روزنامه صمت شماره 296

‫دعوت‬ ‫راهبرد رهبر انقالب برای هفتم اسفندماه‬ ‫مشارکت باالو انتخابات رقابتی است‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و نود وشش‪26/‬دی ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫بـا اثـاری از محمدجـواد حقشنـاس‪ ،‬محمـد عطـریانفـر‬ ‫محمدصادقکوشکی‪ ،‬فرشاد مهدیپور و داریوش قنبری‬ ‫هاشمیدهه‪60‬؟‬ ‫علی الریجانی در چه نسبتی با اصولگرایان و اصالحطلبان‬ ‫در انتخابات مجلس حاضر میشود‬ ‫گفتوگوهایی با بهروزنعمتی‪ ،‬رمضان شجاعیکیاسری و حمیدرضا ترقی‬ ‫تابلویانقالب‬ ‫مروری بر جشنواره عمار‬ ‫که سال ششماش را گذراند‬ ‫یک شاه مذبذب‬ ‫بررسی روانشناسانه‬ ‫محمدرضاپهلوی‬ ‫در پرونده ویژه مثلث‬ ‫پدرنوسازی‬ ‫ایران‬ ‫دو یادداشت در‬ ‫ستایشامیرکبیر‬ ‫سیاستنفتی‬ ‫در فاصله دو هفته تا رونمایی از قراردادهای جدید‬ ‫نفتی‪،‬کارشناسان از لزوم اصالح میگویند‬ ‫هفته گذشته‪ ،‬بیژن زنگنه مورد انتقاد‬ ‫علیرضا زاکانی و مهرداد بذرپاش قرارگرفت‬ ‫عربستانعصبانیاست‬ ‫دولتسعودینتوانستسودی‬ ‫از اجالس اتحادیه عرب ببرد‬ ‫رمزپیروزیانقالباسالمی‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫من از اینکه اقایان از راه دور امدند برای‬ ‫تفقد از ما و ملت ما تشکر می‏کنم‪ .‬ملت ما قبل‬ ‫از اینکه نهضتشــان انســانی باشد‪ ،‬اسالمی‬ ‫است و انسانی‪ .‬همان انســانیتی که اسالم‬ ‫برای او شان قائل است‪ .‬ما به قدرت طبیعی‬ ‫بر این مشــاکل و بر این مصیبتهایی که وارد‬ ‫شده است فائق نیامده‏ایم؛ برای اینکه قدرت‬ ‫طبیعت یک قدرت بسیار ناچیزی‬ ‫ما به َح َسب‬ ‫ْ‬ ‫بود در مقابل قدرتهای بسیار بزرگ مثل قدرت‬ ‫امریکا و قدرت شــاه ســابق‪ ،‬با ان ابزاری که‬ ‫اینها در دســت داشــتند‪ .‬ما به اینها که غلبه‬ ‫کردیم‪ ،‬ملت ما که در این نهضت پیروز شد‪،‬‬ ‫این فقط برای اتکال به خــدا بود‪ .‬در ملت ما‬ ‫یک تحولی حاصل شــد که ان تحول ســابقه نداشت؛ ان‬ ‫تحول اینطور بود که شــهادت را برای خودشان فوز عظیم‬ ‫می‏دانستند‪ .‬جوانهای ما االن هم پیش من می‏ایند‪ ،‬بعضی‬ ‫از انها‪ ،‬و می‏گویند که شما دعا کنید که ما شهید بشویم! این‬ ‫اسالم مسلمین‬ ‫رم ِز پیروزی بود که همان طوری که در صدر‬ ‫ْ‬ ‫با این رمز پیش بردند‪ ،‬ملت ما هم با این رمز پیش برد؛ و با‬ ‫این رمز است که ملتها می‏توانند پیش ببرند‪.‬‬ ‫راه ازادی ملتها‬ ‫شماها منتظر این نباشــید که دولتهای شما برای شما‬ ‫کار بکنند‪ .‬من دولتهای عربی را بیش از پانزده ســال است‬ ‫که نصیحت کردم که با هم متحد بشوند و «قدس» را نجات‬ ‫بدهند‪ ،‬و هیچ ابد ًا در انها اثر نکرد؛ برای اینکه در فکر‬ ‫این مســائل نیســتند‪ .‬انها اگر صحبتی هم از این مسائل‬ ‫‪8- 17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫دیدار دوباره در وین‬ ‫چهکسینیاورانرااتشزد؟‬ ‫نقشهجدیداردوغان‬ ‫خروج از زندان‬ ‫‪18- 27‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مردمبرسرشوقمی ایند‬ ‫نهضت هاینیمه تماموتحقق«انقالباسالمی»‬ ‫پدرنوسازیایران‬ ‫اقای ورزی! حرف خوب را خوب نزدی‪ ‬‬ ‫‪28- 35‬‬ ‫سیاست‬ ‫هاشمیدهه‪60‬؟‬ ‫استقاللالریجانیمعنادارد‬ ‫مردمالریجانیرابیشترازروحانیبه عنوان‬ ‫جریانسوممی پذیرند‬ ‫رهروانباالریجانیاختالفنظرپیداکردند‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬سارا میرشجاعی‬ ‫شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫بکنند‪ ،‬همان صحبتهایی اســت که شاه ســابق ما راجع به‬ ‫پیشــرفتها می‏کرد و راجع به «تمدن بزرگ» می‏کرد! اینها‬ ‫هیچ یک به فکر امتها نیستند؛ امتها خودشان باید به فکر‬ ‫خودشان باشند‪ .‬اگر ما بنا بود که بنشینیم تا برای ما دولتها‬ ‫کار بکنند‪ ،‬حاال باز همان عقب‏ماندگی را داشتیم و باز شاه‬ ‫قوت ایمان که در شَ ْعب‬ ‫سابق بر ما حکومت می‏کرد‪ .‬ما به ّ‬ ‫قوت ایمان با این ابرقدرتها مخالفت‬ ‫ما حاصل شــد ـ با ان ّ‬ ‫کردیم و بحمدال ّل ‏ه پیروز شدیم و دست انها را کوتاه کردیم‪.‬‬ ‫شما اگر بخواهید به مشــکالت خودتان پیروز بشوید‪ ،‬اگر‬ ‫بخواهید قدس را نجات بدهید‪ ،‬اگر بخواهید فلســطین را‬ ‫نجات بدهید‪ ،‬اگــر بخواهید مصر را نجات بدهید و ســایر‬ ‫ممالک عربی را نجات بدهید از دست این عمال‪ ،‬از دست‬ ‫اجانب‪ ،‬ملتها باید قیام بکنند؛ باید ملتهــا این کار را انجام‬ ‫بدهند؛ ننشینند که دولتها بر این مســائل وارد بشوند‪ .‬انها‬ ‫روی مســائلی که برای خودشــان صرفه دارد عمل‬ ‫می‏کنند‪.‬‬ ‫«شهادت»‪ :‬رمز پیروزی‬ ‫ملتها باید قیام کنند؛ و ملتها باید «رمز» را بفهمند‬ ‫که رمز پیروزی این است که «شهادت» را ارزو بکنند و‬ ‫به حیات‪ ،‬حیات مادی‪ ،‬دنیایی‪ ،‬حیوانی‪ ،‬ارزش قائل‬ ‫نباشند‪ .‬این رمز است که ملتها را می‏تواند پیش ببرد‪،‬‬ ‫این رمزی است که قران اورده است و ملتهای عرب‬ ‫را‪ ،‬در صورتی که در کمال ضعف بودند‪ ،‬بر دولتهای‬ ‫بزرگ سلطه داد‪ .‬قران انسان ســاخت؛ یک انسان‬ ‫الهی ساخت که با ان قدرت الهی پیشبرد کرد‪ ،‬و کمتر‬ ‫از نیم قرن بر امپراتوریها غلبه کرد‪.‬‬ ‫‪38- 45‬‬ ‫اقتصادسیاسی‬ ‫سیاست نفتی‬ ‫مدل جدید‪ ،‬چالش جدید‬ ‫صنعت نفت ما مجروح شده‬ ‫نباید استقالل مان به خطر بیفتد‬ ‫‪46-55‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫یک شاه مذبذب‬ ‫شاه دچار میکروفوبیا بود‬ ‫شاه از تصمیم گیری می ترسید‬ ‫او مرد بحران ها نبود‬ ‫‪56-65‬‬ ‫بینالملل‬ ‫فرود بازهای سعودی‬ ‫«نه» جهان اسالم به ال سعود‬ ‫فرافکنی ریاض‬ ‫روبیوی بد اقبال‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتراسماعیل تبار ‪-‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬سیدضیاءایمانی‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫دعوت‬ ‫راهبرد رهبر انقالب برای هفتم اسفندماه‬ ‫مشارکت باالو انتخابات رقابتی است‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و نود وشش‪26/‬دی ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫بـا اثـاری از محمدجـواد حقشنـاس‪ ،‬محمـد عطـریانفـر‬ ‫محمدصادقکوشکی‪ ،‬فرشاد مهدیپور و داریوش قنبری‬ ‫هاشمیدهه‪60‬؟‬ ‫علی الریجانی در چه نسبتی با اصولگرایان و اصالحطلبان‬ ‫در انتخابات مجلس حاضر میشود‬ ‫گفتوگوهایی با بهروزنعمتی‪ ،‬رمضان شجاعیکیاسری و حمیدرضا ترقی‬ ‫تابلویانقالب‬ ‫مروری بر جشنواره عمار‬ ‫که سال ششماش را گذراند‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0919 - 2341774 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫پدرنوسازی‬ ‫ایران‬ ‫دو یادداشت در‬ ‫ستایشامیرکبیر‬ ‫سیاستنفتی‬ ‫در فاصله دو هفته تا رونمایی از قراردادهای جدید‬ ‫نفتی‪،‬کارشناسان از لزوم اصالح میگویند‬ ‫هفته گذشته‪ ،‬بیژن زنگنه مورد انتقاد‬ ‫علیرضا زاکانی و مهرداد بذرپاش قرارگرفت‬ ‫عربستانعصبانیاست‬ ‫دولتسعودینتوانستسودی‬ ‫از اجالس اتحادیه عرب ببرد‬ ‫یک شاه مذبذب‬ ‫بررسی روانشناسانه‬ ‫محمدرضاپهلوی‬ ‫در پرونده ویژه مثلث‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫اقتدار سپاه‬ ‫خبرنامه‬ ‫ورود دو قایــق تندرو ارتــش امریکا بــه اب های ایــران که منجر‬ ‫به بازداشــت ملوانان امریکایی شــد یکی از مهمتریــن اخبار هفته‬ ‫گذشته شد‪ .‬این تفنگداران سرانجام یک روز بعد‪ ،‬پس از تماس های‬ ‫دیپلماتیک و بررسی های نظامی ازاد شدند‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫دیداردوباره در وین‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫وزرای خارجه ایران و گروه‪ 5+1‬برای اعالم اغاز برجام راهی اتریش می شوند‬ ‫درســت در شــرایطی که انتظار می رفت خبر اجرای‬ ‫برجام با بیانیه ر سمی و مشترک ظریف و موگرینی به صور ت‬ ‫رسمی اعالم شــود‪ ،‬ناگهان خبر امد که فعال منتظر اجرای‬ ‫برجام نباشــید‪ .‬ان هم درست در شــرایطی که جان کری‪،‬‬ ‫وزیر خارجــه ایاالت متحده در اظهاراتی گفتــه بو د اجرای‬ ‫برجام زودتر از موعد خواهد بود‪ .‬شاید انتظار این بود که بعد‬ ‫از پایان اخرین جلسه حمی د بعیدی نژاد در وین که در قالب‬ ‫جلسات کارشناسی برجام صورت گرفته بود او با خبر اجرای‬ ‫برجام به ایران بازگردد‪ .‬اما درســت بعد از پایان این جلســه‬ ‫یک مقام اگاه ایرانی گفت که اجرا به تعویق افتاده و مقصر‬ ‫هم طرف مقابل است‪ .‬گویا مسائل پشت پرده ای به وجود‬ ‫امده کــه دیپلمات ها تالش دارند بگویند فقط مســاله فنی‬ ‫وجود دارد‪ .‬اما در این میان یک اظهارنظر مهم منتشر شده‬ ‫است‪ .‬سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی‬ ‫مجلس درباره نشســت کمیســیون امنیت ملی و سیاست‬ ‫خارجی مجلس شورای اسالمی گفته است‪« :‬حسین امیر‬ ‫عبداللهیان معاون عربی و افریقایــی وزارت امور خارجه در‬ ‫این جلسه حضور یافت و با بیان مطالبی گفت که عربستان‬ ‫در صدد است تا به هر شــکل ممکن از اجرایی شدن برجام‬ ‫جلوگیری کند‪ ».‬معاون وزیر امور خارجه همچنین افزود که‬ ‫عالوهبرمسالهمطرحشدهعربستاننیم نگاهیبهانتخابات‬ ‫امریکا دارد؛ ریاض امیدوار است با تاخیر در اجرای برجام‪،‬‬ ‫زمان را به انتخابات ریاست جمهوری امریکا برساند تا شاید‬ ‫در پرتو تحوالت انتخابات امریکا در مسیر اجرای برجام نیز‬ ‫دست اندازی هایی به وجود اید‪.‬‬ ‫همزمان خبرهای دیگری هم از البی های گســترده‬ ‫صهیونیست ها برای تاخیر در اجرای برجا م منتشر شد‪.‬هفته‬ ‫گذشتهالبتهخبرامدکهایران‪،‬هستهمرکزیراکتورهسته ای‬ ‫اب سنگین اراک را خارج و ان را با ســیمان پر کرده است‪.‬‬ ‫اکنون با این اقدام ایران با دریافت تاییدیه الزم مبنی بر اینکه‬ ‫به تعهدات خود براساس توافق هسته ای سال گذشته عمل‬ ‫کرده اســت‪ ،‬چند روز فاصله دارد‪.‬یک منبع مطلع ناشناس‬ ‫ایرانیباتاییداینخبرگفتهبود‪«:‬اینعملیاتانجاموهسته‬ ‫مرکزی با ســیمان پر شــد‪ ».‬خبری که البته توسط زارعان‬ ‫معاون سیاسی انرژی اتمی تکذیب شد‪.‬‬ ‫شرط امریکا برای لغو تحریم ها‬ ‫سخنگوی کاخ سفید می گوید که تخفیف تحریم های‬ ‫ایران بر اســاس انچه در توافق هسته ای نوشته شده ‪ ،‬فقط‬ ‫پس از برچیدن بخش عمده ای از تاسیسات هسته ای ایران‬ ‫محققخواهدشد‪ .‬سخنگویکاخ سفیدگفتهاست‪«:‬زمانی‬ ‫که ایران همه گام ها را بــردارد و جامعه بین المللی از طریق‬ ‫اژانس بین المللی انرژی هسته ای بتواند درباره تبعیت ایران‬ ‫از توافق راســتی ازمایی کند‪ ،‬فقط ان زمان ایران شروع به‬ ‫دریافتتخفیفتحریم هاخواهدکرد‪».‬جاشارنستگفت‪:‬‬ ‫«انچه ما گفتیم این است که تا زمانی که ایرانی ها گام هایی‬ ‫را که در توافق برای برچیدن بخش اعظم برنامه هسته ای‬ ‫توصیف شده ‪ ،‬برندارند‪ ،‬جامعه بین المللی و مطمئنا امریکا‬ ‫تخفیف تحریم هــا را برای ایرانی ها فراهــم نخواهند کرد‪.‬‬ ‫عالوهبراین‪،‬مابراساسحرفایرانی هااقدامنمی کنیمبلکه‬ ‫ناظران بین المللی می توانند درباره تبعیت ایران از توافق و‬ ‫برداشتن اقداماتی که انها توافق کردند‪ ،‬راستی ازمایی کنند‪.‬‬ ‫ایران پیشرفت هایی در این مسیرداشته است‪» .‬‬ ‫قراردادهای هسته ای در حال نهایی شدن است‬ ‫این ادعاهای امریــکا در حالی صــورت می گیرد که‬ ‫ی درباره قرارداد بازسازی‬ ‫زارعان معاون ســازمان انرژی اتم ‬ ‫راکتور اراک گفت‪ « :‬قرار داد همــکاری راکتور اراک تا اخر‬ ‫ن مبادله خواهد شد که‬ ‫هفته جاری به طور رسمی بین طرفی ‬ ‫ما بتوانیم راکتوری قابل قبول با اپشن های مختلف ازجمله‬ ‫فردوداشتهباشیم‪.‬درادامهفرایندخارجکردنکلندریاراکتور‬ ‫اراک یا ‪ 40‬مگاوات شــاهد خواهیم بود که قطعا تا قرارداد‬ ‫نهایی نشود‪ ،‬ما هیچ گونه اقدام فیزیکی را دراین حوزه انجام‬ ‫نخواهیم داد‪ ».‬زارعان افــزود‪« :‬همان طوری که در بحث‬ ‫تبادل سوخت قرار شد م ا قراردادی بسیار قوی داشته باشیم‬ ‫که هیچ کس نتواند سوءاســتفاده یا تفسیر نابجایی داشته‬ ‫باشد‪ ،‬اول کیک زرد را گرفتیم و بعد یو اف سیکس تحویل‬ ‫دادیم که بتوانیم در حوزه‪ ،ir40‬قرارداد بین المللی‪ ،‬حقوقی‪،‬‬ ‫درست و قابل قبول در مجامع بین المللی (در صورت رخداد‬ ‫موضوعغیر قابلانتظار)داشتهباشیمکهاینقرارداددرحا ل‬ ‫نهایی شدن است‪».‬‬ ‫اجرای توافق هسته ای به خوبی پیش می رود‬ ‫این گزارش در حالی است که موگرینی هم گفته است‪:‬‬ ‫«چارچوب زمانی مشــخصی برای لغــو تحریم های ایران‬ ‫وجود ندارد اما ممکن اســت به زودی انجام شود‪ ».‬فدریکا‬ ‫موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست‬ ‫خبری پس از دیدار با وزیر امور خارجه چک در پاسخ به سوال‬ ‫مجری شبکه بلومبرگ نیوز که پرسید سوال من درباره «روز‬ ‫اجرای» (برجام) از سوی اتحادیه اروپا و لغو تحریم ها علیه‬ ‫ایران است‪.‬‬ ‫ایا می توانید تاریخ ان را اعالم کنید؟ پاسخ داد‪« :‬هنوز‬ ‫تاریخقطعیمشخصنشدهاست‪.‬تعیینتاریخنیزبهاجرای‬ ‫کاملهمهگام هاییکهالزماستبرداشتهشودتاروزاجرافرا‬ ‫برسد‪،‬بستگیخواهدداشت‪.‬انچهمی توانمبگویمایناست‬ ‫کهپیش بینیمی کنماینروز‪،‬بهزودیفرامی رسد؛همچنین‬ ‫اجرای توافق به خوبی پیش می رود و دلگرم کننده است‪ .‬من‬ ‫چند روز پیش با ظریف وزیر امور خارجه ایران و همچنین با‬ ‫جان کری وزیر امور خارجه امریــکا‪ ،‬در این باره گفت وگوی‬ ‫تلفنی داشــتم‪ .‬امور به خوبی پیش می رود و انتظار دارم که‬ ‫روز اجرا به زودی فرا برسد؛ اما هنوز تاریخ قطعی وجود ندارد‬ ‫و شاید یک علت دیگر ان است که اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی نیزبایدکارخودرادراینخصوص تکمیلکندوبهپایان‬ ‫برساند‪.‬ماخواستارانهستیمکهبافرارسیدنروزاجرا‪،‬کارها‬ ‫درست انجام شده باشد و ما کامال مطمئن باشیم همه چیز‬ ‫همان طور است که باید باشد‪ » .‬اواسط هفته گذشته اما یک‬ ‫خبر دیگر هم امد‪ .‬دیپلمات های غربی‪ ،‬بامداد سه شنبه در‬ ‫گفت وگو با اسوشیتدپرس‪ ،‬از اجرایی شدن «برجام» ظرف‬ ‫یک هفته اینده خبر دادند‪ .‬خبرگزاری اسوشیتدپرس بامداد‬ ‫سه شنبه از قول دیپلمات هایی که اشاره ای به نامشان نکرده‬ ‫ی بین ایــران و گروه ‪5+1‬‬ ‫از اجرایی شــدن توافق جامع اتم ‬ ‫ظرف یک هفته خبر داده است‪ .‬خبرگزاری اسوشیتدپرس از‬ ‫قول دیپلمات ها گزارش داده که «روز اجرای برجام» در یک‬ ‫هفته فرا خواهد رسید‪.‬‬ ‫یک خبر دیگر حاکی از ان است که وزرای خارجه ایران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬بنا دارند همزمــان با اعالم اجرای برجام در وین‬ ‫پایتخت اتریش با یکدیگر دیدار کنند‪.‬‬ ‫چه کسی نیاوران را اتش زد؟‬ ‫گزارش ارائه شده در دولت نشان می دهد که بسیج و سپاه‬ ‫هیچنقشیدرحملهبهسفارتعربستاننداشته اند‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫اول‬ ‫‪1‬‬ ‫علی اکبر صالحــی می گوید‪« :‬برای دفاع از ســوریه‬ ‫به اجالس سازمان همکاری اســامی در جده رفته بودم و‬ ‫اتفاقا یکی از مباحثی که در ان جلسه مطرح بود‪ ،‬اعتراض‬ ‫برخی کشورهای عربی درباره حمله به سفارتخانه هایشان در‬ ‫سوریه بود و تنها مدافع سوریه در ان جلسه‪ ،‬من بودم‪ .‬در ان‬ ‫جلسه یکدفعه به صورت تلفنی به من اطالع دادند که چرا‬ ‫نشسته ای؟ سفارت انگلیس در تهران را گرفته اند‪ .‬همان جا‬ ‫به صورت تلفنی با ویلیام هیگ صحبت کردم و تالش کردم‬ ‫قضیه را جمع کنم‪ ».‬این بار شــبیه همین اتفــاق رخ داد‪.‬‬ ‫یک شــب در نیاوران عده ای به ســفارت عربستان حمله‪،‬‬ ‫به ساختمان ورود و انجا را اتش زدند‪ .‬با وسایل سفارتخانه‬ ‫عکس ســلفی گرفتند و فیلم های این اقدام را یکی پس از‬ ‫دیگری روی شبکه های اجتماعی پخش کردند‪ .‬بعد از ان‬ ‫همسعودی هاکهازصبحشنبهدرکابوس عواقببهشهادت‬ ‫رساندن شیخ شیعه بودند بهترین استفاده را از این ماجرای‬ ‫حمله و اتش زدن کردند‪ .‬فارغ از همه حاشیه های دیگر یک‬ ‫مسالهمهمقابلیتبررسیداردواناینکهچهکسیایناقدام‬ ‫را انجام داده است؟ خبرهای جدیدی حکایت از ان دارد که‬ ‫یکی از مسئوالن بلند پایه دولتی گزارشی در مورد وقایع ان‬ ‫شب تهیه کرده است‪ .‬بر اساس این گزارش گویا به صورت‬ ‫دقیق مشخص شده اســت که عوامل اصلی این اقدام چه‬ ‫کسانی بوده اند و البته چه کسانی اصال نقشی در این قضیه‬ ‫نداشــته اند‪ .‬درباره اینکه این گزارش مشــخص کرده چه‬ ‫کسانی این اقدام را انجام داده اند حتما دولت باید در صورت‬ ‫لزوم اطالعیه داده و ماجــرا را به مردم بگوینــد اما در مورد‬ ‫اینکه چه کســانی در این ماجرا دست نداشته اند به صورت‬ ‫دقیق مشخص شده که سپاه‪ ،‬بســیج و نهادهای ارزشی و‬ ‫ی هیچ نقشی در این ماجرا نداشــته اند‪ .‬اگر دولت بنا‬ ‫مردم ‬ ‫ نداشته باشــد که بنا به دالیل و مصالحی عوامل این ماجرا‬ ‫را معرفی کند به نظر می رســد حتما باید بــه مردم بگوید که‬ ‫بر اساس گزارشی که مسئوالن دولتی داده اند تمام اتهامات‬ ‫به نهادهای ارزشی خارج از صحت است‪.‬‬ ‫اقای روحانی یک بیانیه دیگرالزم است!‬ ‫‪2‬‬ ‫علی گنجی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ث‬ ‫‪ l‬پاسخ دندان شکن‬ ‫هفته گذشــته یک رویداد مهــم که باز هم‬ ‫مربوط به ایــران و ایاالت متحده می شــد توجه‬ ‫رسانه های داخلی و خارجی را به خود جلب کرد‪.‬‬ ‫دو قایق تندرو ارتش امریــکا وارد اب های ایران‬ ‫شــدند که البته بالفاصله توســط نیروهای سپاه‬ ‫پاســداران‪ ،‬قایق هایشــان توقیف و خودشــان‬ ‫هم بازداشــت شــدند‪ .‬صرف نظــر از اینکه این‬ ‫ماجرا چه متن و حاشــیه هایی داشــت یک نکته‬ ‫بســیار قابل توجــه بــود و ان هماهنگــی خوب‬ ‫وزارت امورخارجه و سپاه پاسداران بود‪ .‬دستگاه‬ ‫ی هماهنگ با‬ ‫دیپلماسی و سپاه پاسداران در اقدام ‬ ‫اشاره به اقدام خالف قانون ارتش امریکا خواستار‬ ‫عذرخواهی ایاالت متحده بــرای ازادی ملوانان‬ ‫شدند‪ .‬سردار فدوی در این مورد در مصاحبه ای‬ ‫گفته اســت‪« :‬اقای ظریف موضع بسیار قوی و‬ ‫محکمی داشــتند‪ ».‬این رویــه هماهنگ مقابل‬ ‫ایاالت متحده پاســخ خوبی اســت به دروغ های‬ ‫رســانه های بیگانه که مرتبا از اختالفات داخلی‬ ‫میان نهادها در ایران سخن میان می اورند‪ .‬این‬ ‫اتفاق ستودنی است‪.‬‬ ‫‪ l‬یک بار دیگر مخالفان!‬ ‫کارنامــه حســن روحانــی در مواجهــه با‬ ‫منتقدانش الاقل در مــورد موضوع برجام به نظر‬ ‫شاید چندان مناسب نبوده است‪ .‬حاال که بر جام‬ ‫بعد از مراحل مختلــف تصویب و اجرایی شــده‬ ‫یک موضوع مهم دیگر پیش امده است‪ .‬مساله‬ ‫قراردادهای نفتی با مــوج مخالفت هایی مواجه‬ ‫شده و صرف نظر از اینکه دولت چگونه این مساله‬ ‫را اجرایی خواهد کرد یک نکته مهم اینکه روحانی‬ ‫این بار چگونه با منتقدانش مواجه می شــود؟ به‬ ‫نظر می رسد او برخالف برجام باید رویه دیگری را‬ ‫برگزیند‪ .‬حرف های مخالفان و منتقدان را بشنود‬ ‫و همان طــور که در روزهای اخر برجام جلســات‬ ‫متعدد کارشناسی برگزار شد این بار نیز کارشناسی‬ ‫با این ماجرا برخورد شود‪.‬‬ ‫‪ l‬اصرار بر جدایی!‬ ‫برخی اعضای فراکســیون رهروان والیت‬ ‫اخیرا در ســخنان خود بر جدایی اقای الریجانی‬ ‫از جریان اصولگرایی و تشکیل یک جریان جدید‬ ‫اصراردارند‪.‬البتهمواضعدکترالریجانیوسخنان‬ ‫صریح او خالف این خواســته را نشان می دهد‪.‬‬ ‫ایا دوســتان فراکســیون رهروان والیت به این‬ ‫مســاله توجه دارند که اصرارشــان بــرای اینکه‬ ‫برخالف واقعیت نشان دهند دکتر الریجانی عزم‬ ‫جدایی دارد ان هم در استانه انتخابات چه تبعاتی‬ ‫دارد و چه کســانی از این تصویر ســازی اشــتباه‬ ‫سوءاستفاده می کنند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫درباره حمله به ســفارت عربســتان تا امــروز حرف و‬ ‫حدیث های فراوانی مطرح بوده اســت‪ ،‬هم از داخل و هم‬ ‫از بیرون‪ .‬در داخل کشــور طیف نزدیک بــه دولت و حتی‬ ‫خود رئیس جمهور این افراد را عوامل خودســر دانســتند‪.‬‬ ‫براساس نشانی هایی که داده می شد برای همه مشخص‬ ‫بود که چه کسانی متهم هســتند‪ .‬طیف دیگر که اتفاقا از‬ ‫مسئوالن نهادها و سازمان های انقالبی بودند همگی این‬ ‫اتفاق را محکوم کرده و ان را کار افرادی دانستند که خارج‬ ‫از مجموعه نیروهای نظامی و ارزشی و حزب اللهی هستند‪.‬‬ ‫از خارج اما صــدای دیگری می امد‪ .‬همان ابتدا کســری‬ ‫ناجی و رفقــای او در بی بی ســی فارســی در گزارش های‬ ‫پی درپی عنوان می کردند که این ماجرا با هدایت مستقیم‬ ‫سپاه و بسیج بوده اســت‪ .‬در دیگر رسانه های اپوزیسیون‬ ‫هم با تصاویری که از عوامل حملــه مخابره می کردند این‬ ‫افراد را شخصیت های سازمانی نهادهای انقالبی معرفی‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫حاال که گزارش های تازه مســئوالن مربوطه تهیه و‬ ‫تدوین شده سرنخ این ماجراها و عوامل پشت پرده هم اول‬ ‫از همه برای دولت معلوم شده اســت‪ .‬چه خوب است که‬ ‫حسن روحانی بیانیه ای جدید داده و به مردم بگوید ماجرا چه‬ ‫بوده است‪ .‬این اقدام حتما می تواند گوشه ای از اتهامات‬ ‫وارد امده به نهادهای ارزشــی و طیف های حزب اللهی را‬ ‫جبران کند‪ .‬البته این ماجرا حتما باید تجربه ای باشد برای‬ ‫همه ما تا اطالعات و جزئیات دقیق مســاله ای را نداشتیم‬ ‫حکم زود هنگام صادر نکنیم‪.‬‬ ‫ن‬ ‫ظر‬ ‫مثل‬ ‫خبرنامه‬ ‫نقشه جدید اردوغان‬ ‫قربانی سفارت‬ ‫عربستان‬ ‫خروج از زندان‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫دوم‬ ‫‪1‬‬ ‫خون بازی در‬ ‫سنگفرش هایسلطاناحمد‬ ‫وقتی اردوغان مغالطه می کند‬ ‫وقوع حادثه تروریســتی و انتحاری اخیــر در مقابل‬ ‫مسجد سلطان احمد در شهر استانبول بازتاب گسترده ای‬ ‫در رسانه های ترکیه و منطقه داشته است‪ .‬صورت ماجرا از‬ ‫این قرار بود که یک عامــل انتحاری خود را در مرکز منطقه‬ ‫ســلطان احمد اســتانبول منفجر کرد که منجر به کشته و‬ ‫زخمی شدن ‪ 30‬نفر گردید‪ .‬بیشتر کشته شدگان این حادثه‬ ‫توریست های المانی بودند‪ .‬سخنگوی وزارت خارجه المان‬ ‫اعالم کرد کــه در جریــان بمب گذاری انتحاری در شــهر‬ ‫استانبول ترکیه ‪10‬شهروند این کشور جان خود را از دست‬ ‫داده اند‪ .‬دولــت ترکیه عامل این حمله تروریســتی را یک‬ ‫تبعه سوری از اعضای گروه تروریستی داعش اعالم کرده‬ ‫است‪ .‬احمد داوود اوغلو‪ ،‬نخست وزیر ترکیه نیز در کنفرانس‬ ‫خبری خود اعالم کرد که عامل این انفجار از اعضای گروه‬ ‫تروریستی داعش بوده است‪ .‬وی اعالم کرد که تمام افراد‬ ‫کشته شده در این انفجار اتباع کشورهای خارجی بوده اند‬ ‫و تعدادی از شــهروندان ترکیه در این انفجــار تنها زخمی‬ ‫ شده اند‪ .‬با این حال رسانه های ترکیه ای گزارش داده اند که‬ ‫این بمب گذار انتحاری با نام نبیل فضلی‪ ،‬شهروند سوریه و‬ ‫متولد عربستان بوده است‪.‬‬ ‫سخنان تحریک امیز اردوغان‬ ‫پــس از وقــوع حادثــه تروریســتی اســتانبول‪،‬‬ ‫نقشهجدید‬ ‫اردوغان‬ ‫‪2‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫درگیریفرزندنمایندهمجلسبا‬ ‫حفاظتمجلس‬ ‫‪10‬‬ ‫خود به اعدام شیخ نمر اشــاره کرده و ان را مورد تایید قرار‬ ‫داده اســت‪ .‬موضوعی که نشــان دهنده بــازی هماهنگ‬ ‫رئیس جمهور ترکیه و پادشاه عربستان سعودی در منطقه و‬ ‫مهر تاییدی بر ارتباط سفر اردوغان با شهادت رهبر شیعیان‬ ‫عربستان سعودی است‪ .‬بدیهی است که اردوغان نیز مانند‬ ‫ملک سلمان باید در این خصوص به افکار عمومی جهان‬ ‫اسالم پاسخگو باشــد‪ .‬روشن اســت که هر گونه رفتاری‬ ‫که اردوغان در قبال حملــه انتحاری اخیر صورت دهد‪ ،‬در‬ ‫جهت تقویت داعش و النصره و دیگر گروه های تروریستی‬ ‫متصل به حزب حاکم ترکیه خواهد بود‪ .‬اساسا رئیس جمهور‬ ‫ترکیه طی سال های اخیر به گونه ای بازی کرده که نه تنها‬ ‫عرصه مانور داعش را تنگ نکند‪ ،‬بلکه ان را بیش از پیش‬ ‫گسترش دهد‪ .‬حضور اشغالگرایانه ترکیه در شمال عراق از‬ ‫یک سو و رایزنی های اردوغان با ملک سلمان در راستای‬ ‫تقویت داعش و رســاندن تجهیزات نظامی بیشــتر به این‬ ‫گروه تروریستی در همین راســتا قابل ارزیابی است‪ .‬نکته‬ ‫نهایی در ایــن خصوص‪ ،‬بــه ناتوانی اردوغــان در ایجاد‬ ‫امنیت در ترکیــه باز می گردد‪ .‬وقوع دو انفجار تروریســتی‬ ‫در انکارا و اســتانبول در طی ماه های اخیر نشان می دهد‬ ‫که اردوغان توانایی برقراری امنیت در کشــورش را ندارد‪.‬‬ ‫اتفاقا این موضوع از سوی کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب‬ ‫جمهوریخواه خلق و دیگر مخالفان اردوغان مورد توجه و‬ ‫تاکید قرار گرفته است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد سیاست های مداخله جویانه اردوغان‬ ‫در سوریه و منطقه و حمایت های وی از گروه های تکفیری‬ ‫برای وی و امنیت کشورش نتیجه ای عکس داشته است‪.‬‬ ‫ایا زمان تجدید نظر اردوغان در سیاست خارجی‪ ،‬امنیتی و‬ ‫داخلی ترکیه فرار نرسیده اســت؟ به نظر می رسد اردوغان‬ ‫کماکان اصرار دارد به راه پر از خطای گذشــته خود ادامه‬ ‫دهد‪ .‬مســلما نتیجه ادامه این مســیر تحمیل هزینه های‬ ‫بیشــتر امنیتی و سیاســی بر پیکره ترکیه خواهد بود‪ .‬این‬ ‫احتمال هــم بعید نیســت که اردوغــان خود بانــی چنین‬ ‫حمله ای باشد‪.‬‬ ‫تاکیدبروحدتاصولگرایان‬ ‫دیدارمهدیهاشمیباعلم الهدی‬ ‫حنیف مهدی زاده‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در خصوص اظهــارات اردوغان نــکات دیگری نیز‬ ‫وجود دارد که نمی توان به ســادگی از کنار انها گذشــت‪.‬‬ ‫نخســتین مغالطه اردوغان‪ ،‬بــه تاکید وی بــر ملیت فرد‬ ‫تروریســت باز می گردد که عملیات انتحــاری را در مقابل‬ ‫مسجد سلطان احمد صورت داده اســت‪ .‬او به جای انکه‬ ‫بر «داعشــی» بودن فرد یا «تروریســت» بودن ان تاکید‬ ‫کند‪ ،‬روی ســوری بودن ان تاکید کرده اســت‪ .‬در جریان‬ ‫بمب گذاری های ســال ‪ 2015‬میالدی در سوروچ و انکارا‬ ‫نیز به رغم اینکــه کردها قربانــی ماجرا بودنــد‪ ،‬در نهایت‬ ‫معادله به گونه ای پیش رفت که اردوغان عملیات نظامی‬ ‫پک ک اغاز کرد‪ .‬هم اکنون نیز اردوغان سعی‬ ‫خود را علیه ‬ ‫دارد میان واژگان سوریه و تروریسم سنخیت ایجاد کرده و‬ ‫نقشه های احتمالی خطرناک خود را عملی سازد‪.‬‬ ‫نکته دیگری کــه در این خصوص بایــد مدنظر قرار‬ ‫داد‪ ،‬به اظهــارات اردوغان در خصوص اعدام شــیخ نمر‬ ‫باز می گردد‪ .‬رئیس جمهور ترکیه در قسمتی دیگر از سخنان‬ ‫فرزند یکی از نمایندگان مجلس در استان های شرقی‬ ‫کشو رهنگامورودبهمجلسباحفاظتپارلماندرگیریلفظی‬ ‫پیدا کرد‪ .‬وی که قصد داشــت از د ر شرقی مجلس و همراه با‬ ‫خودروواردپارلمانشودباممانعتمامورحفاظتمجلسروبه رو‬ ‫شدوپسازایناقدامتاکیدکردکهمی تواندواردمجلسشود‪.‬‬ ‫اوپساز شنیدناینکهاینخودروامکانورودبهمجلسراندارد‬ ‫باحفاظتمجلسدرگیریلفظی‬ ‫پیداکردومامورحفاظتراتهدید‬ ‫کرد‪ .‬در نهایت وی قصد داشت‬ ‫بههرصورتممکنواردمجلس‬ ‫شودکهحفاظتمانعشدوتاکید‬ ‫داشت که طبق قوانین مجلس‬ ‫اینامرامکان پذیرنیست‪.‬‬ ‫رئیس جمهور ترکیه در ســخنرانی شــتابزده خــود در جمع‬ ‫ســفرای این کشــور اعالم کرده اســت که عامــل انفجار‬ ‫فردی ســوری بوده است‪ .‬وی ســپس روســیه و ایران را‬ ‫نسبت به دخالت در سوریه و فراتر از ان کشورمان را نسبت‬ ‫به راه اندازی جنگ هــای طایفه ای و فرقــه ای در منطقه‬ ‫متهم کــرد تا بر همــگان اثبات شــود که حتــی اردوغان‬ ‫نســبت به وقوع یک حادثه تروریستی در کشــور خود نیز‬ ‫نگاهــی ابــزاری دارد‪ .‬اردوغان کــه خــود از اصلی ترین‬ ‫حامیــان گروه هــای تکفیــری از جمله داعــش و النصره‬ ‫محســوب می شــود‪ ،‬در ادعایی که ذره ای با عملکرد وی‬ ‫همخوانی ندارد مدعی شده است از دید وی میان تروریسم‬ ‫تفاوتی وجود ندارد و وی نســبت به مقابله با داعش متعهد‬ ‫اســت! این اظهارات اردوغان در حالی صــورت می گیرد‬ ‫که عملکرد واقعــی وی چنین چیزی را نشــان نمی دهد!‬ ‫حمایت انــکارا و ریــاض از گروه هــای تکفیــری یکی از‬ ‫اصلی ترین عوامل فرسایشی و طوالنی شدن نبرد در منطقه‬ ‫محسوب می شود‪.‬‬ ‫با نزدیک شــدن به زمان‬ ‫انتخاباتومباحثجاریدرحوزه‬ ‫اصولگرایان‪،‬دبیرانکلجمعیت‬ ‫حامیانانقالباسالمی‪،‬جمعیت‬ ‫ایثارگــران انقــاب اســامی و‬ ‫جمعیت انســجام اســامی در‬ ‫نشســتی ســه جانبه با بررسی و‬ ‫ارائه گزارش فعالیت های خود بر‬ ‫ضرورت وحدت اصولگرایان برای دستیابی به نتیجه مطلوب‬ ‫در انتخابات سال جاری تاکید کردند‪ .‬علی کیهانیان‪ ،‬حسین‬ ‫فداییوحجت االسالم والمسلمینسید محمدحسینی منتظر‬ ‫همچنیندرایننشستسه جانبهباتبیینخط مشیتشکل های‬ ‫خود بر همکاری وسیع با شــورای همگرایی و شورای ائتالف‬ ‫اصولگرایاندرانتخاباتسالجاریتاکیدکردند‪.‬‬ ‫سید احمد علم الهدی در گفت وگوی اخیر خود به سفر‬ ‫مهدی هاشمی به مشهد اشاره کرد و گفت ‪« :‬اقای مهدی‬ ‫هاشمی از بنده تقاضای مالقات کرد و به اینجا امد و با هم‬ ‫مالقات کردیم‪ ».‬ایشــان گفت‪« :‬حرف هایــی که به من‬ ‫نسبت دادند که جاسوس انگلیس هستم و مدارک جاسوسی‬ ‫علیه من دارند‪ ،‬دروغ اســت‪ ».‬بنده گفتم‪« :‬چرا شما اینها‬ ‫را به من می گوییــد؟ من که در‬ ‫قوه قضائیه کاره ای نیســتم‪،‬‬ ‫شــما در پرونده ای کــه دارید‬ ‫مطرحکنید‪».‬گفت‪«:‬نه‪،‬چون‬ ‫این مســائل به وسیله دوستان‬ ‫شما توسعه داده می شود‪ ،‬امدم‬ ‫به شــما بگویم که به دوستان‬ ‫خود بگویید‪».‬‬ ‫تنش بر سر برکناری معاون امنیتی پایتخت‬ ‫سراسر هفته گذشته ادامه داشت‬ ‫جابه جایی هــا و برکناری هــا بعــد از‬ ‫واقعه حمله به ســفارت در کنــار پیگیری‬ ‫قضایی ایــن اتفاق از ســوی دادســتانی‬ ‫صورت گرفت که هفته گذشته موجب شد‬ ‫تا وزارت کشــور ناچار به ارائه توضیحاتی‬ ‫در این باره شود‪ .‬بعد از انکه ماجرای حمله‬ ‫به ســفارت عربستان از ســوی بسیاری از‬ ‫مقامات و مســئوالن کشور مورد نکوهش‬ ‫قرار گرفــت‪ ،‬تصمیم به برخورد از ســوی‬ ‫دولت جدی تر شــد‪ .‬تــا جایی کــه حتی‬ ‫ظریف نیــز در مقاله ای که هفته گذشــته‬ ‫در نیویورک تایمز منتشر کرد‪ ،‬به این موضوع که «خاطیان‬ ‫این واقعه مورد بازخواست قرار گرفتند» نیز اشاره کرده بود‪.‬‬ ‫اما دو روز قبــل از انکه مقاله وزیر خارجــه در امریکا‬ ‫منتشر شــود‪ ،‬براتلو معاون سیاسی اســتانداری تهران از‬ ‫سمت خود برکنار شــده بود‪ .‬با این حال خود معاون برکنار‬ ‫شــده اســتانداری تهران این مســاله را قبول نداشته و در‬ ‫مصاحبه ای اذعان کرده بود‪« :‬متاســفانه اقای امیری در‬ ‫رســانه ملی دروغ گفت و علــت دروغ بودن حرف ایشــان‬ ‫نیز این اســت که روز قبل خود وی تصریح کرده بود که از‬ ‫مدت ها قبل قــرار بود براتلو‪ ،‬جابه جا شــود‪ ».‬براتلو معتقد‬ ‫بود که این موضوع کار یــک گروه و جریــان انحرافی در‬ ‫دولت است و اضافه کرده بود‪« :‬فشارها از سوی یک گروه‬ ‫افراطی و جریان انحرافی در گوشه ای از دولت تدبیر و امید‬ ‫شکل گرفته و اعمال می شــود و این افراد کاری ندارند که‬ ‫چه کسی خوب کار می کند و چه کسی کار خود را به درستی‬ ‫انجام نمی دهد بلکه فقط می خواهند ببینند چه کســی در‬ ‫تیم انها قرار دارد و در کنار ان علیه کسانی که با انها نیستند‬ ‫سیاه نمایی کنند‪».‬‬ ‫معاون ســابق امنیتــی انتظامی اســتانداری تهران‬ ‫اضافه کرد‪« :‬اقای هاشــمی به صراحت در زمان تودیع و‬ ‫معارفه بنده شایعات را رد کرده و به صراحت اعالم کرد که‬ ‫هیچ ارتباطی بین قضیه سفارت عربســتان و برکناری بنده‬ ‫وجود ندارد‪».‬‬ ‫اما در پاســخ امیری‪ ،‬معاون وزارت کشور معتقد بود‬ ‫که از قبال مواردی وجود داشــته که به وی تذکر داده شده‬ ‫بود‪ .‬حسیعلی امیری در واکنش به این مصاحبه گفته بود‪:‬‬ ‫لکنتسلمان‬ ‫احتمال جنگ بین ایران و عربستان؟‬ ‫سردار محمدرضا نقدی در همایش سراسری مدیران‬ ‫بنیاد حفظ اثار و نشر ارزش های دفاع مقدس اظهار داشت‪:‬‬ ‫ی از ملت ما‬ ‫«با پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬امریکا ضربه مهلک ‬ ‫دریافت کرد و همچنین در دوران دفاع مقدس که یک مرتبه‬ ‫به طورمستقیمواردعرصهنبردباایرانشد‪،‬بازهمضربهدیگری‬ ‫ازملتایرانخورد؛بههمیندلیلامریکادیگرهیچ گاهبه طور‬ ‫مستقیم برای مقابله با ملت ایران وارد عرصه نشد‪ ».‬او ادامه‬ ‫داد‪« :‬امریــکا همان طور که از‬ ‫طریق عراق با ما به مدت هشت‬ ‫سال وارد جنگ شد‪ ،‬می خواهد‬ ‫این بار از طریق عربستان علیه‬ ‫مــا وارد نبرد شــود؛ بنابراین باید‬ ‫هوشیار باشــیم و بدانیم دشمن‬ ‫اصلیماامریکاست‪».‬‬ ‫محســن رهامــی ‪ ،‬عضو‬ ‫شــورای عالی سیاست گذاری‬ ‫انتخاباتــی اصالح طلبــان بــا‬ ‫اشاره به واکنش اصالح طلبان‬ ‫بــه رد صالحیت های احتمالی‬ ‫می گوید‪« :‬اگر رد صالحیت ها‬ ‫در چارچوب قانون باشد حرفی‬ ‫نداریم‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬در مجمع شورای سیاست گذاری‬ ‫اصالح طلبــان کارگروهی تحــت عنوان کمیتــه تعامل و‬ ‫رایزنی حقوقی داریم که وظیفه این کمیته‪ ،‬همراهی کردن‬ ‫مســئوالن هیات هــای اجرایــی و نظارت اســت‪ ».‬عضو‬ ‫شــورای عالی سیاســتگذاری انتخاباتی اصالح طلبان با‬ ‫بیان اینکه تعامل اصالح طلبان با افراد‪ ،‬گروه ها و نهادها از‬ ‫مدت ها پیش اغاز شده است‪ ،‬خاطر نشان کرد‪« :‬مواضع‬ ‫اصالح طلبان نسبت به نظام و رهبری مشخص است چرا که‬ ‫ما نمی خواهیم کوچکترین گردی بر دامن نظام بنشیند‪».‬‬ ‫درامدمیلیونیدالالنصیغه‬ ‫روزنامــه وقایــع اتفاقیه‬ ‫در گزارشــی از دالالن صیغــه‬ ‫می نویســد‪« :‬خیلــی بانمکه‪،‬‬ ‫حتمــا خوشــت میــاد‪ ،‬فقــط‬ ‫یه ذره نــاز داره‪ .‬اشــتباه نکنید‬ ‫ایــن صحبت مــادرم نیســت‬ ‫کــه دخترخانمــی را بــرای‬ ‫خواســتگاری بــه مــن معرفی‬ ‫می کند‪ .‬اقای «الف» را نمی دانم چه کاره صدا کنم‪ ،‬ولی‬ ‫می توان گفت «دالل صیغه» است‪ ».‬این روزنامه در ادامه‬ ‫می نویسد‪« :‬از طریق یک سایت به دفتر این دالل صیغه‬ ‫در حوالی خیابان جمالزاده امدم‪ .‬البوم عکسی به من نشان‬ ‫می دهد و بــه هرکدام که می رســم‪ ،‬توضیحات خودش را‬ ‫می دهد‪ .‬هر عکس قیمت خــودش را دارد‪ .‬به او می گویم‬ ‫یک قیمت میانگین بده تا یک امار کلی داشته باشم‪ .‬پاسخ‬ ‫می دهد‪ :‬از ‪ 40‬هزار تومان شــروع می شــود تا ‪ 300‬هزار‬ ‫تومان برای هر ساعت‪».‬‬ ‫حمله احمدی نژادی ها‬ ‫به معلم اخالق شان‬ ‫ســایت دولــت بهــار در‬ ‫مطلبــی ذیــل عنــوان؛ «چند‬ ‫نکته درباره سخنان اخیر شیخ‬ ‫مرتضــی اقاتهرانــی شــاگرد‬ ‫گریــن کارت دار جناب مصباح‬ ‫و فار غ التحصیــل دانشــگاه‬ ‫انگلیســی مک گیــل کانادا و‬ ‫بریکلــی امریــکا» نوشــت‪:‬‬ ‫«جناب اقاتهرانــی در این مصاحبه خــود را فقیه می نامد‪،‬‬ ‫این در صورتی است که ایشان و جناب علی مصباح و سقای‬ ‫ بی ریا برای نامزدی در انتخابات قبلی خبرگان در سال ‪84‬‬ ‫در ازمون فقهی شرکت کردند و مردود شدند!» نویسنده در‬ ‫ادامه به اقاتهرانی که روزگاری معلم اخالق دولت قبل بود‬ ‫یاداور می شود‪« :‬چرا قسم حضرت عباس (ع) می خورد تا‬ ‫دل جناب الریجانی را به دست اورد‪ ،‬ایا ادامه حیات حزب‬ ‫کوچک پایداری به این مساله بستگی دارد؟!»‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫یک منبع اگاه به «المنار»‬ ‫فلســطین گفته است‪« :‬هفته‬ ‫گذشــته صدای تیرانــدازی از‬ ‫کاخ محــل ســکونت فرزندان‬ ‫سلمان بن عبدالعزیز در ریاض‬ ‫شنیده شــد و پس از ان نیز چند‬ ‫امبوالنس خــود را به مکان وقــوع حادثه رســاندند‪ ».‬این‬ ‫منبع توضیح داد‪« :‬تشدید بیماری ملک سلمان نمی تواند‬ ‫ بی ارتباط با حادثه رخ داده در کاخ محل سکونت فرزندانش‬ ‫باشد و پیش بینی می شود که درگیری های غیر علنی میان‬ ‫انها بر َسر قدرت بیش از پیش تشدید شود‪ » .