪ ۲۰۱۲‬لندن را به‪‎‬دست اوردند‪ .‬نعمتی در حاشیه‬ ‫لندن ‪ 2012‬جشــن طالیی شــدن خود را در ‪ 27‬سالگی با‬ ‫جشن ازدواج با رهام شــهابی پور دیگر ملی پوش کماندار‬ ‫معلول همزمان ساخت‪.‬‬ ‫او ســال ‪ ۲۰۱۳‬در ســن پترزبورگ از ســوی «بنیــاد‬ ‫اسپورت اکورد» جایزه ورزشکار برتر پارالمپیک را در حضور‬ ‫رئیس کمیته بین المللــی المپیک دریافت کــرد‪ .‬یکی از‬ ‫بزرگترین رویدادهای ســال ‪ ،۲۰۱۴‬حضور زهرا نعمتی در‬ ‫سازمان ملل و مخاطب قرار دادن پنل این سازمان به عنوان‬ ‫یک زن کمان دارمعلول ایرانی اســت‪ ،‬پنلــی که به ورزش‬ ‫برای توســعه و توانمندســازی معلولیــن از طریق ورزش‪،‬‬ ‫مربوط اســت‪ .‬زهرا نعمتی در ســازمان ملل از برداشــتن‬ ‫موانعی ســخن گفت که از طریق ورزش امکان پذیر است‬ ‫و از افراد دارای معلولیت خواست تا اهدافشان را در زندگی‬ ‫رها نکنند‪ .‬او در بخشــی از صبحت هایش گفت که معتقد‬ ‫اســت ورزش از بهترین راه های توانمندسازی افراد دارای‬ ‫معلولیت در سطح جهان اســت و امید دارد تا سال ‪۲۰۳۰‬‬ ‫همه معلولین دارای شغلی مناسب و امنیت باشند‪ .‬نعمتی‬ ‫ارزو کرده اســت که همه شــهرهای جهان برای معلولین‬ ‫مناسب ســازی شــوند و از اینکه تعــدادی از افــراد دارای‬ ‫معلولیت خودشان را به خاطر معلولیت در خانه حبس کرده‬ ‫و منزوی شــده اند‪ ،‬ابراز تاســف کرد‪« :‬در زندگی تنها یک‬ ‫شانس به ما داده شده و باید از ان به بهترین شکل ممکن‬ ‫استفاده کرد‪ ».‬او در پایان گفت‪« :‬برای تمام افراد دارای‬ ‫معلولیت جهان یک پیــام دارم‪« :‬هرگز تســلیم معلولیت‬ ‫نشوید!»‬ ‫جواز المپیک‬ ‫قصه حضــور زهــرا نعمتــی در المپیــک و رقابت با‬ ‫ورزشــکاران غیر معلول از مدت ها قبل شــروع شــده بود‪.‬‬ ‫ان قدر بعد از لندن رکوردهایش را بهبود بخشید که خیلی ها‬ ‫معتقــد بودنــد رقابت هــای معلوالن بــرای ایــن قهرمان‬ ‫تیراندازی کشــورمان میدان کوچکی است‪ .‬شاید همین‬ ‫امر باعث شــد تا بانوی تیراندازی ایران ایــن بار در فاصله‬ ‫کمتر از یک ســال تا رقابت های المپیک ریو‪ ،‬شانس خود‬ ‫را برای حضــور در میدانی دیگر امتحان کنــد‪ .‬راهیابی به‬ ‫المپیک اما ســختی های خاص خودش را داشت؛ رقابت‬ ‫با حریفانی که هیچ مشکل جسمانی ندارند برای رسیدن به‬ ‫میدانی که ارزوی هر ورزشکاری است‪ .‬اما حاال این اتفاق‬ ‫برای زهرا نعمتی افتاده و او اولیــن ایرانی دارای معلولیت‬ ‫است که توانســته به رقابت های المپیک راه یابد‪ .‬نعمتی‬ ‫حاال تاریخ ساز شده و قطعا می تواند با حضور در رقابت های‬ ‫پار المپیک ریو تاریخ سازتر شود‪.‬‬ ‫او در ســه ســال اخیر برای کسب ســهمیه المپیک‬ ‫برنامه ریزی کرده ‪ .‬او که در بانکوک در ماده ریکرو انفرادی‬ ‫زنان با نتیجه هفت بر سه از سد کمانداری از ویتنام گذشت‪،‬‬ ‫ضمن راهیابــی به دیــدار پایانی این رقابت ها موفق شــد‬ ‫سهمیه حضور در المپیک ‪ ۲۰۱۶‬برزیل را به دست اورد‪ .‬او‬ ‫که در رقابت های بخش انفرادی بانوان با شکست حریفانی‬ ‫از ازبکستان‪ ،‬کره شمالی و مغولستان به نیمه نهایی رسیده‬ ‫بود‪ ،‬در فینال این رقابت ها با کانگ اون جو‪ ،‬کمانداری از‬ ‫کره شــمالی رقابت کرد و با نتیجه شش بر ‪ ۲‬شکست خورد‬ ‫و مدال نقره را بر گردن اویخت‪ .‬سهمیه انفرادی المپیک‬ ‫حاال زهرا نعمتی یک المپین است‪ ،‬تنها المپینی که در‬ ‫همه تاریخ بازی های المپیک از روی ویلچر برای دریافت‬ ‫مدال طال می جنگد‪ .‬پیش از ایــن تنها معلولی که با دیگر‬ ‫ورزشــکاران به رقا بت پرداخته بود‪ ،‬اســکار پیستوریوس‬ ‫است‪ ،‬مردی با پاهای باله ای شکل‪ ...‬اسکار پیستوریوس‬ ‫اهل افریقای جنوبی به عنــوان اولین دونده معلول تاریخ‪،‬‬ ‫در رقابت های المپیک لندن شرکت کرد‪ .‬بازتاب رسانه ای‬ ‫حضورش در رقابت های ‪ ۴۰۰‬متر حتی از پوشــش خبری‬ ‫بسیاری از قهرمانان المپیک هم بیشــتر بود‪ .‬او که شش‬ ‫طالی پارالمپیک کسب کرده‪ ،‬در مسابقات جهانی ‪۲۰۱۱‬‬ ‫رقابت با ورزشــکاران حرفه ای را ازمود و توانست همراه با‬ ‫سایر اعضای تیم ملی افریقای جنوبی به مدال نقره برسد‪.‬‬ ‫پیستوریوس هم در المپیک و هم در پارالمپیک شرکت کرد‪،‬‬ ‫ایا زهرا نعمتی هم این شانس را دارد ؟ محمود خسروی وفا‪،‬‬ ‫رئیــس فدراســیون ورزش هــای جانبــازان و معلولین در‬ ‫یک نشســت خبری که به همیــن منظور برگزار شــد‪ ،‬این‬ ‫افتخار را نه تنها متعلق بــه ایران که جامعــه معلوالن دنیا‬ ‫دانســت و گفت‪« :‬زمانی که دونده معلول افریقای جنوبی‬ ‫(پیستوریوس) موفق به کسب سهمیه المپیک پکن شد‪،‬‬ ‫یک سال تیتر خبری دنیا بود‪ .‬امیدوارم موفقیت نعمتی هم‬ ‫سانســور نشــود چراکه اولین زن پارالمپیکی قرار است در‬ ‫المپیک شرکت کند‪».‬‬ ‫در جواب شــایعاتی کــه مبنی بر احتمــال بی مهری‬ ‫فدراســیون جانبازان با این ورزشکار در ماه های گذشته به‬ ‫گوش می رسید‪ ،‬خسروی وفا تصریح کرد‪« :‬نعمتی با این‬ ‫کار نشان داد که شایستگی دریافت نشــان دولتی را دارد‬ ‫نه اینکه صبر کنیم بعد از کسب نتیجه در برزیل دنبال این‬ ‫موضوع باشیم بلکه همین امروز باید این کار صورت گیرد‪.‬‬ ‫پیش از اعــزام گفته بــودم نعمتی تمام تمرکــزش را روی‬ ‫کسب سهمیه المپیک بگذارد و حاال هم اختیار و انتخاب‬ ‫را برعهده خودش گذاشته ام ‪ .‬طی صحبتی که با او داشتم‬ ‫او تصمیم دارد برای کســب ســهمیه پارالمپیک در تایلند‬ ‫بماند‪ .‬به نعمتی قول دادم به صورت مســتقل عمل کنم و‬ ‫ی که فدراسیون تیراندازی‬ ‫دچار مشکل نشود و هر تصمیم ‬ ‫با کمان برای او گرفت‪ ،‬همراهــی و کمک خواهیم کرد‪.‬‬ ‫ما هم حقوق نعمتــی را به صورت جداگانــه از کمیته ملی‬ ‫المپیک پرداخت خواهیم کرد تا انگیزه اش مضاعف شود‪.‬‬ ‫خواهش من از کیومرث هاشــمی و کمیتــه ملی المپیک‬ ‫این اســت که روی پرچمداری زهرا نعمتی کار کنند چراکه‬ ‫اگر می خواهیم کاروان ایران خبرســاز شود بهترین گزینه‬ ‫انتخاب نعمتی است‪».‬‬ ‫راوی عاشق‬ ‫از مرتضی سرهنگی تقدیر شد‬ ‫« اگر بنده شاعر بودم‪ ،‬یقینا در مدح شماها‪ ،‬در مدح‬ ‫اقای ســرهنگی‪ ،‬در مدح اقــای بهبــودی‪ ،‬در مدح اقای‬ ‫قدمی‪ ،‬در مــدح همیــن خاطره ســازان و خاطره انگیزان‬ ‫قصیده می ساختم؛ حقیقتا جا دارد؛ چون کار بسیار بزرگ و‬ ‫بااهمیتی است‪ . ..‬اخیرا از اقای بهبودی و اقای سرهنگی‬ ‫مصاحبه ای می خواندم‪ ،‬که واقعا هم همین طور است‪ .