‬بر اساس این‬ ‫گزارش‪ ،‬ملک ســلمان در حال حاضر قــدرت تکلم خود را‬ ‫از دســت داده اســت و به نوعی حتی قادر به فهم انچه که‬ ‫پیرامونش می گذرد‪ ،‬نیست‪.‬‬ ‫«مواردی به استاندار تهران گفته شد اما‬ ‫عربستان موضوع را تمام کرد‪ .‬درعین حال‬ ‫ ممکن است اقای استاندار موارد را به وی‬ ‫نگفته باشد اما ما موارد را به استاندار تهران‬ ‫گفته بودیم‪».‬‬ ‫عــاوه بــر ایــن براتلو خــودش در‬ ‫مصاحبه با فارس گفته بــود که در صورت‬ ‫در خواســت می توانســت تمام تقصیر را‬ ‫به گــردن بگیرد و بــرای ارام شــدن فضا‬ ‫مسئولیت حادثه را قبول می کرد و حاال نیز‬ ‫«خیلی از حرف ها» را نخواهد زد‪.‬‬ ‫با این حال وزارت کشور باتوجه به اینکه سخنگوی این‬ ‫وزارتخانه «دروغگو» خطاب شده بود واکنش نشان داد و‬ ‫با انتشار بیانیه ای شدیداللحن اظهارات براتلو را «غیرقابل‬ ‫قبول» و «خارج از سطح اداری نامبرده » دانسته و نوشت‪:‬‬ ‫«اظهارات این مقام برکنار شده استانداری تهران از قبیل‬ ‫ادعای وجود مجموعه های خاص در دولت یا وزارت کشور‬ ‫و توصیف ان با عناوین «انحرافــی» و امثال ذلک که در‬ ‫جای خود قابل پیگیری است‪ ،‬در شــرایط خطیر کنونی و‬ ‫در سال «همدلی و همزبانی» غیر قابل قبول و البته خارج‬ ‫از سطح اداری نامبرده است‪ ».‬این بیانیه همچنین نسبت‬ ‫به انتساب دروغ به ســخنگوی وزارت کشور واکنش نشان‬ ‫داده و اورده بود‪« :‬انتســاب پی در پی دروغ به سخنگوی‬ ‫محترم وزارت کشــور‪ ،‬عالوه بر اینکه عملی خالف شرع‬ ‫و قانون و از مصادیق ایراد اتهام به یکی از مقامات ارشــد‬ ‫اســت‪ ،‬موضوع خالف واقع دیگری اســت که متاســفانه‬ ‫در مصاحبه منســوب به معاون سابق اســتانداری تهران‬ ‫منتشر شده و رسما از سوی وزارت کشور تکذیب می گردد‪.‬‬ ‫بنابراین و بر اساس موارد فوق الذکر‪ ،‬علت برکناری نامبرده‬ ‫همان است که قائم مقام و سخنگوی محترم وزارت کشور‬ ‫در برنامه زنده تلویزیونی در پاســخ به سوال مجری محترم‬ ‫اعالم کرده است‪».‬‬ ‫همچنین می توان به برخی اخبار اشاره کرد که مساله‬ ‫برکناری براتلو را به موضوع تشنج در مراسم اصالح طلبان در‬ ‫قرچک ورامین مرتبط دانسته بودند‪ .‬براتلو در این باره معتقد‬ ‫بود که در ان مساله هیچ تذکری دریافت نکرده و قصوری‬ ‫متوجه نیروهای امنیتی استان نبود‪.‬‬ ‫ردصالحیت هاقانونیباشد‬ ‫حرفینداریم‬ ‫خبرنامه‬ ‫چ‬ ‫هره‬ ‫قربانی سفارت عربستان‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪11‬‬ ‫مساله ازمون‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫اخبار ضد ونقیض درباره نظر علما درخصوص‬ ‫تایید اجتهاد سیدحسن خمینی‬ ‫در حالی که هنوز نظر شورای نگهبان در مورد داواطلبان نامزدی در انتخابات خبرگان‬ ‫اعالم نشده ‪ ،‬اما همچنان موضوع صالحیت سید حسن خمینی برای حضور در این انتخابات‬ ‫محل بحث رسانه هاست‪ .‬این مساله موجب شد تا هفته گذشته هم مصاحبه های متعددی‬ ‫در این مورد صورت گیرد و هم تکذیبیه ها و تایید های زیادی روی خروجی رسانه ها قرار گیرد‪.‬‬ ‫ماجرا هم از انجا اغاز می شود که شورای نگهبان در اطالعیه ای از برخی داوطلبان خواست‬ ‫تا در ازمون علمی این انتخابات شــرکت کنند‪ .‬در مورد افرادی که می بایست در این ازمون‬ ‫شرکت می کردند نیز خصوصیاتی ذکر شد که بنا بر برخی بنده ا می بایست سید حسن خمینی‬ ‫هم در این ازمون شرکت می کرد‪.‬او به این ازمون نرفت و همزمان تصاویری از کالس درس‬ ‫او در روز و ساعت ازمون منتشر شد‪ .‬ابتدا گفته شد که به او گفته شده در ازمون باشد بعد اما‬ ‫برخی افراد نزدیک به او گفتند که چنین دعوتی به عمل نیامده است‪ .‬مهمتر از همه اما این‬ ‫حسین شریعتمداری بود که در کیهان نوشت‪« :‬اخبار دقیقی در دست است که نشان می دهد‬ ‫نه فقط از اقای سید حســن خمینی نیز مانند ســایر نامزدها برای شــرکت در ازمون مجلس‬ ‫خبرگان دعوت شده است‪ ،‬بلکه‪ ،‬دعوت اختصاصی از ایشــان هم صورت گرفته است‪ ،‬از‬ ‫جمله اینکه؛ یکی از اعضای برجسته هیات رئیسه مجلس خبرگان در تماس با فرزند محترم‬ ‫یادگار امام(ره) از وی برای حضور در ازمون دعوت کرده و حال انکه این تماس برای سایر‬ ‫نامزدهای خبرگان وجود نداشته است‪ ».‬این اظهارنظر محل بحث شد و رسانه های نزدیک‬ ‫به سید حسن خمینی خصوصا سایت انتخاب به مصاحبه ها و گفت وگوهایی روی اوردند که‬ ‫حاصل ان این بود‪« :‬تماسی با سید حسن صورت نگرفته است»‪.‬شریعتمداری البته در ادامه‬ ‫نوشــته اش اورده بود ‪ «:‬این روزها نظریه ای با قید «احتمال» مطرح شــده است که شاید‬ ‫اجتهاد کسانی که در ازمون شرکت نکرده اند نیز از طریق دیگری احراز شود‪ .‬این فرمول هر‬ ‫چه باشد و برای هر یک از داوطلبان شرکت نکرده در ازمون قابل بررسی باشد‪ ،‬به دلیلی که‬ ‫اشاره می شود مصلحت نیســت درباره فرزند یادگار حضرت امام(ره) به کار گرفته شود‪ ،‬زیرا‬ ‫می تواند این توهم را در افکار عمومی پدید اورد که شورای محترم نگهبان برای فرزند یادگار‬ ‫امام(ره) استثناء قائل شده است! و حال ان که «توهم استثناء» با ساحت مقدس امام راحل‬ ‫و بینش و منش ان بزرگوار همخوانی ندارد‪ .‬ضمن ان که به شخصیت محترم و عزیز فرزند‬ ‫یادگار امام نیز اسیب جدی می رساند و خدای نخواسته برخی از افراد و جریاناتی که در داخل‬ ‫و خارج کشور برای تخطئه نظام گوش خوابانیده اند‪ ،‬بر این طبل فریب می کوبند که گویی‬ ‫فرزند یادگار امام(ره) نگران عدم موفقیت خود در ازمون بود ه است!» این اما تنها اتفاق مهم‬ ‫در این مورد نبود‪ .‬سایت انتخاب و کانال منســوب به سید حسن خمینی مطالبی را به نقل از‬ ‫برخی علما درج کردند که حکایت از تایید اجتهاد او داشت‪ .‬اخباری که البته برخی از انها در‬ ‫ادامه تکذیب شد‪ .‬حاال در جدیدترین تحول ایت الله محمد یزدی‪ ،‬رئیس مجلس خبرگان‬ ‫رهبری گفته است‪« :‬اجازه های اجتهادی که توسط مراجع تقلید صادر می شود تنها در امور‬ ‫اخوندی است‪ ».‬او در عین حال افزوده است‪« :‬احراز صالحیت داوطلبان خبرگان رهبری‬ ‫تنها به فقهای شورای نگهبان مربوط اســت‪ .‬شورای نگهبان در احراز صالحیت داوطلبان‬ ‫خبرگان تحت هیچ فشاری قرار نمی گیرد‪ ».‬حاال باید منتظر ماند و دید در نهایت چه تصمیمی‬ ‫ در مورد سید حسن خمینی اتخاذ خواهد شد‪.‬‬ ‫رد صالحیت زاکانی؟‬ ‫کانال تلگرامی روزنامه دولت مدعی‬ ‫رد صالحیت نماینده تهران شد‬ ‫با پایان فعالیــت هیات های اجرایی‪ ،‬شــورای نگهبان بررســی صالحیت داوطلبان‬ ‫نامزدی در انتخابات مجلس را اغاز کرده است‪ .‬در این میان در رسانه ها اخباری از تایید و رد‬ ‫صالحیت برخی چهره ها منتشر شده است‪ .‬هفته گذشته اما یکی از این اخبار خبرساز شد‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار بود که کانال تلگرامی روزنامه دولتی ایران از رد صالحیت علیرضا زاکانی‬ ‫توسط هیات های اجرایی خبر داد‪ .‬ان هم درست یک روز بعد از انکه زاکانی در یک نشست‬ ‫خبری اعتراضات و انتقاداتی را به دولت خصوصا وزیر نفت مطرح کرد‪.‬کانال روزنامه ایران‬ ‫نوشته بود‪« :‬گزارش های تازه از روند رسیدگی به صالحیت داوطلبان انتخابات حاکی است‬ ‫که صالحیت علیرضا زاکانی‪ ،‬دبیر جمعیت رهپویان تایید نشده است‪ .‬این دومین بار است‬ ‫که صالحیت زاکانی در مراجع انتخاباتی تایید نمی شود؛ بار اول او در خرداد ‪ 92‬کاندیدای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری شد که شورای نگهبان صالحیتش را رد کرد و اکنون خبر می رسد‬ ‫که صالحیت وی برای انتخابات مجلس شورای اسالمی تایید نشده است‪ ».‬کانال تلگرامی‬ ‫روزنامه ایران البته در ادامه اورده بود ‪ «:‬خبر عدم تایید صالحیت این نماینده جریان اصولگرا‬ ‫در حالی اعالم شده که وی یک روز قبل با برگزاری نشست خبری در یک خبرگزاری مخالف‬ ‫دولت‪ ،‬اتهام های تند گروه های تنــدرو علیه وزیر نفت را تکرار کرد‪ .‬روزنامه های وابســته‬ ‫به جبهه پایداری امروز ســخنان زاکانی علیه وزارت نفت را با عنوان افشاگری تیتر کردند‪.‬‬ ‫زاکانی تبلیغات علیه وزارت نفت روحانی را در حالی اغاز کرد که رئیس جمهوری با عزیمت به‬ ‫پارس جنوبی‪ ،‬یکی از موفقیت های چشمگیر وزارت زنگنه در پارس جنوبی را جشن گرفت و‬ ‫اعالم کرد که به ثمر رسیدن دو فاز استراتژیک ‪ 15‬و ‪ 16‬عسلویه بزرگ ترین گام وزارت نفت‬ ‫در دوران تحریم است که حاصل برنامه ریزی و تالش های وزیر نفت و همکاران اوست‪».‬‬ ‫ســاعاتی پس از ان اما زاکانی مطالب مطرح شــده در کانال روزنامه ایران را «خبرسازی»‬ ‫درباره ردصالحیتش و «نشانگر هراس باندهای قدرت و ثروت از بیان حقایق» دانست‪.‬او‬ ‫گفت‪« :‬از طریق رسانه های مجازی و زنجیره ای متوجه این شوخی شدم؛ البته دروغ گویی‬ ‫کار خوبی نیست و ب ه فضل الهی این حربه نیز رسوا خواهد شد‪ .‬خبر منتشر شده پر از غلط و‬ ‫دروغ است و بیانگر یک سازماندهی پشت پرده ‪ .‬بنده متوجه شدم که پافشاری ما روی حق‬ ‫و حقوق ملت و مبارزه با مفاســد اقتصادی موثر واقع شــده و نعره های بلندشده نیز ناشی از‬ ‫درست بودن این هدف گذاری است‪».‬‬ ‫این اظهارنظر علیرضا زاکانی البته اشاره داشت به انتقاداتی که از دولت مطرح کرده‬ ‫است‪ .‬زاکانی با بیان اینکه «معلوم می شــود قبیله هایی که ید طوالیی در مفاسد اقتصادی‬ ‫دارند‪ ،‬به صورت سیستماتیک دارای رسانه و قدرت هم شده اند»‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬این موضوع‬ ‫ق ترســیده اند‪ .‬ایــن جنگ روانی و‬ ‫اشــکار می کند که باندهای قدرت و ثروت از بیان حقای ‬ ‫رسانه ای تاثیری بر ما ندارد و اگر می ترسیدیم‪ ،‬لباس خاکی رزم به تن نمی کردیم‪ ».‬نماینده‬ ‫مردم تهران در مجلس گفت‪« :‬به عنوان نماینده مردم وظیفه خود می دانم که تمام همت‬ ‫خود را صرف مبارزه با فقر‪ ،‬فســاد و تبعیض و دفاع از منافع ملــی کنم‪ .‬به قبیله قدرت طلب‬ ‫توصیه می کنم که دست از بی اخالقی ها بردارند و صادقانه و قانونی رقابت کنند‪ ».‬وی با بیان‬ ‫اینکه «این بازی ها در مردم اثری ندارد و مردم هوشیارتر از ان هستند که تسلیم جنگ های‬ ‫روانی شوند»‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬این خواب اشفته که ما از صحنه کنار بکشیم هرگز تعبیر نخواهد‬ ‫شد‪ ».‬البته مقامات رســمی هیات های اجرایی هنوز واکنش رسمی به این ماجراها نشان‬ ‫نداده اند ‪ .‬حال انکــه در مورد ماجرای رد صالحیت حمید رســایی واکنش هایی از ســوی‬ ‫مقامات دولتی به میان امد ‪.‬‬ ‫مهدی هاشمی در بیمارستان بستری شد‬ ‫عصر سه شنبه هفته گذشته یک خبر مهم روی خروجی رسانه ها قرار گرفت‪ .‬ماجرا از این‬ ‫قرار بود که ساعت ‪ 16:30‬دقیقه دو فروند شناور رزمی امریکایی حامل ‪ 10‬تفنگدار مسلح در‬ ‫حوالی جزیره فارسی وارد اب های سرزمینی جمهوری اسالمی ایران شده بودند که واحدهای‬ ‫شناوررزمی منطقهدومنیرویدریاییسپاهانهاراتوقیفوبهجزیرهفارسیمنتقلکردند‪.‬هنگام‬ ‫توقیفاینشناورها‪،‬ناوگروههواپیمابرترومنامریکادرجنوب شرقیجزیرهفارسیودراب های‬ ‫بین المللی نزدیک محل توقیف شناور حضور داشته و ناوگروه هواپیمابر شارل دوگل فرانسه‬ ‫نیز در شمال شرقی جزیره فارســی در اب های بین المللی در حال گشت زنی بوده است‪ .‬بنابر‬ ‫اعالم سپاه پاسداران انقالب اسالمی‪ ،‬سرنشینان شناورهای امریکایی شامل‪ 9‬مرد و یک زن‬ ‫با برخورد اسالمی رزمندگان منطقه دوم دریایی سپاه در سالمت کامل در محلی مناسب مستقر‬ ‫شدند‪ .‬مسئول روابط عمومی سپاه پاسداران انقالب اسالمی در این باره گفت‪« :‬تفنگداران‬ ‫بازداشت شده امریکایی با دو فروند شناور نظامی وارد اب های سرزمینی ایران شده بودند که‬ ‫پاسدارانانقالببااشرافبرتحرکاتانهابالفاصلهبهنظامیانامریکاییاخطاردادندوانهانیز‬ ‫تسلیم شدند‪ ».‬وی افزود‪10« :‬تفنگدار امریکایی به جزیره فارسی منتقل شدند و بررسی درباره‬ ‫اهداف انها از ورود به اب های ایران ادامه دارد‪ ».‬فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران در این‬ ‫مورد گفت‪« :‬این نیروها مقاومت زیادی از خود نشان ندادند ولی بعدا متاسفانه شاهد بودیم‬ ‫نیروی دریایی امریکا‪ -‬ناو هواپیمایی امریکا ‪ -‬به مدت‪ 40‬دقیقه رفتار غیر حرفه ای از خود نشان‬ ‫داد و تحرکات هوایی و شناوری را در منطقه داشت که این نشان دهنده عدم تعهد امریکا بود‬ ‫که مدعی اند می خواهند به تامین امنیت در منطقه بپردازند‪ .‬در ان‪ 40‬دقیقه با اقدام به موقع ما‬ ‫ارامشبهمنطقهبرگشتوکنترلصد در صدبرقرارشد‪».‬فرماندهنیرویدریاییسپاهگفت‪«:‬از‬ ‫اوایل کار تماس های دیپلماتیک برقرار بود‪ .‬ما با عزیزان در وزارت امور خارجه و اقای ظریف‬ ‫در تماس بودیم و شرح ماجرا داشتیم‪ ».‬سردار فدوی اظهار داشت‪« :‬مشخص بود اقای کری‬ ‫با اقای ظریف تماس گرفته و درخواست ازادی داشته است‪ ».‬وی تاکید کرد‪« :‬اقای ظریف‬ ‫موضع بســیار قوی و محکمی داشتند راجع به اینکه انها در اب های ســرزمین ما بودند‪ ،‬نباید‬ ‫می امدند و باید معذرت خواهی کنید‪».‬‬ ‫رسانه های بین المللی این ماجرا را لحظه به لحظه پوشــش داده و مواضع اظهارات دو‬ ‫طرفراپوششمی داند‪.‬محمد جوادظریفوزیرامورخارجهایرانچهارشنبهاعالمکردملوانان‬ ‫امریکایی «در اب های سرزمینی ایران بودند و امریکا باید عذرخواهی کند‪ ».‬سرانجام بعد از‬ ‫تماس های دیپلماتیک و بررسی هایی که نیروهای نظامی انجام دادند ظهر چهارشنبه اما این‬ ‫ماجرا با ازادی ملوانان پایان یافت‪ .‬ازادی تفنگداران پس از ان صورت گرفت که غیرعمدی‬ ‫بودن ورود انها به اب های ایران مشخص شد‪.‬‬ ‫روابطعمومیکلسپاهچهارشنبهدراطالعیه ایبااشارهبهقطعیتغیر عمدیبودنورود‬ ‫غیر قانونی و غیر مجاز شناورهای رزمی امریکایی به اب های سرزمینی ایران در خلیج فارس‪ ،‬از‬ ‫رها سازی تفنگداران دستگیر شده امریکایی در اب های بین المللی خبر داد‪ .‬در این اطالعیه‬ ‫امده بود‪« :‬پس از بررسی های فنی و عملیاتی در تعامل با مراجع ذیصالح سیاسی و امنیت ملی‬ ‫ی امریکا به اب های‬ ‫کشور و مشخص شدن سهوی و غیر عمدی بودن ورود شــناورهای رزم ‬ ‫جمهوریاسالمیایرانوعذرخواهیانها؛تصمیمبهرها سازیانانگرفتهشد‪».‬سردارفدوی‬ ‫همچهارشنبهدرگفت وگوباخبرنیمروزیسیماگفت‪«:‬دراطالعیه ایکهازطریقسیستم های‬ ‫بین المللیپخشکردیمازحرکت هایغیرمسئوالنهاینناوامریکاییجلوگیریبهعملامدوبه‬ ‫انان ثابت شد که در اینجا‪ ،‬حرف اول و اخر را نیروی دریایی سپاه می زند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫مهدی هاشمی هفته گذشته باز هم خبر ساز بود‪ .‬اول هفته او به این دلیل مورد توجه‬ ‫رسانه ها قرار گرفته بود که خبر امد از رد مال و جریمه نقدی که در حکم دادگاه امده خودداری‬ ‫کرده است‪ .‬وکیل مهدی هاشمی در این مورد چنین واکنش نشان داده بود‪« :‬مهدی هاشمی‬ ‫حکم صادرشده را قبول ندارد و به همین خاطر هم رد مال و جریمه نقدی را که در حکم امده‬ ‫پرداخت نمی کند‪ ».‬محسنی اژه ای اما پیش تر در این مورد گفته بود ‪« .‬اطالع دقیقی از این‬ ‫موضوع ندارم اما بعید می دانم که این رد مال و جزای نقدی پرداخت شده باشد‪ ».‬پرداخت‬ ‫رد مال و جزای نقدی چیزی نیست که بتوان برای ان زمان خاصی را مثل پرداخت دیه تعیین‬ ‫کرد و تا زمانی که در بازداشت است فرصت دارد رد مال و جزای نقدی را که در حکم صادره‬ ‫تعیین شده ‪ ،‬بپردازد‪.‬‬ ‫ط به مهدی هاشمی نبود‪ .‬روز دوشنبه خبر امده که او هنگام بازی‬ ‫این اما تنها خبر مربو ‬ ‫والیبال در حیاط زندان زمین خورده و دچار مصدومیت شده و در پی این اتفاق در بیمارستان‬ ‫بستری شده است‪ .‬ساعاتی بعد اما خبر امد که ماجرای بستری شدن او حکایت دیگری دارد‪.‬‬ ‫گفته شد که او مورد جراحی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫رئیس دفترایت الله هاشمی رفســنجانی با اعالم انجام عمــل نمونه برداری روی توده‬ ‫خارج شده از بدن مهدی هاشمی‪ ،‬اعالم کرد‪«:‬تا زمان مشخص شدن نتیجه نمونه برداری‬ ‫نمی توان در مورد بیماری و مراحل درمان مهدی هاشمی اظهارنظر کرد‪».‬‬ ‫محمد هاشــمی در توضیح این ماجرا گفته بود‪«:‬چند روز قبل به واسطه برخی عال ئم‬ ‫مهدی ‪ ،‬متوجه شــدیم که در ناحیه مثانه اش توده ای وجود دارد کــه به جهت همین اثار و‬ ‫عالئم و معاینه پزشکان‪ ،‬پزشــکان زندان اوین تشــخیص دادند که وی هرچه زودتر برای‬ ‫معالجه باید به یکی از مراکز درمانی تهران مراجعه کند و به دنبال انتقال و بستری شدن وی‬ ‫در بیمارستان‪ ،‬طی عمل جراحی توده مذکور از بدن مهدی هاشمی به طور کامل خارج شد‬ ‫و هم اکنون برای تشخیص علت و نوع این توده عمل نمونه برداری روی ان انجام شده که‬ ‫هنوز نتیجه اش اعالم نشده است‪ ».‬وی همکاری مســئوالن زندان با مهدی هاشمی را در‬ ‫این مساله خوب توصیف کرده و گفته بود‪« :‬در حال حاضر مهدی هاشمی با حضور و نظارت‬ ‫ماموران زندان در بیمارستان بستری است‪ ،‬ایت الله هاشمی از وی عیادت کردند‪ ،‬من هم به‬ ‫عیادتش رفتم که حال عمومی شان خوب است و فعال تا مشخص شدن علت بیماری و بهبود‬ ‫وضعیت جسمانی شان بعد از عمل بنا به تشخیص پزشکان در بیمارستان بستری هستند‪».‬‬ ‫در همین حال یک نکته قابل اشــاره هم در این مورد این اســت که هاشمی رفسنجانی به‬ ‫مالقات فرزندش در بیمارستان رفته اســت ‪ .‬بنا بر برخی اخبار که نزدیکان مهدی هاشمی‬ ‫اعالم کرده اند هاشمی رفســنجانی تا پیش از این ماجرا از حضور در زندان برای مالقات با‬ ‫فرزند ش خودداری کرده بود ‪.‬‬ ‫دو قایق تندرو امریکایی در اب های ایران توقیف شدند‬ ‫خبرنامه‬ ‫خروج از زندان‬ ‫اقتدار سپاه‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫گفت وگوی صمیمانه قهرمانان ورزشی با رهبر انقالب‬ ‫تصاویری که بعد از ازادی ملوانان منتشر شد‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫فرماندهان گذشته و حال سپاه پاسداران‬ ‫گرامیداشت چهلمین روز شهادت شهید رکن ابادی‬ ‫دیدار وزرای خارجه ایران و اندونزی‬ ‫دیدار صدراعظم سابق المان با روحانی‬ ‫تمرین پوتین با تیم ملی جودو‬ ‫انفجار در ترکیه‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫پیروزی تیم امید مقابل سوریه‬ ‫خبرنامه‬ ‫حمید سبزواری پدر شعر انقالب در بستر بیماری‬ ‫‪15‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬در یکی‪ ،‬دو سال گذشــته سوق دادن عربستان‬ ‫به سمت درگیری با ایران توســط امریکا و اسرائیل‬ ‫به صورت پنهان و اشکار نشان از ان دارد که تاریخ‬ ‫مصرف عربستان پایان یافته است‪ .‬درگیری و جنگ‬ ‫عربستان با ایران هدف امریکاست‪.‬‬ ‫‪ l‬در یکی دو ســال گذشته ســوق دادن عربستان‬ ‫به سمت درگیری با ایران توســط امریکا و اسرائیل‬ ‫به صورت پنهان و اشکار نشان از ان دارد که تاریخ‬ ‫مصرف عربستان پایان یافته است‪ .‬درگیری و جنگ‬ ‫عربستان با ایران هدف امریکاست‪.‬‬ ‫‪ l‬سعودی ها این ضرب المثل را بدانند‪ :‬کالغ که‬ ‫از باغ قهر کند‪ ،‬خوش به حال صاحب باغ می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬امســال اخباری از میزان حداقل دستمزد سال‬ ‫جدید و عیدی کارگری نیست؟‬ ‫‪ l‬با تصویب احتمالی قانون جدید افزایش ســن‬ ‫بازنشستگی به ‪ 35‬سال شاهد افزایش روند بیکاری‬ ‫در بین جوانان تحصیلکرده خواهیم بود‪.‬‬ ‫‪ l‬فیلم کیمیا واقعا یک فیلم تک بعدی و یک طرفه‬ ‫اســت‪ .‬اصال کارگــردان به ایــن توجه نکــرده که‬ ‫خود خواهی های یک زن هیچ عیبی در زندگی اش‬ ‫نداشــته که همیشه حق با اوســت؟ حیف این همه‬ ‫سرمایه و امکانات برای چنین فیلم ‪.‬‬ ‫‪ l‬باید میزان حقوق و پاداش تمام مسئوالن برای‬ ‫مردم روشن شود‪.‬‬ ‫‪ l‬ایا در شرایط فعلی که مملکت ما بیش از هر زمان‬ ‫دیگر به سرباز نیاز دارد فروش خدمت سربازی یا کم‬ ‫کردن حتی یک روز از خدمت سربازی مفید است؟‬ ‫مرگ بر ال سعود متجاوز و جنگ طلب‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪ l‬مقاله دکتر ظریف در روزنامه نیویورک تایمز بسیار‬ ‫عالی بود‪ .‬چرا ما از این فرصت ها استفاده نمی کنیم؟‬ ‫صدای وزارت خارجه ما باید در خارج از مرزها شــنیده‬ ‫شود‪.‬بایدازامکاناترسانه ایخودشاناستفادهکنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬غافلگیری دولت تدبیر از تک و پاتک عربستان‬ ‫در قضیه حادثه ساختگی سفارت این کشور در ایران‬ ‫و انشای نامه از سوی وزارت خارجه برای بازگرداندن‬ ‫خیابان شــهیدایت الله نمــر به نام قبلــی خود همه‬ ‫حکایت از ضعف دولتمردان عزیزمان دارد‪ .‬متاسفانه‬ ‫ملت هنوز از زخم توهین های ال سعود در کشتار منا‪،‬‬ ‫واقعه مسجدالحرام و حادثه فرودگاه عربستان التیام‬ ‫نیافته که این عــدم تدبیرهای جدیــد دولت به انها‬ ‫اضافه شده است‪.‬‬ ‫عضو کانال تلگرامی مثلث انالین شوید‬ ‫کانال تلگرامی مثلث انالین جدیدترین اخبار و تحلیل ها را در حوزه های‬ ‫مختلف به صورت لحظه به لحظه منتشر می کند‪ .‬از ادرس زیر می توانید عضو‬ ‫این کانال تلگرامی شوید‪:‬‬ ‫تکذیبیهسرداررضایی‬ ‫هفته گذشته و در پی انتشــار سخنان محسن رضایی‬ ‫در شــبکه های اجتماعی‪ ،‬پایگاه اطالع رسانی دبیر مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام با صدور اطالعیه ای این سخنان‬ ‫را تکذیب کرد‪ .‬در این شــایعه امده بود که محســن رضایی‬ ‫در گردهمایی گردان جعفرطیار خطاب به بسیجیان اهواز‬ ‫گفته است‪« :‬خودتان را برای مقابله با عربستان اماده کنید‪،‬‬ ‫موضوع جدی اســت؛ اگر جنگ اغاز شود دشمن در همان‬ ‫روزهای اول سیلی محکمی خواهد خورد‪ ».‬دفتر سرلشکر‬ ‫پاسدار محســن رضایی ضمن تکذیب اخباری که اخیرا از‬ ‫ســوی وی‪ ،‬در شــبکه های اجتماعی منتشر شــده است‪،‬‬ ‫در خواست کرد از بازنشر این اخبار از کانال های غیررسمی‬ ‫خودداری و تنها اخبار صحیح و مورد تاییــد در مورد وی را از‬ ‫پایگاه اطالع رســانی‬ ‫دکتر محسن رضایی و‬ ‫یا کانال خبری فرمانده‬ ‫دفاع مقدس (سرلشکر‬ ‫محســن رضایی) نقل‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫چشم وهم چشمیمردگان‬ ‫درهفته هایگذشتهتصاویریدرشبکه هایاجتماعی‬ ‫دست به دستمی شدکهنشانمی دادتجملوتجمل گرایی‬ ‫به گورستان ها نیز سرایت کرده است‪ .‬تصاویر منتشر شده در‬ ‫اینشبکه هایاجتماعینشانمی دهدعزاداری هایپرخرج‬ ‫برایامواتبهگورستان هاهمرسیدهوچشموهم چشمی ها‬ ‫موجب شــده تا تصاویر حک شده روی ســنگ های قبور به‬ ‫نمایشگاه فشن و خودنمایی بازماندگان تبدیل شود‪ .‬قیمت‬ ‫ســنگ قبرهایی که از ‪ 550‬هزار تومان شــروع می شود و تا‬ ‫هشــت میلیون تومان ادامــه دارد‪ .‬البته اگــر بخواهید که‬ ‫عکس میت را روی سنگ حکاکی یا نقاشی کنید هزینه یک‬ ‫میلیونوششصدهزارتومانرابایدبپردازید‪.‬اینروزهاسنگ‬ ‫قبرهایی با عکس های‬ ‫ بی حجــاب مــردگان‬ ‫ تراشــیده و روی قبرها‬ ‫کارگذاشتهمی شودکه‬ ‫این موضوع در فضای‬ ‫مجازی بازتاب زیادی‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫‪@mosalasonline‬‬ ‫کمپین«واردحریمخصوصی‬ ‫دیگراننمی شوم»‬ ‫بعد از انتشــار تصاویر مربوط به سوشا مکانی که در‬ ‫نهایت به بازداشــت ایــن دروازه بان لیگ برتــر انجامید‪،‬‬ ‫تعــدادی از بازیگــران ســینما و تلویزیون با به اشــتراک‬ ‫گذاشــتن متنی از مردم خواســتند به کمپین «وارد حریم‬ ‫خصوصی دیگران نمی شوم» بپیوندند‪ .‬در متن این کمپین‬ ‫اینستاگرامی امده‪« :‬من با ارســال و اشتراک این عکس‬ ‫پیمان می بندم‪ ،‬تحت هیچ عنوان‪ ،‬نه به شوخی و نه جدی‪،‬‬ ‫وارد حریم خصوصی دیگران نشوم و به انتشار «تهوع اور»‬ ‫عکس های زندگی خصوصی دیگران نمی پردازم چون به‬ ‫خوبی اگاه شده ام انتشــار یک عکس ممکن است زندگی‬ ‫یک نفــر را نابود کنــد و یک خانــواده را متالشــی کند‪».‬‬ ‫در ادامه این متن برای نمونه از کســانی نام برده شــده که‬ ‫با انتشــار عکس های خصوصی شان دردســرهای جدی‬ ‫متحمل شده اند‪.‬‬ ‫خانهمجللبازماندهپهلوی ها‬ ‫هفته گذشــته اشــرف پهلوی‪ ،‬خواهر دو قلوی شاه‬ ‫ایران مرد‪ .‬اخرین فرزند رضاشاه پهلوی در حالی در ویالیش‬ ‫در مونت کارلو درگذشت که خانه مجللش در منهتن امریکا‬ ‫ارزشی نزدیک به ‪ 50‬میلیون دالر داشت‪ .‬صفحه فیس بوک‬ ‫نیویورک تایمز به همین منظور گزارشی از یکی از خانه های‬ ‫مجلل اشــرف پهلوی در منهتن نیویورک منتشــر کرده که‬ ‫نشــان می دهد این خانه با ارزشــی معادل ‪ 49‬میلیون دالر‬ ‫یکی از گران ترین خانه ها در این منطقه به شمار می رود‪ .‬این‬ ‫خانه مجلل که در سال ‪ 1934‬بنا شده‪ ،‬نقل است که پس از‬ ‫ساخت «ویلیام اس ‪ .‬پیلی»‪ ،‬مالک شبکه «سی بی اس»‬ ‫امریکا ان را خرید و تا ســال ‪ 1940‬در ان سکونت داشت‪.‬‬ ‫پس از او نیز برای‪ 35‬سال «البرت لستر» یکی از پیشگامان‬ ‫بهداشت و درمان عمومی امریکا در ان زندگی کرد تا اینکه‬ ‫اشــرف پهلوی خواهر‬ ‫دوقلــوی شــاه ان را‬ ‫خریداری کرد‪ .‬اشرف‬ ‫پهلــوی‪ ،‬پنجشــنبه ‪۷‬‬ ‫ژانویه (‪ ۱۷‬دی) در سن‬ ‫‪ ۹۶‬سالگی مرد‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت‬ ‫برسرمزارشریعتی‬ ‫پاسخ توئیتری ظریف‬ ‫به وزیر خارجه امارات‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫عزیمت یک کارگردان به خارج‬ ‫در ماه های اخیر برخی از هنرمندان کشــور به خارج از‬ ‫کشوررفتهودریکپروژهتلویزیونیمتعلقبهیکیازشبکه ها‬ ‫که از انگلستان اداره می شود حضور پیدا کرده اند‪ .‬در همین‬ ‫راستا اخباری مبنی بر پیوستن یکی از کارگردانان به این قافله‬ ‫نیزشنیدهمی شد‪.‬وزارتارشاددرواکنشیبهایناخباراعالم‬ ‫کرده بود که این هنرمندان امــکان کار در ایران را نخواهند‬ ‫داشــت‪ .‬در همین رابطه اخیرا خبرهایی در فضای مجازی و‬ ‫شبکه هایاجتماعیمنتشرشدهکهحاکیازپیوستنمهدی‬ ‫ی کارگردان سریال های تلویزیونی به شبکه ی‪GEM‬‬ ‫مظلوم ‬ ‫‪ TV‬است‪.‬کارگردان سریال های «بدون شرح»‪« ،‬کمربندها‬ ‫را ببندیم» و «بانکی ها» به تازگی تصویری از خود سر صحنه‬ ‫پروژه ای نامشخص در صفحه شــخصی اش در فیس بوک‬ ‫منتشر کرده اســت‪ .‬در این عکس مهدی مظلومی در کنار‬ ‫چکامهچمن ماهدیگربازیگرزنایرانیکهپیشازاینبهشبکه‬ ‫جمتیویپیوستهبوددیدهمی شود‪.‬‬ ‫قلب راکتور اراک خارج نشده است‬ ‫«روزنامه خراسان» در گفت وگو با اصغر زارعان؛ معاون سازمان‬ ‫انرژی اتمی به موضوع شایعه خارج کردن قلب راکتور اراک پرداخته‬ ‫است‪ .‬این روزنامه در این گفت وگو با عنوان «قلب راکتور اراک خارج‬ ‫نشده است» به نقل از وی می نویسد‪« :‬معاون سازمان انرژی اتمی در‬ ‫گفت وگوی اختصاصی با خراسان ضمن تکذیب خبر منتشر شده مبنی‬ ‫بر خروج کالندریای راکتور اراک تصریح کرد که اقدامات مقدماتی در‬ ‫مورد راکتور اراک طبق تعهدات برجام صورت گرفته اما هنوز کالندریا‬ ‫خارج نشده و تا زمان امضای نهایی قرار داد با چین این کار انجام نمی شود‪ ».‬به گزارش خراسان‪ ،‬اصغر زارعان با بیان‬ ‫اینکه غیر از مبادله سوخت غنی شده هنوز هیچ کدام از اقدامات عملی ایران در فردو‪ ،‬نطنز و اراک طبق برجام به پایان‬ ‫نهایی خود نرسیده‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬ما طبق مفاد برجام در فردو و نطنز در حال کاهش سانتریفیوژها هستیم اما هنوز‬ ‫به عدد مشخص شده در برجام نرسیده و کار همچنان در حال انجام است‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬بازرسان اژانس نیز هم اکنون در ایران و سایت های هسته ای ما حضور دارند و در حال چک کردن‬ ‫اقدامات عملی ایران هســتند تا در روز انجام نهایی این اقدامات گزارش داده و اجرای برجام رسما اغاز شود‪ ».‬معاون‬ ‫سازمان انرژی اتمی در مورد اخرین وضعیت راکتور اب سنگین اراک نیز اظهار داشت‪« :‬در مورد اقدامات ایران روی‬ ‫کالندریای اراک باید ابتدا قرارداد باز طراحی راکتور میان ایران و چین نهایی و امضا شود و بعد از ان کالندریا خارج شده و‬ ‫بتن ریزی صورت می گیرد‪ » .‬وی افزود‪« :‬البته یکسری اقدامات اولیه صورت گرفته اما کالندریا بر خالف انچه در برخی‬ ‫اخبار گفته شده هنوز از قلب راکتور خارج نشده است زیرا اگر قبل از قرارداد نهایی کالندریا را خارج کنیم بدون تضمین‬ ‫الزم خواهد بود و کار عاقالنه ای نیست‪ ».‬زارعان در پایان تصریح کرد‪«:‬اقدامات ایران طبق متن برجام در حال نهایی‬ ‫شدن است و شمارش معکوس اغاز شده و طی چند روز اینده این اقدامات به پایان می رسد که در روز پایان اقدامات با‬ ‫تایید بازرسان اژانس اجرای برجام اغاز خواهد شد‪».‬‬ ‫ ‬ ‫نقاب میانه روی‬ ‫بیانیهگستاخانه اتحادیه عرب علیهجمهوری اسالمی‬ ‫ایران با واکنش کاربران توئیتر مواجه شد‪ .‬اتحادیه عرب در‬ ‫بیانیه خود‪ ،‬در حالی ماجرای مربوط به سفارت و کنسولگری‬ ‫عربستان را در ایران محکوم کرد که اعضای این اتحادیه‬ ‫هیچ اشاره ای به موضوع اعدام ایت الله شیخ نمر باقر النمر‬ ‫و پرونده سنگین حقوق بشری عربســتان نکردند‪ .‬کاربران‬ ‫پایگاه های اجتماعی با تمسخر‪ ،‬موضوع محکومیت ایران‬ ‫راتکراریتوصیفکرده و نوشتند‪«:‬محکومیت این موضوع‬ ‫که امر جدیدی نیســت‪ .‬همگان ‪ -‬حتی حافظ شیرازی نیز ‪-‬‬ ‫این اقدام را محکوم کرده اند‪ .‬اما درباره اعدام شیخ نمر النمر‬ ‫توسط رژیم ال سعود چه موضعی گرفته اید؟»‬ ‫تحریم داعش‬ ‫«روزنامه جوان» در گزارشی با عنوان «ســایه سنگین کمبود‬ ‫اب روی سر ایرانیان» هشدار می دهد که کمبود اب همچنان وجود‬ ‫دارد و باید نسبت به ان توجه نشــان داد‪ ،‬درحالی که برخی مسئوالن‬ ‫عجوالنــه و بــه دور از اگاهــی راجع به ان ســخن گفته انــد‪ .‬جوان‬ ‫می نویســد‪« :‬یکی از توهماتی که این روزهــا در محافل و مجالس‬ ‫عامه مردم نقل می شود‪ ،‬شــایعه بهبود وضعیت اب کشور و خروج از‬ ‫بحران خشکسالی است‪ .‬این در حالی است که به رغم باور اشــتباه عامه مردم که چشم به دهان مسئوالن دوخته اند و‬ ‫سخنان انان را حجت بر حق بودن هر بحثی می دانند‪ ،‬فعاالن و صاحبنظران حوزه اب‪ ،‬اوضاعی عکس را تفسیر و تبیین‬ ‫می کنند‪ .‬این در حالی است که برخی مسئوالن با اظهار نظر اشتباه خود مبنی بر خروج از وضعیت بحرانی اب و با به پایان‬ ‫رسیدن دوره خشکسالی این توهم را به ذهن عامه مردم متبادر می کنند که دیگر نیازی به امر مهم و اخالقی مدیریت و‬ ‫صرفه جویی در مصرف اب نیست‪.‬‬ ‫گاهی یک اظهار نظر عجوالنه و صدالبته خالی از حقیقت و عاری از اگاهی کافی است که رشته فرهنگ سازی در‬ ‫حوزه مصرف اب‪ ،‬در چشم به هم زدنی پنبه شود و باز نقطه سر خط و باز روز از نو و روزی از نو!»‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫تعدادیازکاربرانشبکه هایاجتماعیکمپین«تحریم‬ ‫سفر به کشورهای حامی داعش» را ایجاد کردند و قرار است‬ ‫بهکشورهاییچونترکیهوعربستانسفرنکنند‪.‬حمایت های‬ ‫اخیر برخی کشورها از داعش و انتشــار برخی از اخبار در مورد‬ ‫برخوردبدبااتباعایرانیدرکشورهاییمانندترکیهوعربستاندر‬ ‫فضایمجازیسببشدهتااولینقدم هابرایتاسیسکمپین‬ ‫ی داعش» برداشته شود‪ .‬در‬ ‫«تحریم سفر به کشورهای حام ‬ ‫هفته های اخیر در پی برخی از تنش های سیاسی‪ ،‬مسافران‬ ‫وتوریست هایایرانیدرسفربهبرخیکشورهاازجملهترکیه‬ ‫مواردی ازرفتارهای بدترکیه ای ها باتوریســت های ایرانی را‬ ‫گزارشداده انــد‪.‬ان طورکهتعدادیازکاربرانشــبکه های‬ ‫مجازی عنــوان کر ده اند‪ ،‬مســافرانی که از ترکیــه می ایند از‬ ‫برخوردبسیاربدمامورانفرودگاه هایترکیهبامسافرانایرانی‬ ‫و برخورد بد پلیس و حتی کسبه ترکیه با توریست های ایرانی‬ ‫گالیهمی کنند‪.‬‬ ‫کمبود اب‬ ‫خبرنامه‬ ‫واکنشتوئیتریبهیکبیانیه‬ ‫«روزنامــه کیهان» در گزارشــی با عنوان «تاکتیــک انتخاباتی‬ ‫امریکا نقــاب «میانــه روی» بــر چهــره «فتنه گران»» می نویســد‪:‬‬ ‫«اندیشــکده «امریکــن اینترپرایــز» در گزارشــی بــه قلــم «متیــو‬ ‫مک کینــس» هدف اصلــی اوبامــا رئیس جمهــور امریــکا از توافق‬ ‫هســته ای را این گونه عنوان کــرد‪« :‬اوباما امیدوار اســت که توافق‬ ‫هسته ای با ایران به تغییر سیاســت های تهران و نهایتا تغییر ماهوی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران منجر شود‪ ».‬اندیشکده های امریکایی در گزارش های جداگانه با اشاره به اهداف واشنگتن‬ ‫در پسابرجام بر این موضوع تاکید کردند که طرح امریکا برای نفوذ و بازگشت به ایران‪ ،‬یک طرح ده ساله و چند مرحله ای‬ ‫است که در مراحل پایانی باید به تعامل راهبردی و تعیین نقش برای ایران از سوی امریکا منتهی گردد‪ .‬این طرح سه‬ ‫راهبرد «مهار»‪« ،‬تغییر رفتار» و «تغییر ساختار» جمهوری اسالمی را در دستورکار دارد‪ .‬این طرح برای نفوذ و بازگشت‬ ‫به ایران بعد از فتنه امریکایی ‪ ۸۸‬و شکست ان‪ ،‬کلید خورد‪.‬‬ ‫کیهان در ادامه به بزنگاه انتخابات و رسالت شورای نگهبان اشاره کرده و می نویسد‪« :‬حال در بزنگاه انتخابات‪،‬‬ ‫دشــمن در پی ان اســت تا ضمن حفظ فشــار تحریم ها به بهانه های مختلف‪ ،‬با تقویت نیروهای غربگرا در کشور به‬ ‫دو دســتگی و دوقطبی ســازی های کاذب دامن بزند‪ .‬جاروجنجال دربــاره وجود جریانی افراطی در کشــور و زدن این‬ ‫برچسب به نیروهای انقالبی و در عوض ایجاد پوشش برای فتنه گران به وسیله ادعای میانه رو بودن در این چارچوب‬ ‫قابل تحلیل و بررسی است‪ .‬اینجاست که نقش شورای نگهبان در پاســداری از قانون اساسی بیشتر نمایان می شود‪.‬‬ ‫انتظار ملت ایران ان است که اعضای محترم شورای نگهبان بدون هیچ اغماضی با فتنه گران برخورد کرده و فرصت‬ ‫هرگونه سوءاستفاده را از این جماعت بگیرد‪».‬‬ ‫‪17‬‬ ‫دعوت‬ ‫گفتارها‬ ‫تاثیر رای مردم در تداوم نظام جمهوری اســامی یکی از مولفه هایی اســت که‬ ‫از ابتدای پیروزی انقالب به طور جدی بر ان تاکید شــدخ و ایــن مولفه هم برگرفته از‬ ‫اندیشه سیاسی اسالم و تشیع اســت‪ ،‬یعنی حکومت دینی براساس این اندیشه با‬ ‫خواست مردم تاسیس می شود و با خواســت مردم تداوم می یابد‪ .‬در گفتارهای این‬ ‫شماره به سخنان مهم رهبر معظم انقالب در مورد لزوم مشارکت حداکثری مردم در‬ ‫انتخابات هفتم اسفند پرداخته ایم‪.‬‬ ‫مردم بر سر شوق می ایند‬ ‫تاثیرپیامرهبریبرایجامعهچگونهاست؟‬ ‫محمد عطریانفر‬ ‫کارشناس سیاسی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪1‬‬ ‫پیــام ‪ 19‬دی مقام معظــم رهبری دربــاره انتخابات‬ ‫مجلس هفتم برای همه راهگشاست‪ .‬بیشترین تاثیر پیام‬ ‫رهبری در دو حوزه مشهود اســت‪ ،‬اول پیامی است که به‬ ‫همه دست اندرکاران اجرای انتخابات صادر می کنند و پیام‬ ‫ایشــان اگرچه به صورت بیان اخالقی و توصیه است اما‬ ‫در متن پیام یک نوع دستور ملی‪ ،‬دینی و قانونی محسوب‬ ‫می شود‪ .‬توصیه و تاکید ایشان همواره مبتنی بر این است‬ ‫که همه کسانی که به شکلی مرتبط با امر برگزاری انتخابات‬ ‫هســتند چه در حوزه اجــرا و چه در حوزه نظــارت‪ ،‬مکلفند‬ ‫مطابق با قانون به اجرای تکالیــف قانونی خود بپردازند و‬ ‫چیز دیگری را در روند اجرای تکالیف شان دخالت ندهند‪.‬‬ ‫پیام دوم ایشــان که وجه ملی و توصیه مردمی دارد‬ ‫انتقال این حقیقت و نکته مهم است که دلبستگی جامعه‬ ‫مخاطب ایرانی را ‪ -‬که بدنه بزرگ رای دهندگان در کشــور‬ ‫را تشــکیل می دهد ‪ -‬به ارمان ها و انچــه که مردمی بودن‬ ‫نظام را به رخ می کشــد ‪ ،‬نشــان می دهد‪ ،‬انها این پیام را‬ ‫از ناحیه رهبــری دریافت می کنند و حضــور حداکثری که‬ ‫رهبری توصیه دارند مردم را به ســر شــوق می اورد‪ .‬لکن‬ ‫این دو سرفصلی که از ناحیه رهبری پیام دریافت می کنند‬ ‫با هم یک ربــط و پیوند وثیــق و منطقــی دارد‪ .‬ان ربط و‬ ‫پیوند این اســت که مردم ضمن انکه پیام رهبری را خیلی‬ ‫خوب درک می کنند و نسبت به تذکرات ایشان هم عنایت‬ ‫دارند لکن اگر مردم از ناحیه مجریان و ناظران انتخابات‬ ‫کاری که ماهیت تخلف داشته باشد و نشانگر این باشد که‬ ‫توجهی به توصیه ه ا نمی کنند ببینند دچار نوعی سردرگمی‪،‬‬ ‫سرگردانی‪ ،‬دلهره و نگرانی می شوند که نهادهای قانونی‬ ‫که موظف به صیانت و حفظ امانت ارای مردم هستند چرا‬ ‫به تکالیف خود عمل نمی کنند ؟‬ ‫در یک پیام کلی تر اگر از پیــام رهبری چه مجریان‬ ‫و ناظران و چه مردم که درک مشــخصی را پیدا می کنند‪،‬‬ ‫ به ان توصیه هــا تمکین کننــد‪ ،‬انتخاباتی که در کشــور‬ ‫برگزار می شود انتخاباتی شــکوهمند و موثر خواهد بود و‬ ‫پیام جهانی اش هم انچنان اســت که نظام سیاسی ایران‬ ‫همچنان روی پایه های مردمســاالری خود ‪ ،‬متکی است‬ ‫و در برابر هیچ تهدیدی هم طبعا نخواهد هراســید‪ .‬اینکه‬ ‫ایشان تاکید کردند «حتی کسانی که نظام را قبول ندارند‬ ‫در انتخابــات حضــور پیدا کننــد» جمله ای اســت که در‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری ‪ 92‬نیز مطرح شد‪ ،‬بر همین‬ ‫اساس معتقدم هر نظام سیاسی در هر جغرافیایی‪ ،‬موافقان‬ ‫بزرگ و مخالفان اندکی هم می تواند داشته باشد‪ .‬در این‬ ‫رابطه طبعا مخالفان و کســانی که منتقد هستند بالفاصله‬ ‫در دو ســرفصل قابل تقســیمند‪ .‬گروهی به نحوه اجرای‬ ‫سیاســت ها در دولت منتقدند کــه اینها مخالفــان درون‬ ‫نظام تعریف می شــوند برخــی محدود هم بــه اصل نظام‬ ‫هم ایراد داشته باشند و نپســندند ‪ .‬پیام رهبری معطوف به‬ ‫این نکته است که «شــما و حتی مخالفانی که علیه نظام‬ ‫هســتید مگر نمی خواهید در این کشور زندگی کنید؟ مگر‬ ‫زیر چتر فضای سیاســی نمی خواهید تنفــس کنید؟ مگر‬ ‫نمی خواهید از امکانات این کشور به عنوان یک شهروند‬ ‫مخالف به درســتی حق تــان را اســتیفا کنیــد و دریابید؟‬ ‫کمک کنید که ایــن نظام مردم ســاالر و نظامی که مبتنی‬ ‫بر دموکراسی است به درســتی شکل گیرد‪ .‬اجازه ندهید با‬ ‫عدم حضورتان سطح مشارکت احتماال کاهش پیدا کند و‬ ‫به همین خاطر پیام هایی در خارج از مرزهای کشور مبنی‬ ‫بر اینکه مشــروعیتی این نظــام نــدارد‪ ،‬زمینه هایی برای‬ ‫برخورد‪ ،‬برانــدازی و درگیری را به وجود بیــاورد‪ ».‬از این‬ ‫جهت توصیه و تذکــر رهبر معظم انقــاب کامال منطقی‬ ‫است و مورد توجه بسیاری از کســانی است که به هر حال‬ ‫منتقد هســتند‪ .‬منتقدان و حتــی مخالفان نظام حســب‬ ‫قانون می توانند از ظرفیت های قانونی کشــور که مبتنی‬ ‫بر میثاق ملی (قانون اساسی) است‪ ،‬استفاده کنند و البته‬ ‫نقد و نظر خودشان را هم بگویند‪ .‬فی الواقع تاکید ایشان‬ ‫برای صیانت از همین روندی اســت که به ان اشاره شد‪.‬‬ ‫در فرازی دیگر ایشــان به خصوصیات مجلس خوب هم‬ ‫اشاره کردند و تاکید داشــتند که مجلس باید مستقل‪ ،‬ازاد‬ ‫و شجاع باشد‪ .‬معتقدم نهادهایی که به صورت ملی شکل‬ ‫می گیرد‪ ،‬اگر چه ممکن است در بستر رقابت های حزبی و‬ ‫گروهی اعضای ان نهادها انتخاب شوند اما به محض انکه‬ ‫به مرحله انتخاب شوندگی می رسند تکالیفی دارند که ان‬ ‫تکالیف را قانون برای انها مشخص می کند نه حزب شان‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفتارها‬ ‫به معنای روشن تر افرادی که از ناحیه جناح های سیاسی‬ ‫وارد پارلمان می شوند قبل از ورود ساحت مقدس مجلس‬ ‫باید لباس و پوشــش حزبی خود را در بیاورند و حقیقتا ملی‬ ‫فکــر کنند‪ .‬در واقــع هم اقلیــت و هم اکثریــت جدای از‬ ‫مرزبندی های جناحــی و خطی خودشــان در مقام تامین‬ ‫ی که می توانند طرفداران اکثریت‬ ‫منافع مردم باشند‪ .‬مردم ‬ ‫منتخبان پارلمان یــا مردمی که می تواننــد رای دهندگان‬ ‫به اقلیت مجلس باشــند‪ .‬در طول تاریخ هم مجالسی که‬ ‫خود را از رقابت ها و تنش های حزبی و جناحی بازداشــتند‬ ‫حتما تاثیرات ملی شان بسیار باال بوده و توانستند به مردم‬ ‫خدمت کنند و چنانچه خــود را درگیر قیــد و بندها و منافع‬ ‫حزبی خودشــان کنند قهرا منافع ملی زیر پای منازعات و‬ ‫مجادالت انها از بین می رود و عمال اثربخشی و ان هدفی‬ ‫که از هویت تشــکیل مجلس مــورد نظر قانونگــذار بوده‬ ‫هیچ وقت محقق نخواهد شــد‪ .‬البته رهبر انقالب درباره‬ ‫انتخاب درســت هم صحبت کردند که بســیار موضوعی‬ ‫حائــز اهمیتی اســت‪ .‬در این ســرفصل یــک تکلیفی به‬ ‫عهده نحله هــای فکری و گروه های سیاســی اســت که‬ ‫در مقــام معرفی نامزدهــای خود حقیقتــا صالحیت های‬ ‫حداقلی را برای ایفای نقش در مجلس مدنظر قرار گیرند‪.‬‬ ‫این احــراز صالحیت های ذاتی در امر تقنیــن از تکالیفی‬ ‫اســت که به عهده احزاب سیاسی است‪ .‬در کنار این جنبه‬ ‫یک حقی هــم برای نامزدهــای انتخاباتــی تحت عنوان‬ ‫حق الناس حاصل است که در قانون از ابتدا وجود داشته‬ ‫و خوشــبختانه اخیرا هم در پیام رهبری بر ان تاکید شــد‪.‬‬ ‫بر همین اساس اگر کســی مبتنی بر قوانین و مقرراتی که‬ ‫صالحیت ها‪ ،‬اســتانداردها و مبانــی تایید صالحیت یک‬ ‫نامزد را نشان می دهد از ان اســتانداردها برخوردار باشد‪،‬‬ ‫کسی حق رد صالحیت انها را ندارد‪ ،‬در واقع رهبر انقالب‬ ‫به چنین تکلیفی از ناحیه مســئوالن تاکید کردند و یاداور‬ ‫شدند اگر مجریان و ناظران این حق قطعی و مسلم نامزد‬ ‫را که قطعا حق الناس اســت رعایت نکنند‪ ،‬نوعی انفعال و‬ ‫نوعی واکنش منفی و نهایتا یک فضای سرد انتخاباتی را‬ ‫در کشــور حاکم می کند‪ .‬از این حیث ایشان تاکید کردند‬ ‫که عمق حق الناس را مجریان بایــد خیلی خوب بفهمند‪.‬‬ ‫حتی تاکید جدی ایشــان این بــود که امــر تخلف صرفا‬ ‫در مقام شــمارش ارا نیســت‪ ،‬نظارت و کنتــرل بر تنظیم‬ ‫صورت جلسات باید دقیق باشد عالوه بر اینکه رهبر انقالب‬ ‫به مجریان و ناظران تاکید کردند که هیچ نامزد صالحی را‬ ‫نباید ردصالحیت کنند و نقطه مقابل شان هم این بود که در‬ ‫برابر تطبیق مصادیق و موضوعات و مبانی انتخابات حق‬ ‫کوتاهی ندارند‪ ،‬یعنی کسی که احتماال فاقد صالحیت های‬ ‫کافی و تطبیق مصادیق اســت حق ندارند تایید صالحیت‬ ‫کنند‪ .‬در واقع این موارد را تذکر دادند و تحت عنوان امانت‬ ‫از انها نام بردند‪ .‬اگر همه این ســرفصل ها که مورد تذکر‬ ‫رهبری است مورد رعایت مجریان و ناظران قرار بگیرد شور‬ ‫انتخاباتی به وجود می اید و هیچ کس از انچه بر او گذشته‬ ‫ناراضــی نخواهد بود‪ .‬کســی که صالحیــت دارد به هیچ‬ ‫عنوان نباید دغدغه داشته باشد که مبادا رد صالحیت شود‬ ‫و کسی که احتماال فاقد صالحیت های الزم برای حضور و‬ ‫مشارکت در امر کاندیداتوری و نامزدی است چون خودش‬ ‫هم واقف می شود به فقد فکت های مورد نظر طبیعتا او نیز‬ ‫در مقام مخالفت نخواهد بود‪ .‬در عین حال قانونگذار برای‬ ‫کسانی که ردصالحیت می شــوند یک روندی از شکایت‬ ‫و پیگیری استیفای حق شــان را نیز مشخص کرده است‪.‬‬ ‫انتخابات بنا به فرمــوده رهبری نباید خراب شــود‪ ،‬خراب‬ ‫شدن فضای انتخاباتی زمانی صورت می گیرد که تمامی‬ ‫ این سرفصل های قانونی و تذکرات اخالقی و توصیه های‬ ‫جدی رهبری به انها بی توجهی شود‪ .‬با این وصف عمدتا‬ ‫چشــم و نگاهمان به ســمت هیات های اجرایی و نظارتی‬ ‫است‪.‬‬ ‫یک نکته ای هم رهبر انقالب درباره اهمیت مجلس‬ ‫خبــرگان گفتند‪ .‬معتقــدم مجلس خبرگان رهبری اساســا‬ ‫یک نهاد غیر حزبی اما سیاســی اســت که تکلیفی بسیار‬ ‫مهــم و کلیــدی دارد‪ .‬گرچه مجلــس خبرگان جلســات‬ ‫مستمر روزانه ندارد اما حقیقتا تکالیفی که در قانون برای‬ ‫این مجلس هم درباره انتخاب رهبــری در روز مبادا و هم‬ ‫نظارت بر بقای شــرایط بر رهبر وضع شده‪ ،‬بسیار سنگین‬ ‫است‪ .‬از این جهت خبرگان ملت بعد از راهیابی به مجلس‬ ‫اگرچه نشســت های متوالی هفتگی و ماهانــه ندارند اما‬ ‫کمیســیون های زیر مجموعــه حتما باید به طور مســتمر‬ ‫هفتگی‪ ،‬ماهانه و ســاالنه فعــال باشــند و تکالیف خود را‬ ‫تعقیب کنند‪ .‬در مجموع مجلس خبرگان هم از ناحیه مردم‬ ‫باید خیلی مورد توجه قرار گیرد و حساسیت های الزم ان را‬ ‫هم مردم خیلی خوب درک کنند‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫نهضت های نیمه تمام و تحقق «انقالب اسالمی»‬ ‫ در حاشیه سخنرانی رهبر انقالب در دیدار با مردم قم‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس فرهنگی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫تاریخ ایران معاصر‪ ،‬از صدر مشــروطه تاکنون‪ ،‬در‬ ‫انحصار انقالب هاست؛ انقالب مشروطه‪ ،‬قیام ملی شدن‬ ‫صنعت نفت‪ ،‬قیــام ‪ ۱۵‬خرداد و انقالب اســامی‪ .‬چنین‬ ‫تاریخی که برامده از برخوردی شگرف با تجدد‪ ،‬ظهوری‬ ‫تازه یافته و یــک جریان پرقــدرت تمامــی ان را دگرگون‬ ‫ساخته‪ ،‬شایســته بارها تفکر و تامل است‪ .‬صحنه نبردی‬ ‫که در کشــاکش میان دربار (نظام شاهنشاهی)‪ ،‬ایل ها و‬ ‫طوایف و اسالم ایرانی (تعبیری که کربن درباره ان تشیعی‬ ‫که می شناخت‪ ،‬به کار ُبرد) شکل گرفت و با تداخل ان چه‬ ‫در شرق گذشت‪ ،‬با استعمار و انقیاد و ابتکار غربی‪ ،‬حالتی‬ ‫نامتعادل یافت؛ این صحنه از مشــروطه بــه بعد و با روی‬ ‫کارامدن رضاقلدرخان‪ ،‬طایفه ها و ایالت را از صحنه قدرت‬ ‫کنار زد و نیروی تازه نفس و مسلط روشنفکری‪-‬منورالفکری‬ ‫غرب گرا جایگزیــن ان اســت‪ .‬حکومت پهلــوی ره اورد‬ ‫تعلق خاطر روشنفکران به «ترقی سریع» بود و از این روست‬ ‫که نویســنده «ســیر تفکر در اروپا»‪ ،‬هم ان را بر ســر کار‬ ‫می اورد و هــم جابه جایــی ســلطنت را درون این «دولت‬ ‫مستعجل» به عهده می گیرد‪ .‬ماقبل این تحول‪ ،‬مشروطه‬ ‫در خون شیخ فضل الله نوری‪ ،‬جشن گرفت و پایکوبی کرد‬ ‫و عدالت خواهی ملی را با دیگ های پلوی سفارت انگلستان‬ ‫پیوند زد و ره اوردش ش د شــعبده «جمهوری» برای اسقاط‬ ‫سلسله از درون پوسیده قاجار و سیطره رژیم پلیسی پهلوی‪.‬‬ ‫ارزوها و امالی که خیلی زود رنــگ باخت و اگر ته مانده ای‬ ‫از اســتقالل کشــور هم برجای مانده بود‪ ،‬به یمن تمدید‬ ‫قراردادهای منحوس نفتی و وابســتگی تمــام و کمال به‬ ‫روس و انگلیس‪ ،‬بر باد رفت‪ .‬نهضــت‪ ،‬خیلی زودتر از انی‬ ‫که تصور می شد‪ ،‬به شکست انجامیده بود و سرکوبگران ان‬ ‫ اواخر دوره قاجار (همان هایی که در رشت و تبریز و مشهد‪،‬‬ ‫ازادی خواهان را سرکوب کردند) به صدارت و وزارت رسیدند‬ ‫و طرح های نوینی در اموزش و اقتصاد و کشورداری‪ ،‬طرح‬ ‫کردند که نسخه های گرته برداری شده ای بود از بالد یورپ‪.‬‬ ‫تاریخ نوین ایران‪ ،‬امیخته با زندان و ترور و فشار بود که از‬ ‫قضای روزگار‪ ،‬تقریبا تمامی مداخله گرانش را بلعید و البته‬ ‫اصل انقــاب مشــروطه را هم‪ .‬انقالبی که می خواســت‬ ‫شــاهی محدود و محصور‪ ،‬ســلطنت کند و امــور اجرایی‬ ‫ت را به تحصیل کردگان فرنگ رفته بسپارد‪ ،‬نه تنها این‬ ‫مملک ‬ ‫هدف حداقلی را نتوانست براورده سازد‪ ،‬بلکه حاکمیتی بر‬ ‫سر کار امد که کامال ژاندارمی بود و از جمله سرکوب گرترین‬ ‫سلطنت های منطقه و جهان‪.‬‬ ‫بــا اضمحالل ســطوت رضاقلدرخان کــه ان هم به‬ ‫دست اجنبی رقم خورد و اســتعمار ایران را سه پایه ای کرد‬ ‫(یعنی عالوه بر روس و انگلیس‪ ،‬امریــکا را هم به صحنه‬ ‫سیاســت ملی وارد کرد)‪ ،‬زمینه های شــکل گیری جنبش‬ ‫ملی شدن صنعت نفت پدیدار شــد؛ در دهه ها که متوسط‬ ‫عمر نخست وزیرانش کمتر از ‪ 8-9‬ماه بود‪ ،‬سرانجام اقای‬ ‫محمد مصدق به پشتیبانی ایت الله کاشانی به قدرت رسید‪.‬‬ ‫هدف‪ ،‬ملی کردن نفت بــود؛ این مایه حیات بخشــی که‬ ‫چشم انداز طمع ورزی دائمی به این ُملک بوده است ؛ این جا‬ ‫ غرض نقد انقالبیون نیست که به جای اتکای به داخل‪ ،‬به‬ ‫ســراغ جانشــینی امریکایی ها به جای انگلیسی ها رفتند و‬ ‫دقیقا از همان نقطه ای که فکر نمی کردند‪ ،‬فرمان کودتای‬ ‫«نیمه شب» از بوق ســلطنتی بریتانیا بیرون امد و عوامل‬ ‫سیا در بهارستان‪ ،‬مترسک های نخست وزیر خانه نشین را‬ ‫به اتش کشیدند‪ .‬نهضت ملی شدن نفت‪ ۳-۲ ،‬سالی بیشتر‬ ‫دوام نیاورد و با چنان خشــونت و خباثتی سرکوب شد که نه‬ ‫از تاک نشان ماند و نه از تاک نشان‪ .‬دوره دیکتاتوری سیاه‬ ‫پهلوی فراری دوم‪ ،‬اغاز شده بود و یک پای مملکت داری‬ ‫در تهران‪ ،‬سفیر امریکا (و بعضا انگلستان) بود (ر‪.‬ک‪ .‬به‬ ‫خاطرات متعدد کارگزاران دولت پهلوی)‪ .‬این وابستگی‪،‬‬ ‫رهایی را در ذهن ها شکل می دهد که یک سویه اش اختتام‬ ‫حکومت های شاهانه پس از ‪2500‬سال بود و روی دومش‪،‬‬ ‫احیای اســتقالل ایران‪ .‬اینها اهــداف حداکثری انقالب‬ ‫اســامی بودند که در ‪ ۲۲‬بهمن ‪ ۵۷‬محقق شــد و گوینده‬ ‫رادیو‪ ،‬با شور و هیجان در ان روز گفت‪« :‬اینجا تهران است؛‬ ‫صدای راستین ملت ایران‪ ،‬صدای انقالب؛ امروز به همت‬ ‫مردانه ملت‪ ،‬اخرین دژهای استبداد فرریخت»‪ .‬مضمون‬ ‫این پیام‪ ،‬هویت ملی است که تداعی کننده استقالل است‬ ‫و از ان واضح تر‪ ،‬ریشه کن کردن شاهنشاهی‪.‬‬ ‫انچه در بهمن ‪ ۵۷‬محقق شــد‪ ،‬روی شانه های همه‬ ‫نهضت های پیشین بود و تجربه های شان؛ از بی اعتمادی‬ ‫دائمــی به اجنبــی گرفته تا عبــور از ایده هایی که «شــاه‬ ‫ســلطنت کند و نه حکومت»‪ .‬این تجربه های انباشــته‪،‬‬ ‫درون یک جریان پرقدرت که توانســت دو نیروی دربار و‬ ‫روشنفکری غرب زده را از صحنه بیرون کند‪ ،‬متجلی شده‬ ‫بود؛ همان مفهومی که در ابتدا اسالم ایرانی خوانده شد‪.‬‬ ‫ایرانی مسلمانی که با تسلط نسبی و اولیه بر امر مدرن‪ ،‬ان‬ ‫را وفق عقیده و به شــکل دلخواه خویش تغییر داد و برای‬ ‫نخســتین بار در تاریخ معاصر تشیع‪ ،‬توانست پرچمی را بر‬ ‫بام سرای ایران برافرازد که رنگ استیالی خارجی نداشته‬ ‫باشد‪ .‬پیا مد این تحول در زیست نزدیک به چهار دهه ای‬ ‫جمهوری اســامی‪ ،‬دو اتفاق اســت ؛ اول انکــه دوگانه‬ ‫سنت ‪ -‬تجدد به شــکل دیگری بروز یافته و ان هم اسالم‬ ‫انقالبی در برابر اسالم سکوالر اســت؛ اسالمی که غرب‬ ‫ان را می پســندد و گونه بازتفسیرشده همان مفهوم تجدد‬ ‫است و اسالمی برامده از انقالبی گری و عدالت طلبی که‬ ‫به سنت ارجاع می دهد‪ .‬دوم اینکه همان گونه که ذکر شد‪،‬‬ ‫دال مرکزی حرکت انقالبی‪ ،‬استقالل خواهی بود و انچه‬ ‫در صحنه سیاست امروز می گذرد و برخی بدون شرمندگی‬ ‫ان را با صدای بلند تکرار می کردند‪ ،‬محوشــدن در پروژه‬ ‫جهانی ســازی امریکاست (ر‪.‬ک‪ .‬نوشــته ها و گفته های‬ ‫برخــی تحلیلگران سیاســی‪ ،‬در همین چنــد روزه اخیر)‪.‬‬ ‫در واقع اگــر ترمیدور انقالب در حال رخ دادن باشــد (که‬ ‫نیســت و این خواب به فضا الهی محقق نشدنی است)‪،‬‬ ‫ارتجاعی ترین جریان ها از انها پشــتیبانی می کنند و این‬ ‫اقدام را در پوششی مخملین نمایش می دهند‪ .‬نشان دادن‬ ‫این حرکت ارتجاعی و واپس گرایانه که شکافتن ان‪ ،‬عمق‬ ‫کژاندیشــی را شــکوفا می کند‪ ،‬شــاید او لین اولویت این‬ ‫روزهای «انقالب اسالمی» باشد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تعمیق مشارکت سیاسی‬ ‫صحبت های رهبر انقالب زمینه انتخابات رقابتی را فراهم می اورد‬ ‫محمدجواد حق شناس‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس سیاسی‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫انقالب کم کاری شده و متاسفانه رســانه ها به این مساله‬ ‫خیلی بی توجهی کردند و این جای تاسف دارد‪.‬‬ ‫در منطقه ای هســتیم که در بســیاری از کشورهای‬ ‫منطقه اصال فهمی از انتخابات وجود ندارد‪ .‬کشــورهای‬ ‫حوزه خلیج فارس به جز کویت تقریبا قریــب به اتفاق انها‬ ‫مفهومی به نام مجلس انتخابی ندارند‪ ،‬بلکه یک مجلس‬ ‫انتصابی است که توسط شیخ کشورها انتخاب می شوند‪ .‬‬ ‫در کشــورهایی مثل عراق لیبی‪ ،‬ســوریه‪ ،‬مصر در خالل‬ ‫سال های گذشته پدیده ای به نام انتخابات وجود نداشته و‬ ‫در ایران بوده که بعد از انقالب این پدیده شکل می گیرد و‬ ‫متا سفانه ما خودمان از این تمایزی که به خاطر انقالب به‬ ‫وجود امد بهره الزم را نگرفتیم‪.‬‬ ‫شــاخص مجلس را امام روز اول مشــخص کردند و‬ ‫فرمودند «مجلس در راس همه امور است» یا جمله تاریخی‬ ‫که «مجلس عصاره فضائل ملت است» ‪ .‬فکر می کنم پیام‬ ‫از این روشــن تر و صریح تر نداریم‪ ،‬رهبری در همین حوزه‬ ‫تاکید می کنند که مجلس جایگاهش جایگاهی اســت که‬ ‫می تواند اگر خوب انتخاب شود روی دولت هم اثر بگذارد و‬ ‫دولت را هم به نقطه مطلوب برساند‪ .‬فکر می کنم که سطح‬ ‫مجلس به خصوص در دهه اخیر به شدت افت کرد ه و ما نیاز‬ ‫به یک مجلس با شخصیت‪ ،‬مستقل‪ ،‬شجاع و با تحلیل و‬ ‫ســالم و به دور از فساد داریم؛ مجلســی که بتواند امورات‬ ‫کشور را راهبری کند و به جز منافع ملی و حرکت در چارچوب‬ ‫قانون به چیز دیگری نیندیشد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫سخنان رهبر انقالب در دیدار با مردم قم به مناسبت‬ ‫روز ‪ 19‬دی چندین فراز درباره انتخابات هفتم اسفند داشت‬ ‫که در فــراز اول تاکید ایشــان به حضــور حداکثری مردم ‬ ‫پای صندوق های رای بود‪ .‬این بخش از سخنان معظم له‬ ‫که فرمودند‪« :‬احساس مســئولیت مردم که در حضور در‬ ‫انتخابات جلوه گر می شــود و دشــمن را ناکام می گذارد از‬ ‫عناصر «ماندگاری انقالب » اســت‪ ».‬همواره در ‪ 26‬سال‬ ‫گذشته‪ ،‬زمان انتخابات بیان شده است‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب افزایش مشــارکت سیاســی را از‬ ‫شاخص های اصلی نگاه به جمهوری اسالمی بر می شمرند‬ ‫و همیشــه در سخنان شــان بر ان تاکیــد کرده انــد‪ .‬اگر‬ ‫جمهوری اســامی را یک حکومــت دو پایــه بدانیم یک‬ ‫پایه بر جمهوریت اســتوار اســت و پایه دیگر بر اسالمیت‬ ‫نظام ‪ .‬به واســطه نماد جمهوریت براساس قانون اساسی‬ ‫مردم می توانند نگاه و خواسته هایشان را در تصمیم سازی‬ ‫سیاســی کشــور تســری بدهند و به نوعی در امور کشــور‬ ‫مداخله کنند‪.‬‬ ‫عنصر انتخاب طبیعتا عنصری است که بر پایه اگاهی‬ ‫و اشــتیاق بنا می شــود و اگر این دو عنصر را از ان بگیریم‬ ‫عمــا انتخابات یک مفهــوم توخالــی و پــوچ و یک امر‬ ‫غیر حقیقی و غیر واقعی خواهد بــود‪ ،‬بنابراین می بینیم که‬ ‫این نگاه مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته اســت‪.‬‬ ‫ مهمترین ســخنانی که ما در پیام نوروزی ســال ‪ 92‬حدود‬ ‫ ســه ماه مانده به انتخابــات ریاســت جمهوری از معظم له‬ ‫شاهد بودیم و بیان شد‪ ،‬ســه فراز اصلی داشت که این سه‬ ‫فراز مکمل یکدیگرند‪ .‬مهمترین نکته و سرفصل و شاه بیت‬ ‫ســخن ایشــان حضور حداکثری مرد م پای صندوق های‬ ‫رای اســت به طوری که باالترین حد مشارکت سیاسی رقم‬ ‫بخورد‪ .‬این یک امر کمی شاید به حساب بیاید در حالیکه‬ ‫فکر می کنم این کمیت در درون خودش یک کیفیت را هم‬ ‫به نمایش می گذارد و علی القاعده براساس سنجش اماری‬ ‫که هر سال توسط مرکز امار منتشر می شود واجدین شرایط‬ ‫رای دهنده در کشور تعدادشان مشخص می شود و معموال‬ ‫در انتخابات یکی از شاخص هایی اســت که سخت مورد‬ ‫توجه قرار می گیرد و دنیا هم وقتی در کشــور ما انتخابات‬ ‫برگزار می شود که به شــدت توجهاتش به این سمت جلب‬ ‫می شــود‪ .‬معموال در انتخاباتی که برگزار می شود‪ ،‬شاهد‬ ‫حضــور صدها خبرنگار بــزرگ و شناخته شــده بین المللی‬ ‫هســتیم که از اژانس های خبری‪ ،‬روزنامه ها و پایگاه های‬ ‫خبری بزرگ و تلویزیون های منطقــه ای می ایند تا بتوانند‬ ‫وقایع را مســتقیم ببینند و ثبت کنند اما نکته دیگری که در‬ ‫ســال ‪ 92‬و هم در روز ‪ 19‬دی ‪ 94‬رهبر انقالب به ان اشاره‬ ‫کردند‪ ،‬این بود که «حضور ارا و سالیق مختلف در انتخابات‬ ‫ایراد ندارد»‪ .‬این حضور تمام ســایق در انتخابات عمال‬ ‫مسیری است که ما را به مشــارکت حداکثری مردم در پای‬ ‫صندوق های رای می رســاند چون انتخابات اگر بخواهد‬ ‫بدون حضور سلیقه متفاوت برگزار شود عمال مفهوم خودش‬ ‫را از دست می دهد‪ .‬زمانی مردم برای یک مسابقه فوتبال‬ ‫به اســتادیوم ازادی یا اســتادیوم بزرگ جهان می روند که‬ ‫رقابت اتفاق می افتد‪ .‬در همین تهران زمانی که استقالل‬ ‫و پیروزی به میدان می روند تماشاگرهای حرفه ای و اصلی‬ ‫فوتبال جذب و وارد ورزشگاه می شوند اما اگر رقابت نباشد‬ ‫مثال دو تیم قعر جدول با هم رقابت کنند شاید چنین اتفاقی‬ ‫نیفتد‪ ،‬این مســاله نشــان می دهد که رقابت جاذبه ایجاد‬ ‫می کند‪ .‬انتخابات یک مسابقه سیاسی است‪ ،‬وقتی رقابت‬ ‫در ان باشد جذابیت ایجاد می کند که این جذابیت با حضور‬ ‫همه سالیق مربوط به نامزدهای انتخاباتی به وجود می اید‪.‬‬ ‫فراز دیگر ســخنان رهبــر معظم انقــاب رد دیدگاه‬ ‫کسانی اســت که قائل به رای مطهر هســتند‪ .‬در گذشته‬ ‫یک عده تبلیغ می کردند که ما برای انتخابات نیاز به تعداد ‬ ‫مشــخصی رای مطهر و متبــرک داریم و اینها اگــر بیایند‬ ‫کافی است یعنی می امدند جامعه را به دو طبقه یا سه طبقه‬ ‫تقسیم می کردند و رای عده ای را ارزشمند تر از رای دیگری‬ ‫تلقی می کردند که این اصوال با بنیادهای فلســفه سیاسی ‬ ‫جمهوری اسالمی و قانون اساســی در تضاد بود‪ .‬ما امروز‬ ‫شاهد هستیم که در قانون اساســی تصریح شده که حتی‬ ‫برای اقلیت های دینی نمایندگانی به مجلس راه پیدا کنند‬ ‫در حالیکه تعداد انها شاید به شدت در مقایسه با اکثریتی که‬ ‫در جامعه هستند کمتر است‪ .‬شاید امروز تعداد اشوری هایی‬ ‫که در ایران زندگی می کنند به ‪ 100‬هزار نفر نرسد اما برای‬ ‫انها نماینده اختصاصی تعریف شــده اســت‪ .‬همین طور‬ ‫ارامنه دو نماینده یا زرتشــتیان و کلیمیان هر کدام نماینده‬ ‫اختصاصی برای خود در مجلس شــورای اسالمی دارند‪.‬‬ ‫انجا که ایشان اشاره می کنند که البته در سال ‪ 92‬هم در فراز‬ ‫پیام نوروزی شان نبود و این پیام را روزهای قبل از انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری بیان کردند که در نوع خودش بی سابقه‬ ‫بود یعنی هیچ گاه در سطح رهبران جمهوری اسالمی این‬ ‫بیان صادر و تاکید نشــده بود که «همچون گذشته اصرار‬ ‫داریم که همه‪ ،‬حتی کســانی که نظام را و رهبری را قبول‬ ‫ندارند پای صندوق ها بیایند چرا که انتخابات متعلق به ملت ‬ ‫ایران و نظام جمهوری اسالمی است‪ ».‬مفهوم این کالم‬ ‫ان اســت که برای حضور در انتخابات داشــتن شناسنامه‬ ‫ایران مهم است و دیگر کسی رای دهنده را وارسی نمی کند‪،‬‬ ‫ببیند که او جمهوری اسالمی را قبول دارد یا خیر‪ .‬در واقع‬ ‫برای حضور در انتخابات یک شرط بیشتر وجود ندارد و ان‬ ‫داشتن شناسنامه ایرانی است و در این بخش از نظر قانون‬ ‫اساسی همه با هم برابرند یعنی باالترین مقام نظام جمهوری‬ ‫اســامی رایش با یک فرد عادی و عامــی جامعه به لحاظ‬ ‫فلسفه سیاسی برابر است‪ .‬این بلندترین فرازی است که در‬ ‫قانون اساسی امده و این حق را برای شهروندان قائل شده‬ ‫است‪ .‬از نکات جدی و روشن پیام که دوباره در ‪ 19‬دی ‪94‬‬ ‫در دیدار با مردم قم اعالم شد‪ ،‬این بود که تمام ایرانیانی که‬ ‫شناســنامه ایرانی دارند رایی برابر دارند و اینجا دیگر از انها‬ ‫سوال نمی شود که شما جمهوری اسالمی را قبول دارید یا‬ ‫خیر‪ .‬حتی یک قدم به جلو می روند و می گویند‪« :‬انتخابات‬ ‫انتخابات رهبری نیســت مربوط به همه ایرانیان است» و‬ ‫من فکر می کنم که این سخن ایشــان از سال ‪ 92‬تا امروز‬ ‫متاسفانه خیلی توسط رسانه ها مورد بی توجهی قرار گرفته‬ ‫است ‪ .‬سوال اساسی من از رسانه ملی است که خودش را‬ ‫اینقدر مقید به پیروی از ر هنمودهــای رهبری می داند چرا‬ ‫در خصوص سخنان رهبری گزینشی برخورد می کند و چرا‬ ‫براساس تفسیر خود از چنین سخنان پرجاذبه و دارای عمق‬ ‫اســتراتژیک به راحتی گذشــت‪ .‬در این ‪ 2/5‬سال گذشته‬ ‫ُ‬ ‫متاســفانه برای محقق کردن این بخش از ســخنان رهبر‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫حق و وظیفه‬ ‫انتخابات در اندیشه سیاسی امام و رهبری چه جایگاهی دارد؟‬ ‫محمدصادق کوشکی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪4‬‬ ‫سخنان مقام معظم رهبری در روز ‪ 19‬دی محورهای‬ ‫مختلفی داشت که تاکید ایشان بر مشارکت حداکثری مردم‬ ‫از جمله مباحثی بــود که به ان پرداخته شــد‪ ،‬از این حیث‬ ‫معتقدم تاثیر رای مردم در تداوم نظام جمهوری اســامی‬ ‫یکی از مولفه هایی اســت کــه از ابتدای پیــروزی انقالب‬ ‫به طور جدی بر ان تاکید بوده و این مولفــه هم برگرفته از‬ ‫اندیشه سیاسی اسالم و تشیع است‪ ،‬یعنی حکومت دینی‬ ‫براساس این اندیشــه با خواست مردم تاسیس می شود‪ ،‬با‬ ‫خواست مردم تداوم می یابد و با خواست اکثریت و غالبیت‬ ‫مردم می تواند تعطیل شــود‪ .‬به همین خاطر ما فهمی که‬ ‫از اندیشه سیاسی اســام و شــیعه به روایت حضرت امام‬ ‫داریم‪ ،‬این است که مشروعیت حکومت به واسطه قوانین‬ ‫الهی اســت اما تاســیس‪ ،‬تداوم و تعطیلی ان بستگی به‬ ‫خواســت اکثریت غالب مردم جامعه دارد‪ .‬به همین خاطر‬ ‫هر انتخاباتی که در کشــور رخ می دهد دو کار ویژه برایش‬ ‫متصور اســت؛ یکی انکــه ان انتخابات قاعدتــا با هدف‬ ‫تعیین رئیس جمهور‪ ،‬نمایندگان مجلس‪ ،‬اعضای شورای‬ ‫شهر یا خبرگان انجام می شــود‪ .‬دیگری انکه نشان دهنده‬ ‫رای اعتماد مردم به نظام جمهوری اســامی ایران است‬ ‫و تداوم و تمایل مــردم به تداوم و حکومت دینی را نشــان‬ ‫می دهد‪ .‬به همین خاطر اینکه مردم در انتخابات شــرکت‬ ‫کنند نشــان دهنده این اســت که انها کماکان بــه تداوم‬ ‫حکومت دینی امیدوارند و به همین دلیل پای صندوق رای‬ ‫امدند‪ .‬این مشخصه به این صورت در سایر نقاط دنیا شاید‬ ‫مطرح نباشــد چراکه در نظام های دموکراتیک مشروعیت‬ ‫نظام با خواست مردم است و حاال اینکه مردم در انتخابات‬ ‫شرکت کنند یا خیر یک حق برای انهاست‪ ،‬یعنی می توانند‬ ‫شرکت کنند یا شرکت نکنند اما در نظام جمهوری اسالمی‬ ‫باتوجه به تعریفی که برای مشــروعیت و تداوم‪ ،‬تاســیس‬ ‫و احیانا تعطیل ان شده‪ ،‬مشــروعیت نظام الهی است اما‬ ‫این مشــروعیت الهی در عالم واقعیت با رای مردم محقق‬ ‫می شود و به همین خاطر همیشه در نظام جمهوری اسالمی‬ ‫چه در زمان حضرت امام و چه در زمان رهبر معظم انقالب‪،‬‬ ‫تاکید رهبــران نظــام و انقالب به ایــن بوده کــه مردم در‬ ‫انتخابات شرکت کنند و این یک تکلیف و وظیفه الهی است‬ ‫نه فقط یک حق‪ .‬یعنی اگر مردم عمدا شــرکت نکنند یک‬ ‫وظیفه الهی را انجام نداده اند و بابت این کار باید به خداوند‬ ‫متعال پاسخگو باشند‪ .‬این نحوه نگرش در دنیای معاصر‬ ‫ بی نظیر اســت و برگرفته از تاثیرات اندیشه سیاسی اسالم‬ ‫و تشیع در ساختار نظام جمهوری اسالمی ایران است‪.‬‬ ‫رهبر انقالب در فراز دیگر ی یاداور شدند که «ممکن‬ ‫است بعضی ها مصداق ولی فقیه را قبول نداشته باشند اما‬ ‫اگر حکومت دینی را می خواهند در انتخابات شــرکت کنند‬ ‫تا نشــان دهنده رای اعتماد انها به تــداوم نظام جمهوری ‬ ‫اسالمی باشد‪ ».‬البته یک بحث دیگر را هم مطرح کردند‬ ‫و ان اینکه «اگر کسی مسلمان هم نباشد یا مسلمان باشد‬ ‫و اصال موافق حکومت دینی هم نباشد شــرکت او در این‬ ‫انتخابات می تواند موجب ثبات و تداوم امنیت کشور شود‪».‬‬ ‫چون در این شرایط فعلی هر گونه تغییر در ساختار سیاسی‬ ‫نظام قطعا موجب ناامنــی و به هم ریختن ثبــات و امنیت‬ ‫کشور خواهد شــد «بنابراین اگر برای هر کس ایران مهم‬ ‫باشــد و حتی حکومت دینی برایش مطلوب و مهم نباشــد‬ ‫منطق ایجاب می کند در شــرایط پیچیده فعلی به ثبات و‬ ‫امنیت کشــور رای دهد و این تداوم رای‪ ،‬به ثبات و امنیت‬ ‫کشور می انجامد‪».‬‬ ‫تاکید ایشان بر انتخاب درست نیز حائز اهمیت است؛‬ ‫نفس اینکه مردم در انتخابات حاضر می شوند فایده اول را‬ ‫دارد‪ ،‬یعنی نشان دهنده رای اعتماد مردم به نظام جمهوری‬ ‫اســامی ایران اســت اما فایده دومی که برای انتخابات‬ ‫متصوریم ان است که به هر حال انتخابات برگزار می شود‬ ‫تا افرادی در چارچوب چرخش نخبگان حذف و افراد جدید‬ ‫در ساختار قدرت وارد شوند‪ .‬طبیعتا اگر این انتخاب دقیقی‬ ‫نباشــد چرخش نخبگان مشکل ساز خواهد شــد و نه تنها‬ ‫موجب حل مشــکالت جامعه نمی شــود‪ ،‬بلکه مشکالت‬ ‫جدید را با ورود افراد نامناســب به ســاختار سیاسی فراهم‬ ‫می کند‪ .‬به همین خاطر ممکن است بعضی به ذهن شان‬ ‫بیاید که در انتخابات شــرکت می کننــد و رای می دهند اما‬ ‫تاکید مقام معظم رهبری بر این محور اســتوار اســت که‬ ‫نفس شرکت درست است که الزم است اما کافی نیست این‬ ‫شرکت باید حضور اگاهانه با انتخاب دقیق نامزدها باشد تا‬ ‫وظیفه الهی به نحو احسن انجام گیرد‪.‬‬ ‫همچنین در این سخنرانی مقام معظم رهبری اهمیت‬ ‫و جایگاه مجلس شورای اسالمی را نیز برشمردند ‪ .‬معتقدم‬ ‫میزان اهمیت مجلس به شــخصیت کسانی گره می خورد‬ ‫که به عنوان نماینده وارد مجلس می شــوند‪ .‬یعنی هر قدر‬ ‫کسانی که به عنوان نماینده وارد مجلس می شوند توانمندتر‬ ‫بــرای ایفای وظیفــه نمایندگی باشــند‪ ،‬جایــگاه مجلس‬ ‫به همــان میزان اعتال پیــدا می کند و مجلــس به جایگاه‬ ‫خودش نزدیک تر می شــود‪ .‬حضرت امام تعبیری دارند و‬ ‫فرمودند «مجلس عصاره فضا یل ملت اســت»‪ ،‬اگر واقعا‬ ‫این گونه باشد یعنی کسانی که انتخاب می شوند چکیده و‬ ‫عصاره فضیلت ها‪ ،‬ارزش ها و توانمندی های جامعه و نظام‬ ‫جمهوری اسالمی باشــند قاعدتا مجلس به تعبیر حضرت‬ ‫امام در راس امــور قرار می گیرد اما اگــر انتخاب ها دقیق‬ ‫و ناشــی از اگاهی نباشــد‪ ،‬بلکه متاثر از حب و بغض های‬ ‫قبیله ای و جریانی‪ ،‬جنــاح بندی ها و بازی های سیاســی‬ ‫باشد‪ ،‬ان وقت قاعدتا کســانی به مجلس راه پیدا می کنند‬ ‫که سرامد نیســتند و همین باعث کاهش جایگاه‪ ،‬وزانت و‬ ‫موقعیت مجلس می شود‪.‬‬ ‫علت اینکه رهبری معظم بر استقالل‪ ،‬شجاعت‬ ‫و ازاد بودن مجلس تاکید دارند این اســت که قاعدتا‬ ‫مجلس یکــی از قوای ســه گانه اســت و عــاوه بر‬ ‫قانونگذاری‪ ،‬وظیفه نظارت بر قوه مجریه و ســایر شئون‬ ‫کشور را هم بر عهده دارد‪ .‬یعنی مجلس می تواند در همه‬ ‫امور کشور براساس قانون اساسی نظارت و ورود کند‪ .‬این‬ ‫امکان و اختیار قانونی که در قانون اساسی پیش بینی شده‬ ‫است وقتی محقق می شود و مفید خواهد بود که نمایندگان‬ ‫شــخصیت هایی داشــته باشــند که از این اختیار بتوانند‬ ‫استفاده کنند‪ .‬یعنی اگر نماینده ای در حد خودش در عرصه‬ ‫دانش‪ ،‬خداترسی‪ ،‬کارامدی و تعهد به نظام سرامد نباشد‪،‬‬ ‫طبیعتا جایگاه مجلــس می تواند جایگاهی باشــد که ان‬ ‫نماینده به جای انجام وظا یف نظارتی و قانونگذاری مشغول‬ ‫داللی و کاســبی و تحکیم خود و خانواده و جریان سیاسی‬ ‫نزدیک به خود می شــود‪ ،‬یعنی به همه امور می پردازد جز‬ ‫انکه به وظیفه اصلی اش عمل کند‪.‬‬ ‫فراز دیگــر ســخنان رهبر انقــاب دربــاره اهمیت‬ ‫مجلس خبرگان رهبری بــود‪ .‬مجلس خبــرگان رهبری در‬ ‫واقع ضمانتی در تداوم رهبری و ســامت نظام جمهوری‬ ‫اسالمی اســت‪ .‬نظام جمهوری اســامی طوری طراحی‬ ‫شده که مشــروعیتش وابســتگی تام به والیت فقیه دارد و‬ ‫اگر لحظه ای در مقوله والیت فقیه و این نهاد سیاسی‪-‬دینی‬ ‫خللی ایجاد شود مشروعیت نظام از بین می رود‪ ،‬به همین‬ ‫خاطر مجلس خبــرگان رهبــری حکم ضمانتی بــر تداوم‬ ‫مشــروعیت و ســامت و صالبت نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ایران اســت و این توصیف کافی اســت برای انکه گوشزد‬ ‫شود ساختار حقوقی و علمی مجلس خبرگان رهبری چقدر‬ ‫تاثیرگذار است برای انجام کار ویژه هایی که یاد شد‪ .‬در واقع‬ ‫مشخصه مجلس خبرگان رهبری علمی و تخصصی بودن‬ ‫ان در عرصه اســتنباط احکام الهی اســت‪ ،‬یعنی مجلسی‬ ‫نیست که براساس مســائل جریانی‪ ،‬جناحی‪ ،‬باندی‪ ،‬حب‬ ‫و بغض ها‪ ،‬عاطفه و امثالهم نماینده هایش انتخاب شوند‪.‬‬ ‫تمام کســانی که در مجلس خبرگان رهبری هستند باید از‬ ‫این ویژگی علمی‪-‬تخصصی (اجتهاد) به نحوی برخوردار‬ ‫باشــند که بتوانند در موقع لزوم نقش خودشان را به عنوان‬ ‫نماینده مجلس خبرگان رهبری ایفــا کنند‪ ،‬به همین خاطر‬ ‫این مشخصه شــاید خبرگان را از دیگر ســاختارهای نظام‬ ‫جمهوری اســامی مجزا می کنــد چون دقیقــا مثل یک‬ ‫کمیسیون پزشــکی اســت با همان طور که در کمیسیون‬ ‫ی سخن‬ ‫تخصصی پزشــکی افراد باید براساس قواعد علم ‬ ‫بگویند و نمی توانند رویکردهای جریانی‪ ،‬جناحی و باندی‬ ‫را بروز بدهنــد‪ ،‬در مجلس خبرگان رهبــری هم همین طور‬ ‫است‪ .‬در کمیسیون پزشکی مهم نیست افرادش جز و کدام‬ ‫جریان سیاسی هســتند مهم این اســت که ان کمیسیون‬ ‫پزشکی براساس قواعد علم پزشکی استدالل کند و تصمیم‬ ‫بگیرد‪ .‬خبرگان هم باید براساس قواعدی که بر فقه وجود‬ ‫دارد بتوانند تصمیم مقتضی را بگیرند به همین خاطر شرط‬ ‫الزم برای ورود به این مجلس ان است که صالحیت علمی‬ ‫ فرد در حد اجتهاد مشخص شود‪ .‬این ویژگی باعث شده‬ ‫که مجلس خبرگان از بقیه ساختارهای انتخاباتی‬ ‫کشور متفاوت شود‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫انتخابات‪ ،‬ضامن امنیت در منطقه ناامن‬ ‫مشارکت سیاسی چه تاثیری در شرایط ایران در خاورمیانه دارد؟‬ ‫داریوش قنبری‬ ‫کارشناس سیاسی‬ ‫‪5‬‬ ‫ِ‬ ‫مسئولیت مردم که در حضور در انتخابات‬ ‫«احساس‬ ‫جلوه گر می شــود و دشــمن را ناکام می گذارد‪ ،‬از عناصر‬ ‫«ماندگاری انقالب» اســت‪ ».‬این ســخن مهــم بود که‬ ‫مقام معظم رهبری در دیدار با مردم قم به مناســبت ‪ 19‬دی‬ ‫بیان کردند‪ .‬این بیانات حکیمانه در شــرایط فعلی کشــور‬ ‫در منطقــه نشــان می دهد که مــا بــرای مصون ماندن از‬ ‫ل نیاز به یک مشارکت‬ ‫التهابات منطقه ای و عرصه بین المل ‬ ‫حداکثری در انتخابات هفتم اسفند داریم‪ ،‬بر همین اساس‬ ‫رهبری معظــم فرمودند «حضور ارا و ســایق مختلف در‬ ‫انتخابات ایراد ندارد »‪ .‬معتقدم همه گروه های درون نظام‬ ‫ک ه جمهوری اســامی را قبول و عرق ملی دارند باید برای‬ ‫نقش افرینی موثر به صحنه رقابت بیایند تا در این شــرایط‬ ‫متالطم منطقــه برگزاری یک انتخابات پرشــور و نشــاط‬ ‫در هفتم اســفند مشــارکت حداکثری مردم را رقم بزند‪ .‬در‬ ‫واقع گروه های مختلف معتقد به نظام جمهوری اسالمی‬ ‫این گونه می توانند وفاداری شان را به نظام و انقالب نشان‬ ‫دهند‪ .‬با وجود مشــارکت حداکثری اســت که مســئوالن‬ ‫کشور می توانند با دست پر در این اوضاع و شرایط متالطم‬ ‫منطقه بر مشکالت و مسائل کشور فایق ایند‪ ،‬پس نیاز به‬ ‫مشارکت حداکثری در شــرایط و اوضاع فعلی بسیار حائز‬ ‫اهمیت بوده و یک نیاز جدی محســوب می شــود‪ .‬مردم‬ ‫ایران هم قطعا و یقینا سخنان رهبر معظم انقالب را جدی‬ ‫خواهند گرفت و همچون گذشته لبیک خواهند گفت‬ ‫ی پای صندوق های رای نشان‬ ‫و با حضور حداکثر ‬ ‫خواهند داد که همچنان در دفاع از انقالب و‬ ‫نظام جمهوری اســامی‬ ‫ایســتاد ه اند و‬ ‫به رغم مســائل و‬ ‫مشــکالت‪ ،‬امیدوار‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفتارها‬ ‫به اینده در فرایندهای سیاسی کشور مشارکت خواهند کرد‪.‬‬ ‫مردم ایران همواره نشان دادند که به سرنوشت کشورشان‬ ‫حساس هستند و دعوت رهبری هم قطعا و یقینا تاثیرگذار‬ ‫خواهد بود‪ .‬بر همین اساس معتقدم ملت ایران در انتخابات‬ ‫پیــش رو همچون انتخابات ریاســت جمهوری ســال ‪92‬‬ ‫حماسه می افرینند چراکه درباره سرنوشت کشور‪ ،‬انقالب‬ ‫و نظام شــان احســاس تکلیف می کننــد و حتما حضوری‬ ‫ی پای صندوق های رای را به نمایش می گذارند‪.‬‬ ‫حداکثر ‬ ‫رهبــر انقالب در همــان ســخنرانی ‪ 19‬دی با تاکید‬ ‫مجدد بر ضرورت شــرکت همه واجدان شرایط رای دادن‬ ‫در انتخابات خاطرنشان کردند؛ «همچون گذشته اصرار‬ ‫داریم که همه‪ ،‬حتی کســانی که نظام را و رهبری را قبول‬ ‫ندارند پای صندوق هــا بیایند چرا کــه انتخابات متعلق به‬ ‫ملت ایران و نظام جمهوری اسالمی است‪ ».