‬این‬ ‫اقایان معتقدند که قضایای دوره دفاع مقدس را بایســتی‬ ‫مستند کرد‪ ،‬تبیین کرد‪ ،‬مســتدل کرد تا براساس اینها اثار‬ ‫هنری به وجود بیاید‪ ،‬که کامال درست است‪ .‬اعتقاد من این‬ ‫است که ما هرچه برای دوره دفاع مقدس سرمایه گذاری و‬ ‫کار کنیم‪ ،‬زیاد نیســت؛ چون ظرفیت هنری و ادبی کشور‬ ‫برای تبیین این دوره‪ ،‬خیلی گسترده‪ ،‬وسیع و عمیق است و‬ ‫از این ظرفیت تاکنون استفاده خوب و درخوری نشده‪ .‬البته‬ ‫کتاب های خوبی نوشته شده‪ ،‬لیکن این رشته باید استمرار‬ ‫پیدا کند‪ ».‬این جمالت را حضرت ایت الله خامنه ای‪ ،‬رهبر‬ ‫معظم انقالب در ســال ‪ 1371‬در مورد مرتضی ســرهنگی‬ ‫گفتند‪ .‬همین شــاید بهتریــن هدیه برای مردی باشــد که‬ ‫در عرصه فرهنگ ن ه «ســرهنگ» که «ســردار» اســت‪.‬‬ ‫ مراسم بزرگداشت این سردار در قالب پنجاهمین «عصرانه‬ ‫ادبی فارس» برگزار شــد‪ .‬نویســندگان و اهالی فرهنگ و‬ ‫ادبیات مقاومت هر یــک از زاویه نگاه خــود این بزرگمرد‬ ‫حوزه فرهنگ را توصیــف کردند‪ .‬شــخصیت هایی چون‬ ‫غالمعلی حدادعادل‪ ،‬حجت االســام‬ ‫خاموشی‪ ،‬محسن مومنی شریف‪ ،‬محمد‬ ‫حمزه زاده‪ ،‬ناصــر قدمــی‪ ،‬هدایت الله‬ ‫بهبودی‪ ،‬علی فریدونی‪ ،‬سعید صادقی‪،‬‬ ‫علیرضــا فریدونــی‪ ،‬محمدحســین‬ ‫جعفریان‪ ،‬ناصر فیــض ‪ ،‬علی داوودی‪،‬‬ ‫جواد کامور بخشایش‪ ،‬اسماعیل امینی‪،‬‬ ‫محمدرضا اصالنی و منوچهر محمدی‬ ‫در این مراســم حاضر شــدند تا از چهره‬ ‫برتر هنر انقالب اسالمی در سال گذشته‬ ‫تجلیل کنند‪.‬‬ ‫کار زینبی‬ ‫علیه فراموشی‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫مرتضی سرهنگی وقتی پشت تریبون رفت‪ ،‬پیش از‬ ‫هر چیز به مراسم ازدواجش اشاره کرد و گفت‪« :‬جمعیتی‬ ‫که امروز اینجا حضور دارند از جمعیت روز عروسی من بیشتر‬ ‫است‪ .‬ان زمان من ‪ 10‬هزار تومان داشتم که نمی دانستم‬ ‫با ان موتور هونــدای باک قرمــز بخرم یا بــروم زن بگیرم‬ ‫که خب‪ ،‬عروســی کردیم‪ .‬یکی از ســخت ترین روزهای‬ ‫زندگی من‪ ،‬امروز اســت‪ .‬سه روز است‬ ‫همســر من می گوید چرا سگرمه هایت‬ ‫در هم است که من موضوع این برنامه را‬ ‫برای او توضیح دادم‪ .‬واقعا کار سختی‬ ‫است و مانند امپول زدن می ماند‪ .‬اولش‬ ‫ادم می ترســد‪ ،‬ولی االن می بینم خوب‬ ‫است‪».‬‬ ‫مدیر دفتر ادبیــات و هنر مقاومت‬ ‫حــوزه هنــری در بخــش دیگــری از‬ ‫سخنانش گفت‪« :‬من خجالت می کشم‬ ‫که اینجا بخواهم حرف بزنم‪ .‬ما ‪ 36‬هزار‬ ‫شــهید دانش اموز داریم کــه واقعا رقم‬ ‫کمی نیســت ‪ .‬خب با این اعداد من چه‬ ‫طلبی باید داشته باشم ؟ هر جنگی در یک‬ ‫روز و ساعت معینی اغاز می شود و در یک‬ ‫روز و ساعت معین نیز تمام می شود‪ ،‬اما‬ ‫دامنه مطالعاتی ان گسترده می شود و تا‬ ‫ســرهنگی که اکنون مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری است از پایه گذاران‬ ‫نســل ها ادامه خواهد داشت‪ .‬به خاطر‬ ‫جریان ثبت خاطرات دفاع مقدس است‪ .‬او در سال ‪ ،1332‬در تهران متولد و تحصیالت خود‬ ‫را در مقطع کارشناسی علوم اجتماعی نیمه تمام رها کرد‪ .‬او از سال ‪ 1358‬تا ‪ ،1367‬با روزنامه‬ ‫همین مساله علمی به نام جنگ شناسی‬ ‫داریــم‪ .‬انچــه مــا انجــام می دهیم در‬ ‫جمهوری اســامی همکاری و از ســال ‪ ،1367‬در دفتر ادبیات و هنــر مقاومت حوزه هنری‬ ‫مشغول فعالیت شد‪ .‬سرهنگی در سال ‪ ،1375‬عضو شــورای سردبیری روزنامه ایران بوده و‬ ‫حقیقت نوشتن علیه فراموشی است‪ ،‬زیرا‬ ‫اینها اسناد جنگ اســت و نوشتن بعد از‬ ‫سردبیری دو هفته نامه کمان از جمله سوابق پر بار فرهنگی او محسوب می شود‪ .‬از میان اثار‬ ‫جنگ یک سنت است‪ .‬یک جمله ای از‬ ‫او «اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی» مقام اول انتخاب کتاب سال دفاع مقدس‬ ‫را کسب کرد و کتاب «پا به پای باران» مقام اول گزارش را به دست اورد‪.‬‬ ‫ماکسیم گورکی دیدم که گفته بود اجازه‬ ‫اســرار جنگ تحمیلی به روایت اســرای عراقی(مجموعه ‪ 8‬جلدی مصاحبه با اسرای‬ ‫ندهید دیگران زندگی شــما را بنویسند‪.‬‬ ‫به نظر مــن خیلی از ارزوهــای هنری ما‬ ‫عراقی‪ ،1369 ،‬انتشارات ســروش)‪ ،‬کتاب مقاومت (کاری مشترک با هدایت الله بهبودی‪،‬‬ ‫‪ ،1369‬انتشارات ســوره مهر)‪ ،‬ده روز محاصره در قلعه لویزان (خاطرات یک اسیرعراقی‪،‬‬ ‫می تواند توســط ادبیات جنگ براورده‬ ‫شــود‪ .‬ما مردمی جنگ دیده هســتیم و‬ ‫‪ ،1369‬نشر جوان)‪ ،‬پا به پای باران(دو گزارش از خرمشهر مشترک با هدایت الله بهبودی‪،‬‬ ‫‪ ،1387‬انتشــارات ســوره مهر)‪ ،‬همه چیز درباره جنگ (دارای ‪ 14‬بخش پیرامون حواشی‬ ‫بدون تردید تاریخ به مــا رجوع می کند ‪.‬‬ ‫و وقایع جنگ‪ ، 1388 ،‬انتشــارات ســوره مهر)‪ ،‬همسر شــقایق (کتاب خاطرات همسران‬ ‫اگر ما زمینه را برای رشــد نویسندگان و‬ ‫شــاعران بزرگ فراهم نکنیم‪ ،‬این زبان‬ ‫فرماندهان شهید استان کرمان‪ ،1388 ،‬سپاه پاســداران انقالب اسالمی) و‪ ...‬بخشی از‬ ‫اثاری است که به قلم پدر ادبیات دفاع مقدس نوشته شده است‪.‬‬ ‫رو به زوال خواهد رفت‪ .‬ادبیات انقالب‬ ‫و جنگ از افتخارات حوزه هنری است‪،‬‬ ‫معرفی و شناساندن نویسنده های بسیاری در عرصه دفاع مقدس یکی از فعالیت هایی‬ ‫زیرا خودمان برایش هزینــه کردیم و از‬ ‫است که مرتضی سرهنگی در دفتر ادبیات و هنر مقاومت انجام داده است‪.‬‬ ‫م ‪» .‬‬ ‫جایی وارد نکرده ای ‬ ‫دیدار‬ ‫دکتــر غالمعلــی حدادعــادل در‬ ‫این مراســم کار ســرهنگی در حوزه هنر‬ ‫انقالب اسالمی و دفاع مقدس را زینبی‬ ‫توصیف کرد و گفــت‪« :‬گنجینه ای که‬ ‫مرتضی سرهنگی و هد ایت الله بهبودی‬ ‫در حوزه ادبیات انقالب فراهم کردند‪ ،‬به‬ ‫راحتی حاصل نشده و یک ایمان خدایی‬ ‫و اخالص پشــت سر این مســائل بوده‬ ‫است‪ .‬در کربالی جبهه های ایران یک‬ ‫عده کار حسینی کردند و یک عده کاری‬ ‫زینبی که کار اقایان سرهنگی و بهبودی‬ ‫زینبی است‪».‬‬ ‫رئیــس فرهنگســتان زبــان و‬ ‫ادب فارســی بــه ارزش هــای نهفته در‬ ‫انقالب اشــاره کرد و افزود‪ « :‬انقالب و‬ ‫دفاع مقدس مــا یک دریــای بیکران و‬ ‫الهام بخــش موضوع و مضمــون برای‬ ‫اهالــی فرهنــگ دارد و ایــن مجموعه‬ ‫اندیشه خاطرات و واقعیت ها مانند یک‬ ‫معدن بزرگ است‪ .‬اگر یک نفر این معدن‬ ‫را کشف کند‪ ،‬استخراج کند و حفظ کند‪،‬‬ ‫خدمت بزرگی کرده است‪ .‬اقای سرهنگی‬ ‫و دوستانشان این راه را گشوده اند که می تواند محل خوبی‬ ‫برای قدم های افراد دیگر باشــد‪ .‬وظیفه مــا حفظ این راه‬ ‫اســت‪ .‬ســرهنگی از رویش های انقالب اســت که هزار‬ ‫پاجوش بلند از کنار او روییده است‪».‬‬ ‫حجت االســام خاموشــی رئیس ســازمان تبلیغات‬ ‫اسالمی هم در این مراسم طی سخنانی سرهنگی را راوی‬ ‫عشــق و دیده بان ادبیات انقالب و دفــاع مقدس خواند و‬ ‫گفت‪« :‬هر بار با اقای ســرهنگی نشســتم از همنشینی با‬ ‫او بهره مند شدم‪ .‬به درستی ســرهنگی راوی عشق است‪،‬‬ ‫اما او نقش دیده بانی را بیشــتر دارد و اگر دیده بان ادبیات‬ ‫انقالب و دفاع مقدس نام گیرد‪ ،‬صحیح است‪ .‬اگر میزان‬ ‫افراد درگیــر در دفاع مقدس و جنــگ را بخواهیم همراه با‬ ‫خانواده هایشــان احصا کنیم‪ ،‬از مرز یــک میلیون تجاوز‬ ‫می کند ‪.‬‬ ‫با هنرمندی خــاص گاهــی قهرمان داســتان یک‬ ‫فرمانده است و گاهی همســر یک فرمانده‪ ،‬مثال قهرمان‬ ‫داستان دختر شینا‪ ،‬همســر یک فرمانده است و منزلی که‬ ‫درگیر اثار دفاع مقدس اســت و مقاومتــی که انها می کنند ‬ ‫یا کتــاب «فرنگیس» مفهــوم دیگری از دفــاع مقدس را‬ ‫می رساند ؛ زنی که از مرزهای اعتقادی‪ ،‬جغرافیایی و دفاع‬ ‫مقدس دفاع می کند و این نمایش را به ظهور می رســاند و‬ ‫یا در کتاب «نورالدین پســر ایران» قهرمان داستان‪ ،‬خود‬ ‫تولیدکننده بســیاری از خاطرات است؛ این دیده بانی تذکر‬ ‫خوبی را به ما می دهد که شــما فقط به متــن جنگ و خط‬ ‫مقدم نگاه نکنید و به همه جغرافیای درگیر جنگ بنگرید‪».‬‬ ‫خانم محرابی همســر مرتضی ســرهنگی در بخش‬ ‫دیگری از این مراسم پس از اینکه از او دعوت شد تا درمورد‬ ‫شخصیت ســرهنگی ســخن بگوید‪ ،‬گفت‪« :‬باید سوالی‬ ‫پرسیده شــود تا حرف بزنم‪ ،‬زیرا باید درمورد انسانی سخن‬ ‫بگویم که این شــخصیت ها در موردش ســخن گفته اند و‬ ‫من باید سی و چند سال زندگی با او را اینجا بازگو کنم‪ ،‬ولی‬ ‫همین بس که رهبر انقالب گفته اند ای کاش شاعر بودم و‬ ‫برای سرهنگی قصیده می گفتم‪».‬‬ ‫سیدنظام الدین موسوی‪ ،‬مدیرعامل خبرگزاری فارس‬ ‫نیز ضمن تمجید از ســرهنگی گفت‪« :‬اگــر فعالیت های‬ ‫امثال ایشان نبود قطعا پیام شــهیدان ما ان طور که باید به‬ ‫گوش مردم مــا و جهانیان نمی رســید‪ .‬الحمد لله افرادی‬ ‫هستند که پایمردی می کنند و با قلم و روایت خود چه به نظم ‬ ‫و نثر و چه فیلم و دیگر رشته های هنری اجازه رکود و رخوت‬ ‫را به این رود بزرگ و جاری نمی دهند‪».‬‬ ‫‪75‬‬ ‫عطر گل محمدی در‬ ‫مسجد دانمارکی‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫فیلم مجیدی جهانی می شود‬ ‫«محمــد رســول الله (ص)» جدیدتریــن ســاخته‬ ‫ســینمایی مجید مجیدی پــس از نمایش در ســینماهای‬ ‫کشور‪ ،‬در اولین نمایش خارجی خود راهی کشور دانمارک‬ ‫شــد و با حضور کارگردان در مســجد امام علی(ع) شــهر‬ ‫کپنهاگ روی پرده رفت‪ .‬دانمارک جای خوبی برای شروع‬ ‫بود‪ ،‬دانمارک کشــور هتاکان به ســاحت مقــدس پیامبر‬ ‫مهربانی بود‪ ،‬جایی که کاریکاتورهای موهن را برای اولین‬ ‫بار منتشــر کرد و مورد اعتراض مســلمانان سراسر جهان‬ ‫قرار گرفت‪ .‬پــس برای انکه جلــوه ای متفاوت از حضرت‬ ‫محمد(ص) به نمایش گذاشته شــود‪ ،‬هیچ جا بهتر از این‬ ‫شهر نبود برای انکه عطر محمدی در اروپا بپیچد‪.‬‬ ‫برنامه فیلم محمــد(ص) در دانمارک تنها به نمایش‬ ‫در مســجد امام علی (ع) محدود نبود و پس از ان در سالن‬ ‫تئاتر «برمن» در سالن «سینماتیکت» و در سالن سینمای‬ ‫«پاالدس» در مرکز شهر کپنهاگ هم به عنوان میزبان این‬ ‫فیلم عظیم انتخاب شــده بود‪ .‬پس از دانمارک‪ ،‬لهستان‬ ‫میزبان فیلم محمد(ص) و کارگردانش خواهد بود‪ .‬جشنواره‬ ‫بین المللــی فیلــم «کمریمیــج»‪« ،‬جایزه برجســته زوج‬ ‫ســینمایی» خود را به مجید مجیدی کارگردان و «ویتوریو‬ ‫استرارو» مدیر فیلمبرداری فیلم «محمد رسول الله (ص)»‬ ‫اهــدا می کند‪ .‬ایــن جایزه همه ســاله به طور مشــترک به‬ ‫کارگردان و مدیرفیلمبرداری یک اثر برجســته ســینمایی‬ ‫اهدا می شــود که طی ان همکاری و هماهنگی میان این‬ ‫زوج موجب غنی تر شدن جنبه های بصری فیلم و در نتیجه‬ ‫موفقیت ان در روایت داستان شده است‪.‬‬ ‫جشــنواره کمریمیج در خبر اهدای جایزه به این زوج‬ ‫اورده است‪« :‬فیلم «محمد رسول الله (ص)» که همزمان‬ ‫شامل صحنه های حماســی و اندیشه ای است‪ ،‬نقطه اوج‬ ‫سال ها همکاری میان مجیدی و استرارو محسوب می شود‬ ‫که توانسته با به نمایش گذاشتن لحظات مهمی از زندگی‬ ‫حضرت محمــد(ص) و اطرافیــان وی‪ ،‬مخاطبانش را به‬ ‫عصاره معنویت اسالمی نزدیک تر کند‪».‬‬ ‫جشــنواره کمریمیج در اعالمیه خود با تاکید بر انکه‬ ‫مجیدی و استرارو توانسته اند روایتی زنده از گرامی داشتن‬ ‫بشریت‪ ،‬شــکیبایی و عشــق را به تصویر بکشند‪ ،‬نوشت‪:‬‬ ‫«فیلم «محمد رسول الله (ص)»‪ ،‬صدایی قوی و رسا درباره‬ ‫یکی از موضوعات بی نهایت مهم معاصر است‪ .‬ما باید به‬ ‫فهم مشترکی با مسلمانان که باورهایشان برای تمدن غربی‬ ‫مبهم است‪ ،‬دست یابیم‪».‬‬ ‫این اعالمیه با اشــاره به وجود تبلیغــات منفی علیه‬ ‫اســام در غرب و معرفی تروریســت ها به عنوان مسلمان‬ ‫می نویســد‪« :‬فیلم مجیدی و اســترارو به مخاطبان خود‬ ‫کمــک می کند تــا بفهمند کــه این مســائل تا چــه حد از‬ ‫ارزش هایی که حضرت محمد(ص) بیان کرده بود‪ ،‬فاصله‬ ‫دارند‪ .‬فیلم «محمد رسول الله (ص)» ساخته شد تا اتحاد‪،‬‬ ‫و نه تفرقه‪ ،‬ایجاد کند‪ ».‬بیست و سومین جشنواره کمریمیج‬ ‫از تاریخ ‪ 23‬تا ‪ 30‬ابان ماه در لهستان برگزار می شود‪ .‬فیلم‬ ‫محمد(ص) در مراسم افتتاحیه جشنواره مونترال کانادا نیز‬ ‫با استقبال بسیار خوبی از سوی عالقه مندان رو به رو شد و در‬ ‫اینده نزدیک در کشورهای بسیاری روی پرده خواهد رفت‪.‬‬ ‫دردل بیروت‬ ‫انتخاب بیروت برای نمایــش فیلم محمد(ص) هم‬ ‫یک انتخاب هوشمندانه بود‪ ،‬بیروت به عنوان یک چهارراه‬ ‫فرهنگی و محــل تجمیع فرهنگ ها می توانســت جایگاه‬ ‫مناسبی برای نمایش پیام فیلم باشد‪ .‬فیلم سینمایی محمد‬ ‫رســول الله(ص) با همــکاری رایزنی فرهنگــی ایران در‬ ‫لبنان و با حضور مجید مجیدی‪ ،‬کارگردان فیلم در بیروت‬ ‫به نمایش در امد‪ .‬در این نمایش علمای شــیعه و ســنی‪ ،‬‬ ‫هنرمندان‪ ،‬ســینماگران‪ ،‬منتقدان ســینمایی‪ ،‬مدیران و‬ ‫فعاالن رسانه ای و مســئوالن گروه های مقاومت اسالمی‬ ‫لبنان‪ ،‬اتحادیه رادیو و تلویزیون های اســامی‪ ،‬جمعیت‬ ‫هنرمندان لبنان (رسالت)‪ ،‬اعضای شــورای عالی مجمع‬ ‫جهانی تقریب مذاهب اسالمی‪ ،‬میهمانان نشست اتحادیه‬ ‫جهانی علمای مقاومت برای حمایت از انتفاضه فلسطین‪،‬‬ ‫اعضای سفارت و رایزنی فرهنگی جمهوری اسالمی ایران‬ ‫در لبنان و ایرانیان مقیم حضور داشتند‪ .