‬چون حضور‬ ‫حداکثری مردم در پای صندوق های رای به نوعی تضمینی‬ ‫برای پیشبرد منافع ملی اســت‪ .‬در مجموع تک تک احاد‬ ‫ملت ایران حتی کســانی که دلخوری هایــی دارند باید در‬ ‫راستای دفاع از منافع ملی این حس وطن پرستی را داشته‬ ‫باشند که به وظیفه خود عمل کنند تا منافع ملی حفظ شود و‬ ‫موقعیت نظام جمهوری اسالمی در محافل بین المللی ارتقا‬ ‫یابد و اهداف ملی تامین شود‪.‬‬ ‫اینک رهبر معظم بر انتخاب درســت نامزدها تاکید‬ ‫داشتند و تا مجلس شــجاع‪ ،‬مســتقل و ازاد تشکیل شود‬ ‫نیز از نکات حائز اهمیت ســخنرانی ایشــان بود و در واقع‬ ‫می توان گفت یک دغدغه اساسی اســت‪ .‬واقعا مجلس‬ ‫جایگاه حساسی در نظام جمهوری اسالمی ایران دارد؛ از‬ ‫گذ شته هم این ضرب المثل مطرح بود که ارزش و جایگاه‬ ‫هر محلی وابسته به کسانی اســت که در ان حضور دارند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر درست اســت که مجلس شورای اسالمی‬ ‫جایگاه خاصی در نظام جمهوری اســامی ایران دارد اما‬ ‫این جایگاه زمانی به شکل واقعی خود را نشان می دهد که‬ ‫افرادی در این جایگاه قرار بگیرند که ارزش این جایگاه را‬ ‫بشناسند و بتوانند از این جایگاه در راستای دفاع از نظام و‬ ‫پیشبرد منافع ملی استفاده کنند‪.‬‬ ‫یکی از مسائل و مشــکالتی که در مجالس گذشته‬ ‫به خصوص در مجلس فعلی بود این اســت که نمایندگان‬ ‫همواره گرایش های منطقــه ای را بــر گرایش های ملی‬ ‫غالب کردنــد و رهبــری هم همــواره در ایــن زمینه تذکر‬ ‫دادند که مجلس به کارهای واقعی خود بپردازد و مسائل‬ ‫محلی بر مســائل ملــی تطابق پیدا نکنــد تا ضعفی‬ ‫در کارکرد مجلس شــکل نگیرد‪ .‬متاســفانه در‬ ‫زمان تشکیل جلسات مجلس بعضی مواقع‬ ‫شاهد بودیم به علت ق ّلت نمایندگان که به‬ ‫جلسات حدنصاب نمی رسید و تشکیل‬ ‫نمی شــد یا زودتــر از زمــان معمول‬ ‫تعطیل می شــد‪ ،‬این یعنی از ‪290‬‬ ‫نماینــده الاقــل ‪ 194‬نماینده در‬ ‫صحن مجلس حضور نداشــتند‬ ‫که جلسات رسمیت پیدا کند‪.‬‬ ‫ایــن نشــان از ارجــح بودن‬ ‫یکســری البی گری ها نزد‬ ‫برخــی نماینــدگان دارد‬ ‫که بیشــتر دنبال منافع‬ ‫و کارهای شــخصی‬ ‫بودنــد‪ .‬این ضعف‬ ‫برای مجلس است‪ ،‬نباید کسانی به مجلس بروند که دنبال‬ ‫منافع کوچک خودشــان یا اطرافیان شان باشند و فرصت‬ ‫چهارسال نمایندگی را به بطالت و پیگیری منافع شخصی‬ ‫یا گروهی اختصاص دهند‪ .‬باید در مجلس یک نگاه ملی‬ ‫وجود داشــته باشــد و پیشــبرد منافع ملی مورد توجه قرار‬ ‫گیرد و نگرانی رهبری همواره این بــوده که همواره راجع‬ ‫به این نکته تذکر دادند‪ .‬این تذکر‪ ،‬یک تذکر جدی است‬ ‫و براســاس جایگاهی که مجلس شــورای اسالمی دارد‪،‬‬ ‫امیدوارم در دوره دهم مجلسی شــکل گیرد که به معنای‬ ‫واقعی کلمه به منافع ملی توجه داشته باشد و منافع ملی را‬ ‫به منافع شخصی و گروهی ترجیح دهد‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در فراز دیگری از ســخنان شان‪،‬‬ ‫انتخابات مجلس خبرگان را نیز بسیار مهم خواندند و یاداور‬ ‫شــدند‪« :‬برخالف برخی تصورها‪ ،‬مجلــس خبرگان برای‬ ‫سالی یکی‪ ،‬دو بار جلســه و سخنرانی تشــکیل نمی شود‬ ‫بلکه می خواهد روزی که رهبر فعلی در قید حیات نیســت‪،‬‬ ‫«رهبر» یعنی کلیددا ِر حرکت انقالب را انتخاب کند و این‬ ‫مساله بسیار مهم است‪ ».‬بنابراین مجلس خبرگان رهبری‬ ‫نقش خیلی مهمی در تداوم راه انقــاب و نظام جمهوری‬ ‫اســامی ایران دارد‪ ،‬چراکــه وظیفه نظارت بــر رهبری و‬ ‫انتخاب رهبــری اینده ر ا بر عهده دارد‪ .‬البته انشــاءالله که‬ ‫رهبری معظم سایه شان بر سر این کشور همواره باشد‪ .‬پس‬ ‫قطعا یکی از وظایف مجلس خبرگان انتخاب رهبر است و‬ ‫این وظیفه خیلی مهمی است و همان مطلبی که حرمت هر‬ ‫جایی به کسانی است که در انجا نشسته اند درباره مجلس‬ ‫خبرگان هم مصــداق دارد یعنی اعتبار مجلس خبرگان هم‬ ‫به وجود افراد توانمند و شایسته ای اســت که در انجا قرار‬ ‫می گیرند‪ .‬انها به خوبی باید بتوانند مسائل را بشناسند و به‬ ‫موقع تصمیمات مهم را اتخاذ کنند‪.‬‬ ‫به هر حــال خبــرگان ملــت عالی ترین مقــام نظام‬ ‫جمهوری اسالمی ایران را انتخاب می کنند و بر عالی ترین‬ ‫مقام کشــور نظارت دارند‪ .‬پس می شــود گفت نقش این‬ ‫مجلس درباره انقالب و نظام نقشــی نیســت که بر کسی‬ ‫پوشــیده باشــد و همه این نقش را باتوجه به جایگاهی که‬ ‫مجلس خبرگان دارد‪ ،‬می دانند و این نقش خیلی مهم و وال ‬ ‫است که به خبرگان سپرده می شــود بنابراین باید رسانه ها‬ ‫جایگاه این مجلــس را به خوبــی برای مــردم تبیین کنند‬ ‫چون هستند کســانی که هنوز مجلس خبرگان را به خوبی‬ ‫نشناخته اند و جا دارد که رســانه ها به خصوص رسانه ملی‬ ‫جایگاه‪ ،‬وظایف و اختیارات این مجلس را تبیین و اهمیت‬ ‫انتخابات این مجلس را برای ملت تشریح کنند‪.‬‬ ‫در فراز دیگری رهبر معظم انقالب گفتند «بســته به‬ ‫ترکیب خبرگان‪ ،‬انها ممکن است هنگام ضرورت‪ ،‬شخصی‬ ‫را به رهبری انتخاب کنند که با توکل به خدا و با شجاعت در‬ ‫مقابل دشمنان بایستد و راه امام را ادامه دهد اما این احتمال‬ ‫نیز وجود دارد که فردی با ویژگی های متفاوت را به رهبری‬ ‫برگزینند‪ ،‬بنابراین باید با تحقیق و دقت و شناخت و اطمینان‬ ‫به انها رای داد‪ ».‬براساس سخنان معظم له یاداور می شوم‬ ‫که از ویژگی های رهبری تصریح شــده در قانون اساســی‬ ‫شجاعت‪ ،‬مدیر و مدبر بودن اســت و تک تک افرادی که‬ ‫در مجلس خبرگان حضور پیــدا می کنند باید این ویژگی ها‬ ‫را داشته باشــند‪ .‬افرادی در مجلس خبرگان باید باشند که‬ ‫همان صفات رهبر را داشته باشند یعنی شجاع‪ ،‬مدیر و مدبر‬ ‫باشند و بتوانند در مواقع حساس مصالح و منافع کشور را به‬ ‫خوبی تشخیص دهند‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پدرنوسازی ایران‬ ‫میرزا تقی خان امیرکبیر چه ایده ای برای توسعه ایران داشت؟‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیرگروه تاریخ‬ ‫گفتارها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫هنوز همهمه سروها‪ ،‬که‪« :‬ای جالد!‬ ‫مزن! مکش! چه کنی؟ ! های!؟‬ ‫ای پلید شریر!‬ ‫چگونه تیغ زنی بر برهنه در حمام؟‬ ‫چگونه تیر گشایی به شیر در زنجیر؟»‬ ‫فریدون مشیری در رثای امیرکبیر‬ ‫نامش همراه با حسرت دوران هاست؛ بی مانند در تمام‬ ‫اعصار و میراث جاویدان در جان توسعه ایرانی‪ .‬امیر کبیر‬ ‫تنها شــانس عصرت نفرت بود‪ ،‬عصری که اگر او می ماند‬ ‫نه ایران پای در راه جنبش مشــروطیت می گذاشــت و نه‬ ‫توسعه امرانه رضاخانی را پی می گرفت‪ .‬میرزا تقی فراهانی‪،‬‬ ‫اشپز زاده ای که راه در رکاب قائم مقام فراهانی یافته بود و در‬ ‫عصری می زیست که اوار تحقیر جنگ های ایران و روس بر‬ ‫سر ارباب و رعیت خراب شده بود‪ .‬او در فضای شوک زده ای‬ ‫نوجوانی و جوانی خود را سپری می کرد که همه از خیانت‬ ‫و بی سروســامانی ملک و دولــت می گفتنــد و در کنار ان‬ ‫شهرهایی از ایران به همین دلیل به یغما رفته بود و به دست‬ ‫«کافران روس» افتاده بود‪ .‬در دربخانه تبریز‪ ،‬در جایی که‬ ‫با حرمخانه شاهی در تهران متفاوت بود زیست کرد‪ .‬تبریز‬ ‫پایتخت ولیعهدی قاجار با دارالخالفه تهران رفتاری متضاد‬ ‫را پی گرفته بود؛ شهری که از شمال به روسیه و بادکوبه راه‬ ‫داشــت و از غرب به عثمانی درگاهی برای رسیدن هر چیز‬ ‫نویی به ایران بود‪ .‬بر همین اساس تبریز متفاوت از هر جای‬ ‫دیگر‪،‬مرکزی برای جوانان اینده کشور بود که در کنار ولیعهد‬ ‫به دنبال خطی دیگری جز انچه در تهران رخ می داد‪ ،‬بودند‪.‬‬ ‫عباس میرزا اولین فکر تغییر را در تبریز کلید زده بود؛ سفر‬ ‫نافرجام گروهی از رجال برای دانستن انچه در دنیای غرب‬ ‫وجود دارد‪ ،‬اولین تالش ها برای برون رفت از مشــکالت‬ ‫موجود بود‪ .‬اما مرگ نا بهنگام عباس میرزا تنها فرد قابل اعتنا‬ ‫در قاجاریه بد یمنی برای گروهــی از جوانانی بود که دل در‬ ‫گرو تغییر داده بودند‪ .‬بعد از او تا حدودی قائم مقام فراهانی‬ ‫راه نرفته عباس میرزا را پی گرفت اما او نیز به تیغ محمد شاه‬ ‫که درویشی خون ریز بود گرفتار امد و راحت شد‪.‬‬ ‫اگر بتوانیم تبریز را مکتب نوسازی ایران مدرن بنامیم‪،‬‬ ‫میرزا تقی در چنین محیطی زیست کرد‪ .‬مکتب تبریز که با‬ ‫عباس میرزا در صدد تغییراتی در شیوه اداره کشور درامده‬ ‫بود در ان عصر به گروه اپوزیسیون اصالح گرایی می ماند‬ ‫که در کویر قاجاریه به دنبال شهری اباد بودند‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که امیر کبیر همانند عباس میرزا‬ ‫و قائم مقام و شاید بیشتر از انها مانند تکنوکراتی دولت گرا‬ ‫در پی اصالح ســاختار ملک و دولت بــود‪ .‬امیرکبیر که از‬ ‫میان طبقه دون از شــان دربار رشــد کرده بود این شانس‬ ‫را داشــت که از دل رعیت خبر داشــته باشــد‪ .‬او بعدها به‬ ‫مناصب و ماموریت های دولتی گمارده شــد و تالش های‬ ‫دیپلماتیکی برای تعیین حدود و مرزهای ایران انجام داد‪.‬‬ ‫تجربیاتی کــه در این دوران کســب کرد او را در شــناخت‬ ‫مشکالت ایران بیش از هر چیزی به این موضوع رساند که‬ ‫پایه های دولت سست است و دولت خود بزرگترین مشکل‬ ‫ملک است‪ .‬به همین دلیل پاکســازی دولت را الزم االمور‬ ‫می دانست‪ .‬بر اساس نوشته های فریدون ادمیت او «مبارزه‬ ‫با رشوه خواری‪ ،‬پیشکش دادن ایاالت به حکام و دیوانیان‬ ‫و سوروسات لشکریان‪ ،‬تملق‪ ،‬جلوگیری از اعطای القاب و‬ ‫عناوین‪ ،‬مدیحه سرایی‪ ،‬هرزگی‪ ،‬لوطی بازی‪ ،‬قداره کشی‪،‬‬ ‫عربده کشیدن مستانه‪ ،‬قمه زنی‪ ،‬پاک کردن یخچال ها از‬ ‫الودگی‪ ،‬ســنگ فرش کردن کوچه ها‪ ،‬جمع کردن گداها‪،‬‬ ‫جاری کــردن نهر کــرج به تهــران ‪ ،‬تاســیس قراولخانه‪ ،‬‬ ‫مرمت بناهای تاریخی‪ ،‬بســتن چندین ســد بر رودخانه ها‬ ‫برای رونق کشــاورزی‪ ،‬افزودن صــادرات‪ ،‬محدود کردن‬ ‫واردات‪ ،‬مبارزه با کهنه پرستی‪ ،‬اصالح مرثیه های سست‬ ‫و سخیف مذهبی و حمایت از حقوق اقلیت های مذهبی»‬ ‫را دستورکار خود قرار داد‪ .‬اصالحاتی از خود به مثابه دولت‬ ‫در کنار اصالحــات از الیه های زیرین جامعــه به قدری در‬ ‫نگاه امیرکبیر الزم بود که در این موضوع جدیت و ممارست‬ ‫زیادی به خرج داد به صورتی که شــاه جــوان را به چالش‬ ‫می کشید‪ .‬در نظرگاه امیر کبیر توســعه بومی با استفاده از‬ ‫پتانسیل های موجود در کشور میسر بود‪ .‬او در اولین قدم‬ ‫اصالح رفتار عمومی را ســرلوحه خود قــرار داد‪ .‬امیر کبیر‬ ‫در روزگاری زیســت می کرد که باورهای غلط عرفی در تار‬ ‫و پود زندگی ایران در هم تنیده بود‪ .‬به طور مثال تاسف اور‬ ‫است که به نوشته بسیاری از سفرنامه ها و خاطرات خود‪ ،‬در‬ ‫ان دوران بهداشت عمومی اسیر باورهای خرافی و غلطی‬ ‫شده بود که امروز اگر بشنوید که برای بهبودی زخم روی ان‬ ‫ادرار می کردند یا اینکه خاکستر به ان می مالیدند‪ ،‬جز حیرت‬ ‫واکنشی نخواهید داشت‪ .‬وقتی امیر کبیر دستور ابله کوبی‬ ‫عمومی داد گروهــی از فالگیران و جن گیــران در کوچه و‬ ‫خیابان گفتند که امیرکبیر می خواهد روح بچه های مردم را‬ ‫به تسخیر جنیان دربیاورد‪.‬‬ ‫فریدون ادمیت در کتــاب امیرکبیر و ایران همچنین‬ ‫از اصالحــات حرفه ای امیر کبیــر نام می برد کــه در واقع‬ ‫ایده مدرنیزاســیون نــزد او را تقویت می کند‪« :‬تاســیس‬ ‫دارالفنون‪ ،‬پســت جدید‪ ،‬ابله کوبی‪ ،‬تاســیس بیمارستان‬ ‫دولتی و استخدام اســتادان قابل برای دارالفنون ‪ ،‬ترجمه ‬ ‫کتاب های اروپایی‪ ،‬تاسیس چاپخانه و راه اندازی روزنامه‪،‬‬ ‫ ترجمه روزنامه های فرنگی‪ ،‬رواج صنعت‪ ،‬استخراج معادن‪،‬‬ ‫ارســال بلندپروازانه محصوالت ایرانی به نمایشــگاه های‬ ‫خارجی و‪ »...‬اینها تالش های امیر کبیر است گرچه برخی‬ ‫از انها همانند دارالفنون به حیات خود ادامه دادند اما انچه‬ ‫امیر نظام می خواســت با بعد از مرگ تلــخ او تفاوت های‬ ‫بسیار داشــت‪ .‬با این حال روح امیر کبیر برای همه دوران‬ ‫بر سر دارالفنون‪ ،‬اولین دانشــگاه مدرن ایران قرار گرفت‬ ‫و شــاگردان دارالفنون در سلســله مراتب اداری و صنعتی‬ ‫ایران جایگاه واالیی یافتند و نســلی را میان دیوانساالران‬ ‫ایرانی پیدا کردند‪ .‬گویی بعدها مدارس مدرنی این چنینی‬ ‫نیز به شکل و روش دارالفنون در کشور دایر شد تا اینکه در‬ ‫عصر رضاخانی دانشگاه به شکل امروزی خود تاسیس شد‪.‬‬ ‫در کنار این مخالف خوانی های عمومی اما درباریان‬ ‫سنتی که دل در گرو دو قدرت روس و انگلیس داده بودند‪،‬‬ ‫به دلیل تضاد منافع شان با اقدامات امیر کبیر کانون قدرتی‬ ‫علیه او را تشکیل دادند که در نهایت به قتل تلخ امیر کبیر‬ ‫در حمام فین کاشــان منجر شــد‪ .‬قتل امیرکبیر گرچه نزد‬ ‫روشنفکران و حتی مردم عادی به عنوان یک تراژدی شرقی‬ ‫تبدیل شده است اما بیش از افسانه سازی های مرسوم که تا‬ ‫همین امروز نیز ادامه دارد‪ ،‬میراث امیرکبیر در توسعه ایرانی‬ ‫بر دو چیز استوار است؛ اول پاالیش جامعه از عوامگرایی و‬ ‫خرافه سازی و در یک کالم بازسازی معنوی و درونی جامعه‬ ‫از هرچه مانع پیشرفت می شود دوم امیر کبیر بر غیر متعهد‬ ‫بودن دولت ایران به قدرت های خارجی تاکید می کرد‪ .‬او به‬ ‫خوبی دریافته بود که تمسک به روس و انگلیس در عصری‬ ‫که رقابت های بین المللی میان این دو در جریان اســت‪،‬‬ ‫چیزی جز خسارت به کشور عایدی ندارد‪ .‬استقالل کشور‬ ‫در برابر این دو قدرت عصر استعماری پایه های قدرت ملی‬ ‫را افزایش می دهد‪.‬‬ ‫گرچه تالش های امیرکبیر در ایــن زمینه ناکام ماند‬ ‫او نتوانست به دلیل وابســتگی های درباریان مرزی میان‬ ‫دولت ایران و قدرت های استعماری بکشد و خط و حدودی‬ ‫برای دخالت انان ایجاد کند اما بر اساس همان روایت های‬ ‫ناقص او در این زمینه میراثی مهم را به جای گذاشــت که‬ ‫استقالل ایران تنها به دســت ایرانیان رخ می دهد‪ .‬تجربه‬ ‫امیرکبیر اما بعدها توسط ناصرالدین شــاه مورد توجه قرار‬ ‫نگرفت‪ .‬او با اخذ وام های کالن و دادن امتیازهای بیشمار‬ ‫که برخی گریبان ایران را تا سال های متمادی همانند قضیه‬ ‫نفت گرفت‪ ،‬وابستگی را دوچندان کرد‪ .‬یکی از دالیل اینکه‬ ‫جنبش مشــروطیت شــکل گرفت‪ ،‬قتل امیرکبیر بود‪ .‬اگر‬ ‫امیرنظام محبوب مردم و روشــنفکران به تالش های خود‬ ‫ادامه می داد شاید هیچ نیازی به جنبشی اصالحی در پس‬ ‫عصر تاریکی قتل امیر نبود‪.‬‬ ‫این شعر شــاید بخشی از احساســات ایرانیان بعد از‬ ‫قتل امیرکبیر باشد‪:‬‬ ‫نادانی شه گرفت دامان امیر‬ ‫تا نیشتر امد به رگ جان امیر‬ ‫بربست سعادت را به روی ما در‬ ‫بگشود چو جوی خون ز شریان امیر‬ ‫گفتارها‬ ‫نوگرای عصر استبداد‬ ‫اصالحاتامیرکبیرضداستعماریبود‬ ‫امیر نعمتی لیمائی‬ ‫مدرس تاریخ دانشگاه‬ ‫‪2‬‬ ‫امیرکبیراگرچهنخستینفردینبودکهدروانفسایروزگار‬ ‫قاجاری به عقب ماندگی های ایران و جامعــه ایرانی پی برد و‬ ‫در پی ان بر ان اندیشه شد که راهکارهایی برای برون رفت از‬ ‫این معضل بیابد‪ ،‬اما بی گمان از جمله پیشگامان این طریق‬ ‫بود‪ .‬به دیگر سخن‪ ،‬اگرچه پیش از او افرادی چون شاهزاده‬ ‫عباس میرزا یا قائم مقام فراهانی به انجام اقداماتی در جهت‬ ‫توســعه همه زمینه ایران دســت یازیده بودند‪ ،‬اما کسی که‬ ‫توانست این روند را شــتاب دوچندان بخشد امیرکبیر بود‪ .‬در‬ ‫یکنگاهکلیدر این بارهمی توانگفتاهمیتکارامیرکبیرکه‬ ‫دست پرورده قائم مقام فراهانی‪ ،‬ادیب و سیاستمدار پراوازه و‬ ‫یکیازنخستینمنادیانتغییربود‪،‬بهچندسبباست‪:‬نواوری‬ ‫در راه نشــر فرهنگ و صنعت جدید‪ ،‬پاســداری هویت ملی و‬ ‫استقالل سیاسی ایران در مقابله با تعرض غربی‪ ،‬اصالحات‬ ‫سیاســی مملکتی و مبارزه با فســاد اخالق مدنی‪ .‬این یعنی‬ ‫تالشبرایتوسعهدرهمهزمینه هااعمازفرهنگی‪،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫اجتماعی‪،‬سیاسیو‪...‬‬ ‫نسبت امیرکبیر با دین‪ ،‬مذهب و با روحانیون‬ ‫مناســبات امیرکبیر با حکومت قاجار را از دو منظر باید‬ ‫بررسی کرد؛ نخست رابطه او با شاه قاجاری‪ ،‬دوم با درباریان و‬ ‫صاحب منصبان قاجاری‪ .‬درباره مورد نخست می توان گفت‬ ‫تمامسعیامیرکبیرانبودکهاقتدارحکومتایرانکهپیروان‬ ‫اقتدار شاه را باعث می شد بازگردد‪ .‬نقشی که او در برنشاندن‬ ‫ناصرالدینشاهبراورنگشاهیایفاکردواقداماتاودرجهت‬ ‫تقویتارکانسلطنتسببمی شدناصرالدینشاهبهحمایت‬ ‫ازاوبپردازد‪.‬‬ ‫اما درباره مورد دوم می توان اذعان داشــت که بخش‬ ‫بزرگی از مقامات ذی نفوذ دربار قاجاری و خاندان سلطنتی با‬ ‫امیرکبیرواقداماتشمخالفبودند‪،‬زیراسیاست هایاصالحی‬ ‫امیرکبیرانانرامحدودومنافعانهاراباخطرروبه روساختهبود‪.‬‬ ‫نکته دیگری که نباید فراموش کرد این که ناصرالدین شاه در‬ ‫تماممدتسلطنتخودبههیچوجهحاضرنبوداندکیازاقتدارو‬ ‫سلطهسنتیوخودمختاریحکومتاستبدادیخویشبکاهدو‬ ‫برایازمیانبرداشتنهرچیزیکهمنافیمنافعشخصیاوبود‬ ‫ازهیچتالشیرویگرداننمی شد‪.‬درنتیجههنگامی کهگمان‬ ‫انمی بردممکناستازاقتدارشکاستهشودباتمامقدرتبه‬ ‫مقابلهبرمی خاست‪.‬‬ ‫عزلوبهقتلرساندنامیرکبیربهباورمنریشهدرمواردی‬ ‫چنین داشت‪ .‬مجموعه ای از عوامل داخلی و خارجی در کنار‬ ‫خاموجوانبودنناصرالدینشاهوالبتهدریککالممی توان‬ ‫گفتتمامگام هاییکهامیرکبیردرجهتتحکیمقدرتایران‬ ‫وبهتبعاناستواریقدرتقاجاریانبرداشت‪،‬ازسویقاجاران‬ ‫نادیدهماندزیرابیشترقاجاریانوحتیخودشاهبیشازانکهبه‬ ‫منافع ملی یا حتی دودمانی بیندیشند‪ ،‬در فکر منافع شخصی‬ ‫بودند‪.‬می تواناذعانداشت‪،‬جانمایهاندیشهوارمانامیران‬ ‫بود که از سویی دولت ایران را که دولتی ورشکسته در تمامی‬ ‫ امور سیاســی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و‪ ...‬بود پس از سال ها‬ ‫ضعف و زبونی‪ ،‬اقتدار و جانی دوباره بخشــد و از دیگر سوی‪،‬‬ ‫جامعهایرانراازرخوتوسستیبرهاند‪،‬بهطیکردنمسیردر‬ ‫شاهراهپیشرفتواداردودگربارنقشتاریخیکهنان‪،‬یعنی‬ ‫کاروانساالریقافلهفرهنگوتمدنرااحیاکند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫برخورد امیرکبیر با غرب و نظام سلطه‬ ‫امیرکبیر به سبب ماموریت های محوله پیش از دوران‬ ‫مناسبات امیرکبیر با حکومت قاجار‬ ‫گفتارها‬ ‫برخیازسیاست هایمذهبیامیرکبیرکهدرجهتعملی‬ ‫داشتناندیشه‪،‬اصالحامورونوگراییانجامپذیرفت‪،‬موجبی‬ ‫شدبرایابرازمخالفتبرخیازسنت گرایانوگروهیازقشرهای‬ ‫نگرانسطحیاندیش‪.‬به عنواننمونهاوتالشکردامورشرعی‬ ‫راازامورعرفیتفکیککند‪،‬درعینحالقم هزنیراممنوعکرد‪،‬‬ ‫سنتبست نشینیراکهگهگاهموجبسوءاستفادهبرخیعناصر‬ ‫مجرم می شد را محدود کرد‪ ،‬با رواج خرافات یا خرافه گویی در‬ ‫مجالسمذهبیمبارزهکــردو‪...‬بهتعبیردیگرانجاممواردی‬ ‫چنین از ســوی امیرکبیر باعث شد گروهی از ســنت گرایان و‬ ‫به خصوصروحانی نمایاندرباریچونمیرزاابوالقاســمامام‬ ‫جمعهتهرانبراوکموبیشبتازند‪،‬اماانچهتاریخروشنداشته‬ ‫رابطه او که خود مردی دیندار و مبادی اداب و احکام شــرعی‬ ‫بود‪ ،‬با بسیاری از روحانیان به ویژه روحانیان بلندپایه ای چون‬ ‫شیخ عبدالحسین تهرانی ملقب به شیخ العراقین حسنه بود و‬ ‫با حمایت هاوپشتیبانی هایاشکارانانبودکهتوانستتاحد‬ ‫زیادیدرجامهعملپوشاندنبهافکارخویشموفقشود‪،‬به‬ ‫ویژهانکهویتوانستموضوعسیدعلی محمدبابوسیرجریان‬ ‫بابیهدرایرانرانیزخاتمهبخشد‪.‬‬ ‫صــدارت‪ ،‬به عثمانی و روســیه ســفر کرده بــود‪ ،‬همچنین‬ ‫فردی دانشــمند و اهل مطالعه بود و بدین ســبب هم غرب و‬ ‫ویژگی هایشراخوبمی شناختوهمجوهروعللغربزدگی‬ ‫را‪.‬بهدیگرسخناودرسایهشناختدقیقتوامانویژگی های‬ ‫غرب و خصوصیات ایران در تــاش برامد تا زمینه های الزم‬ ‫برایاستقاللایرانازغربونظاماستعمارگرشراپایه ریزی‬ ‫کند‪ .‬او برای کارهای خود برنامه عملی تدارکدید‪ ،‬الگوهای‬ ‫پیشنهادی دول اســتعمارگر فرنگ برای توسعه این که دیار‬ ‫را نپذیرفت و در مقابل‪ ،‬برای رهایی ایران زمین از ســرپنجه‬ ‫استعمارواستثماراناننقشهراهطرحکرد‪.‬اوبافراستیدرخور‬ ‫ســتایش دریافت که زمینه اصلی کارزار با غرب ابزار نظامی‬ ‫نیست‪ .‬اوردگاه راستین عرصه پیکار اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫فرهنگی و‪ ...‬است و از این روی با پشتکاری شایان ستایش‬ ‫درجست وجویانجاماقداماتعملیدرهمهزمینه هابرامد‪.‬با‬ ‫اقداماتیچونتاسیسمدرسهدارالفنون‪،‬راهانداختنروزنامه‪،‬‬ ‫روانهکردندانشجویانبهدیارفرنگالبتهعمدتابهکشورهایی‬ ‫کهواجدمنافعاستعماریدرایراننبودند‪،‬استخداممدرسانو‬ ‫اساتیدعمدتاازکشورهاییکهدرجست وجویاستثمارایران‬ ‫نبودند‪ ،‬ترجمه و انتشار بسیاری از کتاب های مبتنی بر علوم‬ ‫جدید و به قول خــودش در جهت «افزایــش دانایی و بینایی‬ ‫اهالیایندولتع ّلیه»بهتوسعهفرهنگیپرداخت‪.‬اوباتوسعه‬ ‫دستگاه سیاســی و دیوانی ایران به مقابله با بیگانه پرستی و‬ ‫ریشه کنکردنانپرداخت‪،‬چنان کهمامورانیراجهتنظارت‬ ‫بر روابط رجال دولتی با نمایندگان دول خارجی گماشــت‪ .‬به‬ ‫تخارجهدستورداد‬ ‫تمامی کارمنداندولت‪،‬به جزمامورانوزار ‬ ‫ازهرگونهرفتوامدبامامورانخارجیدوریگزینند‪.‬‬ ‫بااعتقادبهاینکه«منافعایراندررونقصنعتاستنهدر‬ ‫واردکردنهر گونهکاالیبنجلخارجی»بهحمایتازصنایع‬ ‫داخلیوبنیاننهادنکارخانه هاوصنایعنوینپرداختوتوسعه‬ ‫اقتصادی‪-‬صنعتیایرانرامدنظرقرارداد‪.‬درجهتتوانمندی‬ ‫ایران کوشــید بر قدرت ارتش ایران بیفزاید و از این رهگذر به‬ ‫ساختپادگاندرنواحیمهمواستراتژیککشور‪،‬بنیاننهادن‬ ‫کارخانه های اسلحه ســازی‪ ،‬ایجاد نیروی دریایی‪ ،‬رده بندی‬ ‫صفوفارتشبهسبکنوین‪،‬تهیه ونشررساالتوکتاب هایی‬ ‫چند درباره فنون نظامی‪ ،‬اموزش ســربازان در جهت تهذیب‬ ‫اخالقی و‪ ...‬پرداخت‪ .‬در یــک کالم می توان گفت تمامی ‬ ‫افکار و عملکرد امیرکبیر در ان راســتا بود که ایران را از نفوذ‪،‬‬ ‫تسلطوسیطرهنظاماستعمارگرواستثمارگرغربیوارهاند‪.‬‬ ‫در تاییــد این مهــم که اصالحــات امیرکبیــر چندان‬ ‫ضداستعماری بود که حتی اصالحات مذهبی او گهگاه مورد‬ ‫اعتراض غربیان واقع می شد‪ .‬به عنوان نمونه لغو یا محدود‬ ‫کردنسنتبست نشینیاعالنمخالفتشدیدوزیرمختاروقت‬ ‫انگلیس در ایران را سبب شــد‪ .‬به عنوان نکته اخر در این باره‬ ‫بایدعرضکنمکهمجموعهاین گونهاقداماتموجبشدکه‬ ‫استعمارگرانغربیباجدیتتمامبهمبارزهباامیرکبیربپردازند‪.‬‬ ‫سرنوشتغم انگیزیکهدرنهایتامیرکبیرشاهدشدوبرگاخر‬ ‫کتاب زندگی او که با قتلش در حمام فین کاشان ورق خورد‪،‬‬ ‫ثمره دسیسه های مجموعه ای از عناصر درباری‪ ،‬تعدادی از‬ ‫سرانقبایلواستعمارگراناروپاییبود‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫گفتارها‬ ‫معمای شاه؛ جذاب و خوش ساخت‬ ‫عبداهلل شهبازی‬ ‫‪1‬‬ ‫مورخ‬ ‫به دنبال طرح برخی انتقادات از سریال معمای شاه‪،‬‬ ‫که عمدتا در شبکه های اجتماعی بازنشر می شود‪ ،‬از اقای‬ ‫عبدالله شهبازی خواســتیم نظر اجمالی اش را درباره این‬ ‫سریال و ایراداتی که گرفته می شود بیان کند‪.‬‬ ‫عبدالله شهبازی‪ ،‬نویســنده و مورخ ایرانی است که‬ ‫پرفروش تریــن کتاب در زمینــه عصر پهلــوی را با عنوان‬ ‫«ظهور و ســقوط ســلطنت پهلــوی» در دو جلد منتشــر‬ ‫کرده اســت‪ .‬جلد اول این کتاب خاطرات ارتشــبد حسین‬ ‫فردوست‪ ،‬دوست نزدیک محمدرضا شاه از دوران کودکی‬ ‫و رئیس دفتر ویژه اطالعات شاه است‪ .‬شهبازی نظراتش‬ ‫درباره ایــن ســریال را به صــورت گفت وگو با مــا در میان‬ ‫گذاشت که متن پیاده شده ان به شرح زیر است‪:‬‬ ‫به دلیــل تبلیغــات منفی وســیعی که علیه ســریال‬ ‫«معمای شاه» شده‪ ،‬کنجکاو شدم و تاکنون سه قسمت ان‬ ‫را با دقت نگاه کرده ام‪ .‬در مجموع‪ ،‬در مقایسه با سریال های‬ ‫ایرانی و با اســتانداردهای ایران‪ ،‬به نظرم خوش ساخت و‬ ‫جذاب است‪ .‬نسبت به کارهای قبلی اقای ورزی بسیار باالتر‬ ‫است‪ .‬در برخی زمینه ها مانند گریم واقعا برجسته است‪ .‬از‬ ‫نظر انطباق با تاریخ کم و بیش مستند است‪ .‬به طور عمده‬ ‫بر خاطرات ارتشبد حسین فردوســت مبتنی است که منبع‬ ‫منحصربه فرد و معتبری برای شــناخت شخصیت و زندگی‬ ‫محمدرضا شاه و اســرار دربار پهلوی به شــمار می رود‪ .‬در‬ ‫مواردی نیز بر اسنادی مبتنی اســت که در سال های اخیر‬ ‫اشکار شده مانند نقش گئورگ وارطانیان جاسوس برجسته‬ ‫شوروی در زمان کنفرانس تهران که قبال کسی از ان مطلع‬ ‫نبود‪ .‬به گمانم‪ ،‬تبلیغات منفی از ســوی کانون های معین‬ ‫شروع شــد و به ان دامن زده شد و هر کســی از ظن خود‪،‬‬ ‫یعنی با انگیزه های متفاوت‪ ،‬حمله تبلیغاتی به این سریال‬ ‫را شــروع کرد‪ .‬تا انجا که پرس و جو کرده ام بازتاب سریال‬ ‫در جامعه وسیع بوده و مخاطبان زیادی دارد‪ .‬یکی از علل‬ ‫حمالت و تخریب ها باید همین گســتره وســیع بینندگان‬ ‫باشد‪ .‬تاکنون موفق نشــدم تمام قسمت ها را ببینم‪ .‬اما در‬ ‫مورد قســمت هایی که دیده ام نظــرم را می گویم‪ .‬صحنه‬ ‫دیدار رضاخان میرپنج با اردشیر ریپورتر در قزوین در زمان‬ ‫کودتــای ‪ ۱۲۹۹‬کامال منطبق اســت با خاطرات اردشــیر‬ ‫ریپورتر که ترجمه فارسی ان با دستخط پسرش ِسر شاپور‬ ‫ریپورتــر در مراکز اســناد ایران موجود اســت و در صحت‬ ‫مندرجات ان هیچ شــکی نیســت‪ .‬صحنه نیز خیلی خوب‬ ‫ســاخته شــده و می تواند به صورت کلیپ مســتقل مورد‬ ‫اســتفاده قرار گیرد‪ .‬درباره بعضی انتقادات مطرح شــده‬ ‫از جمله اینکه که چرا رضا شــاه وزرا را می زنــد و غیره؛ باید‬ ‫گفت شخصیت واقعی رضا شــاه همین بود که می بینیم‪.‬‬ ‫اگر کســی به منابع رجوع کند می بیند که رضا شاه در رفتار‬ ‫شــخصی هتاک و بددهن بود و زدن رجــال برایش کامال‬ ‫عادی بود‪ .‬یک نمونه کتک زدن سید اسدالله خرقانی است‬ ‫که در زمان جنگ با محمدعلی شــاه در بیت مرحوم اخوند‬ ‫خراسانی‪ ،‬مرجع بزرگ وقت در عتبات‪ ،‬نفوذ فراوان داشت‬ ‫و بــه محافل مخفی تجددگــرای افراطی و ماســون های‬ ‫لژ بیداری ایــران خدمات فــراوان کرد؛ از طریــق القای‬ ‫نظرهایش و حتی جعل نامه با مهر مرحوم اخوند‪ .‬رضا شاه‬ ‫حتی چنین ادمی را کتک می زند‪ .‬در مورد حرص و از مالی‬ ‫رضا شاه و خصوصیات اخالقی و فردی او تا انجا که دیدم‬ ‫منطبق با منابع است‪ .‬منابع در این زمینه کم نیست‪ ،‬از جمله‬ ‫خاطرات رجال و مطلعین دوران رضا شاه که خلق و خوی او‬ ‫را نشان می دهد‪ ،‬کافی است به دوره مجالت و روزنامه های‬ ‫سال های پس از شهریور ‪ ۱۳۲۰‬تا کودتای ‪ ۲۸‬مرداد ‪۱۳۳۲‬‬ ‫مراجعه کنیم تا با خلق و خو و رفتار خانواده پهلوی از جمله‬ ‫خصوصیات فردی علیرضا و اشــرف پهلوی اشــنا شویم‪.‬‬ ‫در مجموع سریال را با اســتانداردهای ایران خوب و مفید‬ ‫ارزیابی می کنم به خصوص برای نسل جوان که با ان زمان‬ ‫اشنایی ندارد‪ .‬تفاوت شــخصیت قوام السلطنه‪ ،‬به عنوان‬ ‫رجلی مستقل از شاه‪ ،‬با بسیاری از رجال دوران پهلوی کم‬ ‫و بیش درست تصویر شده‪ .‬اســتفاده از فیلم های مستند‬ ‫دوران اشغال ایران توســط متفقین نیز کمک زیادی کرد‬ ‫تا صحنه های فقر جامعه در ان زمان بهتر نشان داده شود‪.‬‬ ‫در مورد پرون و نزدیکی او با فوزیه‪ ،‬شاید می شد ظریف تر‬ ‫شخصیت پرون را ساخت‪ .‬ولی در دو مساله تردید نیست‪:‬‬ ‫یکی دگرباش بودن پرون و دیگری روابط نزدیک او با رابین‬ ‫زینر‪ ،‬افســر اطالعاتی بریتانیا در تهــران و رابط پرون که‬ ‫بعدها استاد ادیان در اکسفورد شــد و او نیز دگرباش بود‪.‬‬ ‫ارتشبد فردوست در مورد نوع رابطه شخصی محمدرضا شاه‬ ‫با پرون می نویسد‪:‬‬ ‫«رفتار پرون با محمدرضا بی پروا و بســیار زننده شده‬ ‫بود‪ .‬گاه با همین صراحت به محمدرضا می گفت‪« :‬تو ارزش‬ ‫نداری که من با تو صحبت کنم!» اوایل من انتظار داشتم که‬ ‫محمدرضا در مقابل چنین توهینی خجالت بکشد و دستور‬ ‫دهد که او را سوار هواپیما کنند و به سوئیس بفرستند؛ ولی‬ ‫با تعجب می دیدم که محمدرضا سکوت می کرد و گاه تنها‬ ‫چند روزی قهر می کرد‪ ».‬تصویری که در ذهن نسل انقالب‬ ‫از محمدرضا شاه حک شده ‪ ،‬شــاه مقتدر دوران رونق نفتی‬ ‫سال های ‪ ۱۳۵۰‬است‪ .‬توجه کنیم که سریال تاکنون دربار‬ ‫فروپاشیده محمدرضا شاه در سال های اولیه پس از سقوط‬ ‫رضا شاه ر ا ترسیم می کند‪ .‬این تصویر خیلی متفاوت است با‬ ‫تصویری که مثال از دربار بریتانیا یا هلند در ذهن داریم‪ .‬توجه‬ ‫کنیم که در ان زمان برای فوزیه نیز خاندان سلطنتی ایران‬ ‫عقب مانده جلوه می کرد‪ .‬او که پرورش یافته دربار خاندان‬ ‫پادشاهی مصر بود به سختی می توانست فضای خانوادگی‬ ‫محمدرضا شاه و دربار ایران را تحمل کند‪ .‬البته‪ ،‬به سریال‬ ‫«معمای شــاه » و اصوال صنعت فیلم و ســریال در ایران‪ ،‬‬ ‫انتقادهای جدی می توان وارد کرد که یکی از مهمترین انها‬ ‫ضعفدرتدویندراموداستاناست‪.‬ضعففیلمنامه نویسی‬ ‫ناشی از ضعف عمومی داستان و رمان نویسی در ایران است‬ ‫و خیلی انتقادهای دیگر که ترجیح می دهم در فضای کنونی‬ ‫مطرح نکنم‪ .‬در زمان مناسب می توان به شکل تخصصی‬ ‫به این گونه انتقادها پرداخت که قطعا برای رشــد فیلم ها و‬ ‫سریال های تاریخی الزم و مفید خواهد بود‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫در حاشیه پخش سریال «معمای شاه»‬ ‫اقای ورزی! حرف خوب را خوب نزدی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫و اما بعد‪....‬‬ ‫اقــای ورزی حرف خــوب را بایــد خــوب زد‪ .‬این را‬ ‫تو که فیلمســاز شــده ای باید بیشــتر از دیگران با پوست‬ ‫و گوشــتت لمس کنی‪ .‬اگر خــوب حرفــت را بزنی بردی‬ ‫واال همین می شــود که حاال شــده اســت! اگر بنا بر نقد‬ ‫گفتارها‬ ‫هر کدام از ما مخیریم به اینکــه انتخاب کنیم کدام‬ ‫یــک از برنامه های رســانه ملی یــا هر رســانه تصویری و‬ ‫شنیداری را ببینیم‪ .‬این را می شود در پاسخ به هر کسی که‬ ‫در مورد یک سریال یا فیلم یا برنامه انتقاد دارد گفت‪ .‬مثال‬ ‫وقتی کسی می گوید فالن فیلم یا ســریال چقدر بد است‬ ‫شاید اولین جواب ما این باشد‪« :‬خب نبین!» اما برای ما‬ ‫که اهل نوشتن هستیم و روزنامه نگاریم کمی سخت است‬ ‫بخواهیم معمای شــاه را نبینیم هر چه قــدر هم که «بد»‬ ‫باشد‪ .‬شاید محمد رضا ورزی یا هر کدام از دست اندرکاران‬ ‫این سریال الف سیما وقتی مقدمه این وجیزه را بخوانند از‬ ‫همان ابتدا حکم صادر کنند کــه این فالنی قصد تخریب‬ ‫دارد و اهل فالن باند و فالن گروه اســت که البته شــبیه‬ ‫چنین پاسخ هایی را درچند جایی توسط کسانی از موافقین‬ ‫سریال یا سازندگان دیده ایم‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت که مــا چه خوشــمان بیاید و چه‬ ‫خوشمان نیاید معمای شاه اخر هر هفته سر ساعت خودش‬ ‫پخش خواهد شد‪ ،‬محمد رضا ورزی هم چه خوشش بیاید و‬ ‫چه خوشش نیاید این مجموعه منتقدانی دارد که سر موقع‬ ‫خودش حرف هایشان را خواهند زد‪.‬‬ ‫حرف اول را همین جا بزنم که محمد رضا ورزی ببیند‬ ‫قصد تخریب نــدارم و ان اینکه نگارنــده‪ ،‬مجموعه های‬ ‫ســابق این کارگردان را قابل دفاع و در حد تقریبا مناســب‬ ‫می داند‪ .‬او خــوب می خواند‪ ،‬مطالعه می کنــد و از اهالی‬ ‫انقالب است‪ .‬برای جیبش فیلم نمی ســازد و برای دلش‬ ‫کار می کند‪ .‬او دلش برای وطنش ســوخته که اســتعمار‬ ‫را اینگونه به تصویر می کشــد و طعم تلخ مســتعمره بودن‬ ‫را برای همه مــا دوره می کند‪ .‬ان هم درســت در زمانه ای‬ ‫که پرده های سینما پر شده از عشــق های مثلثی و روابط‬ ‫مربعی تا که شــاید بفروشــند و معروف تر شــوند‪ .‬ورزی از‬ ‫انقالب می گوید‪ ،‬ورزی فحش می خورد! پس اقای ورزی با‬ ‫اعتماد به نفس کارت را بکن اما مقابل نقدها گارد نگیر! باید‬ ‫پوست کلفت باشی در این سینما و تلویزیون‪.‬‬ ‫باشــد حتما باید بگوییم بزرگ ترین ضعف سریال معمای‬ ‫شاه دیالوگ نویســی اســت‪ .‬دیالوگ های این فیلم مثل‬ ‫کتاب های ته گنجه می ماند‪ .‬خاک خورده و صاف و ساده‪.‬‬ ‫مثال اگر قرار اســت یک نفر را سر ســپرده انگلیس خبیث‬ ‫نشــان دهند خیلی راحت‪ ،‬لخت و بــدون هیچ مقدمه ای‬ ‫در یک جملــه به ان فــرد عنصر سرســپرده خارجی یا ادم‬ ‫انگلیس لقــب می دهند‪ .‬پس پرداخت فیلم را چه شــده؟‬ ‫دیالوگ نویس ها کجای کارند‪ .‬ایا نمی شود اینکه یک نفر‬ ‫انگلیسی است را با داســتان پردازی و دیالوگ های بهتر و‬ ‫غیر مستقیم نشان داد‪ .‬مسلما روشــی که اکنون انتخاب‬ ‫شده بر ناباوری بیشتر تاثیر دارد‪ .‬به قولی رفیقی می گفت‬ ‫کاش انقــدر کــه در معمای شــاه روی گریم افــراد وقت‬ ‫گذاشته اند روی دیالوگ نویســی وقت می گذاشتند‪ .‬این‬ ‫یعنی اینکه بیشتر از اینکه صورت و چهره افراد باور پذیری‬ ‫ایجــاد کند‪ ،‬این ســخن و دیالوگ اســت کــه روی ذهن‬ ‫مخاطب اثر دارد‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه رضاخان در کنار هر کار دیگری که‬ ‫به عنوان رئیــس مملکت وظیفه اش بــوده و انجام داده ‪-‬‬ ‫انچه برخی پوتین پرستان طاغوتی هی بر سر ما می کوبند‬ ‫که فالنی کار کرده!!! ‪ -‬ظلم زیــادی هم به ما کرده‪ .‬خب‬ ‫این مظالم را چگونه به تصویر کشــیدید؟ ایا ظلم او فقط‬ ‫همان چادر از سر بیرون کردن نسوان بوده است؟ ایا اینکه‬ ‫رگ های او را باد کرده نشان دادید از سر اینکه مثال از دختر‬ ‫اوردن یک پســرش به کاخ به غیرتش برخورده دفاع از او‬ ‫بوده یا انتقاد! ما که نفهمیدیم‪.‬‬ ‫اقای ورزی! مگر چند کارگــردان دیگر الاقل با این‬ ‫بودجه و در این ســطح کار فرصت خواهند یافت ان فرد را‬ ‫دوباره به قاب تلویزیون بیاورند و به مردم بگویند رضاخان‬ ‫ان گونه که سلطنت طلبان می گویند نبوده است؟ او همان‬ ‫قزاقی است که امام خمینی(ره) درباره اش چنین گفته بود‪:‬‬ ‫«از اول که رضاخان به ایران امد با یک صورت ریاکارانه‬ ‫وارد شــد و بعد هم تســلط پیدا کرد بر این ملت و شما اگر‬ ‫بخواهید عمق جنایاتــی که رضاخان به ایــن ملت کرد را‬ ‫دریابید محتاج به این اســت که کتاب بزرگــی را بعضی از‬ ‫دانشمندان ما بنویســند و عرضه کنند‪.‬در یک جلسه و دو‬ ‫جلسه نمی شود کارهایی که رضاخان با ما کرد را بگوییم‪.‬‬ ‫با روحانیت ان کرد که مغول با هیچ ملتی نکرده اســت‪ ،‬با‬ ‫بانوانمان ان ظلم ها را کرد که شــما نمی توانید بشنوید‪ ،‬با‬ ‫دانشگاه ما ان طور عمل کرد که انجا را به عقب کشاند‪ ،‬با‬ ‫ارتش ما ان طور عمل کرد که در طول پنجاه سال و بیشتر‬ ‫از پنجاه سال ارتش ما را وابســته به غیر کردند‪ ،‬استقالل‬ ‫ما را از بین برد‪ .‬ما در این مملکت هیچ ازادی نداشــتیم‪.‬‬ ‫هیچ قشری از اقشار ملت ما ازاد نبود‪ .‬روحانیون که برای‬ ‫ارشاد مردم می خواستند به منبر بروند‪ ،‬انها را هم همین قدر‬ ‫ممنوع کردند‪ .‬فعالیت روحانیون را تعطیل کردند و فجایعی‬ ‫به بار اوردند‪ .‬زحمت هایی برای این ملت به بار اورد‪ ،‬به کار‬ ‫گذاشت که قابل بیان نیست‪».‬‬ ‫این از رضاخان؛ اما معمای شاه‪ ،‬محمد رضا را چگونه‬ ‫به تصویر کشیده است‪ .‬انچه تا کنون ما دیده ایم یک شاه‬ ‫بسیار ضعیف‪ ،‬ارام و هوس باز است‪.‬‬ ‫سوال این است که اگر شــاه تا این حد ضعیف بوده‬ ‫و ارام پس ســرنگون کردن او نه ان قدر بــه مبارزه احتیاج‬ ‫داشــت و نه ان همه خون جوانان وطن! تاریــخ را باید با‬ ‫صداقــت و کامل بیان کــرد‪ .‬محمد رضا به مــدد حمایت‬ ‫دول اســتعمار گر و البته تاراج پول هــای مملکت ان قدر‬ ‫قدرت داشــت که بتوانــد ان بالهــا را ســر مملکت مان‬ ‫بیاورد‪ .‬اگر ان قدرت را درســت به تصویر بکشید ان وقت‬ ‫اســت که ارزش مبارزه و ســال های ســخت انقــاب را‬ ‫می توانی برای مخاطبت اثر گــذار کنی‪ .‬واال مخاطب ان‬ ‫هم مخاطبی که خودش شاه ندیده و ان ایام را حس نکرده‬ ‫می گوید ان شاهی که ان انقالب زمین گیرش کرد‪ ،‬همین‬ ‫محمدرضای ضعیف معمای شاه بوده است؟