‬در این اکران فیلم‬ ‫محمدرسول الله (ص) برای نخستین بار با زیرنویس عربی‬ ‫در خارج از ایران به نمایــش درامد و هــدف از این اکران‬ ‫ویژه اشنا کردن نخبگان و علمای کشــورهای اسالمی از‬ ‫محتوای فیلم و اظهارنظر و پاسخ گویی به شبهات مطرح‬ ‫شده از سوی برخی علمای وهابی عنوان شده بود‪.‬‬ ‫بعد از اکران فیلم در لبنــان مجید مجیدی کارگردان‬ ‫این اثر گفت‪« :‬ساخت اثری درباره پیامبر گرامی اسالم کار‬ ‫سختی است‪ .‬من مقطعی از زندگی پیامبر را انتخاب کردم‬ ‫که خیلی دشوار بود؛ مقطعی از زندگی پیامبر اسالم که مورد‬ ‫اجماع علمای اسالم است‪ ،‬ما می خواهیم اسالم رحمانی‬ ‫را برای مــردم معرفی کنیم‪ .‬ما هفت ســال بــرای نگارش‬ ‫ســناریوی فیلم «محمــد رســول الله(ص)» وقت صرف‬ ‫کردیم‪ ».‬در ادامه وزیر دولت لبنان گفت‪« :‬فیلم «محمد‬ ‫رسول الله(ص)» یک شاهکار است اما باید بگویم که این‬ ‫فیلم اثر مظلومی در جهان عرب و جهان اســام اســت‪.‬‬ ‫«محمدرســول الله(ص)» دارای شهرت جهانی است‪».‬‬ ‫شیخ محمود ماهر‪ ،‬مفتی اهل تسنن و امام جماعت صیدا‬ ‫پس از تماشــای این فیلم گفت‪« :‬واضح است که این اثر‬ ‫بزرگی است که برای ان تالش های مثبت و فراوانی صورت‬ ‫گرفته است‪».‬‬ ‫شــیخ ولید عالمه مفتی اهل تســنن و از مســئوالن‬ ‫رســانه ای جبهه عمل اســامی نیــز درباره فیلــم محمد‬ ‫رســول الله (ص) گفت‪« :‬واقعــا توقع چنین اثــر زیبایی‬ ‫نداشــتم‪ ،‬به نحوی که چنان تاثیری بگذارد که سه ساعت‬ ‫نفس در سینه ها حبس شود و اشک از چشمانمان سرازیر‬ ‫گردد‪».‬‬ ‫این فیلم در میان استقبال پرشور مردم بیروت اکران‬ ‫شــد‪ ،‬به طوری که یکی از تماشــاگران می گفت این فیلم‬ ‫تصویر واقعی از صدر اسالم را ارائه می دهد‪.‬‬ ‫یکی دیگر از انها گفت‪« :‬محمد رســول الله(ص)»‬ ‫یک فعالیت سینمایی اســت که در این حد تالش می کند‬ ‫تا دین محمد را به شکل اصیل به تماشــاگر معرفی کند و‬ ‫می گوید‪« :‬محمد چگونه بود و چه کار کرد‪».‬‬ ‫پایگاه اینترنتی روزنامه السفیر لبنان هم در یادداشتی‬ ‫بــه قلم حبیــب فیــاض به نقــد و بررســی فیلــم «محمد‬ ‫رسول الله (ص)» ساخته مجید مجیدی کارگردان ایرانی‬ ‫پرداخت و نوشت‪« :‬فیلم محمد رســول الله (ص) ساخته‬ ‫کارگردان ایرانی مجیــد مجیدی‪ ،‬صنعت فیلمســازی در‬ ‫جهان اسالم را در مسیر جدیدی از نواوری و تولید حرفه ای‬ ‫قرار می دهدودرهمانحالچالشیدربرابرسینمایجهانی‬ ‫ویژه موضوعات تاریخــی و دینی ایجاد می کنــد‪ .‬این فیلم‬ ‫به عنواناثریپیشرفتهدراینمسیر‪،‬جهشیدرسینمایایران‬ ‫از نظر تبدیل کردن تاریخ ادیان و زندگی انبیا به رویدادهایی‬ ‫همراهبااحساسوصداوتصویرمحسوبمی شود‪».‬‬ ‫خیز برای سیزده میلیارد‬ ‫فیلــم ســینمایی «محمد رســول اللــه (ص)» بعد از‬ ‫چند هفته افت فــروش دوبــاره روندی صعــودی در جذب‬ ‫مخاطب پیدا کرد و به رقم فروش ‪ 12‬میلیارد و ‪ 500‬میلیون‬ ‫تومــان فــروش در ‪ 57‬روز اکران رســید‪ .‬فیلم ســینمایی‬ ‫«محمدرسول الله (ص)»همچنان‪ 92‬سالنسینمایکشور‬ ‫را در اختیار دارد‪ .‬این فیلم در ‪ 70‬سالن سینمایی شهرستان‬ ‫اکران شــده است‪ .‬شــهرهای مشــهد و قم پرفروش ترین‬ ‫شهر هایاکرانفیلمهستند‪.‬‬ ‫بنا به اعالم شــورای صنفی نمایش‪ ،‬قرارداد سرگروه‬ ‫سینمایی «محمدرســول الله (ص)» بدون در نظر گرفتن‬ ‫کففروشوبنابهصالحدیداینشورااست‪.‬بهنظرنمی رسد‬ ‫به این زودی ها این فیلم سینمایی سرگروهی اش را از دست‬ ‫بدهد‪.‬فیلم ســینمایی محمد رســول الله(ص) از محاصره‬ ‫مسلمانان در شعب ابی طالب اغاز می شود و به پیش از تولد‬ ‫پیامبراسالمبازمی گردد‪.‬دراینفیلممخاطبشاهدوقایعی‬ ‫استکهپیشازتولدپیامبراسالمتا‪ 13‬سالگیایشانرادربر‬ ‫می گیرد‪.‬صحنه هایوفاتمادررسولاکرمدرروستایابواء‬ ‫و صحنه های مربوط به دوران شیرخوارگی و خردسالی پیامبر‬ ‫در روستای سعدیه هم از دیگر بخش های فیلم است‪.‬فیلم‬ ‫با اولین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا به پایان‬ ‫می رسد‪ .‬بحیرا راهبی مسیحی است که درباره ظهور اخرین‬ ‫پیامبر به ابوطالب بشارت می دهد‪.‬‬ ‫چهل حدیث مرتضی‬ ‫نگاهی به احادیث مورد استفاده شهید مطهری‬ ‫کتاب «چهل حدیث مرتضــی» به قلم محمدمهــدی رضایی با نگاهی به اثار شــهید‬ ‫مرتضی مطهری منتشــر شــد‪ .‬این اثر با درک نیاز مهم عمومی ســاختن اثار شهید مطهری‬ ‫(درحد خود) ‪ ،‬تهیه و تدوین شده اســت‪ .‬یکی از ویژگی های بحث ها و‬ ‫و پاســخ گفتن به ان‬ ‫ّ‬ ‫نوشته های ایشان بسامد باال و کاربرد بسیار روایات و سخنان ماثور ائمه در انهاست‪ .‬در واقع‬ ‫اگرچه میان مجموعه اثار استاد مطهری کتابی مستقل در شرح و تفسیر احادیث معصومین‬ ‫دیده نمی شود‪ ،‬اما بی تردید در بسیاری از موارد گفته ها و نوشته های ان بزرگوار ناظر به یک‬ ‫یا چند روایت خاص بوده است‪.‬‬ ‫از این رو‪ ،‬به نظر می رسد که از مجموع روایاتی که به طور مستقل یا به مناسبت در کالم‬ ‫اســتاد شــهید مورد توجه و توضیح قرار گرفته‪ ،‬چهل روایت اعتقادی‪ ،‬اخالقی و اجتماعی‬ ‫همراه با مطالب مربوط به انها ‪-‬که طبیعتا در مجموعه اثــار پراکنده بود ـ گرداوری‪ ،‬تلخیص‬ ‫و تدوین شــده و با اندک تصرفی در تغییر زبان از گفتاری به نوشــتاری‪ ،‬به شکل مطلوب‪ ،‬به‬ ‫خوانندگان تقدیم شده است‪ .‬افزون بر این کار‪ ،‬مواردی شــامل ادرس ایات و روایات و نقل‬ ‫قول ها (در پاورقی ها)‪ ،‬و توضیح بعضی اصطالحات و شناخت اعالم و اشخاص و ذکر بعضی‬ ‫نمونه ها و شواهد (در پی نوشت ها)‪ ،‬نیز بر اصل مطالب افزوده شده که به سهم خود مفید و‬ ‫خواندنی است‪.‬کتاب حاضر در ســه بخش اعتقادی‪ ،‬اخالق و اجتماعی‪ ،‬از موضوعاتی در‬ ‫باب رابطۀ انســان با خدا و فریضۀ امر به معروف و نهی از منکر و جهاد و بدعت و توبه گرفته‬ ‫تا تقوا و طریق عبودیت و کار و فال بد زدن و ایین دوســتی و انتظار و زهد و ســفر و شهادت و‬ ‫هجرت و‪ ...‬یافت می شود‪.‬‬ ‫ایل؛ ارتش‪ ،‬ایران‬ ‫خاطرات فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش‬ ‫کتاب «ایل؛ ارتش‪ ،‬ایران» نوشته محسن صادق نیا که به خاطرات امیرسرتیپ ناصر‬ ‫محمدی فر‪ ،‬فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش جمهوری اسالمی ایران می پردازد‪ ،‬از سوی‬ ‫انتشارات «سوره سبز» راهی بازار کتاب شد‪ .