‬ ‫در ســکانس های دیگری از نقش ارنست در طالق‬ ‫محمد رضا و فوزیه ســخن می گوییم‪ .‬خب حتما اسنادی‬ ‫وجود دارد که این ماجرا را تایید می کنــد‪ .‬اما ان را چطور‬ ‫نشان داده ایم؟ ارنست به تنهایی به در خانه ملکه می رود‬ ‫پایین ســاختمان می ایســتد به پنجره اتاق ملکه ســنگ‬ ‫می زند‪ ،‬بعد او را با ماشینی که گاو پیشانی سفید ان روزهای‬ ‫تهران است با خود مقابل خانه ای می برد که محمد رضا در‬ ‫ان مشغول هوس بازی است‪ .‬بعد برای اینکه به ملکه ثابت‬ ‫کند محمدرضا در ان خانه با خانمی به نام دیوساالر است‬ ‫پیاده شــده مقابل ان اتاق می رود تیری شلیک می کند و‬ ‫به یکباره محمد رضا و ان خانم فاســد مقابل تراس حاضر‬ ‫می شــوند! اگر از نگهبان های مقابل کاخ ملکه بگذریم و‬ ‫ماجراهای سنگ زدن ارنست به شیشــه اتاق ملکه با این‬ ‫سکانس چه کنیم؟‬ ‫در بیرون دربار هم اوضاع از این بهتر نیست!‬ ‫در بخش داســتانی دو جوان یکی خــل وضع و ان‬ ‫دیگری مجنون راهی یک کافه می شوند و ماموران مسلح‬ ‫خارجی را به خاطر یک دختر با ان وضع زیر لگد و مشــت‬ ‫می گیرند‪ .‬دختر را فراری می دهند بعد صدای اژیر پلیس را‬ ‫می شنوند‪ ،‬لبخندی از رضایت می زنند به هم نگاه می کنند‬ ‫بعد منتظر می شوند تا ماموران بیایند و دستگیرشان کنند‪.‬‬ ‫بعد در سکانس دیگر نشان داده می شود که مردم ایستاده و‬ ‫صلوات می فرستند تا انها سوار بر ماشین نیروها شوند! قبل‬ ‫از هر دفاعی خودتان یکبار دیگر این سکانس را ببینید!‬ ‫اقای ورزی نقدهای بیشتری هم هست اما لپ مطلب‬ ‫همان است که گفته شد‪ .‬حرف خوب را باید خوب زد‪ .‬شما‬ ‫زیاد زحمت کشیدی پول زیادی هم خرج شد زمان زیادی‬ ‫هم رفت اما نشد انچه باید می شد‪ .‬معمای شاه قابل دفاع‬ ‫نیست‪ .‬حرف خوب را خوب نزدی همین!‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫چرا استقالل؟‬ ‫علی الریجانی که عنوان کرده به صورت مســتقل در انتخابات مجلس دهم شرکت‬ ‫خواهد کرد اکنون محل توجه تحلیل گران شــده اســت‪ .‬این توجه از ان جهت است که‬ ‫اکثریت اصولگرایان در حال حاضر در ســازوکاری مورد اجماع برای وحدت در انتخابات‬ ‫پیش رو تالش می کنند‪ .‬این که او در نهایت چه تصمیمی برای این انتخابات خواهد گرفت‬ ‫مورد توجه پرونده این شماره سیاست است‪.‬‬ ‫هاشمیدهه‪60‬؟‬ ‫علیالریجانیدرچهنسبتیبا اصولگرایانو‬ ‫اصالح طلباندرانتخاباتمجلسحاضرمی شود‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫مردم‪ ،‬الریجانی را بیشتر از روحانی‬ ‫به عنوان جریان سوم‬ ‫می پذیرند‬ ‫رمضان شجاعی کیاسری‬ ‫استقالل الریجانی معنا دارد‬ ‫بهروز نعمتی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫علــی الریجانی همچنــان یکــی از مولفه های مهم‬ ‫انتخابات پیش رو اســت‪ .‬او اگر چه در همــان روز ثبت نام‬ ‫در انتخابــات مجلــس دهم به همــه گفت که بــه صورت‬ ‫مســتقل کاندیدای این رقابت شــده اما حتما نشــانه ها و‬ ‫شواهد مهمی که قبل و بعد از این اظهارات پدید امده برای‬ ‫تحلیلگران این فضای ذهنی را به وجود می اورد که نباید به‬ ‫این راحتی از این ماجرا گذشت‪ .‬به دیگر سخن اینکه اکنون‬ ‫مولفه های زیادی وجود دارد که می توان بر مبنای ان ادعا‬ ‫کردپشتپردهخبرهایدیگریاستوشایددرزماننزدیکتر‬ ‫به انتخابات با پدیده های مهمی مواجه شویم‪ .‬پدیده های‬ ‫انتخاباتــی که ممکن اســت یک پای ان علــی الریجانی‬ ‫باشد‪.‬حاال اما سوال این اســت که این فضای ذهنی که از‬ ‫هم اکنون در پی نشانه ها و شواهد پیرامونی علی الریجانی‬ ‫پدیدامدهنشانگردو پارهشدنجناحاصولگراست؟ایاصورت‬ ‫رویدادی که ممکن است رخ دهد مختصاتی از پدیدار شدن‬ ‫یک جریان جدید سیاسی در کشور است؟ علی الریجانی در‬ ‫فاز جدید سیاست ورزی خود نقشه راهی را تدوین کرده که‬ ‫البته او در این ترسیم راه تنها نیست و کاراکتر ایفای نقش در‬ ‫این راهبرد هم فقط یک نفر نیست‪.‬‬ ‫برخیمی گویندعلیالریجانیبناداردنقش‬ ‫هاشمی دهه‪ 60‬راباز افرینیکند‪.‬بهاینمعنا‬ ‫که اگر چه او از اصولگرایان به شمار می اید‬ ‫اما می خواهد در قامت باالنسر جریان های‬ ‫سیاسی عمل کند‪ .‬یک چهره فراجناحی که‬ ‫اگر چه ذاتی اصولگــرا دارد اما در بازی های‬ ‫سیاســی در مواقعــی شــکل دیگــری از‬ ‫سیاســت ورزی را خواهد داشــت‪ .‬اما ایا او‬ ‫می خواهدجریانسومراراهبیندازد؟‬ ‫الریجانی جدید‬ ‫ایا کاظم جاللی انچه می گوید و‬ ‫انچه انجام می دهد با هماهنگی‬ ‫و موافقت علی الریجانی است؟‬ ‫دستورکار خود قرار دادند‪ .‬اما ایا اینکه اصولگرایان دو دستی‬ ‫رئیس جمهور با ذات اصولگــرا را تقدیم رقیب کنند تصمیم‬ ‫درستی بود؟ صورت فرضیه همین جا شکل می گیرد‪ .‬علی‬ ‫الریجانی بر اســاس یک خرد متفاوت از برخی دیگر از هم‬ ‫جناحی هایش بر ان شــده اســت تا ظرفیت رئیس جمهور‬ ‫جدید را به جناح رقیب واگذار نکند‪ .‬به این معنا که در جامعه‬ ‫اینگونه تلقی نشــود که همه اصولگرایــان مخالف دولت‬ ‫هستند و بنا را بر مانع گذاری مقابل قوه مجریه گذاشته اند ان‬ ‫هم به این دلیل که کسی رئیس جمهور است که حامیانش‬ ‫اصالح طلبان هستند‪ .‬ایا اگر علی الریجانی چنین نمی کرد‬ ‫حســن روحانی هم خود را تمام و کمال مقابل اصولگرایان‬ ‫نمی دید؟ایا او به این نتیجه نمی ســید که بــا اصولگرایان‬ ‫نمی توان کار کرد و باید عنان کار را به اصالح طلبان سپرد؟‬ ‫ایا چنین رویکردی نبود که موجب شد محمود احمدی نژاد‬ ‫کابینــه را خالــی از اصولگرایــان کند؟ پس ایــن می تواند‬ ‫یک فرضیه در جهت رفتار شناســی علی الریجانی باشــد‪.‬‬ ‫فرضیه ای که در نگاه نخســت توجیه گر تمــام رفتارهای‬ ‫علی الریجانی اســت‪ .‬اما حتی اگر مبنا را بر درستی همین‬ ‫فرضیهبگذاریمعلیالریجانیاشتباهاتتاکتیکیمتعددی‬ ‫هم داشته اســت‪ .‬اشــتباهاتی که انجام ان از سوی چنین‬ ‫کاراکتری حتما هزینه هایی داشته است هم برای خودش‬ ‫هم برای جناح!‬ ‫جریان اصولگرا به شــمار می رود‪ .‬پس همین را باید یاداور‬ ‫شد که علی الریجانی و شــبکه حامی او هرگز نخواسته در‬ ‫زمین اصالح طلبان و برای انها بازی کند‪ .‬این را می شــود‬ ‫از همان جلســه اول رای اعتماد به وزرا و هم نظر شــدن با‬ ‫اعضای فراکســیون اکثریت در مورد چند وزیر پیشنهادی‬ ‫به خوبی فهمید‪ .‬یا حتــی بعد از ان هم انجــا که پای دفاع‬ ‫از تمامیت اصولگرایــی مطرح بوده رهروان در کنار ســایر‬ ‫اصولگرایان قرار گرفته است‪ ،‬اما اصال قابل کتمان نیست‬ ‫که در برخی مســائل سیاســت داخلی و سیاســت خارجی‬ ‫رهروانی ها با طیف هایی از اصولگرایان هم نظر نبوده اند‪.‬‬ ‫پستااینجایکاربهاینشکلازفضایذهنیرسیدهایم که‬ ‫علی الریجانی در دو ســال اخیر یک قالب جدید سیاســت‬ ‫ورزی برای خود پیدا کرده و بر اســاس مشاهدات عینی ما‬ ‫در دو سال و چند ماه اخیر او با حفظ دیسیپلین اصولگرایی‪،‬‬ ‫خود را همراه گفتمان دولت جدید نشان داده است‪ .‬اجازه‬ ‫دهید همین جا یک فرضیه جدید طرح کنیم‪.‬حسن روحانی‬ ‫نماینده اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪92‬‬ ‫نبود اگر چه که او در ســال های قبل از ان جز ئی از جریان‬ ‫راست سنتی به شمار می امد‪ .‬او نماینده اصالح طلبان هم‬ ‫نبود اما در دقیقه اخر شبیه یک منجی برای تصمیم سازان‬ ‫ان شــد‪ .‬او را معبر ورود به قدرت رســمی دیدند‪ .‬انتخابات‬ ‫تمام شــد و قمار اصالح طلبان جواب داد‪ .‬انها با فدا کردن‬ ‫کارت عارف به حسن روحانی رســیدند‪ .‬حاال اصولگرایان‬ ‫رئیس جمهور شــدن فردی را می دیدند کــه ذات اصولگرا‬ ‫داشتاماحامیانشاصالح طلببودند‪.‬چنینشدکهبخشی‬ ‫از اصولگرایان از همان زمان تا همین امروز در قامت مخالف‬ ‫و منتقد در امدند‪ .‬درست برعکس اصالح طلبان که جملگی‬ ‫اســتراتژی حمایت علنی و مخالفت مخفی با روحانی را در‬ ‫از وقتی که خبر امده علی الریجانی جلساتی در قالب‬ ‫گروه ‪ 4‬داشــته و با علی اکبر والیتی و علی اکبر ناطق نوری‬ ‫نشسته است و البته بعد از ان هم خودش گفته بود که برای‬ ‫حزبش دیدارهایی داشته اســت بازار حدس و گمان داغ تر‬ ‫شــده که او بنای یک ائتالف جداگانــه دارد‪ .‬اگر چه زمان‬ ‫زیادی طول نکشــید که او هم ترمز حزبش را کشــید و هم‬ ‫جلســات گروه ‪ 4‬را متوقف کرد اما همین که در فرمانداری‬ ‫قم گفت که مســتقل وارد انتخابات خواهد شد و تلفنی هم‬ ‫به ایت الله موحدی کرمانی اطالع داد که چون رئیس قوه‬ ‫اســت تصمیم گرفته وارد ســاز و کار ائتالف اصولگرایان‬ ‫نشود باز باب تحلیل های تازه را گشود‪.‬رک و صریح بگوییم‬ ‫می گویند علی الریجانی حاال که وارد ائتالف نشده بنا دارد‬ ‫یک فهرست جدید و مستقل بدهد‪ .‬این را برخی حامیان او‬ ‫در این چند روز گفته اند و از همه صریح تر این کیاســری و‬ ‫نعمتی هستند که در مصاحبه با مثلث این زمزمه ها را قوت‬ ‫بیشــتری داده اند‪ .‬از همه مهمتر اینکه حتــی می گویند او‬ ‫خود را از جناح منفک کرده و می خواهد لیدر جریان سوم در‬ ‫کشور باشد ! حاال زمان تحلیل است؛ باید از میان همه این‬ ‫نشانه ها بررسی کنیم و ببینیم علی الریجانی چه در سر دارد و‬ ‫ما با چه شکلی از سیاست ورزی در هفته های پیش رو مواجه‬ ‫خواهیم بود‪ .‬می توانیم این مولفه ها را کنار هم ردیف کنیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬همین جا باید گفت که رفتار شناسی علی الریجانی‬ ‫در این ســال ها نشــان می دهد کــه او حتمــا نمی خواهد‬ ‫جناح اصولگــرا را با یک شــکاف مواجه کرده و خــود را از‬ ‫ایا علی الریجانی بنا دارد خود را در‬ ‫همان موقعیت هاشمی رفسنجانی در‬ ‫دهه ‪ 60‬قرار دهد؟‬ ‫علی الریجانی در تماس تلفنی با‬ ‫ایت الله موحدی کرمانی گفته از‬ ‫جامعه روحانیت حمایت خواهد کرد‬ ‫فرض دوم؛ ائتالف چند ضلعی‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫سیاست‬ ‫بیایید علی الریجانی را در این چند ماه اخیر زیر ذره بین‬ ‫قرار دهیم‪ .‬در ابتدا با رئیس مجلســی مواجه می شویم که‬ ‫بعد از امدن رئیس جمهور جدید قرابت زیادی با او یا الاقل‬ ‫بدنه اجتماعی نزدیک به او داشــته اســت‪ .‬به این معنا که‬ ‫اگر علی الریجانی در سال های قبل به صراحت از عملکرد‬ ‫حسن روحانی در مذاکرات انتقاد کرده بوده حاال به یکباره به‬ ‫مدافع تمام عیار تیم هسته ای تبدیل شده و تمام قد در مقابل‬ ‫مخالفان برجام در پارلمان می ایستد و هر چه قدر هم که الزم‬ ‫باشد در این زمینه هزینه پرداخت می کند‪.‬این همان چیزی‬ ‫اســت که روحانی می خواهد؛ این همان چیزی اســت که‬ ‫بدنه اجتماعی رئیس جمهور مستقر انتظار دارند و درست در‬ ‫همین راستاست که برای عدم استیضاح وزرا تالش می کند‬ ‫و جلوی سوال ها را می گیرد‪ .‬درست برخالف ان روشی که‬ ‫در دوران دولت قبل از او شاهد بودیم‪.‬‬ ‫این اما همه ماجرا نیست‪ .‬او از سر ماجراهای رقابت‬ ‫بر سر ریاست مجلس نهم صاحب یک فراکسیون شده که‬ ‫حامیان او را که از قضا فقط از اصولگرایان هم نیستند در خود‬ ‫جای داده است‪ .‬به همین سبب است که می توان گفت او‬ ‫اکنون مزیت هایی نسبت به برخی دیگر از بازیگران سیاسی‬ ‫پیدا کرده است‪ .‬به این شکل که شبکه ای از حامیان خود را‬ ‫(الاقل در داخل پارلمان)سامان داده هر چند که فعال و بنا‬ ‫به دالیل قابل شماری هنوز امکان حزب شدن این حامیان‬ ‫پدید نیامده اســت‪ .‬این شــبکه حامی او که اگر چه اقلیتی‬ ‫از اصال ح طلبان را نیز به همــراه دارد البته حتما ظرفیتی از‬ ‫استراتژی الریجانی‬ ‫پارلمان‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫پارلمان‬ ‫این جریان منفک کند‪ .‬به یک معنا به نظر نمی رســد که او‬ ‫بخواهد با استفاده از فضای اجتماعی حاصل از انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری یازدهم برای خود یک جریان سیاســی‬ ‫بسازد‪.‬‬ ‫‪ -2‬برخی نشــانه ها و زاویه ها نشــان می دهد که همه‬ ‫انچه اعضای فراکسیون رهروان می گوید حرف و نظر علی‬ ‫الریجانی نیست‪ .‬اختالفاتی میان این بدنه با سر پدید امده‬ ‫اســت‪ .‬گواهش هم انجا که کاظم جاللی بیانیه داده و از‬ ‫نامزدی انصــراف می دهد‪ ،‬پس از ان علــی الریجانی هم‬ ‫بیانیه می دهد که از این رخــداد بی اطالع بوده‪ ،‬انگاه یک‬ ‫جلســه طوالنی میان دو طرف تشــکیل می شــود و کاظم‬ ‫جاللی می گوید با انکه قانع نشده اما به احترام رئیس نامزد‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬علی الریجانی در یک سطح حتما کار درستی کرده‬ ‫کهتالشکردهدولتمنتخبراتقدیماصالح طلباننکردهو‬ ‫خود را به عنوان نماینده طیفی از اصولگرایان کرده که حامی ‬ ‫دولت یازدهم هستند‪.‬‬ ‫‪ -4‬در ســطح دیگر اما او اکنون در راس جریانی است‬ ‫که تقریبا به صورت یومیه مخالفت هایی با ساز و کار جدید‬ ‫اصولگرایان برای وحدت منتشــر می کند و علت این امر را‬ ‫حضور برخی طیف ها در این ائتالف و به صورت مشخص‬ ‫حضور جبهه پایداری عنــوان می کند‪ .‬علی الریجانی البته‬ ‫هرگز خود به صورت صریح این مساله را مطرح نکرده است‬ ‫اما اینکه جریان حامی او چنین مواضعــی دارند و او در این‬ ‫مورد سکوت پیشه کرده حتما یکی از اشتباهات تاکتیکی‬ ‫علی الریجانی اســت‪ .‬چه اینکه حتما از این زاویه و از کنار‬ ‫این اظهارات جریان اصولگرایی لطمه خواهد خورد‪ -5 .‬اگر‬ ‫فرض را بر این بگذاریم که علی الریجانی بنا دارد در قا لب‬ ‫یک ائتالف با برخــی حامیان دولت وارد انتخابات شــود و‬ ‫لیست مجزا منتشر کند ان وقت سوال این است که ایا این‬ ‫اتفاق بدی اســت؟ در این مورد باید گفــت‪ :‬الف‪ :‬در چنین‬ ‫صورتیحتمااینگونهنخواهدبودکهچهره هایاصالح طلب‬ ‫در لیســت او جای بگیرند‪ .‬لیســت او می توانــد عالوه بر‬ ‫حضور نمایندگان فراکســیون رهروان شامل اصولگرایانی‬ ‫همچون علی مطهری هم باشــد چه اینکــه حتما در چنین‬ ‫فهرستی می توان نام افرادی مانند احمد توکلی را هم یافت‪.‬‬ ‫پس معنای این فهرســت یک فهرست مقابل اصولگرایان‬ ‫نخواهد بود بلکه فهرســتی تکمیلی برای اصولگرایان و یا‬ ‫افراد نزدیک به انان اســت‪ .‬ب‪ :‬چنیــن رخدادی حتما خبر‬ ‫بدی برای اصالح طلبان است‪ .‬چرا که اکنون گفتمان غالب‬ ‫در کشور گفتمان اعتدال است نه اصالح طلبان‪ .‬مردم قطعا‬ ‫با دو فهرست از جریان های نزدیک به هم مواجه می شوند‪.‬‬ ‫پس حتما از شانس انها در سراسر کشو ر کاسته خواهد شد‪.‬‬ ‫ج‪ :‬رقابت اصولگرایان هم البته اگر به وجود اید حتما تاریخ‬ ‫مصرف ان هفتم اسفند است‪ .‬فردای ان روز انها دوباره در‬ ‫اکثریت مجلس در مســائل بنیادی با هم یک نظر خواهند‬ ‫داشت‪.‬چهاینکهحتیاگرقرارباشدنامیکاصالح طلبهم‬ ‫به گزینه های نامزدی ریاست مجلس اضافه شود انها حتما‬ ‫به یک نفر خواهند رسید‪ .‬در مجموع به نظر می رسد درست و‬ ‫صحیح این است که علی الریجانی به ساز و کار اصولگرایان‬ ‫پیوســته و این اتفاق بیفتد که تنها یک فهرســت از سوی‬ ‫اصولگرایان منتشر شود تا رقیب فریاد نزند که اصولگرایان‬ ‫دوپاره شده اند و از این منظر یک بازی تبلیغاتی را در استانه‬ ‫انتخابات مجلس علیه جناح اصولگرا به راه اندازد‪ .‬اما درست‬ ‫در همین میانه است که برخی می گویند علی الریجانی بنا‬ ‫دارد نقش هاشمی دهه ‪ 60‬را باز افرینی کند‪ .‬به این معنا که‬ ‫اگر چه او از اصولگرایان به شــمار می اید اما می خواهد در‬ ‫قامت باالنسر جریان های سیاســی عمل کند‪ .‬یک چهره‬ ‫فراجناحی که اگر چه ذاتی اصولگــرا دارد اما در بازی های‬ ‫سیاسی در مواقعی شکل دیگری از سیاست ورزی را خواهد‬ ‫داشت‪ .‬اما ایا او می خواهد جریان سوم را راه بیندازد؟‬ ‫استقالل الریجانی معنا دارد‬ ‫گفت وگوی مثلث با بهروز نعمتی‬ ‫اگر بنا باشــد در مــورد انتخابات هفتم اســفند‬ ‫صحبت کنیم یک طیــف می گویند رقابت اصلی‬ ‫میان دو جناح اصولگرا و اصالح طلب خواهد اما‬ ‫طیف دیگری بر این باورند که انتخابات مجلس‬ ‫با جریان های مهم دیگری هم مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫صحبت از حضور جریان موسوم به اعتدالگرایان‬ ‫می کنند یا از ائتالف های جدید سخن می گویند‪.‬‬ ‫شما صحنه را چگونه می بینید؟‬ ‫من فکر می کنم باتوجه به شــرایطی که در کشور‬ ‫پیش امده و ریزش هایی که هر دو جریان داشتند‪ ،‬قاعدتا‬ ‫شــرایط فراتر از این حضور دو جناح به عنوان جریان های‬ ‫اصلی باشد‪ .‬به نظر می رسد هر کدام از جناح ها باتوجه به‬ ‫اتفاقاتی که در جریان های انها رخ داده‪ ،‬شرایط متفاوتی‬ ‫داشته باشند و این دوره از انتخابات هم چندضلعی رقابتی‬ ‫وجود داشته باشد‪ .‬فقط این گونه نخواهد بود که دو طیف‬ ‫در میدان باشند‪.‬‬ ‫اضــاع ایــن رقابــت چنــد ضلعــی شــامل چه‬ ‫جریان هایی می شود؟‬ ‫در طیف اصالح طلبــان یک عده ممکن اســت‬ ‫بگویند ما اصالح طلبانی هستیم که با دولت رد یک خطی‬ ‫به نام اعتدال هســتیم‪ .‬یا در ِ‬ ‫خود جریان اصولگرایی هم‬ ‫ممکن است طیف هایی باشــند که حالت انتزاعی را پیش‬ ‫گرفته باشند‪ .‬‬ ‫اگر بخواهیــم در مــورد تحــوالت اصولگرایان‬ ‫صحبت کنیم یک جریان غالبــی اکنون در حال‬ ‫تالش برای رسیدن به وحدت است‪ .‬تالش هایی‬ ‫شده است و به جاهای خوبی هم رسیده اند‪ .‬اما‬ ‫یکی‪ ،‬دو جریان همچنان دچــار اختالف عقیده‬ ‫هستند‪ .‬یکی از انها جریان رهروان است‪ .‬شما‬ ‫هم چندبار در جاهای مختلف دراین باره صحبت‬ ‫کرده اید‪ .‬ایــا شــرایط در این مورد هیــچ تغییر‬ ‫نکرده و در برای شما همچنان روی همان پاشنه‬ ‫نیامدن می چرخد؟‬ ‫ما تالشــمان بــر این اســت کــه واقعــا جریان‬ ‫اصولگرایی با هم بنشــینند‪ .‬ولی قطعا ایــن مجموعه ای‬ ‫که به عنوان رهروان یا اصولگرایان معتدل مدنظر است‪،‬‬ ‫نمی تواند با برخی از دوستان زیر یک سقف بنشیند‪ .‬حتی‬ ‫ممکن اســت خیلی فشارها و شــرایط متعددی هم وجود‬ ‫هنوز معلوم نیست که‬ ‫کاظم جاللی به عنوان نماینده‬ ‫علی الریجانی و فراکسیون‬ ‫رهروان در جلسات ائتالف‬ ‫حضور خواهد یافت یا خیر‬ ‫داشــته باشــد که بخواهد همه این جریان با هم باشــند‪.‬‬ ‫معتقدم اگر بخواهیم با مجموعه پایداری ها زیر یک سقف‬ ‫بنشینیم یعنی تمام اشــتباهات انها را قبول کرده ایم و این‬ ‫را کسی نمی پذیرد‪.‬‬ ‫پس به نظر شما تمام ادم هایی که در ان ائتالف‬ ‫وجود دارند‪ ،‬اشــتباهات پایــداری را پذیرفته و‬ ‫گردن گرفته اند؟‬ ‫باالخره وقتــی من از شــما حمایت کنــم به نظر‬ ‫می رسد که شما را پذیرفته ام!‬ ‫ اما گفته می شود که از یک سری عقاید خودشان‬ ‫کوتاه امده اند‪ .‬مثل همان بحث ناب گرایی که در‬ ‫انتخابات مجلس قبل باعث شد که یک فهرست‬ ‫جداگانــه ارائــه کنند‪ .‬انهــا ان زمــان می گفتند‬ ‫که اقــای باهنر فــان کار را کرده اســت و اقای‬ ‫الریجانی ســاکت فتنه اســت و لیست دیگری‬ ‫دادند‪ .‬حاال می گویند که پایــداری کوتاه امده و‬ ‫اصــراری روی ناب گرایی ندارد‪ .‬بعــد می گویند‬ ‫حتی اقای جلیلی هم که تمایلی نداشت در چنین‬ ‫روندی باشــد نیز کوتاه امــده و در روند وحدت‬ ‫برای کمک امده است‪ .‬شاید انتظار این باشد که‬ ‫رهروان هم از عقاید خود کمی کوتاه بیاید‪ .‬شما‬ ‫چه نظری در این مورد دارید؟‬ ‫ معموال این گونه است که اگر اشتباهی را مرتکب‬ ‫شده باشم از خدا می خواهم که مرا ببخشد‪ .‬اگر دوستان‬ ‫با پذیرش اشتباهات‪ ،‬پذیرفته باشند باید رسما اعالم کنند‬ ‫که ما این اشتباهات و اشکال را داشتیم و بر همین مبنا هم‬ ‫از دوستان و رفقا و کسانی که اذیت شان کردیم و مشکل‬ ‫برایشــان ایشــان کردیم‪ ،‬حاللیت می طلبیم‪ .‬ولی اینکه‬ ‫بگویند اشــتباه کردم‪ ،‬یعنی چه؟ ما هم تا االن نشنیده ایم‬ ‫که این دوستان گفته باشند اشتباه کرده اند‪.‬‬ ‫اینجــا دو نکته وجــود دارد؛ فقط بحث اشــتباه‬ ‫نیســت‪ .‬یک بحث‪ ،‬همین «اشــتباه» است که‬ ‫شــما می گویید و یک نکته دیگر مدنظر من این‬ ‫است که انها از یک خواسته شان کوتاه ام ده اند‪.‬‬ ‫خواســته انها که در انتخابات قبلی موجب شــد‬ ‫دولیستی شــود‪ ،‬بحث ناب گرایی شان است و‬ ‫االن دیگر نمی گویند که اقای فالنی چون ساکت‬ ‫فتنه بوده یا فالن کار را کرده‪ ،‬نباشد‪ .‬این حرف را‬ ‫نمی زنند و می گویند ما دنبال ناب گرایی نیستیم‪.‬‬ ‫برخی می گویند منطقی این اســت که شــما هم‬ ‫اندکی کوتاه بیایید‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬ما نمی توانیم با انها بنشینیم‪.‬‬ ‫اقای اقاتهرانی در مصاحبــه ای علنا اعالم کرده‬ ‫که اقای مصبــاح گفته انــد به اقــای الریجانی‬ ‫پیغام دهید مــن اصال در جریــان ماجرای حمله‬ ‫به ایشــان در قم نبودم و من هدایــت نکرده ام‪.‬‬ ‫اوال بیان این حرف را از سمت اقای اقاتهرانی در‬ ‫شرایط انتخاباتی چطور ارزیابی می کنید و دوم‬ ‫اینکه طرف مقابل می گوید من کاری که تا امروز‬ ‫گفته می شــده من کرده ام را نکرده ام! این دو را‬ ‫توضیح بفرمایید‪.‬‬ ‫قطعا شــان ایت الله مصباح شــان باالیی است و‬ ‫قطعا این کارهــا را نمی کند‪ .‬ولی افرادی کــه به نوعی به‬ ‫ایشــان وصل هســتند و حلقه پرتو که در قم ان مسائل را‬ ‫پیش اوردند‪ ،‬چه کسانی هستند؟ البته من نمی دانم به چه‬ ‫‪2‬‬ ‫بهــروز نعمتــی از جمله‬ ‫اعضای فراکسیون رهروران‬ ‫اســت کــه همچنــان اصرار‬ ‫دارند نباید علی الریجانی وارد‬ ‫ائتالف با اصولگرایان شود‪ .‬با‬ ‫او در این مــورد در تصمیمات‬ ‫فراکسیون رهروران گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫اصالح طلبان هم باشد؟ مثل ِ‬ ‫خود فراکسیون؟‬ ‫بعد از احراز صالحیت ها می توان جمع بندی کرد‪.‬‬ ‫بحــث دیگری که خیلی مهم اســت اینکه شــما‬ ‫برنامه ای بــرای ارائه لیســت با حامیــان دولت‬ ‫دارید؟‬ ‫من در جریان این موضوع نیستم‪.‬‬ ‫یعنی رایزنی هایی شده است؟‬ ‫من در جریان نیستم‪.‬‬ ‫یک تحلیلــی که وجود دارد این اســت که برنامه‬ ‫اقــای الریجانــی و همفکران شــان این اســت‬ ‫فهرستی متشــکل از حامیان دولت و بخشی از‬ ‫اصالح طلبــان و اصولگرایان که شــما باشــید‪،‬‬ ‫بیرون بیاید و درواقع به فهرســت اعتدالیون و‬ ‫جریان نزدیک به اقای الریجانی و اقای روحانی‬ ‫شهره خواهد شد‪ .‬این مســاله چقدر به واقعیت‬ ‫نزدیک است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫اینها تحلیل شــخصی اســت و تا ان موقع خیلی‬ ‫فاصله است‪.‬‬ ‫ایا شدنی و مطلوب ذهنی شما هم هست؟‬ ‫مطلوب ذهنی ما خیلی چیزها می تواند باشد ولی‬ ‫راجع به این موضوع فکر نکرده ام‪.‬‬ ‫هنــوز هــم تالش هایی از ســمت ائتــاف برای‬ ‫وصل شدن شما می شود؟‬ ‫پس این بحث هــای اخیر دوســتان ائتالف چه‬ ‫معنایی دارد؟ باالخــره وقتی که اقاتهرانــی می گویند که‬ ‫اینگونه نبوده و طور دیگری بوده اســت در جهت به دست‬ ‫اوردن دل مجموعه است‪.‬‬ ‫شما گفتید اگر قرار باشد اقای الریجانی نماینده‬ ‫بدهد ما باید بدهیم‪ .‬درست است؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫این یعنی چی؟ مگر اقای قالیبــاف االن نماینده‬ ‫نداده اند؟ اقای والیتی مگر نماینده نداده است؟‬ ‫ببینید! اقای دکتر الریجانی امروز رئیس قوه مقننه‬ ‫است و مسائل را اشتباه نکنید‪.‬‬ ‫اقای الریجانی دور قبــل در روند ائتالف بودند و‬ ‫این دوره اعالم کرده اند که رئیس قوه هســتند‬ ‫و نمی ایند!‬ ‫به نظر می رسد شاید ایشان مشور ت هایی گرفته‬ ‫باشــد‪ .‬واقعیت هم این است که ایشــان امروز رئیس قوه‬ ‫هستند و مگر رئیس قوه می تواند نماینده معرفی کند؟‬ ‫ پس چطور دور قبل شرکت کرده بود؟‬ ‫این را باید از خودشان بپرسید ولی به اعتقاد خودم‬ ‫من اول راجع به این موضوع صحبت کــردم و اعتقادم بر‬ ‫این است که اقای الریجانی رئیس قوه است‪.‬‬ ‫ حــرف و حدیث هایی هســت کــه تذکراتی داده‬ ‫شده و احتماال جلســه گروه چهارنفره در پی این‬ ‫تذکرات منتفی شد‪ .‬ماجرای ان گروه چهاری که‬ ‫ملغی شد‪ ،‬چه بود؟‬ ‫من در جریان نیستم‪.‬‬ ‫ جلســه اقایان والیتــی‪ ،‬الریجانــی و ناطق هم‬ ‫رسانه ای شد و هم اقای الریجانی تائید کردند‪.‬‬ ‫اگر تائید کردند که جلساتی بوده که بزرگان و علما‬ ‫در ان بوده اند‪.‬‬ ‫چرا یکباره متوقف شد؟‬ ‫واقعا بی اطالع هستم‪ .‬به جان خودم بی اطالعم‪.‬‬ ‫به ما نمی گویید؟!‬ ‫نه‪ ،‬بی اطالعم‪ .‬دستوری نبوده!‬ ‫هم این جلسه متوقف شــد و هم حزب‬ ‫رهروان!‬ ‫چرا اینگونــه فکــر می کنید‪ .‬اگر‬ ‫حزب رهروان و این جریان متوقف شــده‬ ‫بود قاعدتا نبایــد پیگیری هایــی که االن‬ ‫درحال انجام است‪ ،‬رخ می داد‪ .‬بحث هایی‬ ‫که اقــای دکتر جاللــی دارند مثــا اینکه‬ ‫می خواستند از شاهرود کاندیدا شوند‪ ،‬اما‬ ‫نشــدند و از تهران ثبت نــام کردند همگی‬ ‫معنا دارد‪.‬‬ ‫به حزب رهروان ربط دارد؟‬ ‫اقای دکتــر جاللی امــروز رئیس‬ ‫فراکسیون رهروان است‪.‬‬ ‫اصــا جلســات منظم فراکســیون‬ ‫رهــروان بــرای انتخابــات وجــود دارد‪.‬‬ ‫مجموعه فراکسیون رهروان ادامه دارد و‬ ‫هنوز هم هیچگونه حزبی به ثبت نرسیده و‬ ‫مبنا هم بر این بوده است‪.‬‬ ‫اصال هــم مبنــا بر ایــن نبــوده که‬ ‫بخواهد حــزب رهروان تشــکیل شــود و‬ ‫روی مسائل دیگری بحث داشتیم‪ .‬تا ان موقع هم به نظر‬ ‫می رسید نباید خیلی زود تصمیم گرفت و عجله نکنید‪.‬‬ ‫اعــام اســتقالل اقــای الریجانــی را در همان‬ ‫کانتکس رئیس قوه بودن ارزیابی می کنید ؟‬ ‫باالخره اقــای الریجانی یک ادم سیاســتمداری‬ ‫است و بحث استقاللش خیلی معنا دارد‪.‬‬ ‫خب همین معنایش چیســت؟ اقــای الریجانی‬ ‫فقط که رئیس قوه نیست‪.‬‬ ‫وقتی یک رئیس‪ ،‬عزیز و یک کارشناس سیاسی‬ ‫حرفی را می زند‪ ،‬حتما از نظر تحلیلگران معنا پیدا می کند‪.‬‬ ‫حرفی که ایشان می گوید «من مستقل هستم» یعنی چی؟‬ ‫یعنی من خودم را از یک جناحی منفک کرده ام‪.‬‬ ‫اهان! یعنی همین‪ .‬یعنی من از هر جناحی خودم‬ ‫را منفک کرده ام‪.‬‬ ‫نــه‪ ،‬از هر جناحی نیســت‪ .‬ایشــان مســلما که‬ ‫اصالح طلب نبوده است!‬ ‫سیاست‬ ‫کسی وصل هستند اما حتما یک سری ادم هایی هستند که‬ ‫این کارها را می کنند‪.‬‬ ‫یعنی این صحبت ها هیچ تاثیری روی نظر شما‬ ‫ندارد؟ اقای اقاتهرانی هم یکی از رهبران جبهه‬ ‫پایداری اســت و می گوید ما این کار را نکرده ایم‬ ‫و اصال در مرام مان نیســت که چیزی به ســمت‬ ‫کسی پرت کنیم‪.‬‬ ‫پس کــه بوده اســت؟ حلقــه پرتو متعلــق به چه‬ ‫کسی است؟‬ ‫االن نقطــه اعتراضی و دقیقا خواســته رهروان‬ ‫چیست؟ خواســته اش این اســت که پایداری‬ ‫رســما در ائتالف اصولگرایان حتی یک نماینده‬ ‫هم نداشته باشد‪.‬‬ ‫ما اعتقاد داریم پایداری هــا در جامعه به گونه ای‬ ‫رفتار کردند کــه تحت عنــوان اصولگرایــان خیلی تند و‬ ‫افراطــی یک ســری رفتارهایی داشــتند کــه باعث روی‬ ‫برگرداندن خیلی از مردم از این مجموعه شد‪.‬‬ ‫االن فرض کنید اگر تابع یک سری مسائل باشیم و‬ ‫بخواهیم یک سری مســائل انتخاباتی و سیاسی کشور را‬ ‫دنبال کنیم‪ ،‬نمی توانیم افرادی که امروز در جامعه اقبالی‬ ‫از انها نمی شود را مورد حمایت قرار دهیم که اصال به نظرم‬ ‫کاری عبث است‪.‬‬ ‫بحثی کــه در مجلس‪ ،‬قم و مشــهد پیــش امد‪ ،‬ایا‬ ‫ان حرکاتی منتج از این دوســتان هســت یا نیســت؟ اگر‬ ‫نیســت اعالم کنند که این طیف از‬ ‫ما نیستند‪.‬‬ ‫مجموعه برایند حرف شــما‬ ‫این اســت که یــا اینها یک‬ ‫بیانیه بدهند کــه بگویند ما‬ ‫با اینها نبودیم و این کارها را‬ ‫نکردیم یــا اینکه هیچ کدام‬ ‫در این ائتالف نباشند‪.‬‬ ‫بله‪.‬‬ ‫ان وقت این اتفاق در میان‬ ‫اصولگرایــان می افتــد کــه‬ ‫یک فهرســت ایــن طرف و‬ ‫فهرســت دیگر هــم متعلق‬ ‫به پایداری ها منتشر خواهد‬ ‫شد‪.‬‬ ‫پایداری ها چــه در ائتالف‬ ‫باشند و چه نباشند‪ ،‬لیست می دهند‪.‬‬ ‫به نظرم نــوع حرکات این را نشــان‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫اخریــن جلســه و تصمیمی ‬ ‫که رهــروان راجع به ائتالف‬ ‫گرفته است‪ ،‬چیست؟‬ ‫ما در همین هفته جلسه داشــتیم و نظر دوستان‬ ‫این است که در ائتالف شرکت نکنند‪ .‬حتی دو‪ ،‬سه هفته‬ ‫قبل رای گیری شــد که در ائتالف با این شــرایط شرکت‬ ‫نکنند‪.‬‬ ‫ایا ممکن است که این رای گیری تغییر کند‪.‬‬ ‫به نظرم با این شرایط کمی سخت به نظر می رسد‪.‬‬ ‫خبری داشتیم که گویا اقای کاظم جاللی نماینده‬ ‫شما در ائتالف است‪.‬‬ ‫ خیر‪ ،‬اقای جاللی رســما هم اعالم کرده بود که‬ ‫نماینده هیچ کس نیستند و در ائتالف هم حضور ندارند‪.‬‬ ‫ ایا رهروان قصد ارائه یک لیســت برای خودش‬ ‫دارد؟‬ ‫ان شــاءالله بعــد از تائید صالحیت هــا می توان‬ ‫لیست ها را بست‪.‬‬ ‫ممکــن اســت در لیســت شــما اشــتراکاتی با‬ ‫پارلمان‬ ‫‪31‬‬ ‫پارلمان‬ ‫یعنی خودم را منفک کرده ام و کار خودم را انجام‬ ‫می دهم و بر مبنای کار خودم از ادم های خودم هم حمایت‬ ‫می کنم و کار خودم را هم پیش می برم‪.‬‬ ‫پس به نکته خوبی رســیدیم‪ .‬اقــای الریجانی‬ ‫که خودشان را از اصالح طلبان منفک نکرده اند‬ ‫و براســاس فرمایشــات شــما‪ ،‬معنای کار اقای‬ ‫الریجانی این اســت که مــن خــودم را از جناح‬ ‫اصولگرایــان منفــک کــرده ام و از افــراد طیف‬ ‫نزدیک به خودم حمایت می کنم‪.‬‬ ‫این دیگر می شود انتخاب‪ .‬این نظر شماست ولی‬ ‫نظر من این است؛ وقتی دکتر الریجانی اعالم می کند که‬ ‫مستقل است‪ ،‬یعنی مستقل است‪ .‬پس قطعا ایشان تنها‬ ‫هم نیســت و قطعا خیلی های دیگر هم با ایشان هستند‪.‬‬ ‫بنابراین ایشــان کار خودشــان را پیش می برند و مسائل و‬ ‫حاشــیه های مختلفی هم که وجود دارد‪ ،‬قطعا در مســیر‬ ‫زمان حل خواهد شد‪.‬‬ ‫بحث قم چطــور؟ برخــی از دوســتان پایداری‬ ‫گفته اند ما نمی خواهیم الریجانی را در لیســت‬ ‫اصولگرایــان بگذاریم‪ .‬در قم داســتان چگونه‬ ‫است؟‬ ‫اقای الریجانی از قم به صورت مستقل خواهد امد‪.‬‬ ‫یعنی اگــر حتی در لیســت اصولگرایان هم قرار‬ ‫گیرد‪ ،‬نمی رود؟‬ ‫اگر انها بخواهند حمایت کننــد‪ ،‬جای خودش را‬ ‫دارد ولی ایشان اعالم کرده که مستقل می اید‪.‬‬ ‫با ایــن اتفاقی کــه االن درحال افتادن اســت و‬ ‫همین منفک کــردن که تحلیلــش برعهده ما و‬ ‫خبرش بر عهده شماست؛ رســیدن به ریاست‬ ‫مجلس بعدی بــرای اقای الریجانی ســخت تر‬ ‫نشده است؟‬ ‫برای چی؟‬ ‫بــر مبنــای گفته شــما درواقــع خودشــان را به‬ ‫نحــوی از اصولگرایان منفــک کرده اند‪ .‬ممکن‬ ‫اســت همین اصولگرایان که ائتالف حداکثری‬ ‫کرده اند‪ ،‬در مجلس بعد تصمیم بگیرند که مثال‬ ‫فرد دیگری را به جای اقــای الریجانی در قامت‬ ‫رئیس مجلس معرفی کنند؟‬ ‫شــما اجازه دهید مجلس اینده تشکیل شود و ان‬ ‫موقع درباره اش صحبت کنیم‪.‬‬ ‫ایا امکان اینکه در هفته های اخر انتخابات با یک‬ ‫پدیده مواجه شویم‪ ،‬وجود دارد؟‬ ‫در عالم سیاست هیچ چیز محال نیست‪.‬‬ ‫یعنی اقای الریجانی یک لیست بدهد که‪...‬‬ ‫هیچ چیز در عالم سیاست محال نیست‪.‬‬ ‫در عالم ائتالف با اقای روحانی و دیگران‪...‬‬ ‫مــن انهــا را نمی دانــم ولی پاســخ مــن در برابر‬ ‫«پدیده »ای که شــما پرسیدید این اســت که باالخره در‬ ‫عالم سیاست هر اتفاقی ممکن است بیفتد‪.‬‬ ‫ایا امکان دارد که رهروان برای سراســر کشــور‬ ‫هم لیست دهد؟‬ ‫ان شاءالله‪.‬‬ ‫مردم‪ ،‬الریجانی را بیشتر از روحانی‬ ‫به عنوانجریانسوممی پذیرند‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفت وگویمثلثبارمضانشجاعیکیاسری‬ ‫با توجــه به تحــوالت جدید لطفــا بفرمایید که در‬ ‫انتخابات مجلس رقابت اصلی میان کدام طیف ها‬ ‫و جریان های سیاسی خواهد بود؟‬ ‫بارها گفته ام کــه یک جریــان اصولگرایی و یک‬ ‫جریان اصالح طلبی تند و یک گروه اعتدالیون و مستقلین‬ ‫هستند که ممکن است رای را بیشتر از ان خود کنند‪.‬‬ ‫جریان مســتقلی که شــما به ان اشــاره کردید‪،‬‬ ‫(اعتدالیــون مســتقل) تاریــخ تولدشــان از چه‬ ‫زمانی اســت؟ این را باید ازســال ‪ 92‬یا پیش تر از‬ ‫ان بدانیم؟‬ ‫اینها کســانی هســتند که از جریان اصالح طلب‬ ‫و اصولگرا جــدا شــدند و زمان تولدشــان هم به گذشــته‬ ‫برمی گردد‪.‬‬ ‫یعنی می توانیم بگوییم ازقبل از ‪ 24‬خرداد ‪92‬؟‬ ‫بله‪ ،‬از گذشــته اســت‪ .‬اصالح طلبان از زمانی که‬ ‫مشــارکتی ها رفتند به چند شاخه تقسیم شــدند‪ .‬یعنی یک‬ ‫عده معتدلی هستند که از همان موقع هستند و از سال ‪92‬‬ ‫نیامده اند و از قبل هم بوده اند‪.‬‬ ‫این گروهی که شــما از ان یاد می کنید بیشــتر از‬ ‫جداشدگان اصولگرا هستند یا اصالح طلب؟‬ ‫اینها اعتدالیونی هستند که ‪ 4‬اصل را قبول دارند؛‬ ‫اصل اصلیت نظام‪ ،‬قانون اساسی‪ ،‬امام و رهبری و صیانت‬ ‫از ارزش های انقالب‪.‬‬ ‫دامنه این طیف از کجاست؟ ایا اقای عارف هم در‬ ‫این طیف است؟‬ ‫نه‪ ،‬اقای عارف در این طیف نیست‪.‬‬ ‫نام یک اصالح طلب را به عنوان مصداق بفرمایید‬ ‫که بدانیم سر این طیف از کجا تا کجاست؟‬ ‫اقایان مظفر‪ ،‬پزشکیان‪.‬‬ ‫فرق اقای پزشکیان با اقای عارف چیست؟‬ ‫انها نگاه های تندتری نسبت به بحث ازادی و قانون‬ ‫اساسی و اصالحاتی که باید در قانون اساسی صورت بگیرد‪،‬‬ ‫دارند‪ .‬همچنین در مورد والیت فقیه‪.‬‬ ‫اینها که می فرمایید راجع به اقای عارف است؟‬ ‫راجع به اصالح طلبان تند است‪.‬‬ ‫یعنی اقای عارف در کانتکــس اصالح طلبان تند‬ ‫قرار می گیرد؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫مجموع بحث شما این اســت که ما در انتخابات‬ ‫یک اصالح طلب و یک اصولگرا خواهیم داشــت‬ ‫و یک گروهی که اعتدالیون مستقل هستند‪ .‬این‬ ‫معنایش این است که ما باید از همین االن پرونده‬ ‫ائتالف فراکســیون رهروان یا همین اعتدالیون‬ ‫مســتقل را با ائتــاف اصولگرایــان خاتمه یافته‬ ‫بدانیم؟‬ ‫ی خیلی‬ ‫بله! چون نگاه فراکسیون رهروان با پایدار ‬ ‫متفاوت است همان طور که با مشارکتی ها‪.‬‬ ‫برخــی می گوینــد پایداری هایی کــه در دور قبل‬ ‫اعتقاد داشتند ما باید ناب گرایی کنیم دیگر اصرار‬ ‫بر ناب گرایی ندارند و روند فعلــی را پذیرفته اند و‬ ‫معنایش این اســت که کوتاه امده انــد‪ ،‬بنابراین‬ ‫رهروان هم باید اندکی کوتاه بیاید‪ .‬نظر شــما در‬ ‫این مورد چیست؟‬ ‫رهــروان مبانــی ای دارد که بــا پایداری ها فاصله‬ ‫زیادی دارد و به هم نزدیک نمی شوند‪.‬‬ ‫یعنی مبنای حرف شــما این اســت؛ تا زمانی که‬ ‫پایداری در ائتالف باشد‪ ،‬وارد ائتالف نمی شوید؟‬ ‫قطعا بــا پایداری هــا در یک صفحه ائتــاف قرار‬ ‫نمی گیریم‪ .‬نگاه های انها نگاه های تند نسبت به مسائل و‬ ‫موضوعات است و همه را در عین حال تیره و تار می بینند و‬ ‫ما این نگاه را نداریم‪.‬‬ ‫پس منظور شما این است که پایداری ها از ائتالف‬ ‫بیرون بروند تا ما بیاییم؟‬ ‫بله با بقیه اجز ا می توان کنار امد‪.‬‬ ‫معنای این حرف این اســت که اینها بیرون بروند‬ ‫و ما داخل بیاییم‪ .‬اما نتیجه اش چه خواهد شــد؛‬ ‫اینکه انها هم بروند یک لیســت جداگانه بدهند‪.‬‬ ‫ک بدنه رای دارند‪.‬‬ ‫باالخره انها هم ی ‬ ‫باالخره وقتی یک لیســت می گیرند به معنای این‬ ‫ایا علی الریجانی مخالف برخی نظرات‬ ‫در فراکسیون رهروان است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫الریجانی لیست مستقلی ارائه دهد‪ ،‬وجود دارد ولی هنوز به‬ ‫جمع بندی نرسیده است‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم راجع به این لیست صحبت کنیم‪،‬‬ ‫هویت ان به لحاظ جریان شناسی چگونه است؟‬ ‫جریان سیاســی اعتدالیونی که مبانی چهارگانه را‬ ‫قبول دارند‪.‬‬ ‫یعنی اگر بخواهم تفسیری درباره حرف های شما‬ ‫داشته باشــم از اصالح طلبان تا حامیان دولت و‬ ‫جریان دولت در این لیست هستند؟‬ ‫ت باشند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان معتدل ممکن اس ‬ ‫ایا ممکن اســت که در ادامه کار برخی چهره های‬ ‫سیاسی هم از لیست حمایت کنند؟‬ ‫مثال چه کسی؟‬ ‫مثال اقای ناطق یا اقای هاشمی؟‬ ‫ نمی دانم‪.‬‬ ‫این طیفی که شما از ان صحبت می کنید چقدر به‬ ‫اقای هاشمی نزدیک است؟‬ ‫واقعا نمی دانم چون هنوز بسته نشده است‪.‬‬ ‫ما اصال راجع به فهرست صحبت نمی کنیم بلکه‬ ‫راجع بــه همان طیفی کــه حضرتعالــی فرمودید‬ ‫اعتدالیون مستقل هستند حرف می زنیم‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬معلوم نیست‪ .‬باید لیست داد‪.‬‬ ‫من راجع به لیســت صحبت نمی کنــم‪ ،‬راجع به‬ ‫جریان شناسی بحث می کنیم‪ .‬االن اقای هاشمی‬ ‫و ســایر جریان های موســوم بــه اعتدالگرا مثل‬ ‫اقای روحانی یک مبانی فکری دارند‪ .‬این جریان‬ ‫اعتدالیون مستقل چقدر به اقای روحانی و اقای‬ ‫هاشمی نزدیک است؟‬ ‫نمی دانم چــون اگر االن بخواهــم بگویم ممکن‬ ‫است برخی از این افراد با اینها زاویه داشته باشند‪ .‬ان وقت‬ ‫داوری اشتباهی خواهد بود‪ .‬باید صبر کنیم افراد را در لیست‬ ‫ببینیم و ان وقت نظر دهیم‪.‬‬ ‫یعنی این تصور که اقای الریجانی و اقای هاشمی‬ ‫و بعضی از رهبــران اصالح طلب تصمیم گرفتند‬ ‫چنین لیستی به وجود بیاید‪ ،‬ممکن است نزدیک‬ ‫به واقعیت باشد؟‬ ‫واقعــا نمی دانــم‪ ،‬چــون مــن از پشــت صحنــه‬ ‫نشســت های اقای الریجانــی و اقای هاشــمی و دیگران‬ ‫خبر ندارم‪.‬‬ ‫اقای اقاتهرانی در مصاحبه ای گفته اســت اقای‬ ‫مصباح عنوان کرده اند پیغام مرا به اقای الریجانی‬ ‫بدهیدکهمناصالدرجریانحملهبهایشاننبودم‬ ‫و بعدا مطلع شدم و قسم هم خورده که من از اینها‬ ‫حمایت نکردم‪ .‬این صحبت هــا را چگونه تحلیل‬ ‫می کنید؟‬ ‫نمی دانــم‪ .‬باالخره اقای مصباح یک شــخصیت‬ ‫فرهیخته دینی و فرهنگی است و البد راست می گوید‪.‬‬ ‫خالصــه مطلــب رهــروان این اســت کــه اینها‬ ‫همان هایی هستند که به سر اقای الریجانی ُمهر‬ ‫زدند‪ .‬ما چگونه با اینها بنشــینیم که دقیقا همین‬ ‫نکته را اقای اقاتهرانی بولد کردند و بیان داشتند‬ ‫که ما نبودیم‪ .‬‬ ‫باالخره ادم هایی که شناســایی و دستگیر شدند و‬ ‫اعتراف کردند مدارک مستند و مســتحکمی دارند که ان را‬ ‫نمی شود منکر شد‪.‬‬ ‫بــا اتفاقــی کــه درمــورد اقــای الریجانــی و‬ ‫منفک شــدنش از یک جریانی می افتد و در واقع‬ ‫حضور مستقل شان ایا ممکن است به نحوی برای‬ ‫ریاست مجلس اینده ریسک باشد؟‬ ‫نه‪ ،‬ایشان یک شخصیت کاریزمایی دارد که نشان‬ ‫داده می تواند یک رئیس مجلس مقتدری باشد که انهایی‬ ‫که مایل هستند جای ایشان بیایند نمی توانند جای ایشان‬ ‫را پر کنند‪.‬‬ ‫ایا اقای الریجانی می خواهد لیدر جریان ســوم‬ ‫باشد؟‬ ‫ان شاءالله‪.‬‬ ‫در یکی‪ ،‬دو دهه اخیر خیلی هــا تالش کردند که‬ ‫جریان ســوم را در ایــران نمایندگــی کنند‪ .‬یک‬ ‫وقتی اقای رضایی این ادعا را داشت و وقتی دیگر‬ ‫دیگران این حرف را زدند‪ .‬به ‪ 92‬رسیدیم و برخی‬ ‫تحلیل کردند که این اقای روحانی همان جریان‬ ‫سوم است و االن هم به اقای الریجانی رسیدیم‪.‬‬ ‫در این مورد کمی صحبت کنید‪.‬‬ ‫جریــان ســومی که منفــک و مجــزا از جریــان‬ ‫اصولگرایی و اصالح طلبــی که مدنظر ماســت‪ ،‬االن نیاز‬ ‫جامعه ما هست‪.‬‬ ‫در گذشته هم دیدید که مردم یک دوره اقای خاتمی‬ ‫و یک دوره اقای احمدی نژاد را تجربه کردند و دوره سوم به‬ ‫یک شــخصیت اعتدالی رســیدند‪ .‬به نظرم مجلس هم در‬ ‫اینده به چنین نگاهی نیاز دارد‪.‬‬ ‫اگر اقای الریجانــی لیدر جریان ســوم در ایران‬ ‫شود و ما فرض بگیریم جریان اصولگرا دچار یک‬ ‫چالش هایی اســت‪ ،‬جریان اصالح طلب هم که‬ ‫از چندین ســال قبل دچار یک چالش هایی شده‬ ‫است‪ ،‬چقدر برای این جریان سوم االن در سال‬ ‫‪ ،94‬دورنمای مثبتی می بینید؟‬ ‫نگاه مردم به این سمت است‪ .‬نظرسنجی ها االن‬ ‫نشــان می دهد که مردم از دعواهای چپ و راســت خسته‬ ‫شده اند و دنبال اسایش و ارامش واقعی خودشان هستند و به‬ ‫جنس اعتدال بیشتر گرایش دارند‪ .‬به همین خاطر ضرورت‬ ‫و گرایش جامعه سیاسی امروز ما این نگاه است و این نگاه‬ ‫چون مشــتری و مخاطب دارد طبیعتا اقــای الریجانی هم‬ ‫خودش را به اثبات رسا نده که در این مسیر هست‪.‬‬ ‫درسطحجامعه شناسیوبحثسرمایهاجتماعی‪،‬‬ ‫مردم اقای الریجانی را به عنوان لیدر جریان سوم‬ ‫بیشتر می پذیرند یا اقای حسن روحانی را؟‬ ‫فکر می کنم اقای الریجانی را بیشــتر می پذیرند‪.‬‬ ‫چون اقای روحانی شعارها و گرایشاتش را در بعضی جاها به‬ ‫سمت اصالح طلبان پررنگ تر کرده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫است که اینها یک لیست‪ ،‬نگاه‪ ،‬هدف و برنامه دارند‪ .‬وقتی‬ ‫برنامه ها و نگاه ها نسبت به مســائل و موضوعات داخلی و‬ ‫کشور متفاوت اســت چگونه می توانند یک لیست داشته‬ ‫باشند؟ نظر ما نسبت به دولت‪ ،‬مجلس‪ ،‬قوه قضائیه‪ ،‬مسائل‬ ‫داخلی و بین المللی بــا پایداری ها متفاوت اســت‪ .‬چطور‬ ‫می توانیم در یک لیست قرار بگیریم؟ اما نگاه های بقیه به‬ ‫ما نزدیکتر است‪.‬‬ ‫انچه درواقع شما می خواهید این است که انها در‬ ‫ائتالف نباشند تا ما بیاییم‪ .‬چون به این دالیل ما با‬ ‫هم نمی خوانیم‪.‬‬ ‫ما نمی گوییم انها نباشــند تا ما بیاییم بلکه نگاه ما‬ ‫نگاهی هست که در مســائل و موضوعات کالن داخلی و‬ ‫مســائل روز حرفی برای گفتن داریم و این حرف با بعضی‬ ‫از جریانات اصولگرا نزدیکی دارد و با بعضی دیگر نداریم‪.‬‬ ‫پس نتیجه حرف شما این است که اینها نباشند‬ ‫تا ما بیاییم؟‬ ‫هر دو تا با هم نمی شود‪.‬‬ ‫بعد چــه اتفاقی می افتــد؟ اینکه انهــا بروند یک‬ ‫لیست جداگانه بدهند مهم نیست؟‬ ‫به نظر من مهم نیست‪.‬‬ ‫االن دیگر هیچ تالشــی از جانب ائتالف در مورد‬ ‫پیوستن شما صورت نمی گیرد؟‬ ‫انها دنبال این هســتند که لیســت اصولگرا یان را‬ ‫یکپارچه کنند اما این یکپارچگی نیاز به تعامل و همصدایی‬ ‫دیدگاه و نگاه ها دارد ولی این اتفاق االن نمی افتد‪.‬‬ ‫پس باتوجه به جلســه اخیر ایــن تصمیم قطعی‬ ‫است؟‬ ‫تا حاال که این طور است و من در این جلسه نبودم‪.‬‬ ‫اینکه گفته می شــود اقــای کاظــم جاللی قصد‬ ‫دارند به عنوان نماینده شــما داخل ائتالف بروند‪،‬‬ ‫چگونه است؟‬ ‫نه‪ ،‬من خبر ندارم‪.‬‬ ‫بحث دیگر اینکه اقای الریجانی عنوان کرده اند‬ ‫از انجا که رئیس قوه هســتند‪ ،‬نمی توانند در این‬ ‫سازوکار وحدت باشند‪ .‬سوال من به عنوان کسی‬ ‫که مسائل سیاســی را دنبال می کند این است که‬ ‫چطور ایشــان در انتخابات قبل در همین سیکل‬ ‫بودند؟‬ ‫بله‪ ،‬ولی دور قبل نمایندگان او را نپذیرفتند‪ .‬اقایان‬ ‫مطهــری‪ ،‬عباســپور و کاتوزیــان‪ .‬نماینده ائتــاف اقای‬ ‫الریجانی در این لیست بوده ولی این اســامی را در لیست‬ ‫نیاوردند‪.‬‬ ‫یعنی درخواست اقای الریجانی این بود که اینها‬ ‫در لیست تهران باشند ولی انها قبول نکردند؟‬ ‫بله‪ ،‬قبول نکردند‪.‬‬ ‫یعنی این تصمیم اخیر به دلیل مســائل این دوره‬ ‫نیست و ان دوره هم بوده است‪.‬‬ ‫ان وقت که نمایندگان نشستند‪ ،‬منجر به این شد و‬ ‫االن هم همین است‪.‬‬ ‫پس چون تجربه ســابق را دارند‪ ،‬مایل نیســتند‬ ‫که بیایند‪.‬‬ ‫بله‪.‬‬ ‫تحلیلی کــه االن وجــود دارد این اســت که اقای‬ ‫الریجانییاجریاننزدیکبهویکهشماباشید‪،‬بنا‬ ‫دارید بعد ا ز احراز صالحیت ها یک فهرست مرکبی‬ ‫را درست کنید که من این احساس را از فرمایشات‬ ‫شــما کردم که حتــی ممکن اســت چهره هایی از‬ ‫اصالح طلبان در ان باشند‪ ،‬حامیان دولت و جریان‬ ‫حضرتعالی که در ان حضور دارید هم در میانشان‬ ‫باشد‪.‬ایابرداشتمندرستاست؟‬ ‫نه‪ ،‬هنوز به رسمیت نرسیده و احتمال اینکه اقای‬ ‫‪3‬‬ ‫رمضان شجاعی کیاسری‬ ‫می گویــد که فکــر می کنم اقای‬ ‫الریجانــی را به عنــوان لیــدر‬ ‫جریان سوم بیشتر می پذیرند‪.‬‬ ‫چــون اقای روحانــی شــعارها و‬ ‫گرایشاتش را در بعضی جاها به‬ ‫ســمت اصالح طلبان پررنگ تر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫‪33‬‬ ‫پارلمان‬ ‫رهروان با الریجانی‬ ‫اختالف نظر پیدا کردند‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفت وگویمثلثباحمیدرضاترقی‬ ‫اقا ی ترقــی! فضــای سیاســی را در اســتانه‬ ‫انتخابات مجلس دهم چگونه می بینید؟‬ ‫به نظر می رســید ائتالف بین اعتدالیون دولت و‬ ‫اصالح طلبان خیلی ســخت شــده و احتمال اینکه لیست‬ ‫دولت و طرفدارانش بــا اصالح طلبان از همدیگر تفکیک‬ ‫شود‪ ،‬بسیار زیاد است‪ .‬از طرف دیگر بین اصولگرایان هم‬ ‫تا االن بحمدالله گسترش و پوشــش ائتالف تقریبا همه‬ ‫گروه ها را گرفته و فراگیر شده و اختالفاتی که بعضا ممکن‬ ‫بود وجود داشــته باشــد تا االن به تفاهمــات خوبی منجر‬ ‫شده و بعضی از نگرانی هایی که برخی مطرح می کنند که‬ ‫ممکن است دقیقه ‪ 90‬یک لیست دیگری هم داده شود؛‬ ‫اوال‪ ،‬خیلی ضعیف است‪ ،‬ثانیا بیشتر در جهت پیشگیری‬ ‫از این مسائل طرح می شود‪ .‬این را هم سخنگو و هم بیانیه‬ ‫ائتالف تاکید کرده که از جمالت و سخنان تفرقه افکن و‬ ‫اختالف افکن همه پرهیز کرده و ســعی کنند که اختالف‬ ‫سالیق را کنار گذاشــته و بگذارند این ائتالف ان شاءالله‬ ‫به لیست واحد برسد‪.‬‬ ‫اما اقای ترقی! اگر بخواهیــم نگاه جامع تری به‬ ‫موضوع داشــته باشــیم همان گونه که خودتان‬ ‫هــم در ســایر اظهارنظرهایتــان بــه ان اشــاره‬ ‫کرده ایــد همچنان برخــی نکات وجــود دارد‪ .‬از‬ ‫جمله اینکه مثال فراکســیون رهروان در اخرین‬ ‫جلســه خودشــان تصویب کرده که وارد ائتالف‬ ‫نشوند‪ .‬اکنون چه تالش هایی از طرف ائتالف و‬ ‫دو کمیته ای که وجود دارد برای جذب فراکسیون‬ ‫رهروان در این مورد صورت گرفته است؟‬ ‫اوال رهروان یک طیف خاص نیســتند که بگوییم‬ ‫همگی اصولگرا هستند‪ .‬هم طیف اصالح طلب و هم طیف‬ ‫اصولگرا را شامل می شود‪ .‬تکلیف طیف اصالح طلبان در‬ ‫انتخابات مشخص است‪ ،‬با انها ناهمراهند‪ .‬بنابراین اینکه‬ ‫تصور کنیــم رهروان می تواند یک فراکســیون منســجم‬ ‫‪4‬‬ ‫ترقــی می گویــد کــه‬ ‫علــی الریجانــی نمی توانــد‬ ‫لیــدر جریــان ســوم باشــد‬ ‫و می افزایــد‪ «:‬امــکان اینکه‬ ‫اصال این جریان شکل بگیرد‪،‬‬ ‫باتوجه به وضعیت و شــرایط‬ ‫کلی کشور وجود ندارد‪ .‬معموال جریان سوم هم از این‬ ‫طرف و هم از ان طرف رانده می شود و هیچ طرف بدان‬ ‫توجهی نمی کنند‪».‬‬ ‫بــرای اینکه یک لیســت مشــخصی را ارائه دهد‪ ،‬باشــد‬ ‫خیلی ضعیف اســت‪ .‬بنابراین بیشتر این مسائلی که طرح‬ ‫می شود برای امتیازگیری در لیســت نهایی است و خیلی‬ ‫واقعیت بیرونی بــه ان معنا ندارد‪ .‬امیدوار هســتیم نقطه‬ ‫نظرات انها هم در لیســت تا جایی که ممکن اســت مورد‬ ‫توجه تنظیم کنندگان لیست قرار بگیرد که انها هم زیر چتر‬ ‫ائتالف فعالیت شان را دنبال کنند و نیازی به اینکه لیست‬ ‫جداگانه ارائه دهند‪ ،‬نداشته باشند‪.‬‬ ‫در مصاحبه ای که با اقای کیاســری داشــتیم او‬ ‫گفت تالش هایی در جهت ارائه لیســت مستقل‬ ‫در سراسر کشور را شــروع کرده اند و تعبیرشان‬ ‫این بود که فراکســیون رهــروان و جریان اقای‬ ‫الریجانی‪ ،‬درواقع جریان سوم کشور است‪ .‬به‬ ‫این معنا که اقای الریجانی‪ ،‬لیدر جریان ســوم‬ ‫در کشور ما خواهند بود‪ .‬تحلیل شما چیست؟‬ ‫این پاسخ را ِ‬ ‫خود اقای الریجانی داده اند که ایشان‬ ‫از روحانیت مبــارز تبعیت می کنند و قبــول دارند‪ .‬این نوع‬ ‫طرح کردن از جانــب اقای الریجانی بیشــتر برای همان‬ ‫امتیازگیری اســت‪ .‬ضمن اینکه اگر بخواهند لیست را در‬ ‫سراسر کشور بدهند‪ ،‬مقام معظم رهبری معیارهای لیست‬ ‫را روشن کرده اند که به چه لیستی رای می دهند‪ .‬دوستانی‬ ‫که قصد دارند این کار را بکنند ایا شخصیت بارز و نموداری‬ ‫که مقام معظم رهبری فرموده اند در میانشــان اســت که‬ ‫بخواهند لیســت دهند؟ صرف فراکســیون که نمی تواند‬ ‫لیســت دهد‪ .‬چون فراکســیون االن قانونا نــه به صورت‬ ‫حزب درامده و نه نام مشخص و تشکیالت مشخصی دارد‪.‬‬ ‫به عنوان یک حزبی که مجوز ندارد اگر بخواهد از لیستی‬ ‫حمایت کند‪ ،‬خالف قانون هم اســت و به نظر نمی رســد‬ ‫چنین اقدامی را انجام دهند‪.‬‬ ‫اقای الریجانی گفته اند چون رئیس قوه هستند‪،‬‬ ‫نمی توانند وارد ائتالف شوند‪ .‬سوال اینجاست‬ ‫که اقــای الریجانــی دور پیش هــم رئیس قوه‬ ‫بودند اما وارد روند ائتالف شــدند‪ .‬ایــن از کجا‬ ‫نشات می گیرد؟‬ ‫چون رقابــت در دور قبــل رقابــت درون گروهی‬ ‫و درون گفتمانــی بــود ولــی االن یــک مقــدار رقابت با‬ ‫گفتمان هــای دیگر هم وجــود دارد و ایشــان می خواهد‬ ‫موقعیــت خــودش را در رابطه بــا مجلس حفــظ کند‪ .‬به‬ ‫نظر می رســد چنین مشــی ای را دنبال کرده اند‪ .‬اما وقتی‬ ‫مشخص شــد چه گروه هایی از ایشــان حمایت می کنند‪،‬‬ ‫تقریبا این وضعیت تغییراتی پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫می گویند که داستان رهروان از اقای الریجانی‬ ‫جداست و این تحلیل وجود دارد که اقایان جاللی‬ ‫و کیاسری بیشــتر حرف خودشــان را می زنند و‬ ‫شاید اقای الریجانی خیلی با انها همسو نباشد‪.‬‬ ‫در تائید هم به ماجــرای کناره گیری اقای جاللی‬ ‫که البته دوباره امده اند‪ ،‬استناد می کنند‪ .‬ایا اینکه‬ ‫رهروان اکنــون می گویند نظر اقــای الریجانی‬ ‫است یا نظر مجموعه اقای جاللی؟‬ ‫البته بیشــتر نظر اقای جاللی و کسانی است که‬ ‫می خواستند ظرفیت فراکسیون را به یک حزب تبدیل کنند‬ ‫و در این حزب هم چون یک لنگر مشــخص و قابل قبولی‬ ‫نداشتند‪ ،‬سعی شان بر این بود که از اقای الریجانی برای‬ ‫این محوریت استفاده کنند‪ .‬منتها اقای الریجانی باتوجه‬ ‫به مجموعه معذوریت ها و جمع بندی هایی که داشــتند‪،‬‬ ‫احساس کردند که اگر در داخل یک حزب محدود شوند‪،‬‬ ‫ممکن است ان موضع بی طرفانه یا فراحزبی شان اسیب‬ ‫ببیند‪ .‬به همین خاطــر در جمع بندی محوریــت برای ان‬ ‫تشــکل را نپذیرفتند‪ .‬ان تشــکل فقــط در داخل مجلس‬ ‫قابلیت فعالیت داشت و نه در بیرون‪ .‬بیرون مجلس موضع‬ ‫اصالح طلبــان و اصولگرایان با همدیگر متفاوت اســت‬ ‫و طبیعتــا نمی توانند مثل داخل مجلــس چنین همگرایی‬ ‫را بین خودشــان به وجود بیاورند‪ .‬بــه همین خاطر به نظر‬ ‫می رســد مجموعا تشــکل اینها دچار یک اختالف نظر با‬ ‫اقای الریجانی در بحث محوریت ان تشــکل شدند و ان‬ ‫تشکل هم اگر محوریتی مثل اقای الریجانی نداشته باشد‬ ‫امکان اینکه بتواند افراد را جمع و سازماندهی کند‪ ،‬بسیار‬ ‫ضعیف خواهد بود‪.‬‬ ‫این اعالم اســتقالل اقای الریجانــی را چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫مســتقل امدن یک امر طبیعی اســت چون هنوز‬ ‫ایشان در لیســتی قرار نگرفته که مشــخصا بتواند از ابتدا‬ ‫بگوید در قالب لیســت اصولگرایان قصد امدن دارد‪ .‬این‬ ‫موضع‪ ،‬موضع درســتی قبل از مشــخص شــدن و بستن‬ ‫لیست هاست‪.‬‬ ‫بحــث همین جاســت‪ .‬االن اقــای روانبخــش‬ ‫مصاحبه کرده و گفته اند به دلیل همین استقالل‬ ‫نیازی نیست که ایشــان در لیســت قم ائتالف‬ ‫باشــند و افراد دیگــری را معرفــی کرده اند‪ .‬ایا‬ ‫معنایش همین است؟‬ ‫مکانیزم لیســت اســتان ها یک مقدار با لیســت‬ ‫تهران متفاوت است‪ .‬یعنی در ائتالفی که االن اصولگراها‬ ‫دارند‪ ،‬اختیارات را در رابطه با اســتان ها به خود استان ها‬ ‫و مســائل محلی انجا واگذار کرده اند و بخشــی که مورد‬ ‫اختالف است ‪...‬‬ ‫اما باالخره ایشــان رئیس قوه هستند و موضوع‬ ‫فرق می کند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬حرف شما را می پذیرم‪ .‬در مورد ایشان ماجرا‬ ‫حتما فرق می کند ولی اگر ایشان در تهران نامزد می شد‪،‬‬ ‫وضعیت خیلی فرق می کرد ولی چون در قم اســت به هر‬ ‫حال به طور طبیعی شــامل همان سیاست های مربوط به‬ ‫استان ها خواهد شد‪.‬‬ ‫جریانــی که دوســتان رهروان راجع بــه جریان‬ ‫ســوم مطرح می کنند ایا امکان پذیر است یا نه‬ ‫و اگر فرض بر این باشد که امکان پذیر است ایا‬ ‫اقای الریجانی می تواند نقش لیدر جریان سوم‬ ‫را بازی کند؟‬ ‫ هیچ وقت در طول این ‪ 37‬ســال بعــد از انقالب‬ ‫جریان سومی نتوانسته در کشــور پا بگیرد‪ .‬بارها افرادی‬ ‫خیز برداشته اند که این جریان سوم را شروع کنند‪ .‬در زمان‬ ‫حزب جمهوری اسالمی همین حرکت را می خواستند انجام‬ ‫دهند که نگرفت‪ .‬در زمان اصالحات هم همین حرکت را‬ ‫خواســتند انجام دهند که باز هم نگرفت‪ .‬االن هم همین‬ ‫وضعیت اســت و امکان اینکــه اصال این جریان شــکل‬ ‫بگیرد‪ ،‬باتوجه به وضعیت و شرایط کلی کشور وجود ندارد‪.‬‬ ‫معموال جریان سوم هم از این طرف و هم از ان طرف رانده‬ ‫می شود و هیچ طرف بدان توجهی نمی کنند‪.‬‬ ‫با شناختی که دارید ممکن است اقای الریجانی‬ ‫در ائتالف با ســایر گروه ها دســت اخر لیســت‬ ‫مستقلی ارائه دهند؟‬ ‫فکر نمی کنم اقای الریجانی خــودش را در برابر‬ ‫روحانیت قرار دهد‪.‬‬ ‫از جلســه اخر ائتالف خبر دارید کــه چه اتفاقی‬ ‫افتاده است؟ قرار بود مصادیق هم بررسی شود‪.‬‬ ‫البته مصادیق در ان جلســه بررســی نمی شود و‬ ‫در همان کارگروهی که تشکیل شده‪ ،‬ظاهرا بررسی های‬ ‫تهران را شروع کرده و بخش اجرایی هم تقریبا کار اجرایی‬ ‫انتخابات را شروع کرده است‪.‬‬ ‫ظاهرا اسم ‪ 20‬نفر مشخص شده که چه کسانی‬ ‫هستند و سر ‪ 10‬نفر دیگر رایزنی می شود‪.‬‬ ‫اینها همه شایعات است‪.‬‬ ‫ایا االن بدین صورت اســت که مشــخص شده‬ ‫باشد از هر حزب و تشــکل چند نفر می توانند در‬ ‫لیست باشند؟‬ ‫نه‪ ،‬لیست همه را گرفته اند‪ ،‬منتها با ان معیارها و‬ ‫مالک ها باید سنجیده شود‪ .‬لیست افرادی که در انتخابات‬ ‫ثبت نام کرده اند را به ترتیب اولویت داده اند‪.‬‬ ‫ولی به این شکل نیست که بگویند مثال موتلفه‬ ‫سه نفر جا دارد‪.‬‬ ‫اصال سهمیه بندی نیســت‪ .‬ممکن است از موتلفه‬ ‫یا یک تشــکل دیگر هیچکس مــورد تائید قــرار نگیرد‪.‬‬ ‫همه پذیرفتند انچه در کمیته نهایی تثبیت خواهد شــد را‬ ‫می پذیرند‪.‬‬ ‫اقای کیاســری یکی از دالیل رهروان را اینگونه‬ ‫بیان کردند که ســری قبل یک نماینــده معرفی‬ ‫کرده بودنــد و نماینده شــان اســامی ‪4-5‬نفر را‬ ‫عنوان کرده بودند که اصولگرایان راضی نشده‬ ‫بودند انها را در فهرست خودشان بگذارند‪ .‬اقای‬ ‫کاتوزیان و چند نفر دیگر را هم اسم بردند‪.‬‬ ‫من فکر نمی کنم چنین چیزی باشــد‪ .‬چون انجا‬ ‫مالک و معیار همان شاخص هایی است که تعیین کردند‬ ‫نه اینکه این مربوط به این جریان باشد یا جریان دیگر‪.‬‬ ‫چالش نفتی‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫حاال که از قراردادهای جدیــد نفتی رونمایی شــده بیژن زنگنه و‬ ‫حسن روحانی با چالش تازه ای مواجه شده اند‪ .‬انها با مخالفانی روبه رو‬ ‫هســتند که می گویند این قراردادها خالف قانون و منافع ملی است‪.‬‬ ‫دولتی ها البته توضیحاتی را درباره نقاط مــورد اختالف ارائه کرده اند‪.‬‬ ‫در این پرونده تالش کرده ایم این ماجرا را به صورت دقیق بررسی کنیم‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫اول‬ ‫سیاست نفتی‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫هفتهگذشته‪،‬بیژنزنگنهموردانتقادعلیرضازاکانیومهردادبذرپاشقرارگرفت‬ ‫مدل جدید‪ ،‬چالش جدید‬ ‫در فاصله دو هفته تا رونمایی از‬ ‫قراردادهای جدید نفتی ‪ ،‬کارشناسان‬ ‫از لزوم اصالح می گویند‬ ‫‪1‬‬ ‫حسن روحانی در کابینه خود دو وزیر دارد که خیلی ها‬ ‫اعتقاد دارند او اساس کارش را روی همین دو وزیر در کابینه‬ ‫اولش استوار کرده؛ محمد جواد ظریف و بیژن نامدار زنگنه‪.‬‬ ‫روحانی دو سال ســخت را با محمد جواد ظریف پشت‬ ‫سر گذاشــت تا با برجام برای خود معبری باز کند برای عبور‬ ‫از چالش هــای اقتصــادی‪ .‬او بنا را بر این گذاشــته بود که‬ ‫از دیپلماســی به اقتصاد برســد‪ .‬همین هم شــد‪ .‬او هر کار‬ ‫می توانســت کرد تا باالخره با ایاالت متحده و متحدانش به‬ ‫توافق برسد و از قرار از همین هفته برجام اجرایی خواهد شد‪.‬‬ ‫ی از عمر دولت او گذشــته و حاال این بیژن نامدار زنگنه‬ ‫نیم ‬ ‫اســت که قرار اســت جانشــین ظریف شــده و همنشــین‬ ‫دائمی حسن روحانی باشد در جلســات او‪ .‬روحانی حساب‬ ‫ویژه ای روی این وزیر باز کرده اســت‪ .‬پلن جدید روحانی بر‬ ‫محور نفت استوار شده است‪ .‬خودش به کنایه به مخالفانش‬ ‫گفته در حال اداره کشور با نفت ‪ 30‬دالری است نه نفت ‪147‬‬ ‫دالری‪ .‬این طعنه او به مخالفان دولتش است که سال های‬ ‫پردرامد نفتی در دوران محمود احمدی نژاد را به انها یاداوری‬ ‫می کند‪ .‬اقای پرزیدنــت حاال خوب می دانــد که همچون‬ ‫برجام چندان راه ساده ای برای اجرای ایده اش ندارد‪ .‬این بار‬ ‫اما صورت ماجرا کمی فرق کرده است‪ .‬مخالفان او فقط در‬ ‫محدوده افرادی که او به انها لقب دلواپس داده بود خالصه‬ ‫نمی شود‪.‬پایقراردهایبزرگنفتیدرمیاناستویکمدل‬ ‫جدید؛‪ .Iranian PetroleumContract‬دامنه منتقدان شاید‬ ‫خیلی بزرگتر از ان شده که او تصورش را داشته‪.‬‬ ‫شیخ الوزرای کابینه!‬ ‫هشــتم و یازدهم ایران‪ ،‬همچنین از ســال ‪ ۱۳۶۲‬تا ‪۱۳۸۴‬‬ ‫عضو شــورای اقتصاد بود و در فاصله ســال های ‪ ۱۳۷۵‬تا‬ ‫‪ ۱۳۹۰‬نیز به عنوان یکی اعضای مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫نظام فعالیت کرد‪.‬‬ ‫روزی معترض روزی مدافع!‬ ‫حسن روحانی در اذر ‪ ۱۳۸۱‬و از جایگاه دبیر شورای‬ ‫عالی امنیت ملــی با ارســال نامه ای خطاب بــه خاتمی‪،‬‬ ‫رئیس جمهور وقت‪ ،‬به عملکرد بیژن زنگنه‪ ،‬وزیر نفت کابینه‬ ‫اصالحات اعتراض کرد و اقدام وی در انعقاد قرارداد نفتی‬ ‫کرسنت با شرکت کرسنت پترولیوم را غیرقانونی و از طریق‬ ‫واســطه دانســته و این قرارداد را دارای اثار منفی فراوان‬ ‫برای جمهوری اسالمی ایران دانسته بود‪ .‬روحانی اما در‬ ‫جلســه رای اعتماد مجلس به وزرای دولت یازدهم ضمن‬ ‫دفاع از عملکرد زنگنــه در وزارت نفت‪ ،‬به مخالفان اعالم‬ ‫کرد که مولف نامه مذکور شــخص وی اســت‪ .‬در خالل‬ ‫جلسه بررسی رای اعتماد به زنگنه‪ ،‬احمد توکلی‪ ،‬نماینده‬ ‫تهران ضمــن اعالم نظــر مخالف خود بــه وزارت زنگنه‪،‬‬ ‫انتخاب او را برای وزارت نفت ایران مفید دانســته و گفته‬ ‫بود‪« :‬در وزارت نفت بــه خاطر اینکه چنــد دوره صدارت‬ ‫غیرنفتی ها اتفــاق افتاد‪ ،‬یــک نوع دلخــوری و به نوعی‬ ‫ســرافکندگی به طور کلی وجود دارد و وقتــی اقای زنگنه‬ ‫خواست وزیر بشود نشاطی در کارکنان نفت ایجاد شد که‬ ‫ممکن بود کارایی را باال ببرد‪ .‬حتی گروه های وطن دوست‬ ‫استقالل طلب نفتی جنوب هم اکثرشان از ایشان حمایت‬ ‫کردنــد‪ ».‬روحانی هــم در پایان دفاعیات خــود از وزرای‬ ‫پیشنهادی‪ ،‬در دفاع از عملکرد زنگنه به نمایندگان مجلس‬ ‫یاداوری کرد که حتی یک هفته اداره وزارت نفت تحت نظر‬ ‫سرپرست‪ ،‬هزینه های سنگینی برای کشور خواهد داشت‬ ‫و از نمایندگان خواست به وی رای اعتماد بدهند‪ .‬در پایان‬ ‫جلســات بررســی رای اعتماد به کابینه پیشنهادی حسن‬ ‫روحانی بیژن نامدار زنگنه بــا ‪ ۱۶۶‬رای موافق‪ ۱۳ ،‬ممتنع‬ ‫و ‪ ۱۰۴‬مخالف‪ ،‬موفق به کســب رای اعتمــاد نمایندگان‬ ‫مجلس نهم شد و برای ســومین بار به عنوان وزیر نفت در‬ ‫دولت های ایران انتخاب شــد‪ .‬او در این دوسال و اندی‬ ‫از عمر وزارتش با اتفاقات سختی مواجه شده و اکنون که‬ ‫ایده تازه ای بــرای قراردادهای نفتــی داده حتما روزهای‬ ‫پرچالشی را پیش رو دارد‪.‬‬ ‫پس از مدت ها بحث ها و حرف و حدیث های طوالنی‪،‬‬ ‫صبح روز هفتم اذرماه در سالن اجالس سران از مدل جدید‬ ‫قراردادهای صنعت نفت موسوم به ‪ IPC‬رونمایی شد‪ .‬زنگنه‬ ‫در این مراسم گفت‪« :‬انتظار می رود قراردادهای جدید نفتی‬ ‫ایران ‪ IPC‬حدود ‪ 25‬میلیارد دالر سرمایه جدید برای صنعت‬ ‫نفت جذب کند‪ ».‬او با اشاره به رونمایی از قراردادهای جدید‬ ‫نفتی ایران گفت‪« :‬باتوجه به قیمت تمام شــده تولید نفت‬ ‫در ایران‪ ،‬انتظار مــی رود از این قراردادها اســتقبال خوبی‬ ‫صورت بگیرد‪ ».‬زنگنه در عین حال شــرایط عمومی کشور‬ ‫را برای پذیرش ســرمایه گذاری خارجی بسیار مهم دانست‬ ‫و گفت‪« :‬اگر شرایط مناسب نباشد بعید است شرکت های‬ ‫خارجی بیایند‪ .‬ما باید شــرایط را برای ورود انها مهیا و فضا‬ ‫را اماده کنیم که در این میــان‪ ،‬یک عامل‪ ،‬بهبود ابزارهای‬ ‫قراردادی بوده و عوامل دیگر نظیر فضای عمومی کشــور‬ ‫نیز موثر اســت؛ ضمن اینکه شــرکت های داخلی نیز باید‬ ‫در کنار شرکت های خارجی باشــند‪ .‬بسیاری از شرکت های‬ ‫خارجی از جمله شــرکت های اروپایی و اسیایی عالقه مند‬ ‫هســتند در صنعت نفت ایران ســرمایه گذاری کنند که باید‬ ‫با انها مذاکره کنیــم؛ البته نمی توانم بگویم کدام شــرکت‬ ‫برای نهایی شدن قرارداد نزدیکتر است‪ ،‬با این حال توتال‪،‬‬ ‫مالزیایی ها‪ ،‬ژاپنی ها و چینی ها تمایل دارند در صنعت نفت‬ ‫ایران سرمایه گذاری کنند‪».‬‬ ‫یکمراسممهمکهالبتهباواکنش هایبین المللیهم‬ ‫مواجه شد‪ .‬خبرگزاری فرانسه گزارش داد‪« :‬ایران به دنبال‬ ‫‪ 25‬میلیارد دالر ســرمایه از ‪ 50‬قرارداد جدید با شرکت های‬ ‫نفت و گاز بین المللی اســت‪ ».‬خبرگزاری اسوشــیتدپرس‬ ‫نوشــت‪« :‬ایران بــا رونمایی از مــدل جدیــد قراردادهای‬ ‫نفتی خود بــرای جذب ســرمایه گذاران خارجی اعالم کرد‬ ‫که از شــرکت های امریکایی بــرای مشــارکت در پروژه ها‬ ‫استقبال خواهد شــد‪ .‬ایران شــرایط قراردادهای خود را با‬ ‫امید جذب ‪ 30‬میلیارد دالر ســرمایه شــیرین کرده اســت‪.‬‬ ‫این قراردادهای جدید ‪ 15‬تا ‪ 20‬ســاله هســتند و بازگشت‬ ‫کامل هزینه ها را ممکن می سازند‪ .‬قراردادهای قبلی کوتاه‬ ‫مدت بودند و سرمایه گذاران از ریســک باال و ضرر و زیان‬ ‫شکایت داشتند‪ ».‬بیژن زنگنه در کنفرانس از سرمایه گذاری‬ ‫امریکایی در بخش انرژی ایران استقبال کرد و گفت‪« :‬ما‬ ‫مهرداد بذرپاش گفته است‪:‬‬ ‫«قراردادهای جدید نفتی توسط‬ ‫کسانی منعقد شده که تمام‬ ‫هنرشان کرسنت است‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫مهدی حسینی مغز متفکر‬ ‫قراردادهای جدید نفتی است‬ ‫تهران؛ یک رونمایی جنجالی‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫در تمام این مدتی که مذاکرات هســته ای در جریان‬ ‫بود اتفاقات عجیب و غربی هم برای نفت افتاد؛ از ماجرای‬ ‫کرسنت گرفته تا تالطم قیمت ها‪ .‬حاال هم که مدتی است با‬ ‫خباثتسعودی هاقیمتان قدرپایینامدهکهمی گویندیک‬ ‫بشکه اب گرانتر از طالی سیاه ما شده است!‬ ‫بیژن زنگنه در این مدت ایده های متعددی داشته برای‬ ‫عبور از چالش های مهم این حوزه‪ .‬حامیان دولت می گویند‬ ‫اگر کسی بتواند ایران را از این شرایط سخت عبور دهد بهتر‬ ‫از زنگنه نمی توان فردی را پیدا کرد‪ .‬مخالفانش اما می گویند‬ ‫هر وقت زنگنه وزیر شده اوضاع خرابتر از همیشه شده است‪.‬‬ ‫امــا بیــژن زنگنــه کیســت؟ او در دولــت ایت اللــه‬ ‫خامنه ای شش ســال وزیر جهاد ســازندگی بود‪ ،‬در دولت‬ ‫هاشمی رفسنجانی هشت ســال به عنوان وزیر نیرو فعالیت‬ ‫کرد و در دولت محمد خاتمی هشــت سال عهده دار وزارت‬ ‫نفت بود‪ .‬زنگنه به جهت ســابقه طوالنی در مدیریت کالن‬ ‫اجرایی و حضور در وزارتخانه های دولت های مختلف ایران‬ ‫(‪ 24‬سال) به «شــیخ الوزراء» مشهور اســت‪ .‬بیژن زنگنه‬ ‫در ســال ‪ ۱۳۵۰‬به رشته مهندســی عمران دانشگاه تهران‬ ‫راه یافت و در سال ‪ ۱۳۵۶‬با درجه کارشناسی ارشد مهندسی‬ ‫عمران با کسب رتبه ممتاز فارغ التحصیل شد‪ .‬زنگنه از سال‬ ‫‪ ۱۳۵۶‬بــه عضویت هیات علمی دانشــگاه صنعتی خواجه‬ ‫نصیرالدین طوســی درامد و بــه تدریس در این دانشــگاه‬ ‫پرداخت و در ســال ‪ ۱۳۸۵‬در جایگاه اســتاد تمــام و عضو‬ ‫هیات علمی این دانشگاه بازنشسته شد‪ .‬بیژن زنگنه گرایش‬ ‫اصالح طلبــی دارد و البته دارای ســابقه عضویت در حزب‬ ‫کارگزاران سازندگی و بنیاد باران‪ .‬او فعالیت سیاسی خود را از‬ ‫سال‪ ۱۳۵۹‬در جایگاه معاونت فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی اغاز کرد‪ .‬زنگنه عالوه بر پیشینه ‪ ۲۴‬سال وزارت (تا‬ ‫ســال ‪ )۱۳۹۴‬در دولت های چهارم‪ ،‬پنجم‪ ،‬ششم‪ ،‬هفتم‪،‬‬ ‫صنعت نفت ما مجروح شده‬ ‫گفت و گو با حسین امیری خامکانی‬ ‫نباید استقالل مان به خطر بیفتد‬ ‫گفت وگو با ابراهیم رزاقی ‪ ،‬استاد‬ ‫دانشگاه‬ ‫‪37‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫هیچ مخالفت و مشکلی با مشارکت شرکت های امریکایی‬ ‫نداریم‪ .‬راه حضور این شــرکت ها در صنعت نفت ایران باز‬ ‫است‪ ».‬روزنامه وال اســتریت ژورنال نوشــت‪« :‬ایران در‬ ‫تالش برای جذب ســرمایه گذاری خارجی در اســتانه لغو‬ ‫تحریم ها روز شــنبه از مدل جدید قراردادهای نفتی که به‬ ‫شــرکت های خارجی پیشــنهاد خواهــد داد رونمایی کرد‪.‬‬ ‫اگرچه مفاد چارچوب قراردادها پیش تر منتشر شده بود‪ ،‬اما‬ ‫رونمایی رسمی از این قراردادها با اولین نشست بین المللی‬ ‫که مشــخصا روی قراردادهای جدید تمرکــز دارد همزمان‬ ‫شــد‪.‬با ســرمایه گذاری خارجی ایران قصد دارد تولید نفت‬ ‫خود را تا پایان دهه جاری میالدی بــه روزانه پنج میلیون و‬ ‫‪ 700‬هزار بشکه در روز برساند‪ ».‬بلومبرگ نوشت‪« :‬ایران‬ ‫به عنــوان چهارمیــن دارنده بــزرگ ذخایر نفــت جهان در‬ ‫شرایطی از قراردادهای جدید سرمایه گذاری در پروژه های‬ ‫انرژی به ارزش ‪ 30‬میلیارد دالر رونمایی کرد که شرکت های‬ ‫نفتی توتال‪ ،‬شــل و لوک اویل جزو ان دسته از شرکت های‬ ‫بین المللی هستند که میادین نفت و گاز طبیعی برای توسعه‬ ‫را انتخاب کرده اند‪ ».‬شبکه خبری فاکس نیوز گزارش داد‪:‬‬ ‫«ایــران از قراردادهــای نفتی جدید خود بــه منظور جذب‬ ‫سرمایه گذاران خارجی پس از لغو تحریم ها رونمایی کرد‪.‬‬ ‫این قراردادهای جدید جایگزیــن قراردادهای بیع متقابل‬ ‫خواهند شد‪ .‬ایران مفاد قراردادها را شیرین کرده و امیدوار‬ ‫اســت بتواند ‪ 30‬میلیارد دالر ســرمایه جدید جذب کند‪ .‬در‬ ‫کنفرانس تهــران حدود ‪ 50‬پــروژه نفت باالدســتی‪ ،‬گاز و‬ ‫پتروشــیمی ارائه خواهد شــد‪ ».‬روزنامه فایننشیال تایمز با‬ ‫اشــاره به این کنفرانس گزارش داد که ایران برای ترغیب‬ ‫شرکت های نفتی بین المللی به بازگشت به ایران از الگوی‬ ‫جدید قراردادهای خود در بخــش نفت و گاز رونمایی کرد و‬ ‫شرایط منعطف تری را در زمینه نوسان قیمت نفت و ریسک‬ ‫سرمایه گذاری به انها پیشنهاد داد‪.‬‬ ‫سیل مخالفت ها با تصمیم زنگنه‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫اما زمان زیادی از برگزاری کنفرانس تهران و رونمایی‬ ‫از مــدل قراردادهــای جدید نفتــی ایران موســوم به ‪IPC‬‬ ‫نگذشــته بود که واکنش های داخلی اغاز شــد‪ .‬بعضی از‬ ‫مسئوالن و کارشناسان نفتی‪ ،‬مدل قراردادهای خدماتی را‬ ‫با وجود ابهاماتی که دارد یک فرصــت ایده ال برای جذب‬ ‫سرمایه گذاری شرکت های بین المللی و تامین کننده منافع‬ ‫ملی ارزیابی می کنند و برخی هــم ان را ترکمنچای دیگری‬ ‫می خوانند که نه تنها هیچ نفعی برای کشــور نــدارد‪ ،‬بلکه‬ ‫طولی نمی کشــد که به وابستگی شــدید صنعت نفت و گاز‬ ‫کشور منجر شود‪.‬‬ ‫از کرسنت تا قراردادهای تازه!‬ ‫بدون تردیــد یکــی از تندتریــن واکنش ها بــه این‬ ‫قرار دادها را علیرضا زاکانی داشــته است‪ .‬علیرضا زاکانی‬ ‫در این مورد گفته اســت‪« :‬از قراردادهــای جدید نفتی که‬ ‫متن ان محرمانه نگاه داشــته شــده پرونده های کرســنت‬ ‫متعددی بیرون خواهد امد‪ ».‬زاکانی در نشست خبری خود‬ ‫گفته است‪« :‬اگر مشکالت اقتصادی‪ ،‬مشکل اول کشور‬ ‫است و اگر مردم در تنگنای معیشتی هستند بنابراین پولی‬ ‫برای کرسنت های ‪ 2‬و ‪ 3‬از جیب مردم نداریم‪ .‬زنگنه (وزیر‬ ‫نفت) و دوستانش در گذشته اســیب جدی به حوزه نفت و‬ ‫گاز کشور وارد کردند و نباید این خطاها تکرار شود‪ .‬پس از‬ ‫تذکرات مکرر درباره تبعات قراردادهای نفتی جدید‪ ،‬زنگنه و‬ ‫دوستانش بی توجه به نقد کارشناسی این قراردادها خودسر‬ ‫عمل کردند‪ .‬مشــاهده می کنیم قراردادهــای جدیدی در‬ ‫حال پایه گذاری است که کرسنت های متفاوت از ان خارج‬ ‫می شود؛ محکومیت عناصری که در کرسنت فساد کردند در‬ ‫دستگا ه قضایی مشخص شد اما وزارت نفت اهتمامی برای‬ ‫انعکاس این محکومیت به دادگاه الهه ندارد‪ ،‬تا این فساد‬ ‫رفع شود و کسی مثل حمید جعفر که بنیاد فساد را در قرارداد‬ ‫کرسنت گذاشت‪ ،‬محاکمه شــود و تبعات این فساد خود را‬ ‫پس دهد‪ ».‬زاکانی بیان کرده است‪« :‬حتی برخی کسانی‬ ‫که در کرســنت پول دریافت کردند امروز بــرای ثبت نام در‬ ‫مجلسشورایاسالمیامدندوبرخیمدعیاندولتیهمکه‬ ‫مدعی مبارزه با فساد هستند نامشان در پرونده سیاه کرسنت‬ ‫است‪ ».‬این نماینده مجلس اظهار داشت‪« :‬به صراحت به‬ ‫زنگنه اعالم می کنیم که کشور ما تحمل انعقاد قراردادهای‬ ‫کرسنت بعدی را ندارد و اگاهی نسبت به شرایط کرسنت ما‬ ‫را بر این می دارد که از ابتدا مانع انعقــاد قراردادهای جدید‬ ‫نفتی که از کرسنت بدتر است‪ ،‬شــویم‪ ».‬وی با بیان اینکه‬ ‫تجربه سال های ‪ 76‬تا ‪ 84‬ریاست زنگنه پیش روی ماست‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬همین ها تالش کردند نسل سوم قراردادهای بیع ‬ ‫متقابل را پایه گذاری کنند و باتوجه به مشورت انگلیسی ها‬ ‫این قراردادها را تنظیم کنند‪ ،‬امــا امروز همین افراد مدعی‬ ‫شدند که باید مواردی به قرارداد نسل سوم بی ع متقابل اضافه‬ ‫و ان را نقد کنند تا بــه گفته انها کشــورهای جدید مایل به‬ ‫سرمایه گذاری شوند‪ ».‬زاکانی اظهار داشته است ‪« :‬بررسی‬ ‫ن افرا د به مجلس‬ ‫ما نشان داده که متن قراردادهایی که ای ‬ ‫منعکس و در دولت تصویب کرده اند ‪ 13‬برگ بیشتر نیست‬ ‫که در ‪ 8‬مهر ماه تصویب کردند و در ابان ماه امســال زنگنه‬ ‫ابالغ کرد و بــرای هیات تطبیق مجلس امــد‪ ،‬در حالی که‬ ‫اصل قرارداد ‪ 70‬صفحه با متن انگلیسی و مشتمل بر موارد‬ ‫متعدد حقوقی اســت که به هیچ وجه رونمایــی نکرده اند و‬ ‫مدعی شدند این اسناد محرمانه است؛ قراردادی که بیش‬ ‫از دو سال برای ان تالش شده و با استعانت از انگلیسی ها‬ ‫تنظیم شــده اســت؛ این افراد قراردادهای خام را نیز نظیر‬ ‫الپوشانی کرسنت محرمانه می دانند و مثل همان کرسنت‬ ‫کهمجلس ومراجعقانونیازمحتوایقراردادخبرنداشت‪».‬‬ ‫اختفا تا دقیقه ‪۹۰‬‬ ‫اما مهرداد بذرپاش دیگر نماینده تهران اســت که در‬ ‫زمره مخالفان این قراردادها قرار دارد‪ .‬نماینده مردم تهران‬ ‫هفته گذشته در یک نشســت خبری با بیان اینکه برجسته‬ ‫کردن بخشی از پرونده های فســاد با هدف فروکش کردن‬ ‫کرسنت مطرح می شــود‪ ،‬گفت‪« :‬قراردادهای جدید نفتی‬ ‫توسط کسانی منعقد شده که تمام هنرشان کرسنت است‪».‬‬ ‫بذرپاش همچنین در پاسخ به ســوالی مبنی بر اینکه‬ ‫چــرا وزارت نفت بر مخفی بــودن متــن قراردادهای نفتی‬ ‫اصرار دارد؟ خاطرنشان کرد‪« :‬به نظر می رسد روش دولت‬ ‫برای قراردادهای بین المللی اختفا تا دقیقه ‪ ۹۰‬اســت و در‬ ‫دقیقه ‪ ۹۰‬کل توافق را برمال کــرده و بگوید یا تائید کنید یا‬ ‫رد‪ ،‬چون امکان تغییر وجود ندارد‪ ،‬همان طور که در مساله‬ ‫برجام این گونه عمل کردند‪ ».‬بذرپاش ادامه داد‪« :‬درباره‬ ‫قراردادهای نفتی هم توافقات را تمام کرده‪ ،‬بعد می گویند‬ ‫اگر قبول ندارید به دادگاه شکایت کنید‪ ،‬در حالی که وقتی‬ ‫قرارداد با یک شــرکت خارجی منعقد می شود‪ ،‬تنها امکان‬ ‫شکایت نسبت به ان در دادگاه های بین المللی وجود دارد و‬ ‫ما تجربه شکایت از پرونده کرسنت در دادگاه الهه را داریم‪».