‬صادق نیا در مقدمه این کتاب نوشته است‪« :‬از‬ ‫دو سال و اندی پیش [‪ ]1392‬که بر ان شدیم تا بخشی از تاریخ شفاهی جنگ را با محوریت‬ ‫امیرسرتیپ ناصر محمدی فر به رشته تحریر دراوریم و با امتناع ایشان از حضور در مصاحبه ها‬ ‫مواجه شــدیم‪ ،‬ســختی و مرارت کار برایمان مشــخص شــد‪ .‬بعد از اقناع و پذیرش امیر به‬ ‫همکاری‪ ،‬انچه پیش روست شکل گرفت که حاصل ســاعت ها مصاحبه صبورانه و بردباری‬ ‫مصاحبه شونده و به کالم اوردن خاطرات منحصر به فرد ایشان است؛ اگر چه با اتمام هر جلسه‬ ‫دو ساعته مصاحبه ‪ ،‬هیچ اطمینانی از ادامه همکاری ایشان نبود و نویسنده همواره در تب و‬ ‫تاب متوقف شدن کار در نیمه راه به ســر می برد تا جایی که در جلسه اخر مصاحبه فرمودند‪:‬‬ ‫«اگر سماجت شخص نویسنده نبود‪ ،‬این کار را به اتمام نمی رساندم‪ ».‬نویسنده معتقد است‬ ‫که تمام انچه بر امیرسرتیپ ناصر محمدی فر گذشت و زیر و بم های دهه اول زندگی هفتاد‬ ‫ساله ایشــان‪ ،‬نگارش چندین جلد کتاب را می طلبد و تنها به دلیل سلیقه مخاطبان امروز در‬ ‫موجزخوانی‪ ،‬به نگارش اثر کم حجمی درباره این فرمانده ارتش روی اورده است‪ .‬امیر سرتیپ‬ ‫ناصر محمدی فر‪ ،‬از فرماندهان بزرگ دوران جنگ تحمیلی بود که فرماندهی لشــگر های‬ ‫متعدد و فرماندهی قرارگاه جنوب را در زمان جنگ تحمیلی بر عهده داشت‪ .‬وی در سال های‬ ‫‪ 1379‬تا ‪ 1384‬فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسالمی ایران بود و اکنون از مشاوران‬ ‫عالی نظامی فرماندهی معظم کل قوا محسوب می شود‪.‬‬ ‫مادر شعر دفاع مقدس‬ ‫سیمین دختوحیدی‬ ‫بانوی برگزیده فرهنگ شد‬ ‫چقدر این انتخاب معنا داشــت در مراسمی که عنوان‬ ‫بانو طاهره صفار زاده را دارد‪ ،‬ســیمین دخت وحیدی عنوان‬ ‫بانوی برگزیده فرهنگ را گرفت‪ .‬اگر مرحوم صفار زاده را در‬ ‫نامی کلی بتوان بانوی شــعر انقالب نامگــذاری کرد‪ ،‬خانم‬ ‫وحیدی بدون هیچ تردیدی مادر شــعر دفاع مقدس اســت‬ ‫و به بیانی دیگر شــعر وحیدی مکملی برای شــعر صفارزاده‬ ‫محسوب می شود‪.‬‬ ‫در ایین اختتامیه ســومین جایزه ادبی ‪ -‬علمی طاهره‬ ‫صفارزاده کــه با حضــور برخــی از مســئوالن و چهره های‬ ‫فرهنگی هنری از جمله محســن مومنی شریف رئیس حوزه‬ ‫هنری‪ ،‬احمد مســجدجامعی عضور شورای شــهر تهران‪،‬‬ ‫حجت االسالم والمسلمین سیدمحمود دعایی مدیر مسئول‬ ‫موسسه اطالعات‪ ،‬عارف حســین رئیس موسسه فرهنگی‬ ‫اکو‪ ،‬علیرضا قزوه مدیــر مرکز افرینش های حــوزه هنری‪،‬‬ ‫مرتضی گودرزی دیباج رئیس مرکز هنرهای تجسمی حوزه‬ ‫هنری‪ ،‬رضا اســماعیلی دبیر این جایزه‪ ،‬موسی بیدج‪ ،‬علی‬ ‫داوودی‪ ،‬مصطفی علی پور و بســیاری دیگــر از چهره های‬ ‫ادبی در تاالر ســوره حوزه هنری برگزار شد‪« ،‬سیمین دخت ‬ ‫وحیدی» شــاعر و پژوهشگر پیشکســوت به عنوان بانوی‬ ‫فرهنگ سال ‪ 94‬انتخاب و معرفی شد‪.‬‬ ‫معرفی شاعر‬ ‫«سیمین دختوحیدی»ازشاعرانمتعهدوپرتالشاست‬ ‫کهدرسال‪ ١٣١٢‬درشهرستانجهرممتولدشد‪.‬ویازنوجوانی‬ ‫بهسرودنشعرپرداختودر‪ ٢٥‬سالگیمجموعهداستانیتحت‬ ‫عنوان«الله هایداغدار»رانوشت‪.‬اوقبلازانقالبفعالیت های‬ ‫سیاسیواجتماعیبسیاریداشــتوبارهاتوسطساواکمورد‬ ‫تعقیبقرارگرفت ‪ ،‎‬بههمیندلیلبهمدت‪ 15‬سالقلمرازمین‬ ‫گذاشت و در چاپ اعالمیه های امام خمینی(ره) فعالیت های‬ ‫خود را ادامه داد‪ .‬پس از پیروزی انقالب اســامی نیز همکاری‬ ‫خود را با صدای جمهوری اسالمی ایران و حوزه هنری اغاز کرد‬ ‫و تدریس در کارشناسی شــعر تربیت معلم را عهده دار شد‪ .‬وی‬ ‫همچنین در کانون مرکزی اموزش و پرورش به تدریس شفاهی‬ ‫و مکاتبه ای برای جوانان کشــور پرداخت و ضمن عضویت در‬ ‫شورایشعرحوزههنری‪،‬سردبیریماهنامه«کوثر»راپذیرفت‪.‬‬ ‫سیمین دختوحیدیهم زمانبادفاع مقدسدرفضایشهرهای‬ ‫جنگ زدهوخطوطمقدمجبههبهشعرخوانیوهمگامی بارزمندگان‬ ‫می پرداخــت‪.‬اودرمصاحبــه ایدرموردشــعرخوانیدرمیان‬ ‫رزمندگان گفته است‪« :‬تمام شهرهای مورد هجوم بعثی های‬ ‫عراقرارفت هوبهشعرخوانیپرداخته ام‪.‬روزیدرمسجدسوسنگرد‬ ‫بهشعرخوانیپرداختمکهنمازظهروعصربودکهوقتیشعرخوانی‬ ‫به پایان رسید‪ ،‬انجا را با خمپاره زدند‪ .‬با سپیده کاشانی به جبهه‬ ‫می رفتیم‪،‬ولیخانمکاشانیمی ترسیدندوبهخطمقدمنمی امدند‪،‬‬ ‫امامنبی پروابودموبهخطمقدممی رفتم‪،‬برخیاوقاتبعضیاز‬ ‫رزمندگانبامندعوامی کردندکهچراشمابهخطمقدممی روید؟‬ ‫انجا خطرناک است‪ ».‬شــعرهای «وحیدی» همگی در قالب‬ ‫کالسیک بوده و بیشتر به غزل متمایل است‪ .‬خانم وحید ی در‬ ‫شعر«سیمین»تخلصمی کند‪.‬ویمدتیاستکهبهتشکیل‬ ‫انجمن شعر ویژه زنان شــاعر همت گماشته و جلسات هفتگی‬ ‫انجمن را در منزل مسکونی خویش اداره و سرپرستی می کند‪.‬‬ ‫مجموعه اشعار این شــاعر عبارتند از‪« :‬یک اسمان شقایق»‪،‬‬ ‫«حسمی کنمزندگیرا»‪«،‬موج هایبیقرار»و‪...‬تعدادیازاثار‬ ‫گرداوری شدهتوسطوینیز«درقابگل ها»‪«،‬کوثر»‪«،‬چشم‬ ‫بیمار»‪«،‬غمدلدار»‪«،‬شعرجوان»و«ازنگاهاینه ها»نامدارند‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫ایران در سال‬ ‫‪ 2025‬پرونده‬ ‫این شماره‬ ‫تایم‬ ‫خود درمانی‬ ‫امریکا تیتر‬ ‫اول نیوزویک‬ ‫اکونومیست‬ ‫عکس مرکل را‬ ‫روی جلد برده‬ ‫است‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪77‬‬ ‫بازار‬ ‫با بهره مندی از کارت شهروندی انصار‬ ‫بناب به جمع شهرهای الکترونیکی‬ ‫کشورپیوست‬ ‫با انعقاد قــرارداد میان مدیریت شــعب بانک انصار‬ ‫استان اذربایجان شرقی و شــهرداری بناب که باهمکاری‬ ‫ومشارکت فرمانداری و اعضای شورای اسالمی این شهر‬ ‫انجام شــد‪ ،‬بناب به جمع شــهرهای الکترونیکی کشــور‬ ‫پیوســت تا شــهروندانش در حوزه مدیریت پــول خُ رد‪ ،‬از‬ ‫بازار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫برندگانقرعه کشی‬ ‫حساب های‬ ‫قرض الحسنه‬ ‫بانک انصار‬ ‫مشخصشدند‬ ‫برندگان ششــمین مرحله قرعه کشــی سراســری‬ ‫ســپرده های پس انــداز قرض الحســنه بانک انصــار و‬ ‫تکمیلی مرحل ه پنجم‪ ،‬با حضــور نمایندگان بانک مرکزی‬ ‫و دادســتانی کل کشــور براســاس چرخ گردان‪ ،‬گوی و‬ ‫نرم افزارهــای مربوطه تعیین شــده و برنــدگان به زودی‬ ‫به صورت متمرکــز و طی مراحــل قانونی جوایــز خود را‬ ‫دریافت می کنند‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات‪ ،‬با مشخص‬ ‫شــدن اســامی ‪ 156‬برنده کمــک هزینه خریــد گنجینه‬ ‫پرازســکه طال هریــک بــه ارزش ‪ 500‬میلیــون ریال‪،‬‬ ‫‪ 166‬کمک هزینه خرید خودرو داخلــی هریک به ارزش‬ ‫‪250‬میلیون ریال‪ 176 ،‬کمک هزینه خرید فرش دستباف‬ ‫هریک بــه ارزش ‪50‬میلیــون ریــال‪ 186 ،‬کمک هزینه‬ ‫ســفربه عتبات عالیات هریک به ارزش ‪ 15‬میلیون ریال‬ ‫و ‪ 196000‬جایــزه نقدی ‪200‬هزار ریالی‪ ،‬مرحله ششــم‬ ‫سپرده گذاری پس اندازهای قرض الحسنه بانک انصار به‬ ‫پایان رسید و مرحله هفتم قرعه کشی با حفظ موجودی و‬ ‫سپرده گذاری‪ ،‬با جوایز متنوع و متعدد اغاز شد‪.