‬‬ ‫عضوهیات رئیسهمجلسدربخشدیگریازسخنانخودبا‬ ‫اشاره به اینکه در قرارداد فاجعه بار کرسنت محدودیت هایی‬ ‫برای رسانه ها ایجاد شده که کار درستی نبوده است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«حق مردم است که موضوع را بدانند‪ .‬در این قرارداد در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۱‬با قیمت تقریبا نصف منطقه معامله کردیم‪ ،‬پرونده در‬ ‫دادگاه الهه مکشوف شد و ما اسنادی ارائه دادیم که در این‬ ‫قرارداد فساد وجود دارد‪ ،‬چون در دادگاه بین المللی نمی شود‬ ‫قراردادی را نقض کــرد مگر انکه ان قرارداد دارای فســاد‬ ‫باشد‪ ».‬وی با اشــاره به اینکه مخالف انتخاب اقای زنگنه‬ ‫به عنوان وزیر بودیم‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬دلیل مخالفت ما‬ ‫با انتصاب مجدد وی در وزارت نفت‪ ،‬فساد پرونده کرسنت‬ ‫بود‪ .‬ابهامات مختلفی در این پرونده وجود دارد از جمله اینکه‬ ‫این قرارداد در شورای اقتصاد تصویب نشده است‪ .‬ابهام در‬ ‫وجود شرکت کرسنت از جمله این ابهامات است و ابهامات‬ ‫دیگری که در این پرونده وجود دارد به نظر می رسد در دادگاه‬ ‫صالحه داخلی باید بررسی شود‪».‬‬ ‫وی با اشــاره به اینکه باید به پرونده کرسنت رسیدگی‬ ‫شده و مجرمان به مجازات خود برســند‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«رویکردهای سیاسی دولت با هدف فروکش کردن پرونده‬ ‫کرسنت در مجلس مسجل اســت‪ ،‬چون هر وقت کرسنت‬ ‫مطرح می شــود‪ ،‬هزار و یــک زمین و هوا فعال می شــوند‬ ‫تا درباره ان حرفی زده نشــود‪ .‬اگر فســاد بابک زنجانی بد‬ ‫است‪ ،‬حتما بد است و باید مجازات شود؛ پس فساد کرسنت‬ ‫هم باید بررسی شــود‪ ».‬این نماینده مجلس تصریح کرد‪:‬‬ ‫«البته در بحث قراردادهای نفتی می توان از طریق سوال‪،‬‬ ‫استیضاح وزیر و انجام تحقیق و تفحص مشکالت مربوط‬ ‫به قراردادهای جدید نفتی را برطرف کرد‪ ».‬بذرپاش درباره‬ ‫اینکه وزیر نفت انتقــادات وارده به مدل جدید قراردادهای‬ ‫نفتی را فحاشــی خوانده اســت‪ ،‬گفت‪« :‬بهتر است وزیر‬ ‫نفت پاسخگوی زیانی باشند که در دوره قبلی و دوره فعلی به‬ ‫کشور تحمیل کردند‪ .‬انتقادات فحاشی نیست‪ ،‬برای مردم‬ ‫سوال است چرا وقتی ایشــان وزیر می شوند قیمت نفت به‬ ‫پایین ترین حد ممکن ســقوط می کند‪ .‬ما مسئول شده ایم‬ ‫و بایــد در مقابل کار خود پاســخگوی مردم باشــیم‪ .‬مردم‬ ‫نگران هســتند که دوباره قراردادی مثل کرســنت به کشور‬ ‫تحمیل نشود‪».‬‬ ‫کرسنت تکرار نشود‬ ‫مصادره ‪ 30‬ساله نفت ایران توسط خارجی ها‬ ‫هر متر مکعب گاز است و ایران باید از سایر منابع خود پول‬ ‫طرف های خارجی را تا اخر پروژه که همان ‪ 25‬ســال است‬ ‫پرداخت کند‪».‬‬ ‫تشدید وابستگی صنعت نفت‬ ‫عضو کمیســیون انرژی‪ ،‬مــدل قراردادهای جدید را‬ ‫مثبت ارزیابی نمی کند و بــه «قدس» می گوید‪« :‬مفاد این‬ ‫قرارداد نه تنها فناوری نمی اورد‪ ،‬بلکه سبب وابستگی شدید‬ ‫صنعت نفت ایران می شود‪ ».‬احمد سجادی با اشاره به اینکه‬ ‫مدل جدیــد قراردادهای نفتی مدتی پیش در کمیســیون‬ ‫انرژی و کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار گرفت‪ ،‬اظهار کرد‬ ‫که ابهاماتی در ارتباط با ان مطرح شد و قرار بود رفع شود یا‬ ‫پاسخی برای انها ارائه گردد اما کاستی ها برطرف نشد و در‬ ‫کنفرانس تهران از ان رونمایی شد‪ .‬نماینده مردم فریمان در‬ ‫مجلس با اشاره به اینکه در نحوه قراردادها‪ ،‬میزان مشارکت‬ ‫طرف خارجی و داخلی‪ ،‬مدت زمان قراردادها‪ ،‬مســئولیت‬ ‫شرکت خارجی ســرمایه گذار و همچنین بهره بردار‪ ،‬مقدار‬ ‫ســرمایه گذاری و ســودش از جمله مواردی بــود که برای‬ ‫نمایندگان مجلس مبهم بوده اســت‪ ،‬می گویــد‪« :‬انتقال‬ ‫فناوری به داخل از نکاتی است که در مدل جدید پیش بینی‬ ‫شده است اما پرسش این است که مگر فناوری جدیدی در‬ ‫این بخش وجود دارد که ما ان را نداشته باشیم؟»‬ ‫وی با انتقاد از اظهارات برخی مسئوالن دولتی مبنی بر‬ ‫ارائه ضمانت به شــرکت های خارجی برای سرمایه گذاری‬ ‫در صنعت نفت و گاز ایران می گویــد‪« :‬ما تا کنون به کدام‬ ‫شــرکت داخلی ســرمایه گذار چنین ضمانتــی داده و از ان‬ ‫حمایت کرده ایم؟»‬ ‫تامین منافع ملی‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫اما عضو دیگر کمیسیون انرژی مجلس نظر متفاوتی‬ ‫دارد و با مثبت ارزیابی کردن مدل قراردادهای جدید نفتی به‬ ‫«قدس» می گوید ‪« :‬باتوجه به شرایط کشور از بعد داخلی‬ ‫و بین المللی و وضعیت مخازن نفتــی ما و همچنین قیمت‬ ‫نفت در سطح بین الملل ضرورت داشت مدل قراردادهای‬ ‫نفتی ســابق که بیع متقابل بود مورد بازنگری قــرار گیرد تا‬ ‫در حوزه های باالدســتی صنعت نفت و گاز جذب ســرمایه‬ ‫خارجی داشته باشــیم‪ ،‬بر این اســاس مطالعات زیادی از‬ ‫ســوی دســتگاه های مرتبط روی این موضوع انجام شد و‬ ‫سرانجام مدل قراردادهای جدید که جزو مدل قراردادهای‬ ‫خدماتی است تهیه و در روزهای هفتم و هشتم اذرماه جاری‬ ‫از ان رونمایی شد‪ ».‬سیدهاشــم بنی هاشمی با رد سخنان‬ ‫احمد توکلی‪ ،‬نماینده مردم تهران مبنی بر اینکه مجلس در‬ ‫جریان مدل قراردادهای جدید نفتی نبوده است‪ ،‬می گوید‪:‬‬ ‫«این موضوع دو بار در کمیسیون انرژی و کمیسیون تلفیق‬ ‫مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفته و نظر بیشتر اعضای‬ ‫این کمیسیون ها جلب شده اســت‪».‬بنی هاشمی توانایی‬ ‫جذب ســرمایه شــرکت های بین المللی را مهم ترین نقطه‬ ‫قوت مدل جدیــد قراردادهای نفتی می دانــد و می گوید ‪:‬‬ ‫«در جزئیــات این قراردادها ممکن اســت ســهل انگاری‬ ‫شود و این مشــکلی اســت که برای رفع ان از همان ابتدا‬ ‫باید حواسمان جمع باشد‪ ».‬وی در پاسخ به منتقدان مدل‬ ‫جدید قراردادهای نفتی که می گوینــد خودمان می توانیم‬ ‫ســرمایه گذاری در صنعت نفــت و گاز را توســعه بدهیم و‬ ‫نیازی نیســت که ســرمایه خارجی برای این منظور جذب‬ ‫بکنیم‪ ،‬می گوید‪« :‬درامدهای نفتی کشــور ان قدر نیست‬ ‫که بتواند این خواســته را براورده ســازد‪ ،‬این درحالی است‬ ‫که زمان به ســرعت در حال سپری شــدن اســت‪ ،‬بنابراین‬ ‫باید فرصت های مناسب تری را برای سرمایه گذاری فراهم‬ ‫کنیم تا شرکت ها بیایند و در صنعت نفت و گاز سرمایه گذاری‬ ‫کنند‪ ».‬وی با تاکید بر اینکــه مدل جدید قراردادهای نفتی‬ ‫منافع ســرمایه گذار و کارفرما را تامین می کند‪ ،‬می افزاید ‪:‬‬ ‫«یک عده در هوا کردن هر کاری که می خواهد در کشــور‬ ‫انجام شــود مهــارت خاصی دارنــد‪ .‬مثال در مــورد توافق‬ ‫برجام بعضی اظهارنظرهــای متفاوتی داشــته اند‪ .‬اگر ما‬ ‫نتوانیم قراردادهایی که منافع ملی را تامین می کنند داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬بی عرضگی ما را نشان می دهد‪ .‬البته طبیعی است‬ ‫یک عده نقدهایی دارند که باید شــنید و در صورت درست‬ ‫بودن‪ ،‬ایرادات را اصالح کــرد‪ .‬اما بعضی ها کلی صحبت‬ ‫می کنند و اگر به انها گفته شود شما برای حل مشکل عدم‬ ‫ســرمایه گذاری چه راه حلی دارید چیزی برای ارائه کردن‬ ‫ندارند‪ ،‬اگر هــم راه حل بدهند قادر به جذب ســرمایه گذار‬ ‫نیســتند‪ .‬وقتی بســتر نامناسب باشــد ســرمایه گذار ورود‬ ‫نمی کند‪ ».‬قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬نفت را به متن سیاست‬ ‫ایرانی اورده اســت‪ .‬اینده دولــت روحانی وابســته به این‬ ‫قرادادهاست و مخالفان هم در کمین ‪ .ipc‬سیاست ‪ ،‬نفتی‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫اصغر ابراهیمی اصل‪ ،‬معاون وزیر ســابق نفت نیز در‬ ‫خصوص قراردادهای جدید نفتی می گوید‪« :‬متاسفانه اقای‬ ‫زنگنه که در عرصه دیپلماسی نفتی با شکست رو به رو شده و‬ ‫نتوانسته کاری برای افزایش قیمت نفت انجام دهد‪ ،‬بنابراین‬ ‫قراردادهای ‪ IPC‬را که همان قراردادهای امتیاز مشارکت در‬ ‫تولید اســت‪ ،‬با خلعیت کردن اختیارات از شرکت ملی نفت‬ ‫ایران دنبال می کند‪ ».‬وی در تشریح جزئیات این قراردادها‬ ‫گفته اســت‪« :‬در این قراردادها اختیار از شرکت ملی نفت‬ ‫خلع می شود و به شرکت های بزرگی که به همراه شرکت مورد‬ ‫تایید وزارت نفت به ایران می ایند واگذار می شــود‪ .‬در این‬ ‫قراردادها این شرکت ها هفت سال برای اکتشاف و حفاری‬ ‫در میادین ایران ســرمایه گذاری می کنند و ‪ 32‬سال هم از‬ ‫تولیدات ان بهره برداری می کنند‪ ،‬بنابراین جمعا ‪ 32‬ســال‬ ‫در صنعت نفت ایران حضور خواهند داشت‪ ».‬معاون وزیر‬ ‫سابق نفت خاطرنشان کرد‪« :‬قالب این قراردادها صد درصد‬ ‫به نفع شرکت های خارجی است و اختیارات شرکت ملی نفت‬ ‫ایران هم‪ ،‬مصادره می شود‪ .‬کل کار این قراردادها زیر نظر‬ ‫کمیته ای متشکل از سه نفر از شــرکت های خارجی مانند‬ ‫شل‪ ،‬بی پی‪ ،‬استات اویل و سه نفر از نمایندگان ‪ NIOC‬قرار‬ ‫می گیرد‪ ».‬ابراهیمی اصل تصریح کرده است‪« :‬این شش‬ ‫نفر همه کارها را از قبیل برنامه‪ ،‬بودجه‪ ،‬نحوه توسعه و تولید‪،‬‬ ‫فروش‪ ،‬قیمت و تقسیم سود انجام می دهند‪ .‬اگر این شش‬ ‫نفر به توافق نرســیدند مدیرعامل شرکت نفت با مدیرعامل‬ ‫شرکت خارجی در خصوص این موارد تفاهم می کنند‪ ،‬اگر‬ ‫بازهمبهتفاهمنرسیدندکاربهحکمیتمی کشد‪.‬درحکمیت‬ ‫یک نماینــده از طرف ایران‪ ،‬یک نماینده از طرف شــرکت‬ ‫خارجی و یک داور بین المللی که یا امریکایی یا انگلیســی‬ ‫است‪ ،‬حضور دارند بنابراین‪ ،‬ایران همیشه در این بازی دو بر‬ ‫یک‪ ،‬بازنده می شود‪».‬‬ ‫معاون وزیر سابق نفت با انتقاد از این قراردادها گفته‬ ‫است‪« :‬در این قراردادها گفته شده که اگر ایران به دلیلی‬ ‫قصد تولید نداشت‪ ،‬تحریمی اتفاق افتاد‪ ،‬اجازه تولید به ما‬ ‫ندادند یا نگذاشــتند که نفت و گاز خود را بفروشیم‪ ،‬شرکت‬ ‫خارجی محق به دریافت ســهم خود از هر بشکه تولیدی یا‬ ‫علیرضا زاکانی در یک نشست خبری انتقادات تندی را علیه زنگنه مطرح کرده است‬ ‫محمدعلی خطیبی‪ ،‬نمایند ســابق ایــران در اوپک‬ ‫دربــاره موافقت یا عــدم موافقت بــا قراردادهــای جدید‬ ‫می گوید هیچ کارشناســی مخالف توســعه نیست و همه‬ ‫کارشناســان برای اینده کشور نگران هســتند‪ .‬پس بهتر‬ ‫است بدون هرگونه جهت گیری درباره نظرات کارشناسی‬ ‫بحــث و گفت وگــو کنیــم‪ .‬چــون چگونگی اجــرای این‬ ‫قراردادها محل نگرانی اســت و نباید به هر قیمتی منابع را‬ ‫در اختیار شرکت های بین المللی بگذاریم چراکه امتیازاتی‬ ‫که امروز به انها می دهیم در اینده مشکالتی برایمان ایجاد‬ ‫می کند و شــاهد مثال هایی در این زمینه قرارداد کرسنت‬ ‫اســت که اگر این موضوع به مجامــع بین المللی راه یابد‬ ‫ایران ممکن است متحمل زیان قابل توجهی شود‪ .‬پس‬ ‫نباید وارد فضایی شویم که مملکت گرفتار شود‪ ».‬نماینده‬ ‫ســابق ایران در اوپک به توانمندی شــرکت های داخلی‬ ‫اشاره کرد و گفت‪« :‬نکته ای که باید در قراردادهای جدید‬ ‫مدنظر مسئوالن قرار گیرد این است که نباید زمینه تسلط‬ ‫شــرکت های خارجی را در صنعت نفت مهیــا کنیم‪ .‬چون‬ ‫همــواره دیده ایم شــرکت های خارجی کامــا به صورت‬ ‫ظاهری از شــرکت های ایرانی در پروژه های خود استفاده‬ ‫کرده و هیچ گاه فناوری های نوین را در اختیار شرکت های‬ ‫ایرانی قــرار نداده اند‪ .‬درحالــی که بهتر بود بــا اعتماد به‬ ‫توانایی شرکت های ایرانی قراردادهای جدید را تنظیم کنیم‬ ‫و در صورت نیاز‪ ،‬ایرانیان را برای انتخاب شــرکت خارجی‬ ‫ازاد بگذاریم‪».‬‬ ‫‪39‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫درفاصلهدوهفتهتارونماییازقراردادهایجدیدنفتی‪،‬کارشناسانازلزوماصالحمی گویند‬ ‫مدل جدید‪ ،‬چالش جدید‬ ‫‪2‬‬ ‫ی ایران‪ ،‬بیش از یک ماه‬ ‫مدل جدید قرارداد های نفت ‬ ‫پیش منتشر شده اســت‪ .‬ان زمان قیمت نفت هنوز به زیر‬ ‫چهل دالر نرسیده بود‪ ،‬تنش ها با عربســتان تا این سطح‬ ‫باال نیامده بود و برداشته شدن تحریم های اقتصادی علیه‬ ‫ایران هنوز این قدر نزدیک نبود‪.‬‬ ‫با این حــال در کنفرانــس رو نمایــی از قرار داد های‬ ‫جدید نفتی ایــران‪ ،‬غول های بزرگ نفتی‪ ،‬شــرکت های‬ ‫حقوقی مشــاوره ای و بسیاری شــرکت های متوسط نفتی‬ ‫دنیا حاضر شده بودند تا ببینند ایران برایشان چه پیشنهاد‬ ‫ویژه ای دارد‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫چرا به مدل جدید قرار داد نفتی نیاز بود؟‬ ‫سال هاست فعاالن صنعت نفت براین باورند که مدل‬ ‫فعلی قراردادهای نفتی کشور پاسخگوی نیاز صنعت نفت‬ ‫نیســت‪ .‬مدل خشــک و لحن امرانه قراردادهای موجود‬ ‫موجب شــده تا ایران توان رقابت در جذب سرمایه گذاری‬ ‫خارجی را از دست بدهد و شرکت های تراز اول نفتی جهان‪،‬‬ ‫عطای حضور در بازار ایران را به لقایش ببخشــند‪ .‬در این‬ ‫قراردادها نه چاره ای برای قهر پیمانکاران اندیشیده شده‬ ‫و نه در بازار به شدت رقابتی سرمایه گذاری نفت در جهان‪،‬‬ ‫انگیزه و رغبت چندانی برای سرمایه گذاران و شرکت های‬ ‫بزرگ نفتی برای حضور در ایران پیش بینی شده است‪.‬‬ ‫بررســی الگوهــای موجــود در قراردادهــای نفتی‬ ‫جهان نشان می دهد این قراردادها در سه شکل مالکیت‬ ‫انحصــاری یــا ‪ ،Concession‬مشــارکت در تولیــد یــا‬ ‫‪ Production Sharing Agreement‬و خریــد خدمــت یا‬ ‫‪ Service Contracts‬است‪ .‬رایج ترین نوع قراردادهایی که‬ ‫امروزه وجود دارد‪ ،‬مالکیت انحصاری است‪ ،‬اما روز به روز از‬ ‫تعداد این قراردادها کاسته و بر تعداد قراردادهای مشارکت‬ ‫در ســرمایه گذاری یا‪ Joint Venture‬افزوده می شود‪ .‬اما‬ ‫کشورهایی هم هســتند که بنا به دالیلی همچنان ترجیح‬ ‫می دهند از قراردادهای خرید خدمت استفاده کنند‪ ،‬ایران‬ ‫هم یکی از این کشورهاســت کــه به خاطــر تاکید قانون‬ ‫اساسی جمهوری اسالمی ایران بر ملی بودن نفت ترجیح‬ ‫داده اســت قراردادهای نفتی خود را از نوع خرید خدمت‬ ‫انتخاب کند‪.‬‬ ‫اما تا پیش از این قرار داد جدیدی که اذر ماه امسال‬ ‫معرفی شد‪ ،‬مدل قرار دادهای نفتی ایران‪« ،‬بیع متقابل»‬ ‫بود‪ .‬قراردادهای بیع متقابل باتوجــه به محدودیت های‬ ‫محیطــی و حقوقی کشــور تنظیم شــده اســت‪ .‬این نوع‬ ‫قرارداد تقریبا از نظر تئوری اکثر نگرانی های طرف ایرانی‬ ‫را برطــرف می کنــد‪ .‬مالکیــت و حاکمیت بــه غیر منتقل‬ ‫نمی شــود‪ ،‬دولت ایران هیــچ تعهدی بــرای بازپرداخت‬ ‫هزینه های انجام گرفته در شرکت پیمانکار ندارد‪ ،‬ریسک‬ ‫ســرمایه گذاری بر عهده پیمانکار گذاشته شده‪ ،‬پیمانکار‬ ‫به اســتفاده حداقل ‪ 51‬درصد از توان فنــی داخلی اجبار‬ ‫شــده‪ ،‬مبنــای داوری حقوقــی در صورت بروز مشــکل‪،‬‬ ‫دادگاه های ایرانی معرفی شده اند‪ .‬بهره برداری از پروژه‪،‬‬ ‫در اختیار شرکت ملی نفت ایران است‪ ،‬پیمانکار هیچ حقی‬ ‫از تاسیسات ندارد و در صورتی که نظارت جامع و دقیقی بر‬ ‫تعهدات فنی پیمانکار اعمال شــود‪ ،‬این قرارداد می تواند‬ ‫تامین حداکثری منافع ملی را در پی داشته باشد‪.‬‬ ‫اما به این مدل قرار داد ها حتــی در همان زمانی که‬ ‫برای اولین بار معرفی شد هم انتقاد هایی وارد بود‪ ،‬سوای‬ ‫انتقاد های داخلی به این مدل قرار داد ها‪ ،‬عمده مشــکل‬ ‫در غیر جذاب بــودن این قرارداد ها بــرای خارجی ها بود؛‬ ‫شــرکت های نفتی عموما بورسی هســتند و وقتی در یک‬ ‫قرار داد بیع متقابل وارد می شــوند می توانند بر این اساس‬ ‫به اندازه ســهمی که از ذخیره مخزن دارند بر ارزش سهام‬ ‫خود اضافه کنند‪ .‬مشکل نوع ایرانی بیع متقابل اما این بود‬ ‫که شرکت های خارجی سهمی در ذخیره مخازن نداشتند‬ ‫و بنا بر این از این امتیاز محروم می شــدند و این موضوع از‬ ‫جذابیت سرمایه گذاری در ایران کم می کرد‪.‬‬ ‫این مســاله را باید در کنار شــرایط دیگــر اقتصادی‬ ‫تحلیل کرد؛ در ســال های گذشــته با افزایــش پی در پی‬ ‫قیمت نفت و تحقق قیمت های افســانه ای ‪ 100‬دالری و‬ ‫بیشتر برای هر بشکه نفت‪ ،‬ســرمایه گذاری در میان های‬ ‫سخت هم برای شرکت های نفتی ســود اور شد در نتیجه‬ ‫جذابیت قرار دادهای نفت ایرانی باز هم پایین تر امد‪.‬‬ ‫ریسک اقتصادی باالی ســرمایه گذاری در ایران‪،‬‬ ‫نه تنها شــرکت هایی که قبال در ایــران فعالیت می کردند‬ ‫را کم کم به کوچ از ایــران وادار کرد‪ ،‬بلکــه جلوی جذب‬ ‫سرمایه گذاری ها و حضور شرکت های جدید را هم گرفت‬ ‫تا در نهایت چیزی به غیر از چند شرکت درجه چندم چینی‬ ‫که هیچ تعهدی به اجرای به موقع تعهدات خود نداشتند‪،‬‬ ‫شرکت دیگری در ایران باقی نماند‪.‬‬ ‫تصمیم روحانی یا زنگنه؟‬ ‫حــاال کــه روحانــی رئیس جمهور شــده بــود حتما‬ ‫مهمترین موضوع پیش روی او مساله اقتصاد بود و نفت‪.‬‬ ‫او به همین دلیل اعالم کرد که زنگنه را اورده تا این چالش‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫را حل کند‪ .‬بیــژن زنگنه که چندین دوره ســکان دار اداره‬ ‫وزارت نفت بوده‪ ،‬فرمول خاص خود را داشت‪ .‬او راه حل را‬ ‫در بازنگری قرار دادهای نفتی ایران دید‪.‬‬ ‫در شــرایطی که قیمت نفــت رو به کاهش اســت‪،‬‬ ‫ســرمایه گذاران از تولیــد پر هزینــه دســت می کشــند و‬ ‫میدان هــای نفتی کــه اســتخراج در انها با حجــم زیاد و‬ ‫سرعت باال انجام می شود‪ ،‬از جمله منابع نفت در خاور میانه‬ ‫دوباره محبوبیت خود را به دســت می اورنــد‪ ،‬پس با وجود‬ ‫اینکه کم شدن قیمت نفت ذاتا به ضرر کشور های نفت خیز‬ ‫است‪ ،‬زنگنه معتقد بود شــرایط جدید‪ ،‬وزارت نفت را یک‬ ‫قدم بــه خواســته اش یعنی افزایــش فروش نفــت و وارد‬ ‫کردن دیپلماسی انرژی در مناســبات سیاسی دنیا با ایران‬ ‫نزدیک می کند‪.‬‬ ‫چنین بــود که مدیــران صنعت نفت ایــران تصمیم‬ ‫گرفتند انعطاف بیشــتری نسبت به شــرکت های خارجی‬ ‫و سرمایه گذاران داشــته باشــند‪ ،‬در نتیجه مدل الترناتیو‬ ‫قرار داد های بیع متقابل مطرح شد‪.‬‬ ‫چه گزینه هایی برای طراحی قرار داد های نفتی‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫کارشناسانی مانند مسعود درخشــان‪ ،‬استاد اقتصاد‬ ‫اسالمی و اقتصاد انرژی در دانشگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬از‬ ‫جدی ترین منتقدان این قرار داد جدید هستند‪ ،‬درخشان‬ ‫انتقاد دیگری کــه به قرار دادهای جدیــد نفتی وارد‬ ‫شده به سیاست های اقتصاد مقاومتی اشاره می کند که بر‬ ‫مبنای ان باید خام فروشــی تا حد ممکن کاهش پیدا کند‪.‬‬ ‫رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی اما این موضوع را‬ ‫صادق نمی داند؛ «کاهش خام فروشی یعنی افزایش تولید‬ ‫مشتقات که کار پتروشیمی هاســت‪ ،‬برای افزایش تولید‬ ‫فراورده های نفتی‪ ،‬باید تولید نفت افزایش یابد‪ .‬ماموریت‬ ‫‪ IPC‬هم تا مرحله تولید نفت و گاز اســت و هیچ ارتباطی به‬ ‫مراحل بعدی ان ندارد‪ .‬این مراحل به سیاست های وزارت‬ ‫نفت بستگی دارد‪ IPC .‬مانع ســاخت پاالیشگاه در کشور‬ ‫و تولید فراورده نمی شــود؛ ما باید به این سمت برویم که‬ ‫خام فروشــی نکنیم‪ .‬البته برای احداث پاالیشگاه مطابق‬ ‫با سوداوری اقتصادی ان باید سراغ این راه برویم ولی در‬ ‫پس زمینه ذهنی مان باید این قضیه و رفتن به سمت توسعه‬ ‫زنجیره ارزش باشد‪ ،‬البته باید در انتخاب سبد محصوالت‬ ‫پاالیشگاه هم به درستی عمل کنیم‪ .‬به هر حال باید از زدن‬ ‫حرف های ناپخته اجتناب کرد چرا که هیچ کشوری در دنیا‬ ‫نیست که تنها فراورده های نفتی بفروشد‪».‬‬ ‫در این میــان اما نکات فنی تری هــم وجود دارد‪ .‬به‬ ‫صورت محور بندی شــده می توان به ماجرا اینگونه نگاه‬ ‫کرد‪ .‬موضوعاتی که قرارداد را نیازمند اصالح می نماید‪.‬‬ ‫‪ -1‬مالکیت ملی‬ ‫اتصال فاز بهره بــرداری تولید به فازهای اکتشــاف‬ ‫و توســعه میادین جهــت واگــذاری ذیل ایــن قراردادها‬ ‫یعنی مشــارکت دادن بخش خصوصی خارجــی و داخلی‬ ‫در مدیریــت‪ ،‬مالکیــت و ســرمایه گذاری انفــال‪ .‬حــال‬ ‫انکه مطابــق اصــل ‪ 45‬قانــون اساســی‪ ،‬معادن(منابع‬ ‫هیدروکربوری) جــزء انفال و ثروت های عمومی اســت و‬ ‫مالکیت ان به کســی تعلق ندارد و حتــی دولت نیز مالک‬ ‫ان نیســت بلکه به تعبیر قانون اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫ایران «در اختیار حکومت اســامی است تا طبق مصالح‬ ‫عامه نسبت به انها عمل نماید»‪ .‬بنابراین ایا دولت می تواند‬ ‫ســرمایه گذاری‪ ،‬مالکیــت و مدیریــت منابع نفتــی را به‬ ‫خارجیان واگذار کند؟‬ ‫وزارت نفت بــا اجــرای قراردادهای جدیــد نفتی و‬ ‫واگذاری میادین هیدروکربوری کشور به بخش خصوصی‬ ‫خارجی و داخلی‪ ،‬چگونه خواهد توانست به ماده ‪ 2‬قانون‬ ‫نفت مصــوب ‪ 1390‬در خصوص اعمال حــق حاکمیت‬ ‫و مالکیت عمومی بــر منابع مذکور بــه نمایندگی از طرف‬ ‫حکومت اسالمی جامه عمل بپوشاند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫ایا قرار داد جدید مانع انتقال تکنولوژی‬ ‫و به ضرر وزارت نفت است؟‬ ‫ایا قرار داد جدید رانتی است؟‬ ‫اما در مورد بخشــی از قرار داد نفتی ایــران که ناظر‬ ‫بر همکاری شــرکت های ایرانی مورد تاییــد وزارت نفت با‬ ‫شــرکت های خارجی متقاضــی ســرمایه گذاری در ایران‬ ‫است‪ ،‬انتقاد های دیگری هم مطرح است‪ ،‬از جمله اینکه‬ ‫فرایند تایید صالحیت شرکت های ایرانی برای همکاری با‬ ‫شرکت های خارجی سرمایه گذار باید چگونه باشد که هم‬ ‫از ایجاد رانت برای شرکت های خاصی که به وزارت نفت‬ ‫نزدیک هســتند جلوگیری شــود‪ ،‬و هم دست شرکت های‬ ‫خارجی در انتخاب همکار ایرانی شان باز باشد‪ .‬سید مهدی‬ ‫حســینی‪ ،‬رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی وزارت‬ ‫نفت که هم مســئولیت طراحی قرار داد های بیع متقابل را‬ ‫به عهده داشته و هم بر طراحی قرار داد های جدید نظارت‬ ‫داشــته‪ ،‬در این مورد می گوید‪« :‬اساس تصمیم گیری در‬ ‫مورد اینکه لزوما باید یک شــرکت ایرانی در کنار شــرکت‬ ‫خارجی که می خواهد برای ســرمایه گذاری در ایران وارد‬ ‫شود‪ ،‬وجود داشته باشد این اســت که هیچ شرکت بزرگ‬ ‫بین المللی نفتی خــودش به تنهایــی وارد فــاز اپراتوری‬ ‫و اجــرای پروژه نمی شــود‪ .‬معمــوال شــرکت های بزرگ‪،‬‬ ‫پول‪ ،‬دانش فنی و مدیریت شــان را می اورنــد و اپراتوری‬ ‫ایا قرار داد جدید خام فروشی را راحت تر می کند؟‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫در دنیا دو مــدل کلی بــرای «قراردادهای خدماتی‬ ‫نفتــی» وجــود دارد‪ .‬یا بــه ازای تولیــد نفت به شــرکت‬ ‫تولید کننده پول پرداخت می شــود که این همان مدل بیع‬ ‫متقابل اســت و خودش انواعی دارد‪ ،‬مثــل قراردادهای‬ ‫بای بک که درصدی از هزینه ها را به عنوان سود به پیمانکار‬ ‫می دهند‪ .‬مدل دوم این است که به صورت دالر بر بشکه‪،‬‬ ‫به ازای تولید هر بشکه سودی به پیمانکار تعلق می گیرد‪.‬‬ ‫چنین مدلی به «مدل ریسکی» معروف است‪ .‬قرارداد های‬ ‫نفتی کشــور هایی ماننــد عراق شــبیه مدل دوم اســت‪.‬‬ ‫کشــورهای دیگر نظیــر مکزیــک‪ ،‬اکــوادور و‪ ...‬هم از‬ ‫چنین مدلی استفاده کرده اند‪ .‬یعنی به ازای افزایش تولید‬ ‫هر بشــکه‪ ،‬ســودی به پیمانکار می دهند که این مدل در‬ ‫مجموع انعطاف پذیر تر است و طراحان قرار داد های جدید‬ ‫نفتی ایران نام ان را ‪ IPC‬گذاشته اند‪.‬‬ ‫انطور که وزیر چندی قبل از رونمایی رسمی از مدل‬ ‫جدید قرارداد های ایران گفته بود‪ ،‬در مدل جدید بنا ب ر این‬ ‫بود که حلقه های مختلف صنعت نفت (اکتشاف‪ ،‬توسعه‬ ‫و تولید) به صورت یکپارچه واگذار شــود تا شــرکت های‬ ‫خارجی با چنیــن قــراردادی‪ ،‬انگیزه ای بــرای حضور در‬ ‫صنعت نفت ایران داشــته باشــند‪ .‬بنای ایــن قرار داد ها‬ ‫عالوه بر افزایش جذابیــت ســرمایه گذاری در ایران‪ ،‬بر‬ ‫مشارکت شــرکت های ایرانی همراه با شرکت های خارجی‬ ‫در پروژه های نفتی ایران بود‪ .‬عالوه بر این اقای وزیر ابراز‬ ‫امیدواری کرده بود این قرارداد هــا به انتقال تکنولوژی به‬ ‫ایران سرعت دهد‪ ،‬طوالنی مدت بودن ان کمک کند که‬ ‫طرف خارجی درگیر در میدان نفتی خود را متعهد به مراقبت‬ ‫از میدان های نفتــی کند‪ ،‬با در نظر گرفتــن پاداش برای‬ ‫استفاده از تکنولوژی های جدید‪ ،‬انتقال فناوری های روز‬ ‫به ایران سرعت بگیرد و در کنار همه اینها تولید نفت ایران‬ ‫در کوتاه مدت افزایش پیدا کند‪.‬‬ ‫اما همان طور که خود زنگنــه هم تاکید کرده بود‪ ،‬به‬ ‫مدل جدید قرار داد های نفتی ایران کــه پیش از رونمایی‬ ‫رســمی اش به تصویب هیات وزیران‪ ،‬شــورای نگهبان و‬ ‫هیات بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین رسیده بود‬ ‫هم مشابه مدل قبلی و بیع متقابل انتقاد هایی وارد است‪.‬‬ ‫در یادداشت مفصلی که در خبرگزاری فارس منتشر شده‪،‬‬ ‫مدل جدیــد قرارداد های نفتی را مــورد انتقاد های زیادی‬ ‫قرار داده است‪.‬‬ ‫«ویژگی بســیار مهمی که این قــرارداد را از تمامی‬ ‫قراردادهای منعقــده از امتیازنامه رویتر (‪ 1251‬شمســی‬ ‫مطابق با ‪ 1872‬میالدی که هیچ گاه اجرا نشد) و امتیازنامه‬ ‫دارسی (‪ 1280‬شمسی مطابق با ‪ 1901‬میالدی) تاکنون‬ ‫متمایز می کند این اســت که هر شــرکت نفتی خارجی که‬ ‫بخواهد در بخش باالدســتی نفــت ســرمایه گذاری کند‬ ‫باید شــریک ایرانی داشــته باشــد‪ ».‬به موجــب بند ‪1-4‬‬ ‫«در هر قرارداد برحســب شــرایط‪ ،‬شــرکت های صاحب‬ ‫صالحیت ایرانی با تایید کارفرما‪ ،‬به عنوان شریک شرکت‬ ‫یا شــرکت های معتبر نفتی خارجی حضور دارند و با حضور‬ ‫در فرایند اجــرای قرارداد‪ ،‬امکان انتقال و توســعه دانش‬ ‫فنــی و مهارت های مدیریتی و مهندســی مخــزن به انها‬ ‫میسر می گردد‪».‬‬ ‫«منطقا این شرکت های ایرانی باید به لحاظ نیروهای‬ ‫فنی‪ -‬مهندســی حداقل های الزم را داشــته باشند‪ .‬فرض‬ ‫کنید در خالل چند ســال اینــده قراردادهــای نفتی برای‬ ‫‪ 40‬میــدان نفتی یــا گازی منعقــد گردد‪ .‬اگر هر شــرکت‬ ‫ذی صالح ایرانــی باید حداقــل ‪ 10‬مهندس متخصص و‬ ‫باتجربه در حوزه های اکتشــاف‪ ،‬حفاری‪ ،‬توسعه‪ ،‬تولید‪،‬‬ ‫ازدیاد برداشــت و بهره برداری داشــته باشــد انگاه حدود‬ ‫‪ 400‬مهندس متخصص و باتجربه موردنیاز است‪ .‬منطقا‬ ‫انتظار می رود کــه این نیروهــا‪ ،‬به دالیــل و انگیزه های‬ ‫مالــی و غیرمالی‪ ،‬از بدنه شــرکت ملی نفت جــدا خواهند‬ ‫شد و برای ‪ 27‬سال که طول عمر قرارداد است‪ ،‬به عنوان‬ ‫شریک در کنار شرکت هایی همچون بی پی‪ ،‬شل‪ ،‬توتال‬ ‫و اســتات اویل قرار می گیرند و در خوشبینانه ترین حالت‪،‬‬ ‫از تجربیــات و مهارت هــای مدیریتی شــرکت های نفتی‬ ‫خارجی بهره مند شده و رشد می کنند‪ .‬سوال این است که‬ ‫نهایتا چه چیزی عاید شــرکت ملی نفت ایران خواهد شد؟‬ ‫رشد شرکت های ایرانی در دامن شرکت های نفتی خارجی‬ ‫منطقا موجب رشد فناوری و مهارت های مدیریتی در شرکت‬ ‫ملی نفت ایران نخواهد بود‪ ،‬زیرا چنانکه قبال گفته شد این‬ ‫شرکت ها نه تنها جزئی از بدنه شرکت ملی نفت نیستند بلکه‬ ‫به لحاظ منافع و اهداف شــرکتی‪ ،‬دقیقا مانند شرکت های‬ ‫نفتی خارجی و در چارچوب اصــول بنگاهداری‪ ،‬در مقابل‬ ‫شــرکت ملی نفت ایران قرار گرفته و به دنبال منافع خود و‬ ‫سهامدارانشان خواهند بود‪».‬‬ ‫و اجرا را با مشــارکت دیگران انجام می دهند‪ .‬مدل جدید‬ ‫قراردادهای نفتی در این بخش‪ ،‬که به نــام اجرای پروژه‬ ‫شناخته می شود‪ ،‬الزام دارد که شرکت های خارجی باید با‬ ‫مشارکت شرکت های داخلی کار را انجام دهند‪ .‬این روش‬ ‫به انتقال تکنولوژی به شرکت های داخلی کمک می کند‪.‬‬ ‫باتوجه به رشد شــرکت های داخلی در چند سال گذشته‪،‬‬ ‫به نظرم این مشــارکت می تواند به طرف های خارجی هم‬ ‫کمک کند؛ برای مثال شرکت های ایرانی می توانند حفاری‬ ‫یا لرزه نگاری کنند‪ ،‬اما ممکن است پول اجرای کامل پروژه‬ ‫را نداشــته باشــند‪ .‬اما در مورد اینکه می گویند چرا وزارت‬ ‫نفت باید صالحیت شرکت های ایرانی را تایید کند‪ ،‬تالش‬ ‫ما این است که از دالل بازی جلو گیری کنیم‪ ،‬به این معنی‬ ‫که ممکن است یک شخص یا شرکت بی صالحیت یا حتی‬ ‫یک شرکت کاغذی برود و به شرکت های خارجی بگوید که‬ ‫من فالن ارتباطات را دارم یا فالن پشــتیبانی ها را دارم و‬ ‫می توانم قرارداد را برایتان بگیرم! ورود شــرکت ملی نفت‬ ‫بــرای تایید صالحیت های شــرکت ها بــرای جلوگیری از‬ ‫رانت بازی است‪».‬‬ ‫‪41‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫حتی قانون نفت مصوب ‪ 1353‬تصریح کرده بود که‬ ‫اعمال حق مالکیت ملت ایران نسبت به منابع نفتی ایران‬ ‫در زمینه اکتشــاف‪ ،‬توســعه‪ ،‬تولید‪ ،‬بهره برداری و پخش‬ ‫نفت‪ ...‬منحصرا برعهده شــرکت ملی نفت اســت و بدین‬ ‫سبب به شرکت ملی نفت اجازه داده بود فقط در چارچوب‬ ‫پیمانکاری در اجرای عملیات اکتشــاف و توسعه نفت (نه‬ ‫در تولید و بهره برداری) با اشخاص داخلی یا خارجی وارد‬ ‫مذاکره و عقد قرارداد شود‪ .‬حال پس از ‪ 40‬سال رویکردی‬ ‫حاکم شــده که همه حلقه های زنجیره میــدان نفتی را به‬ ‫شرکت های خصوصی خارجی و داخلی واگذار خواهد کرد‪.‬‬ ‫بند «پ» ماده ‪ 3‬مصوبه هیات وزیران «بازپرداخت‬ ‫تمامــی هزینه های مســتقیم‪ ،‬غیرمســتقیم‪ ،‬هزینه های‬ ‫تامین مالی و پرداخت دســتمزد و هزینه های بهره برداری‬ ‫طبق قرارداد از طریق بخشــی (حداکثــر پنجاه درصد) از‬ ‫محصوالت میدانی یا عواید حاصل از اجــرای قرارداد بر‬ ‫پایه قیمت روز فروش محصول منوط است‪».‬؛ این بند نیز‬ ‫حکایت از تعهد به نوعی از مشارکت شرکت خارجی طرف‬ ‫قرارداد بر مالکیت میادین نفتی موضوع قرارداد دارد‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫تبصره بند «پ» ماده ‪6‬مصوبه هیات وزیران‬ ‫«شــرکت ملی نفت مجاز اســت جهــت بازپرداخت‬ ‫هزینه ها و پرداخت حق الزحمه‪ ،‬در صورتی که محصوالت‬ ‫میدان های گاز طبیعی در بازار داخل مصرف شود یا امکان‬ ‫صادرات ان وجود نداشــته باشــد از محل محصوالت یا‬ ‫عواید دیگر میدان ها نســبت به بازپرداخت هزینه ها و نیز‬ ‫پرداخت دستمزد تعهد و اقدام نماید‪ ».‬به نوعی سبب اثار‬ ‫وضعی بر مالکیت ملی دیگر میادین و در نتیجه اثار ان بر‬ ‫درامدهای بودجه کشور خواهد شد‪.‬‬ ‫ســرمایه گذاری شــرکت های خارجــی در قالب این‬ ‫قراردادها در نفت و گاز به نحوی اســت که ســرمایه گذار‬ ‫مدعــی مالکیــت و مدیریت بر نفــت موجــود در مخزن‪،‬‬ ‫چاه های حفر شــده‪ ،‬تاسیســات ســرچاهی‪ ،‬تاسیسات و‬ ‫کارخانجات فــراورش نفــت‪ ،‬زمین های مربــوط یا نفت‬ ‫استخراج شــده خواهد بود و همچنین از انجا که در مورد‬ ‫بهره برداری از میادین کشف شده و توسعه یافته اجازه ثبت‬ ‫ذخایر نفت و گاز را در تراز دارایی های خود داراست‪ ،‬عمال‬ ‫یا مالک یا شریک کشور در مالکیت این منابع خواهد بود‬ ‫و بدین جهت ماهیت ایــن قراردادهای به ظاهر خدمتی‪،‬‬ ‫قرارداد مشارکت در تولید است‪.‬‬ ‫بنابراین اینکه گفته شود این قراردادها سبب مالکیت‬ ‫بیگانگان بر مخازن نیســت‪ ،‬در ظاهر صحیح اســت اما‬ ‫در باطن و اصــل ماجرا‪ ،‬ثبت محصــول حاصل از مخزن‬ ‫یعنی نفت در لیســت دارایی های شــرکت های خارجی و‬ ‫اختصاص ‪50‬درصد نفت تولیدی از هر میدان به شــرکت‬ ‫خارجی عمال شــریک کردن وی در مالکیت اســت و این‬ ‫مشــابه قرارداد کنسرسیوم ‪ 1333‬اســت که شرکت های‬ ‫خارجی طرف قــرارداد مالک نفت در مخــزن نبودند بلکه‬ ‫نفت در ســر چاه به مالکیــت انها در می امده اســت‪ .‬اثار‬ ‫این موضوع انگاه مشــخص خواهد شــد که درخصوص‬ ‫بلندمدت بودن این قراردادها تامل بیشتری شود که وقتی‬ ‫پس از حضور بلندمدت شرکت های خارجی و شراکت انها‬ ‫در مالکیت نفت برداشــتی از میادین‪ ،‬میــدان رو به افول‬ ‫و اتمام حیــات نهاد مالکیــت مخزن یا میــدان خالی چه‬ ‫فایده ای خواهد داشــت؟! پس این توجیــه که مالکیت‬ ‫مخزن یا میــدان منتقل نشــده و اصل ملی شــدن حفظ‬ ‫شده است شعاری بیش نیســت‪ .‬زحمت و سختی اصلی‬ ‫در اکتشاف و توسعه اســت نه بهره برداری و تولید و بدین‬ ‫جهت‪ ،‬واگــذاری بهره برداری و تولید یعنــی تامین منافع‬ ‫بخش خصوصــی خارجــی و داخلی روی پایــه زحمات و‬ ‫مجاهدت های عناصر توانمند شرکت ملی نفت در میادینی‬ ‫سا ل هاســت فعاالن صنعت نفت براین‬ ‫باورند که مدل فعلی قراردادهای نفتی کشــور‬ ‫پاســخگوی نیاز صنعــت نفت نیســت‪ .‬مدل‬ ‫خشــک و لحن امرانــه قراردادهــای موجود‬ ‫موجب شــده تا ایــران توان رقابــت در جذب‬ ‫ســرمایه گذاری خارجــی را از دســت بدهد و‬ ‫شــرکت های تــراز اول نفتی جهــان‪ ،‬عطای‬ ‫حضور در بازار ایران را به لقایش ببخشند‬ ‫است که به فاز بهره برداری رسیده است و در حال حاضر به‬ ‫کشور نفت می دهد‪.‬‬ ‫‪ -2‬عدم تولید صیانتی در عمل‬ ‫شرکت های خارجی و پیمانکار داخلی تحت سیطره‬ ‫انها در پی افزایش منافع خویش و پیگیری سیاســت های‬ ‫خویش هســتند‪ ،‬یعنی دنبال دالرهای بشکه های نفتی‪،‬‬ ‫بنابراین دغدغــه انها بیشــترین تولید اســت و از انجا که‬ ‫مخازن کشــور به گونه ای اســت که در ســال های اولیه‬ ‫بهره برداری بیشــترین شــتاب را در دادن محصول دارد‬ ‫بالطبع شرکت های خارجی از این فرصت و اهداف خویش‬ ‫به هیچ عنوان در عمل نخواهند گذشت ولو اینکه در ظاهر‬ ‫و در متن قرارداد چنین تعهدی را متقبل شده باشند‪.‬‬ ‫بند «ث» مــاده ‪ 3‬مصوبه هیات وزیــران «پذیرش‬ ‫دستمزد متناسب با شرایط و تولید اضافی ناشی از هر طرح‬ ‫برای ایجاد انگیزه در طرف دوم قرارداد‪ »...‬عمال مشوق‬ ‫تولید غیر صیانتی است‪.‬‬ ‫بنــد «ب» مــاده ‪ 6‬مصوبــه هیــات وزیــران نیز در‬ ‫خصوص امتیاز تشویقی ‪ Fee Per Barrel‬نیز مشوق تولید‬ ‫غیرصیانتی توسط شرکت های خارجی طرف دوم قرارداد‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -3‬ابهامات حقوقی‬ ‫متن پیش نویس فارسی قرارداد که به تصویب هیات‬ ‫وزیران رسیده و توسط معاون اول رئیس جمهور ابالغ شده‬ ‫و در حال حاضر در هیات تطبیق مجلس شورای اسالمی‬ ‫جهت تطبیق و همخوانی با قانون اساســی مطرح اســت‬ ‫انطباقی با متن التین قرارداد که همچنان محرمانه است‪،‬‬ ‫نداشته و این خود در اینده تبعات حقوقی بسیاری خواهد‬ ‫داشت و سبب ظلم به حقوق نظام را فراهم خواهد اورد‪.‬‬ ‫شاخصه انتخاب شــرکت خارجی و پیمانکار داخلی‬ ‫شــریک به عنوان طرف دوم قــرارداد که در بنــد ذ ماده ‪1‬‬ ‫مصوبه هیات وزیران از ان به عنوان « شرکت یا مشارکتی‬ ‫از شرکت های صاحب صالحیت نفتی» یاد شده چیست؟‬ ‫(این قراردادها برای طرف قرارداد همه اش سود است ولو‬ ‫اینکه پایین ترین قیمت ها را در مناقصه بدهند‪).‬‬ ‫هر قرارداد از لحاظ حقوقــی دو طرف دارد‪ .‬باالخره‬ ‫طرف دوم قرارداد با شــرکت ملی نفت یا شرکت های تابعه‬ ‫ان‪ ،‬کیست؟ نقش پیمانکار داخلی که قرار است با شرکت‬ ‫خارجی در قالب ‪ JOC‬مشارکت کند چیست؟ پول‪ ،‬هزینه و‬ ‫سود پیمانکار داخلی چگونه تامین خواهد شد؟‬ ‫چگونــه می تــوان از یک فرمــت قــراردادی برای‬ ‫پروژه هــای مختلــف در موضوعــات مختلــف و میادین‬ ‫مختلف بهره برد؟ اگر کمپانی خارجی د ّبه کرد و در جهت‬ ‫تعهدات عمل نکرد چگونه می توان برای خلع ید ان اقدام‬ ‫کرد؟ ایا تدبیری برای چنین شرایطی اندیشیده شده است‬ ‫که اگر نیاز به خلع ید بــود در دعــاوی بین المللی ادعای‬ ‫خسارت های کالن نکند؟‬ ‫‪ -4‬امتیازات ویژه‬ ‫نبود ســقف تولید (برای مثال ‪ 100‬هزار بشکه را ‪20‬‬ ‫هزار بشــکه ای می کند تا با اطاله زمان و دریافت پول ان‬ ‫میزان‪ ،‬دوباره گردش ایجاد کند و نشان دهد چقدر سرمایه‬ ‫اورده است‪).