‬‬ ‫شــایان ذکر اســت که واریز مبلغ جوایز به صورت‬ ‫متمرکز و پس از ســیر مراحل قانونی صــورت می گیرد و‬ ‫نیازی به مراجعه حضوری مشتریان به شعب بانک نیست و‬ ‫ی می توانند با نگهداری و افزایش موجودی‬ ‫مشتریان گرام ‬ ‫سپرده های پس انداز قرض الحسنه خود برای شرکت در‬ ‫قرعه کشی مرحله هفتم‪ ،‬عالوه برکسب امتیاز و افزایش‬ ‫بخت خود در این مرحله‪ ،‬از اجر معنوی انجام یک سنت‬ ‫حسنه برخوردار شوند‪.‬‬ ‫مزایای فناوری های نوین اطالعاتی از طریق پیشتازترین‬ ‫بانک کشور در بانکداری الکترونیکی برخوردار شوند‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل بازاریابی وتبلیغات‪ ،‬قرارداد پروژه‬ ‫کارت شهروندی بانک انصار در شــهربناب در بخش های‬ ‫تاکســی و اتوبوس پــس از انجام اقدامــات زیربنایی الزم‬ ‫منعقد شد و در جلســه امضای قرارداد‪ ،‬فرماندار شهربناب‬ ‫ضمن تجلیل از خدمات بانک انصــار در عرصه بانکداری‬ ‫الکترونیک‪ ،‬به ویژه خدمت کارت شهروندی‪ ،‬ابراز امیدواری‬ ‫کرد که در اینده نزدیک سایر قابلیت های کارت شهروندی‬ ‫بانک انصار در شهر بناب به عنوان پایلوت استان و سپس‬ ‫سراسر استان اذربایجان شرقی ارائه شود‪.‬‬ ‫این گزارش می افزاید که بانک انصار نخستین بانک‬ ‫کشور اســت که از ســامانه ‪ core banking‬استفاده کرده‬ ‫و با حفظ پیشــتازی خود در عرصه بانکداری الکترونیکی‪،‬‬ ‫پروژه کارت شــهروندی را به عنوان یک اقدام زیربنایی در‬ ‫ایجاد شــهرالکترونیک و شــهروندان الکترونیکی از سال‬ ‫‪ 1387‬در بخش اتوبوسرانی‪ ،‬ابتدا در شهر شیراز راه اندازی‬ ‫کرده است‪ .‬همچنین‪ ،‬بانک انصار زیرساخت ها و امکانات‬ ‫ش و خدمت ازجمله‬ ‫استفاده از کارت شهروندی را در ‪ 16‬بخ ‬ ‫اتوبوســرانی‪ ،‬مراکز تفریحی‪ ،‬فرهنگی ‪ -‬هنری‪ ،‬پارکومتر‪،‬‬ ‫نانوایی و صندوق صدقات (که درحــال برنامه ریزی برای‬ ‫استفاده در سراسر کشور اســت) در شهرهای شیراز‪ ،‬یزد‪،‬‬ ‫بافق‪ ،‬اردکان‪ ،‬ساری‪ ،‬گنبدکاووس‪ ،‬ساوه‪ ،‬درود‪ ،‬سنندج‪،‬‬ ‫دزفول‪ ،‬اندیمشک و بناب فراهم کرده است تا بهره مندی‬ ‫از قابلیت های متنوع کارت شهروندی‪ ،‬به عنوان یک کارت‬ ‫بانکی جامع‪ ،‬امکان پذیر شود‪.‬‬ ‫حمایت بانک انصار از اولین ماراتن‬ ‫برنامه نویسی بر پایه سرویس های بانکی‬ ‫اولین دوره برنامه نویسی ســرویس های بانکی با حمایت بانک انصار توسط شرکت توسن وبا همکاری دانشگاه‬ ‫صنعتی امیر کبیر برگزار شد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل بازار یابی و تبلیغات‪ ،‬بانک انصار به منظور حمایت از رویه های مبتنی بر خالقیت ونواوری در‬ ‫ارائه خدمات بانکداری الکترونیک و با هدف تشویق نخبگان دانشگاهی در برنامه نویسی مبتنی بر خدمات نوین از این‬ ‫ماراتن فکری پشتیبانی کرد‪.‬‬ ‫بر اساس این گزارش‪ ،‬مراسم اختتامیه این رقابت ها روز جمعه ‪ 94/8/15‬در دانشگاه امیرکبیر تهران برگزار شدو‬ ‫‪ 23‬تیم از اپلیکیشن های ارائه شده خود که پس از بررســی توسط هیات داوران از میان ‪ 170‬ایده ثبت نامی به مرحله‬ ‫نهایی راه یافته بودند دفاع کردند و سپس از تیم های برنده با ارائه جوایز نقدی تقدیر به عمل امد‪.‬‬ ‫در نخستین دوره از هکاتون توسن‪ ،‬تیم «چوب خط» با دریافت جایزه ‪ 20‬میلیون تومانی برنده اول این رقابت‬ ‫شد‪ ،‬تیم «هم پیمان» با کسب عنوان دوم موفق به دریافت جایزه ‪10‬میلیون تومانی شد و با تصمیم هیات داوران دو‬ ‫ی شدند و هرکدام یک جایزه پنج میلیون تومانی دریافت کردند‪ .‬همچنین‬ ‫تیم «نیو» و «موج» موفق به کسب مقام سوم ‬ ‫جایزه پنج میلیون تومانی ایده برتر به تیم «قطره» تعلق گرفت‪.‬‬ ‫دکتر ابراهیمی مدیرعامل بانک انصار‪،‬سخنران ویژه همایش بود که متن تصویری او در مراسم اختتامیه پخش‬ ‫شد‪ .‬دکتر ابراهیمی در این سخنرانی افالین ضمن بیان ویژگی ها و مزایای توسعه خدمات بانکداری الکترونیک و لزوم‬ ‫توجه ویژه به نواوری ها و خالقیت های نخبگان دانشــجویی گفت‪« :‬اینده پژوهی و نیاز سنجی صحیح خواسته های‬ ‫مشتریان فعلی و اینده وهمگام کردن محصوالت وخدمات بانکی در راستای پیشــرفت های فناوری و بهره گیری از‬ ‫فناوری روز از الزامات اساســی و زیرساختی اســت که باید در ارائه محصوالت وخدمات بانکی سال های اتی مد نظر‬ ‫قرار گیرد‪ .‬در این میان استفاده از نواوری وخالقیت و بهره گیری از امکانات در جهت رضایت مندی بیشتر مشتریان‬ ‫از خدمات بانکداری اهمیت ویژه ای داشــته و این امر الزمه توســعه خدمات و همگام شدن با تحوالت نظام بانکی و‬ ‫پیشرفت های فناوری اطالعات وارتباطات است‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬بانک انصار نخســتین بانکی اســت که پیش از تبدیل شــدن به بانک و درقالب موسسه مالی‪ ،‬از‬ ‫سیستم ‪ core banking‬بهره برداری و سپس این پیشتازی را در ارائه خدمات الکترونیکی حفظ کرد و درحال حاضر هم‬ ‫با تمرکز بر توسعه خدمات بانکداری الکترونیکی در بستری امن وبه صورت ساده‪ ،‬شفاف و سریع‪ ،‬ضمن ارائه خدمات‬ ‫متداول بانکی‪ ،‬در حوزه های مختلف از جمله‪ :‬کیف پول الکترونیکی‪ ،‬پرداخت خرد شهری‪ ،‬کارت شهروندی وافزودن‬ ‫قابلیت های متعدد بر ان‪ ،‬بهره برداری از شعب مجازی(‪ ،)vtm‬استفاده از سامانه پیشخوان بانکی انصار و به کارگیری‬ ‫کارت در سامانه حمل ونقل شهری و چند کسب وکار دیگر پیشتاز است‪».‬‬ ‫وی ســپس بیان داشــت‪« :‬باتوجه به قابلیت های نیروی انسانی کشــور‪ ،‬امکان اســتفاده از امکانات بومی و‬ ‫تخصصی‪ ،‬وجود نخبگان دانشــگاهی‪ ،‬نســل جوان اینده ســاز و فعاالن عرصه خدمات بانکی و مالی داخل کشور‪،‬‬ ‫می توان زمینه ساز رشد و توسعه قابلیت های تخصصی فردی و تیمی این عزیزان شده و زمینه ساز تولید سامانه های‬ ‫نوین بانکی و دیگر ابزار ها و قابلیت ها در داخل کشور بود و پیشرفت های چشم گیر در این زمینه را کسب کرد‪.‬‬ ‫گفتنی اســت که در ماراتن برنامه نویســی‪ ،‬معاون فناوری اطالعات و ارتباطات بانک انصار و همچنین یکی از‬ ‫کارشناسان این معاونت به عنوان داور به ارزیابی و بررسی ایده ها پرداخته و همچنین یک تن از کارشناسان دیگر معاونت‬ ‫فاوای بانک نیز به عنوان مربی در کنار گروه ها بود‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫و واریز سود سپرده ها و ارائه راهنمایی های الزم در راستای‬ ‫اجرای دقیق ضوابط مقرر از سوی شعب تابعه‪ ،‬حسن رفتار‬ ‫با مسئوالن و کارکنان شــعب و برقراری ارتباط صمیمانه با‬ ‫انها تاکید کرد‪.‬‬ ‫معــاون بازرســی و حسابرســی داخلــی بانــک دی‬ ‫همچنین از اغاز تهیه و تدوین نظام نامه اجرای سیســتم‬ ‫کنترل های داخلی از طریق برون سپاری خبر داد‪.‬‬ ‫تسهیالت ‪ 880‬میلیارد ریالی بانک دی به یک‬ ‫شرکت هواپیمایی‬ ‫در جلسه ای با حضور مدیرعامل بانک دی اعالم شد‪:‬‬ ‫اغاز تدوین نظام نامه اجرای سیستم‬ ‫کنترل های داخلی بانک دی‬ ‫مدیرعامــل بانــک دی پر ریســک بــودن عملکرد‬ ‫موسسات پولی و مالی را از عوامل اهمیت دادن به موضوع‬ ‫کنترل و نظارت در بانک ها دانست‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابــط عمومی بانک دی‪ ،‬دکتر‬ ‫احمد شفیع اده در جمع مدیران و کارکنان معاونت بازرسی‬ ‫و حسابرسی داخلی بانک دی ضمن تقدیر از روند رو به رشد‬ ‫عملکرد این معاونت تصریح کرد‪« :‬مقوله کنترل و نظارت‬ ‫در ســازمان های مالی از اهمیت باالیی برخوردار است که‬ ‫می تواند هم در حــوزه احراز صحت عملیــات جاری مورد‬ ‫توجه باشد و هم تشخیص انحرافات احتمالی‪».‬‬ ‫وی با اشــاره به موضوع تقویت حــوزه کنترلی‪ ،‬درک‬ ‫جایگاه و نقش بازرســی در سازمان را از ســوی بازرسان و‬ ‫حسابرســان مورد تاکید قرار داد و گفت‪« :‬ایفای درســت‬ ‫نقش بازدارندگی‪ ،‬کشــف تخلفات فارغ از امر مچ گیری و‬ ‫برخورد مناسب با افراد خاطی باید در سرلوحه کار بازرسان‬ ‫قرار داشته باشد‪».‬‬ ‫شفیع زاده همچنین بر پیگیری برطرف کردن نواقص‬ ‫و نارســایی های مالحظه شــده‪ ،‬بهره‪‎‬گیــری از خدمــات‬ ‫همکاران شــعب در امر حسابرســی از واحدهــا به عنوان‬ ‫یک فرایند اموزشی و نیز احراز دقیق نواقص و نارسایی ها‬ ‫تاکید کرد‪.‬‬ ‫مدیرعامل بانک دی افزود‪« :‬کارکنان حوزه نظارتی‬ ‫باید ضمن ایجاد فضای امن برای کارکنان ساعی و ناامن‬ ‫کردن فضا برای افراد خاطی‪ ،‬نســبت بــه افزایش دانش‬ ‫کارکنان‪ ،‬تقویت حس مســئولیت پذیری انها‪ ،‬خالقیت در‬ ‫انجام کارها و افزایش شــفافیت در اجرای ماموریت های‬ ‫محوله اهتمام ویژه ای داشته باشند‪».‬‬ ‫در ادامــه ایــن جلســه جعفــری‪ ،‬معاون بازرســی و‬ ‫حسابرســی داخلی بانک دی با ارائه گزارش عملکرد این‬ ‫معاونت در شش ماهه اول سال در حوزه کنترل و نظارت به‬ ‫بیان توضیحاتی درباره اجرای عملیات بازرسی و حسابرسی‬ ‫از شــعب و واحدها در قالب بازرســی عمومــی‪ ،‬موردی‪،‬‬ ‫فوق العاده‪ ،‬غیرحضوری و نامحسوس پرداخت‪.‬‬ ‫وی در ادامه بر دقت مضاعف در کنترل فرایند محاسبه‬ ‫بانک دی به منظور حمایــت از حمل و نقل هوایی و‬ ‫صنایع هواپیمایی به یکی از شرکت های فعال هواپیمایی‬ ‫‪ 884‬میلیارد ریال تسهیالت پرداخت کرد‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی‪ ،‬این‬ ‫تســهیالت که با هدف تکمیــل نــاوگان هواپیمایی این‬ ‫شــرکت و خرید چند فرونــد هواپیمای مورد نیــاز پرداخت‬ ‫شده‪ ،‬در راستای تحقق شعار اقتصاد مقاومتی‪ ،‬کمک به‬ ‫اقتصاد داخلی و رونق تولید و اشتغالزایی اختصاص داده‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫دکتر احمد شــفیع زاده‪ ،‬مدیرعامل بانک دی در این‬ ‫زمینه اظهار کرد‪« :‬تالش کرده ایم با حمایت مالی و ارائه‬ ‫تسهیالت به نوســازی ناوگان هوایی و ورود هواپیماهای‬ ‫جدید کمک کنیم‪».‬‬ ‫وی با اشــاره به اینکــه بانک تــاش دارد د ر عرصه ‬ ‫اقتصاد مقاومتــی بنگاهی تاثیرگذار باشــد‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬ ‫«ارائه تسهیالت به صنایع زیربنایی مانند هواپیمایی و مترو‬ ‫و نیز حمایت از تولید داخلی و صادرات غیرنفتی در مســیر‬ ‫اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی است ‪».‬‬ ‫مسابقه بزرگ کتابخوانی غدیر‬ ‫در بانک دی برگزار شد‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫بازار‬ ‫برنــدگان مســابقه کتابخوانی «خط روشــن» که به‬ ‫مناسبت بزرگداشــت عید غدیر و دهه والیت در بانک دی‬ ‫برگزار شده بود‪ ،‬مشخص شدند‪.‬‬ ‫بــه گــزارش اداره کل روابط عمومی بانــک دی‪ ،‬به‬ ‫مناسبت بزرگداشــت عید غدیر و دهه والیت‪ ،‬کتاب «خط‬ ‫روشن» که گزیده ای از کتاب ارزشمند الغدیر نوشته عالمه‬ ‫امینی اســت برای کارکنان بانک دی تهیه و مسابقه ای از‬ ‫محتوای ان برگزار شد‪.‬‬ ‫بر این اساس از بین بیش از ‪ 300‬نفری که به سواالت‬ ‫مسابقه پاســخ صحیح داده بودند‪ ،‬به ســه نفر به قید قرعه‬ ‫کمک هزینه پنج میلیون ریالی سفر زیارتی نجف اشرف و‬ ‫کربالی معلی اهدا شد‪.‬‬ ‫کتاب «خط روشن» باتوجه به فقدان گزیده‏ای روان‪،‬‬ ‫جامع و کم حجم و متناسب با فضای جوانان و برای تحقق‬ ‫دغدغه رهبر معظم انقالب که در اسفند ‪ 1378‬درباره کتاب‬ ‫ارزشــمند الغدیر فرمودند‪« :‬کتاب «الغدیــر» به نظر من‬ ‫مهجور است» منتشر شده است‪.‬‬ ‫روابط عمومی بانک با هدف گســترش فعالیت های‬ ‫فرهنگی و نشر کتابخوانی در بین کارکنان تا کنون چند دوره‬ ‫مســابقه کتابخوانی برگزار کرده اســت که این برنامه ها از‬ ‫جمله مســابقه فرهنگی «قران در خانه» که در ماه مبارک‬ ‫رمضان برگزار می شود‪ ،‬با اســتقبال کارکنان بانک مواجه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫اسامی برندگان مسابقه کتابخوانی «خط روشن» به‬ ‫شرح زیر است‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ سرکار خانم هدی تاکستانی ـ کارشناس اطالعات‬ ‫پایه‬ ‫‪ 2‬ـ جنــاب اقــای عبدالرســول دالونــد ـ کارشــناس‬ ‫بانکداری شرکتی‬ ‫‪ 3‬ـ جناب اقای محمد قاســمی دامغانی ـ کارشــناس‬ ‫معاونت فن اوری اطالعات و بانکداری الکترونی‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫ارائهتسهیالت‬ ‫بهبازنشستگان‬ ‫نیروهایمسلح‬ ‫موسســه اعتباری کوثر به بازنشســتگان نیروهای‬ ‫مسلح که حقوق مســتمری خود را از طریق این موسسه‬ ‫دریافت کننــد‪ ،‬تا ســقف ‪50‬میلیــون ریال تســهیالت‬ ‫قرض الحسنه در قالب وام خدمت پرداخت می نماید‪.‬‬ ‫به گــزارش روابط عمومی موسســه اعتباری کوثر؛‬ ‫بازنشســتگان نیروهای مســلح که حقوق مستمری خود‬ ‫را از طریق این موسســه دریافت کنند‪ ،‬در صورت ازدواج‬ ‫فرزندان یک فقره تسهیالت تا سقف ‪ 50‬میلیون ریال در‬ ‫قالب وام خدمت دریافت خواهند کرد‪.‬‬ ‫ارائه ایــن خدمات شــامل تمامی بازنشســتگان‪،‬‬ ‫وظیفه بگیران‪،‬مستمری بگیراننیروهایمسلحجمهوری‬ ‫اســامی ایران اعم از اجا‪ ،‬ناجا‪ ،‬ودجا و ســتاد کل است‬ ‫که حقوق خود را از موسسه اعتباری کوثر دریافت کنند‪.‬‬ ‫بازنشســتگان محترم بــرای اطــاع از چگونگی‬ ‫پرداخت تسهیالت و کســب اطالع از شرایط‪ ،‬می توانند‬ ‫به یکی از ‪ 350‬شــعبه موسســه اعتباری کوثر در سراسر‬ ‫کشور مراجعه نمایند یا با سامانه پاسخگوی کوثر به شماره‬ ‫‪ 42830‬تماس حاصل فرمایند‪.‬‬ ‫بوشهر میزبان چهاردهمین همایش‬ ‫سراسری هم اندیشی معاونین و مدیران‬ ‫موسسه اعتباری کوثر‬ ‫چهاردهمیــن هم اندیشــی معاونیــن و مدیران‬ ‫موسسه اعتباری کوثر ‪ 18‬ابان ماه به میزبانی مدیریت‬ ‫شعب استان بوشــهر‪ ،‬با حضور مدیران عالی موسسه‬ ‫برگزار می گردد‪.‬‬ ‫بــه گــزارش روابط عمومــی موسســه اعتباری‬ ‫کوثر؛ در ایــن همایش که با هدف بررســی فعالیت ها‬ ‫و چشــم اندازهای معاونت بازاریابی و امور مشــتریان‬ ‫به مدت دو روز در اســتان بوشــهر برگزار می شــود که‬ ‫محورهای زیر مورد بررســی قرار می گیرد‪ -1 :‬بررسی‬ ‫و ارائه راهکارهــای اجرایی در حــوزه بازاریابی و امور‬ ‫مشتریان‪ -2 ،‬ارائه گزارش عملکرد استان ها و مقایسه‬ ‫جایگاه کوثر در بازاریابی‪ -3 ،‬تشریح بانکداری مجازی‪،‬‬ ‫بانکداری اختصاصی و شرکتی و بانکداری خرد‪ -4 ،‬نقد‬ ‫و بررســی فعالیت های یک بانک خارجــی به صورت‬ ‫نمونه‪.‬‬ ‫از مهمترین برنامه های چهاردهمین هم اندیشی‬ ‫سراســری معاونین و مدیران عالی موسســه اعتباری‬ ‫کوثر‪ ،‬ســخنرانی دکتر رضایی مدیرعامل موسســه و‬ ‫بیان تدابیر کالن توسط ایشان خواهد بود و همچنین‬ ‫عالوه بر مدیران عالی موسســه‪ ،‬جمعی از مســئوالن‬ ‫استان بوشهر به ویژه روحانیت معزز در همایش حضور‬ ‫خواهند داشت‪.‬‬ ‫قابــل ذکــر اســت دارا بــودن ‪ 350‬شــعبه‬ ‫و بیــش از ‪ 2500‬نیــروی جــوان‪ ،‬تحصیلکــرده و‬ ‫متخصص در سراســر کشــور مزیت رقابتــی باالیی‬ ‫را در نظــام بانکــی بــرای موسســه اعتبــاری کوثر‬ ‫ایجاد کرده کــه می تواند موجــب ارتقای روز افزون‬ ‫ان و افزایش ســهم موسســه در بازار شــود چرا که‬ ‫موسســه اعتباری کوثر عالوه بر بحــث اینده نگری‬ ‫و شــناخت نیــاز مشــتریان‪ ،‬ســعی در بــراورده‬ ‫کردن منافــع گرو ه های هــدف نیــز در برنامه های‬ ‫خود دارد‪.‬‬ ‫اجرای موفقیت امیز مانور واکنش سریع‬ ‫همراه اول‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪287‬‬ ‫اپراتور اول از رسیدن به تمامی نتایج اهداف از پیش‬ ‫تعیین شده در مانور عملیاتی واکنش سریع در شرایط بحرانی‬ ‫خبر داد‪ .‬اداره کل شرکت ارتباطات سیار ایران اعالم کرد‪:‬‬ ‫«همزمان با هفته پدافند غیرعامل‪ ،‬مانور افزایش امادگی‬ ‫جهت واکنش سریع در شــرایط بحران در حوزه ‪ ،ICT‬صبح‬ ‫روز دوشنبه ‪ ۱۱‬ابان ماه‪ ،‬با مدیریت سازمان تنظیم مقررات‬ ‫و ارتباطات رادیویی در استان قزوین برگزار شد که این مانور‬ ‫به تمامی اهداف در نظر گرفته شده رسید‪».‬‬ ‫در این مانور که با هدف تست زیرساخت های ارتباطی‬ ‫کشور و امادگی واکنش به موقع در شرایط اضطراری انجام‬ ‫شــد‪ ،‬همراه اول ترافیک حدود ‪ ۷۰‬هزار مشــترک خود در‬ ‫منطقه جنوب شهر قزوین و شــهر صنعتی الوند را با از مدار‬ ‫خارج کردن تجهیزات ســرویس دهنده اســتان قزوین به‬ ‫مشترکین‪ ،‬به استان معین قزوین (اذربایجان شرقی‪ ،‬شهر‬ ‫تبریز) منتقل و از تجهیزات و زیرســاخت های ان اســتان‬ ‫جهت سرویس دهی کامل به مشترکین مذکور استفاده کرد‪.‬‬ ‫در این عملیات که زمان براورد قطعی ارتباط ‪ ۲۰‬دقیقه‬ ‫بود‪ ،‬با برنامه ریزی انجام شده تمامی اهداف در نظر گرفته‬ ‫شده محقق شــد‪.‬همچنین از برنامه های دیگر این پروژه‪،‬‬ ‫قطع سرویس دهی انتن ‪ BTS‬منطقه دیگری از شهر قزوین‬ ‫بود که با استفاده از کانکس اضطراری و ایجاد بستر انتقال‬ ‫از مسیر مایکروویو انجام شد که این عملیات نیز در کمترین‬ ‫زمان ممکن یعنی کمتر از ‪ ۱۰‬دقیقه به طول انجامید‪.‬‬ ‫ی مشترکین همراه‬ ‫شنبه‪ ،‬قبل و بعد از عملیات‪ ،‬به تمام ‬ ‫اول در استان قزوین با ارسال پیامک‪ ،‬موضوع اطالع رسانی‬ ‫و بابت بروز قطع مقطعی ارتباط عذرخواهی شد‪.‬‬ ‫عملیات مذکور بــا حضور تعــدادی از مدیران وزارت‬ ‫ارتباطــات و فناوری اطالعــات و ســازمان تنظیم مقررات‬ ‫و ارتباطــات رادیویی و بــا هماهنگی و حضــور مدیرانی از‬ ‫اداره کل تنظیم مقررات شمال غرب کشور‪ ،‬اداره کل فناوری‬ ‫اطالعات اســتانداری قزوین‪ ،‬اداره کل بحران استانداری‬ ‫قزوین و اداره کل فناوری اطالعات قزوین انجام شد‪.‬‬ ‫در دوازدهمین دوره ارزیابی‬ ‫ملی کیفیت ایران‬ ‫همراه اول گواهینامه اشتهار به کیفیت چهار ستاره‬ ‫دریافت کرد‪.‬‬ ‫در دوازدهمیــن دوره ارزیابــی ملی کیفیــت ایران‪،‬‬ ‫همــراه اول تنهــا شــرکت حــوزه ‪ ICT‬کشــور بــود کــه‬ ‫موفق بــه دریافــت گواهینامه اشــتهار به کیفیــت چهار‬ ‫ستاره شد‪.‬‬ ‫بــه گــزارش اداره کل ارتباطات شــرکت ارتباطات‬ ‫ســیار ایران‪ ،‬دوشــنبه ‪ ۱۸‬ابان مــاه مصادف بــا روز ملی‬ ‫ی که با حضور دکتر محمد شریعتمداری‬ ‫کیفیت‪ ،‬در مراسم ‬ ‫معــاون اجرایــی رئیس جمهــور‪ ،‬مهنــدس محمدرضــا‬ ‫نعمــت زاده وزیــر صنعــت‪ ،‬معــدن و تجــارت‪ ،‬مهندس‬ ‫نیــره پیروزبخت رئیس ســازمان ملــی اســتاندارد ایران‬ ‫و مهنــدس فرزیــن انتصاریــان رئیس انجمــن مدیریت‬ ‫کیفیت ایــران و جمعــی از نماینــدگان مجلس شــورای‬ ‫اسالمی و مدیران صنعت کشــور‪ ،‬در مرکز همایش های‬ ‫بین المللی صداوســیما برگزار شــد؛ گواهینامه اشــتهار‬ ‫به کیفیت چهــار ســتاره مدیریت کیفیت‪ ،‬بــه همراه اول‬ ‫اعطا شد‪.‬‬ ‫در ایــن دوره از ارزیابــی‪ ،‬شــرکت های مبیــن نت‪،‬‬ ‫«مخابرات اســتان خراسان رضوی و اســتان اصفهان»‬ ‫و مخابرات اســتان تهران هم به ترتیب موفق به دریافت‬ ‫گواهینامه اشــتهار به کیفیت سه ســتاره‪ ،‬دو ستاره و یک‬ ‫ستاره شدند‪.‬‬