‬‬ ‫بازبودن سقف هزینه (‪)Open Capex‬؛ این موضوع‬ ‫به استناد بندهای ل ماده ‪ 1‬و ث ماده هشت مصوبه هیات‬ ‫وزیران عــاوه بر بار مالی فــراوان ان بــر وزارت نفت‪ ،‬با‬ ‫واگذاری فــاز بهره برداری و تولید به شــرکت های خارجی‬ ‫سبب خواهد شــد که هزینه تولید را گران محاسبه کرده و‬ ‫درامد کالنی از این راه کسب کنند‪.‬‬ ‫دســتمزدی تحــت عنــوان ‪ Fee Per Barrel‬کــه‬ ‫هزینه های گزافی را بر کشــور تحمیل خواهــد کرد و‪...‬‬ ‫عدم در نظر گرفتن مالیات بــرای طرف قرارداد و به نوعی‬ ‫معافیــت ان از پرداخت مالیات از دیگــر امتیازات ویژه به‬ ‫طرف قرارداد است‪.‬‬ ‫‪ -5‬زمان قرارداد‬ ‫ضرورت قرارداد بلندمدت ‪ 25‬تا ‪ 33‬ساله و پیش بینی‬ ‫تداوم و تمدیــد ان را چه مرجع و نهادی تشــخیص داده‬ ‫اســت تا چنین تعهد بین المللی بــرای چندین دولت اینده‬ ‫ایجاد شود؟‬ ‫‪ -6‬نقض قاعده فقهی نفی سبیل‬ ‫این قراردادها ســبب مســلط کــردن کمپانی های‬ ‫خارجی تجربــه پــس داده در تحریم ها بــر اصلی ترین‬ ‫گلوگاه اقتصادی کشــور و نقض قاعــده فقهی فوق که‬ ‫در اصــول ‪ 81 ،43‬و ‪ 153‬قانــون اساســی مــورد تاکید‬ ‫قرار گرفته است خواهد شــد‪ .‬در تبصره بند الف ماده ‪11‬‬ ‫مصوبــه هیات وزیران نیــز به صراحت و وضوح شــرکت‬ ‫ملی نفــت و شــرکت های تابعه تحــت ســیطره کمپانی‬ ‫خارجی در امده است‪« :‬در مورد میدان ها یا مخزن های‬ ‫در حال تولیــد و بهره برداری‪ ،‬در صورتــی که طرف اول‬ ‫برای مرحله بهره بــرداری‪ ،‬انجام عملیــات بهره برداری‬ ‫را با مشــارکت یکی از شــرکت های تابعه خــود ضروری‬ ‫دانســته و این موضوع به تاییــد وزارت نفت نیز برســد‪،‬‬ ‫بین طرف دوم قرارداد و شــرکت تابعه شــرکت ملی نفت‬ ‫ایران‪ ،‬یک موافقتنامه عملیاتی مشترک امضا می شود‪.‬‬ ‫این عملیات با حفظ مســئولیت پشتیبانی و نظارت کامل‬ ‫فنی‪ ،‬مالــی‪ ،‬حقوقــی و تخصصی طــرف دوم قرارداد‪،‬‬ ‫همراه با تامین تجهیزات‪ ،‬قطعــات و مواد مصرفی الزم‬ ‫توســط وی‪ ،‬به صورت مشــترک انجام می شود‪ .‬شرکت‬ ‫تابعه ذیربط موظف اســت در بهره برداری از تاسیســات‬ ‫موضوع قرارداد‪ ،‬تمامی دستورالعمل های فنی‪ ،‬حرفه ای‬ ‫و برنامه های عملیاتی طرف دوم قرارداد را رعایت و اجرا‬ ‫نماید‪ .‬در غیــر اینصورت‪ ،‬عدم اجــرای عمدی اقدامات‬ ‫یادشــده‪ ،‬نقض تعهدات قــراردادی توســط طرف اول‬ ‫قرارداد محســوب می شــود‪ ».‬یعنی شــرکت های تابعه‬ ‫شرکت ملی عمال در عملیات بهره برداری و تولید یا نقشی‬ ‫ندارند یا در بهترین صورت کامال تحت ســیطره کمپانی‬ ‫خصوصی طرف دوم قرارداد خواهند بــود و این بهترین‬ ‫سرنوشــت پیش روی عناصر توانمندی خواهد بود که در‬ ‫شرایط تحریم بدون نیاز به بیگانگان فرایند بهره برداری‬ ‫و تولید میادین نفت و گاز را بدون وقفه تداوم بخشیدند‪.‬‬ ‫‪-7‬چند پروژه؟‬ ‫چند پــروژه نفتی و در چــه زمینه ای واگــذار خواهد‬ ‫شد؟ پروژه های باالدستی یا پایین دستی؟ اگر پروژه های‬ ‫باالدســتی در معرض واگذاری است به چه مجوزی؟ چند‬ ‫درصد از پروژه های باالدستی وزارت نفت؟ ایا این پروژه ها‬ ‫پروژه های جدید است یا پروژه های موجود مانند میادینی‬ ‫که با توانمنــدی داخلی در حــال بهره بــرداری و در مدار‬ ‫تولید است؟‬ ‫با توجه به اثار و تبعات بلندمدت قراردادهای مذکور‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫بر امنیت ملی کشور و با اســتناد به اصول ‪ 85 ،77‬و ‪138‬‬ ‫قانون اساسی ضروری است‪:‬‬ ‫‪ .1‬مصوبه هیات وزیران به همراه متن اصلی قرارداد‬ ‫(در دو نســخه التین و فارسی) پس از بررســی در هیات‬ ‫تطبیق مجلس شورای اسالمی با لحاظ کردن اصالحات‬ ‫ضروری مذکــور‪ ،‬به تصویب مجلس شــورای اســامی‬ ‫رسانده شود‪.‬‬ ‫‪ .2‬در صورت تصویب‪ ،‬جهــت اجرای تحت نظارت‬ ‫«هیات عالی نظارت بر منابع نفتی» (که با استناد به ماده‬ ‫سه قانون نفت مصوب ‪ 1390‬مسئولیت نظارت بر اعمال‬ ‫حق حاکمیت و مالکیت عمومی بــر منابع نفتی را بر عهده‬ ‫دارد) به وزارت نفت ابالغ گردد‪.‬‬ ‫‪ -8‬مدل عراق؟‬ ‫وزارت نفــت یکــی از ضرورت هــای قراردادهای‬ ‫جدید نفتی را نیاز وزارت نفت بــه بیش از صد میلیارد دالر‬ ‫سرمایه گذاری خارجی جهت پیشبرد و تکمیل پروژه های‬ ‫نفتی اعالم کرده است‪ .‬سوال اینجاست که چگونه و به‬ ‫چه ترتیبی شرکت های خارجی نسبت به ورود این سرمایه‬ ‫کالن اقدام خواهند کرد؟ انچه در کنه موضوع و در الیه‬ ‫پنهان مشــخص اســت اینکه کمپانی هــای بین المللی‬ ‫هیچ گاه دست به چنین ریســک مالی نخواهند زد‪ ،‬بلکه‬ ‫با ورود ســرمایه اندکی به کشــور مانند عراق و باتوجه به‬ ‫زودبازده بودن بازگشــت کل ســرمایه و ســود حاصل در‬ ‫کوتاه مدت سه یا چهار ساله نســبت به گردش مجدد ان‬ ‫اقدام خواهند کــرد‪ ،‬به گونه ای که جمــع این گردش ها‬ ‫در طول ‪ 25‬تا ‪ 33‬ســال و تمدید این مــدت رقمی کالن‬ ‫خواهد شد‪ .‬به راســتی ایا کشــور خود توانمندی تامین‬ ‫چنین ارقامی با چنیــن تدبیری را ندارد؟ ایــن قراردادها‬ ‫به گونه ای طراحی شده است که شــرکت های خارجی با‬ ‫ســرمایه ‪ 500‬میلیون دالری نیز با تعهد ســرمایه گذاری‬ ‫کالن به راحتی قادر به حضور در ان خواهند بود چون به‬ ‫محض تولید در میدان می توانند با پول های دریافتی از‬ ‫وزارت نفت و بشــکه های نفتی با پول اندک خود گردش‬ ‫کالن ایجاد کنند‪.‬‬ ‫استدالل نیاز به ســرمایه گذاری در پروژه های نفت‬ ‫و گاز؛ از انجــا که نــه در پیش نویس و نــه در متن التین‬ ‫محرمانــه قــرارداد و ســاز و کاری جهت تعییــن اولویت‬ ‫صنعت نفت ما مجروح شده‬ ‫‪3‬‬ ‫گفت و گو با حسین امیری خامکانی‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫شرکت های خارجی در نظر گرفته شــده و همچنین شیوه‬ ‫محاسبه این دستمزدها سواالتی را مطرح کرده اند‪ .‬بحث‬ ‫دیگری که دغدغه اعضای کمیســیون شده است‪ ،‬بحث‬ ‫کار گروه مشــترکی اســت که بین طرف ایرانی و شــرکت‬ ‫خارجی طــرف قــرار داد‪ ،‬تشــکیل می شــود‪ .‬نمایندگان‬ ‫این دغدغه را دارند که باید دو طرف رای مســاوی در این‬ ‫کار گروه داشته باشند و این گروه به صورتی طراحی نشود‬ ‫تا طرف خارجی دست باال را در این کار گروه داشته باشد‪.‬‬ ‫همچنین نمایندگان در کمیسیون انرژی مطرح کردند که‬ ‫مســائل حاکمیتی هم رعایت شــود‪ .‬از طرف دیگر بحثی‬ ‫که در کمیســیون مطرح گردیــد‪ ،‬بحث نــدادن تعهد در‬ ‫رابطه با باز پرداخت هزینه از ســوی بانــک مرکزی و دیگر‬ ‫دســتگاه ها بود‪ .‬در واقع نمایندگان در کمیســیون انرژی‬ ‫معتقد هســتند که نباید در رابطه با این قرار دادهای جدید‬ ‫نفتی تعهدی متوجه کشور شــود و طرف مقابل هم باید در‬ ‫ریسک سرمایه گذاری به نسبت خودش شریک باشد‪.‬‬ ‫برای بر طرف شدن این دغدغه ها چه راهکارهایی‬ ‫اندیشه شده است؛ زیرا این دغدغه هایی که شما‬ ‫از سوی نمایندگان عضو کمیسیون انرژی مطرح‬ ‫کردید‪ ،‬دغدغه برخی از کارشناسان در حوزه نفت‬ ‫و گاز هم هست؟‬ ‫همان طور کــه می دانید‪ ،‬دولت یک شــیوه نامه‬ ‫در این ارتباط تهیه کرده اســت و ان را در اختیار نمایندگان‬ ‫قرار داده است‪ .‬این شیوه نامه بخشی به عنوان یک اصول‬ ‫ده گانه طراخی شده اســت‪ ،‬این اصول ده گانه‪ ،‬بخشی از‬ ‫این دغدغه های نمایندگان را پوشش می دهد‪ .‬اما نکته ای‬ ‫که در اینجا باید به ان توجه کرد بحث تفسیری است که از‬ ‫اینشیوه نامهمی شود‪.‬اینتفسیرهامی تواندمتفاوتباشدو‬ ‫همچنین نکاتتاریکی و مبهمی دررابطهبااینقرار دادهای‬ ‫جدید نفتی وجود داشــته باشد که در این شــیوه نامه به ان‬ ‫پرداخته نشده است‪ .‬در رابطه با این دغدغه ها و همچنین‬ ‫سایر پیشــنهادهایی که از ســوی ســایر نمایندگان در این‬ ‫ارتباط مطرح شد و می شود‪ ،‬پیشنهاد شد تا یک کار گروهی‬ ‫با محوریت کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس تشکیل‬ ‫شود تا به این دغدغه ها و پیشنهادها به صورت کارشناسی‬ ‫رسیدگی شود‪.‬‬ ‫در حال حاضر وضعیت این کار گروه به چه صورت‬ ‫اســت؟ ایا این کارگروه در این مجلس تشــکیل‬ ‫می شــود یا تشــکیل ان به مجلس اینده موکول‬ ‫می شود؟‬ ‫این کار گروه در حال حاضر تشــکیل شده است و‬ ‫اعضای کمیسیون منتظر ارائه گزارش از سوی این کارگروه‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫همان طور که می دانید در این قراردادهای جدید‬ ‫عالوه بر شرکت خارجی یک شــرکت داخلی هم‬ ‫به عنوان شــریک در کنار انها قــرار دارد‪ ،‬یکی از‬ ‫دغدغه هایی که کارشناســان مطرح کرده اند در‬ ‫رابطه با کوچ تدریجی کارشناســان خبره و زبده‬ ‫صنعت نفت از وزارتخانه به سوی این شرکت های‬ ‫خصوصی داخلی است‪ ،‬به نظر شما این دغدغه‬ ‫بجایی است؟‬ ‫این امکان وجود دارد که به دلیل این نوع قرار دادها‬ ‫بخشــی از کارشناســان وزارتخانــه و صنعــت نفت جذب‬ ‫شرکت های خصوصی شــوند‪ .‬باید با این پدیده به صورت‬ ‫منطقی برخورد کرد و همچنیــن وزارتخانه باید راهکارهای‬ ‫پیشــگیری و جایگزین در این رابطه را طراحی کند‪ .‬وزارت‬ ‫نفت باید به صورتی عمل کند تا خالئی از این بابت متوجه‬ ‫بدنه وزارتخانه نشود‪.‬‬ ‫مدت زمــان این قرار دادهــا از دیگر دغدغه های‬ ‫کارشناســان اســت‪ ،‬انهــا نگراننــد ایــن قبیل‬ ‫قرار داد ها کشــور را به عقب و پیش از ملی شدن‬ ‫صنعت نفت برگرداند‪.‬‬ ‫در این رابطه انچه من در شیوه نامه منتشره از سوی‬ ‫دولت دیدم‪ ،‬یک مدت زمان ‪ 20‬ساله که در صورت نیاز به‬ ‫یک دوره پنج ساله هم قابل تمدید اســت‪ ،‬تعیین گردیده‬ ‫اســت‪ .‬چنانچه این مــدت بخواهد بدون اســتدالل های‬ ‫کارشناسی بیشتر از این زمان بسته شود‪ ،‬با برخورد نمایندگان‬ ‫مجلس روبه رو خواهد شد‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫مســئوالن وزارت نفت عنــوان کرده اند که بعد‬ ‫از دو ســال کار کارشناســی‪ ،‬قراردادهایــی را تحــت‬ ‫عنوان قراردادهای جدید نفتــی طراحی کرده اند‪ .‬این‬ ‫قرارداد ها‪ ،‬به گفته مسئوالن وزارت نفت بهترین الگو‬ ‫برای توسعه صنعت نفت و گاز است‪ .‬مسئوالن وزارت‬ ‫نفت همچنین تاکید می کنند که این قرار دادها کاستی‬ ‫و کمبودهای قرار دادهای گذشــته را ندارد‪ .‬نظر شــما‬ ‫در این ارتباط و همچنیــن وضعیت امروز صنعت نفت‬ ‫چیست؟‬ ‫بحث اینکه این قرار دادها یا هــر قرار داد دیگری‬ ‫بهترین الگــو برای توســعه صنعت نفــت و گاز اســت‪ ،‬را‬ ‫نمی توان نه قبول کــرد نه رد‪ ،‬به این دلیل که این مســاله‬ ‫یک مساله نسبی اســت‪ .‬همچنین باید این نوع قراردادها‬ ‫را با قراردادهای گذشته مقایسه کرد تا بتوان در مورد اینکه‬ ‫نسبت به انها بهتر است و کم و کاستی ها را ندارد‪ ،‬قضاوت‬ ‫صحیحی داشــت‪ .‬در حــال حاضر صنعت نفت کشــور به‬ ‫دلیل شرایطی که بر ان گذشــته از جمله بحث تحریم ها‪،‬‬ ‫مجروح شــده و نیازمند بازسازی است‪ .‬متاســفانه اقتصاد‬ ‫کشور همچنان به صنعت نفت وابسته است‪ ،‬بی تردید این‬ ‫صنعت بدون بازنگری در ساختارها و رویکرد ها نمی تواند سر‬ ‫پا بایستد‪ .‬در این بین انچه باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد‪،‬‬ ‫بحث تامین منابع مالی و سرمایه گذاری در این بخش است‪.‬‬ ‫دولت باید در این زمینه تالش کنــد تا عالوه بر تامین منابع‬ ‫مالی‪ ،‬مدیریت صحیحی هم داشــته باشد تا در کنار تامین‬ ‫سرمایه از طریق ســرمایه گذاری خارجی‪ ،‬تکنولوژی های‬ ‫مرتبط با توسعه صنعت نفت هم به کشور منتقل شود‪.‬‬ ‫با توجــه بــه اینکه شــما به عنــوان ســخنگو در‬ ‫کمیســیون انرژی هســتید‪ ،‬نظر کلــی اعضای‬ ‫کمیســیون انرژی در رابطه با قرار دادهای جدید‬ ‫نفتی که توسط وزارت نفت طراحی شده است‪،‬‬ ‫چیست؟‬ ‫تا به حال دو جلســه در کمیسیون انرژی در رابطه‬ ‫با بحث این قرار دادهای جدید نفتی برگزار شــده اســت‪.‬‬ ‫در رابطه بــا این قرار دادهــا برخی از اعضای کمیســیون‬ ‫نگرانی هایی را مطرح کرده انــد‪ .‬از جمله اینکه نمایندگان‬ ‫نســبت به بحث دســتمزد کــه در ایــن قرار دادهــا برای‬ ‫نمایندگان مجلس‪ ،‬علی الخصــوص نمایندگان‬ ‫عضو کمیســیون انرژی نســبت به قرار دادهای جدید‬ ‫نفتی که از سوی وزارت نفت طراحی شده دغدغه هایی‬ ‫را مطرح کرده انــد‪ .‬پیرامون این دغدغه ها با حســین‬ ‫امیری خامکانــی‪ ،‬ســخنگوی کمیســیون انــرژی به‬ ‫گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫واگــذاری پروژه های نفــت و گاز در این قالب ذکر نشــده‬ ‫اســت‪ ،‬پس مغایر روح حاکم بر بند ‪ 3‬قســمت ت ماده ‪3‬‬ ‫قانون وظایف و اختیارات وزارت نفــت در خصوص امور‬ ‫ســرمایه گذاری و تامین منابع مالی است که تصریح کرده‬ ‫است‪« :‬جذب و هدایت ســرمایه های داخلی و خارجی به‬ ‫منظور توســعه میادین هیدروکربوری بــا اولویت میادین‬ ‫مشــترک از طریق طراحی الگوهای جدید قــراردادی از‬ ‫جمله مشــارکت با ســرمایه گذاران و پیمانکاران داخلی و‬ ‫خارجی بدون انتقال مالکیت نفت و گاز موجود در مخازن‬ ‫و با رعایت موازین تولید صیانت شده»‪ .‬در مجموع به نظر‬ ‫می رســد که حســن روحانی و بیژن زنگنه حاال که توافق‬ ‫هسته ای به نتیجه رسیده برای ورود سرمایه گذاران خارجی‬ ‫و بهبود اوضــاع اقتصادی با اســتفاده از نفت برنامه های‬ ‫مفصلی دارند‪ .‬برنامه هایی که گویا یکی از مهمترین انها‬ ‫همین قرارداد های جدید است‪.‬روحانی با این ضعف هایی‬ ‫که به این قراردادها الصاق شده نباید شتابزده عمل کند‪.‬‬ ‫تصمیم فقط به دولت خودش مربوط نمی شــود‪ .‬ســقف‬ ‫زمانی این تصمیم الاقل شش دولت اینده را مشغول خود‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫نباید استقالل مان به خطر بیفتد‬ ‫گفت وگو با ابراهیم رزاقی ‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫محمد صالحی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫وزارت نفت در اذرماه از فرمت قراردادهای جدید‬ ‫نفتی رونمایی کرده است‪ .‬مسئوالن وزارت نفت اعالم‬ ‫کرده اند که این قراردادها‪ ،‬بهترین الگو برای توســعه‬ ‫صنعت نفت و گاز کشور هستند‪ .‬نظر شما در این زمینه‬ ‫چیســت؟ ایا این قراردادها را در شــرایط فعلی الگوی‬ ‫مناسب برای توسعه صنعت نفت و گاز کشور می دانید؟‬ ‫همان طــور کــه می دانیــد کشــورهای غربی به‬ ‫ســرکردگی امریکا در فکر نفوذ به اقتصاد کشــور هستند‪.‬‬ ‫مسئوالن کشور باید به فکر این مساله باشند تا به هر صورت‬ ‫ممکن جلوی این نفوذ اقتصادی را بگیرند‪ .‬متاســفانه در‬ ‫مساله قراردادهای جدید که توسط وزارت نفت ارائه شده‬ ‫این موضوع دیده نمی شود‪ .‬این قراردادها به صورتی تنظیم‬ ‫شده است که راه را برای نفوذ بیگانگان مسدود نمی کند‪.‬‬ ‫قطعا قرار دادهایی که راه نفوذ کشورهای بیگانه را به اقتصاد‬ ‫کشــور ب ه خصوص در صنعت نفت و گاز مسدود نمی کند‪،‬‬ ‫نمی تواند بهترین الگو برای توسعه صنعت نفت و گاز باشد‪.‬‬ ‫بحث جلوگیری از نفوذ بیگانگان به اقتصاد کشور همواره‬ ‫باید مقدم بر هر چیز باشد‪ .‬باید ابتدا شرایطی ایجاد کرد که‬ ‫راه نفوذ بیگانگان را به اقتصاد کشور‬ ‫مسدود کرد و ســپس به فکر توسعه‬ ‫باشــیم‪ .‬باید در توسعه صنعت نفت و‬ ‫گاز الگوهایی را مد نظر قرار دهیم که‬ ‫راه نفوذ بیگانگان را مســدود کند نه‬ ‫اینکه شرایطی را فراهم کنیم که مسیر‬ ‫را برای انها همــوار کنیــم‪ .‬بنابراین‬ ‫معتقدم ایــن قراردادهــای جدید که‬ ‫وزارت نفت طراحی کرده را نمی توان‬ ‫بهترین الگو برای توسعه صنعت نفت‬ ‫و گاز تلقی کرد‪.‬‬ ‫یکــی از اســتدالل هایی که‬ ‫مسئوالن وزارت نفت درباره‬ ‫قراردادهــای جدیــد نفتــی‬ ‫دارند این اســت کــه باید در‬ ‫قراردادهــای نفتی شــرایط‬ ‫فعلی بازار و همچنین رقبای‬ ‫منطقه ای را مد نظر قرار داد‪.‬‬ ‫ایــن قرار دادهــا بــه صورتی‬ ‫تنظیم شــده اســت تا برای‬ ‫ســرمایه گذاران خارجــی‬ ‫جذابیت داشــته باشد‪ .‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫شــخص وزیــر نفــت بارها‬ ‫اعــام کرده انــد که باید بــه ســمتی حرکت کنیــم تا نظر‬ ‫سرمایه گذاران خارجی را جلب کنیم‪ .‬این در حالی است که‬ ‫سرمایه گذاران خارجی قطعا در ابتدا منافع بنگاه اقتصادی‬ ‫خود را در نظر می گیرند‪ .‬ما هم باید به فکر منافع ملی خود‬ ‫باشیم‪ .‬اگر نگاهی به کشــورهای جهان‪ ،‬علی الخصوص‬ ‫کشورهای منطقه بیندازیم‪ ،‬متوجه می شویم که کشورهای‬ ‫مســتقل در جهان محدود هســتند و در منطقه کشورهای‬ ‫دارای نفــت معموال مســتقل نیســتند‪ .‬در این شــرایط ما‬ ‫نمی توانیم به اســم جلب نظــر ســرمایه گذاران خارجی یا‬ ‫رقابت‪ ،‬استقالل خود را به خطر بیندازیم‪ .‬کشور ما کشور‬ ‫مستقلی اســت و باید حفظ این اســتقالل در اولویت قرار‬ ‫‪4‬‬ ‫وزارت نفت در اذرماه طی همایشی از قراردادهای‬ ‫جدید نفتــی رونمایی کرد‪ .‬هر چنــد قراردادهای جدید‬ ‫نفتی ان طور که باید و شاید رسانه ای نشده است و در‬ ‫اختیار کارشناسان مســتقل و خارج از وزارتخانه نفت‬ ‫قرار نگرفته اســت اما همان بخشــی هم که در اختیار‬ ‫کارشناســان قرار گرفتــه‪ ،‬ســبب نگرانی هایی میان‬ ‫کارشناســان مستقل شده اســت و انها نگران هستند‬ ‫که اســتقالل کشــور به خطر بیفتــد‪ .‬در ایــن زمینه با‬ ‫ابراهیم رزاقی‪ ،‬استاد بازنشسته دانشگاه‪ ،‬به گفت وگو‬ ‫پرداختیم‪.‬‬ ‫داشته باشد‪ .‬اگر به اندیشــه های حضرت امام (ره) که در‬ ‫وصیت نامه ایشــان انعکاس یافته مراجعــه کنیم متوجه‬ ‫می شویم که ایشــان همواره بر اســتقالل و ازادی تاکید‬ ‫داشــته اند‪ .‬حضــرت امام (ره) دربــاره توســعه اقتصادی‬ ‫همواره بر خودشناسی و خودکفایی تاکید داشته اند‪ .‬امروز‬ ‫هم مســئوالن در تمام بخش های اقتصادی باید به بحث‬ ‫حفظ استقالل کشور توجه خاصی داشته باشد‪ .‬در صنعت‬ ‫نفت و گاز ما دارای یک پیشینه صد ســاله هستیم و بیش‬ ‫از ‪ 60‬سال از صد ســال هم صنعت نفت و گاز ما ملی شده‬ ‫اســت‪ .‬بنابراین در این بخش قطعا توانایی های بســیاری‬ ‫در داخل وجــود دارد و باید به این توانایی ها بیشــتر توجه‬ ‫شود‪ .‬اینکه ما هم بخواهیم مثل کشورهای همسایه مانند‬ ‫کویت‪ ،‬قطر‪ ،‬امارات یا عراق عمل کنیم‪ ،‬در وهله اول مانند‬ ‫این کشورها باید اســتقالل خود را از دست بدهیم‪ .‬برخی‬ ‫از رقبای ما در منطقه به دلیل شــرایط حاکم بر کشورشان‬ ‫مجبور به استفاده از دانش و تجربه کشورهای دیگر هستند‬ ‫اما همان طور که اشاره کردم‪ ،‬کشور ما دارای سابقه و تجربه‬ ‫است و نیازی ندارد تحت هر شــرایطی دست به اقداماتی‬ ‫بزند که استقالل کشور از بین برود‪ .‬ما نباید به صرف رقابت‬ ‫با کشورهای منطقه‪ ،‬قرارداد ها را به صورتی تنظیم کنیم که‬ ‫تنها برای سرمایه گذاران خارجی جذابیت داشته باشد و به‬ ‫منافع ملی و استقالل کشــور بی اهمیت باشیم‪ ،‬این قطعا‬ ‫کار درستی نیست‪.‬‬ ‫به نظر شما این قراردادها تا چه میزان در راستای‬ ‫اسناد باالدستی مانند اصل ‪ 44‬است؟‬ ‫قرارداد هــای جدید نفتی که توســط وزارت نفت‬ ‫طراحی شده متاسفانه با اصل ‪ 44‬مغایرت دارد‪ .‬همان طور‬ ‫کــه می دانید طبــق اصــل ‪ 44‬ما بایــد از خام فروشــی در‬ ‫اقتصادمان جلوگیری کنیم و به سمتی برویم که بتوانیم مواد‬ ‫خام خود را تبدیل به فراورده کنیم تا از این رهگذر برای مواد‬ ‫خام ارزش افزوده ایجاد کنیم و ســود بیشتری عاید کشور‬ ‫شود‪ .‬اما همان طور که می دانید این نوع قراردادها بر پایه‬ ‫خام فروشی استوار اســت و تنها به این نکته توجه شده که‬ ‫نفت و گاز را به صورت خام صادر کنیم و تنها بحث کمیت‪،‬‬ ‫یعنی میزان صادرات مورد توجه قرار گرفته است و به بحث‬ ‫کیفیت که چه چیزی را صادر می کنیم؛ ایا مواد خام است یا‬ ‫محصول تولید شده‪ ،‬توجهی نمی شود‪.‬‬ ‫همان طور که می دانیــد بعد از تحریــم اقتصاد‬ ‫کشورمان توسط کشــورهای غربی‪ ،‬مبحثی به‬ ‫نام اقتصاد مقاومتی در اقتصاد کشــور از سوی‬ ‫مقام معظم رهبری مطرح شــد‪.‬‬ ‫بحث های فراوانی چــه در دولت‬ ‫گذشته و دولت فعلی و همچنین‬ ‫کار گروهــی در مجلــس در ایــن‬ ‫زمینه تشــکیل شــد‪ .‬به نظر شما‬ ‫این جنس قراردادها تا چه میزان‬ ‫بر پایه اقتصــاد مقاومتی طراحی‬ ‫شده اند؟‬ ‫همان طور که اشاره کردید‬ ‫در زمــان تحریم و به منظــور مقابله‬ ‫با اثــرات تحریم در اقتصاد کشــور‪،‬‬ ‫مقام معظــم رهبری بحــث اقتصاد‬ ‫مقاومتی را مطرح کردند که چنانچه‬ ‫به دغدغه ایشــان به صــورت کامل‬ ‫توجه می شد ما امروز در داخل سخنی‬ ‫در بــاب اثــرات تحریم بــر اقتصاد‬ ‫کشور نمی شــنیدیم‪ .‬متاســفانه ان‬ ‫طور که باید و شــاید به این مقوله در‬ ‫اقتصاد کشــور توجه نشــده است‪.‬‬ ‫شــما نمی توانید بــه اقتصــاد نگاه‬ ‫لیبرالی داشته باشید و مباحث مرتبط‬ ‫با اقتصــاد مقاومتی را دنبــال کنید‪.‬‬ ‫امروزمتاسفانهمسئوالندست اندرکار‬ ‫اقتصاد کشــور دارای نــگاه لیبرالی‬ ‫هستند و همین مســاله باعث می شود که اقتصاد مقاومتی‬ ‫به حاشــیه رانده شــود‪ .‬قطعا شــما نمی توانید از کشــور یا‬ ‫کشــورهایی که اقتصاد شــما را تحت فشــار قرار داده اند‬ ‫بخواهید به شــما کمک کنند‪ .‬این دیگر اســمش اقتصاد‬ ‫مقاومتی نیست بلکه اقتصاد وادادگی است‪ .‬ان طور که از‬ ‫نوع قرار دادهای جدید نفتی استنباط می شود‪ ،‬این قرارداد ها‬ ‫دست شرکت های خارجی را در زمینه صنعت نفت و گاز ما باز‬ ‫می گذارد و همین مساله خارج از چار چوب اقتصاد مقاومتی‬ ‫است و با فلسفه اقتصاد مقاومتی مغایرت دارد‪.‬‬ ‫شما به فلسفه اقتصاد مقاومتی اشاره کردید‪ ،‬این‬ ‫مساله را کمی شفاف تر بیان کنید‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫اقتصاد مقاومتی ریشــه در قانون اساسی کشور‬ ‫دارد‪ .‬در مباحــث اقتصــادی یکــی از بحث هایــی که در‬ ‫قانون اساسی کشــور به ان توجه فراوان شده است بحث‬ ‫خودکفایی اســت‪ .‬خودکفایی به این معناســت که شما یا‬ ‫قابلیت تولید محصولی را دارید یا نــه‪ ،‬اگر دارید که هیچ‪.‬‬ ‫اگر ندارید‪ ،‬باید به دنبال تولید این محصول بروید و تا زمانی‬ ‫که ان محصول را در داخل کشــور تولید نکرده اید‪ ،‬میزان‬ ‫مصرف ان را در کشور متوقف کنید یا اگر کاالیی ضروری‬ ‫اســت باید میزان مصرف ان کاال یا محصــول را مدیریت‬ ‫کنید‪ .‬متاســفانه امروز ما به هیچ ‪ ،‬وجه در اقتصاد کشــور‬ ‫توجه به این مســاله را نمی بینیم‪ .‬میلیون هــا دالر صرف‬ ‫کاالهای غیر ضروری می شود و هیچ نهاد یا دستگاهی هم‬ ‫قصدی برای جلوگیــری از ورود این کاالهای غیر ضروری‬ ‫ندارد‪ .‬در صنعت نفت و گاز هم چــه پیش از دوران تحریم‬ ‫و چه در زمــان تحریم مــا توانســتیم توانمندی هایی را به‬ ‫دســت بیاوریم و هزینه ان را چه به لحــاظ اقتصادی و چه‬ ‫به لحــاظ اجتماعــی پرداخته ایم‪ .‬مــا نیروهــا و امکانات‬ ‫خوبی در ایــن زمینه داریم کــه می توانیم بــا مدیریت و به‬ ‫کارگیری صحیــح بخش عمده ای از نیازهای کشــور را در‬ ‫بخش نفت و گاز چه به صورت ســرمایه گذاری مالی و چه‬ ‫به صورت تکنولوژیکی بر طرف کنیم‪ .‬اما متاســفانه زمانی‬ ‫که زمزمه برداشتن تحریم ها شنیده می شود دیگر توجهی‬ ‫به امکانات و توانمندی های داخلــی نداریم و تمام توجه‬ ‫مسئوالن وزارت نفت بر این نکته معطوف است که چطور‬ ‫می تواننــد قرار دادها را تنظیم کنند تا بــرای طرف خارجی‬ ‫جذابیت داشته باشد‪ .‬این نگاه به ان معناست که اعتمادی‬ ‫به توانمندی داخلی بین مسئوالن صنعت نفت و گاز وجود‬ ‫ندارد و طوری رفتار می کنند که انگار کشــور در دوره قاجار‬ ‫یا پهلوی قرار دارد و کامال به خارج از کشور وابسته است‪.‬‬ ‫با توجه به مباحثی که شــما مطرح کردید‪ ،‬شــما‬ ‫اصالح رویکرد وزارت نفت‬ ‫گفت وگوی مثلث با حسین نجابت‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫دست اورده و برای کسب این توانمندی ها هزینه پرداخت‬ ‫کرده است‪ ،‬اینکه بخواهیم به این توانمندی ها پشت کنیم‬ ‫و تنها راه عالج و پیشــرفت صنعت نفت را ســرمایه گذاری‬ ‫خارجی بدانیم بــه نظرمن‪ ،‬نادیده گرفتــن توانمندی های‬ ‫داخلی و هدر دادن هزینه هایی است که کشور برای کسب‬ ‫این توانمندی ها پرداخت کرده است‪.‬‬ ‫شرایط این قراردادها را با اسناد باال دستی مانند‬ ‫اصل ‪ 44‬چطور می بینید؟ ایا این قراردادها با اسناد‬ ‫باال دستی همسو هستند؟‬ ‫همان طور که اشــاره کردم هنوز قرار دادی با این‬ ‫الگوی جدید در زمینه نفت و گاز بسته نشده است‪ .‬بی تردید‬ ‫ایــن قرار دادها باید با اســناد باالدســتی از جمله اصل ‪44‬‬ ‫متناسب و همسو باشد‪ .‬چنانچه قراردادی در هر حوزه ای چه‬ ‫حوزه نفت و گاز و چه حوزه های دیگر منعقد شود و همسو با‬ ‫اسناد باالدستی نباشد‪ ،‬این قرارداد به سرانجام نمی رسد و‬ ‫مجلس با ان برخورد خواهد کرد‪.‬‬ ‫در زمینه اقتصاد مقاومتی این قراردادها را چطور‬ ‫ارزیابی می کنید؟ ایــا این قراردادها در راســتای‬ ‫اقتصاد مقاومتی هستند واهداف مورد نظر در این‬ ‫زمینه را تامین می کنند؟‬ ‫در زمینه بحــث اقتصاد مقاومتــی همان طور که‬ ‫می دانید ما باید به سمتی حرکت کنیم که کمترین وابستگی‬ ‫را به خارج از کشور داشته باشیم و ساز وکارهای اقتصادی را‬ ‫بهصورتیتنظیمکنیمکهچنانچهدوبارهبهدالیلغیر منطقی‬ ‫وواهییابهدلیلزیاده خواهی‪،‬کشورهایاستکباریتالش‬ ‫کردند تا کشورمان و به خصوص اقتصاد کشورمان را تحت‬ ‫فشار بگذارند ما بتوانیم جلوی این فشارها قد راست کنیم و‬ ‫اجازه ندهیم تا مشکلی برای کشور به وجود بیاید‪ .‬در ارتباط‬ ‫با بحث قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬همان طور که اشاره کردم‪،‬‬ ‫بحث رویکرد دولت و به خصوص وزارت نفت مطرح است‪.‬‬ ‫باالخره کشــور در زمینه تحریم‪ ،‬نا خواســته هزینه هایی را‬ ‫پرداخت کرده اســت و توانمندی هایی را هم از این رهگذر‬ ‫به دست اورده و برخی دانش ها را در زمینه تولید محصوالت‬ ‫مرتبط با حوزه نفت و گاز در اثر تحریم هــا بومی کرده ایم‪.‬‬ ‫بنابراین وزارت نفت و مسئوالن باید به این مهم توجه کنند‬ ‫و این مســاله یعنی توانمندی هــای داخلی را بــه نوعی در‬ ‫چار چوب این قرار دادهای جدید نفتــی لحاظ کنند‪ .‬به هر‬ ‫میزان که این توانمندی ها در قراردادهای نفتی لحاظ شود‬ ‫به همان میزان این قرار دادها همســو و در راستای اقتصاد‬ ‫مقاومتی خواهد بود‪.‬‬ ‫یکــی از دغدغه هــای کارشناســان در زمینــه‬ ‫ایــن قراردادهــای نفتی بحــث مدت زمــان این‬ ‫قرار دادهاســت‪ .‬به گفته کارشناسان مدت زمان‬ ‫این قرار داد ها در حدود ‪ 25‬تا ‪ 35‬سال است‪ .‬این‬ ‫مساله از سوی مسئوالن وزارت نفت تکذیب شده‬ ‫است‪ ،‬مسئوالن وزارت نفت مدت این قراردادها‬ ‫را ‪ 20‬سال عنوان کرده اند‪ .‬نظر شما در مورد مدت‬ ‫این قرار دادها چیست؟‬ ‫بحث مدت قرار داد ها کامال نسبی است‪ .‬در برخی‬ ‫قراردادها شــاید مدت زمان ‪ 10‬سال کم باشــد و در برخی‬ ‫قرار دادها ‪ 10‬سال زمان زیادی باشــد‪ .‬بنابراین این مساله‬ ‫در هر قرارداد باید متفاوت باشد‪ .‬چنانچه در این قراردادها‬ ‫بدون در نظر گرفتن شــرایط ان مخزن و میزان برداشــت‬ ‫بخواهیم برای هر قرار داد به طرف خارجی ‪ 20‬یا ‪ 30‬ســال‬ ‫اجازه برداشت بدهیم‪ ،‬قطعا کار غیر اصولی و غیر کارشناسی‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫مســئوالن وزارت نفــت یکــی از دالیــل طراحی‬ ‫قراردادهــای جدید نفتی را ایجــاد جذابیت برای‬ ‫شرکت های خارجی و همچنین باال بردن توانایی‬ ‫کشــور در رقابت با کشــورهای همســایه عنوان‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫در حال حاضر کشــور به لحاظ تولید سهم خود در‬ ‫اوپک با مشکلی مواجه نیست و به راحتی می تواند به سطح‬ ‫مجاز خودش در تولید اوپک دسترسی پیدا کند‪ .‬وزارت نفت‬ ‫باید رویکردی جامع داشته باشد‪ .‬اینکه تنها یک رویکرد را‬ ‫دنبال کند‪ ،‬نمی تواند جامع و کامل باشــد‪ .‬در این بخش ما‬ ‫باید بر مبنای نقــاط قوت و ضعف خــود برنامه ریزی کنیم‪،‬‬ ‫اینکه ما بخواهیم بدون توجه به نقاط قوت و ضعف خود به‬ ‫رقابت با کشــورهای دیگر بپردازیم صحیح نیست‪ .‬ما باید‬ ‫در چارچوب شرایط کشور خود حرکت کنیم‪ .‬نکته دیگر در‬ ‫این زمینه که باید به ان توجه کنیم این است که نباید به این‬ ‫مساله با نگاه سیاسی نگاه کنیم‪ .‬این مساله می تواند تبدیل‬ ‫به پاشنه اشیل شود‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫طبق قانون اساسی کشور‪ ،‬نباید به سمتی برویم‬ ‫که کشــورهای بیگانه بر منابع کشور مسلط شوند‪ ،‬در‬ ‫قرار دادهای جدید نفتی که از ســوی وزارت نفت ارائه‬ ‫شــده اســت‪ ،‬این نگرانی را بین برخی از کارشناسان‬ ‫مســتقل در حوزه صنعت نفــت و گاز ایجــاد کرده که‬ ‫بیگانگان با انعقاد ایــن قرارداد ها‪ ،‬به نوعــی بر منابع‬ ‫نفت و گاز کشور مسلط شــوند‪ .‬نظر شما در این زمینه‬ ‫چیست؟‬ ‫بی تردید اگر چنین شرایطی بر قرارداد های جدید‬ ‫نفتی حاکم باشــد‪ ،‬نمایندگان مجلــس و علی الخصوص‬ ‫کمیسیون انرژی با این مســاله بر خورد خواهند کرد و اجازه‬ ‫نخواهنــد داد قــرار دادی که اســتقالل کشــور را به خطر‬ ‫بیندازد‪ ،‬منعقد شود‪ .‬باید در این زمینه قراردادهای خارجی‬ ‫را به صورتی تهیه و تنظیم کنیم تا شرکت های خارجی رفتار‬ ‫مالکانهپیدانکنند‪.‬البتهازانجاییکههنوزقراردادیبافرمت‬ ‫جدید منعقد نشده نمی توان در این مورد با قاطعیت صحبت‬ ‫کرد‪ .‬در این شرایط بحثی که بیشتر از همه باید به ان توجه‬ ‫کرد بحث رویکرد وزارت نفت در این زمینه است‪.‬‬ ‫شــما ایــن مســاله را مطرح کردیــد کــه باید به‬ ‫رویکرد وزارت نفت در این زمینه توجــه گردد‪ ،‬ان طور‬ ‫که کارشناســان مســتقل حــوزه صنعت نفــت و گاز و‬ ‫همچنینبرخیازمسئوالنوزارتنفتمطرحکرده اند‪،‬‬ ‫وزارت نفت در حال حاضر بیشتر توجه خود را به جذب‬ ‫ســرمایه گذاری خارجــی معطــوف کرده اســت و این‬ ‫قراردادهای جدید نفتی با ایــن رویکرد که بتواند برای‬ ‫شرکت هایخارجیجذابیتایجادکندتهیهشدهاست‪.‬‬ ‫به نظر شــما این رویکرد می توانــد رویکرد صحیحی‬ ‫باشد؟‬ ‫در شــرایط فعلی کشــور نیــاز به ســرمایه گذاری‬ ‫خارجی دارد اما این سرمایه گذاری باید در چارچوب صحیح‬ ‫و باتوجه بــه تمام جوانــب از جمله بحث حفظ اســتقالل‬ ‫اقتصادی کشــور انجام پذیرد‪ .‬اینکه مسئوالن وزارت نفت‬ ‫بخواهند سرمایه گذاران و شرکت های خارجی را جذب کنند‬ ‫و قراردادها را به صورتی تنظیم کنند تا برای سرمایه گذاران‬ ‫خارجی جذابیت داشته باشــد‪ ،‬به نظر من صحیح نیست‪.‬‬ ‫مســئوالن وزارت نفــت باید به این مســاله توجــه کنند که‬ ‫تنها راه بــرون رفت از شــرایط حاکم بر صنعــت نفت و گاز‬ ‫کشور سرمایه گذاری خارجی نیســت‪ .‬در این زمینه باید به‬ ‫توانمندی های داخلی هم توجه شود‪ .‬کشور در صنعت نفت‬ ‫و گاز پیش از تحریم و در زمــان تحریم توانمندی هایی به‬ ‫‪5‬‬ ‫حسین نجابت ابتدا حاضر به‬ ‫مصاحبه نبود و دلیل این مســاله را‬ ‫جلســه ای عنوان کرد که قرار بود‬ ‫فردای روز مصاحبه در کمیسیون‬ ‫انــرژی برگــزار شــود پیرامــون‬ ‫قرارداد های جدید نفتی؛ با این حال‬ ‫حاضر شــد تا به صورت کلی و بدون اشاره به جزئیات‬ ‫پیرامون قراردادهای جدید نفتی گفت وگو کند‪.‬‬ ‫معتقد هستید که باید مســئوالن وزارت نفت به‬ ‫جای نگاه به خارج بــه توانمندهای داخلی توجه‬ ‫کنند؟‬ ‫بی تردید همیــن طور اســت‪ .‬وزارت نفت باید به‬ ‫جای اینکــه به فکر افزایــش تولید‪ ،‬خام فروشــی و رقابت‬ ‫با کشــورهای منطقه باشــد‪ ،‬باید به صورتــی برنامه ریزی‬ ‫کند که به هر میــزان که توانمندی داخلــی اجازه می دهد‬ ‫از منابع زیر زمینی کشــور برداشــت کند و به جای استفاده‬ ‫از شــرکت های خارجی از توانمندی داخلی استفاده کند‪.‬‬ ‫به طور مثال ما طی چند روز گذشــته شاهد افتتاح فاز ‪ 15‬و‬ ‫‪ 16‬پارس جنوبی بودیم که به مدد تالش نیروهای داخلی‬ ‫و قرار گاه خاتم االنبیا ساخته شــد و مورد بهره برداری قرار‬ ‫گرفت‪ .‬این نشانگر این مساله است که توانمندی در داخل‬ ‫به میزان کافی وجــود دارد و تنها نیازمند توجه مســئوالن‬ ‫است؛ نگاهی که وجود ندارد‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫پشت پرده تخت طاووس‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫یک شاه مذبذب‬ ‫روانشناسی شــخصیت محمدرضاشــاه پهلوی به خوبی می تواند توهمات‪،‬‬ ‫بلندپروازی ها و وابســتگی او را به اطرافیانش و مهم تــر از ان‪ ،‬نیروهای بیگانه و از‬ ‫دیگر سو‪ ،‬عدم تکیه او به جامعه و مردم ایران را نشان دهد‪ .‬شیوه تربیتی و دوستان‬ ‫شــاه در اواخر حکومتش وی را به ســمتی برده بــود که خود را یگانــه در عالم می‬ ‫پنداشت‪ .‬مثلث در این پرونده به بررسی روانشناسی شاه پرداخته است‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫بررسیروانشناسانهمحمدرضاپهلوی‬ ‫درپروندهویژهمثلثبهمناسبتسالگردفرارشاه‬ ‫ارش نهاوندی‬ ‫پژوهشگر تاریخ معاصر‬ ‫‪1‬‬ ‫مادر محمد رضاد شاه پهلوی در‬ ‫رقابت های سطحی و عوامانه در‬ ‫دوران سلطنت رضا خان با دیگر‬ ‫زنان او درگیر بود‬ ‫رضا خان بیشترین تاثیر‬ ‫منفی را در شکل گیری‬ ‫شخصیت محمد رضا شاه‬ ‫داشت‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫فــرار محمد رضا در روزهای منتهــی به کودتای ‪28‬‬ ‫مرداد ســال ‪ ،1332‬تــاش وی برای فــرار در پی وقایع‬ ‫‪ 15‬خــرداد ‪ 1342‬و اخرین فرار شــاه در ‪ 26‬دی ‪،1357‬‬ ‫پرســش های زیادی را درباره ویژگی های شــخصیتی و‬ ‫روانی شاه ایجاد کرده اســت‪ ،‬بر همین مبنا این تصور نیز‬ ‫ایجاد شــده اســت که ایا محمد رضا واقعا ان گونه که در‬ ‫ظاهر نشــان می داد فرد قدرتمند و با اراده و نترسی بود یا‬ ‫واقعیت امر درباره شــخصیت وی به گونــه ای دیگر بود ؟‬ ‫البته بررســی وقایع و اتفاقات زمــان محمد رضا و رویکرد‬ ‫محمد رضا به مسائل و تحوالت داخل کشور و اقداماتی که‬ ‫وی برای حل این مسائل انجام داده بود‪ ،‬نشانگر ان بود‬ ‫که محمد رضا از ثبات و استحکام کافی شخصیتی برای‬ ‫حل مشــکالت پیش رو برخوردار نبود و به ویژه این تزلزل‬ ‫شخصیتی در ماه های منتهی به پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫در سال ‪ 1357‬نمود بیشتری پیدا کرده بود‪ .‬البته بسیاری‬ ‫از تحلیلگــران و محققان و مورخین نیــز براین باورند که‬ ‫اگاهی محمد رضا از ابتال به بیماری سرطان نیز باعث شده‬ ‫بود که وی در دو سال انتهایی زمامداری اش‪ ،‬تصمیمات‬ ‫ضد و نقیض و پر اشتباه زیادی بگیرد و نتواند به موقع و به‬ ‫درستی به وخامت اوضاع و دالیل اصلی مخالفت مردم با‬ ‫ادامه زمامداری اش پی ببرد‪.‬‬ ‫اگــر بپذیریم کــه محمد رضــا از ثبات شــخصیتی‬ ‫برخوردار نبوده و اغلب تصمیماتی که اتخاذ کرده بســیار‬ ‫پر نوسان و متناقض بوده اســت‪ ،‬باید به ریشه یابی دالیل‬ ‫این امر بپردازیم‪ .‬بر همین اساس مناسب خواهد بود که‬ ‫مروری بر دوران کودکی‪ ،‬نوجوانی و جوانی وی داشــته‬ ‫باشــیم تا از این طریق تا حدی بتوانیم پی به ویژگی های‬ ‫شخصیتی وی ببریم‪.‬‬ ‫محمد رضا در خانواده یک قــزاق (منظور رضا خان‬ ‫تا پیش از کودتای ‪ 1299‬و رســیدن به پادشــاهی در اذر‬ ‫‪ 1304‬اســت) تربیت یافته بــود و دوران کودکی وی در‬ ‫زمان ترقی بســیار ســریع پدرش به مناصب باالتر سپری‬ ‫شــد ‪ .‬بنا بر منابع موجود رضاخان فردی بسیار با انضباط‪،‬‬ ‫ دارای روحیــه نظامی و خــودرای بوده‪ .‬بــه احتمال زیاد‬ ‫خصلت هــا و اموزه هایــی کــه در محیط نظامــی به وی‬ ‫فرا داده شــده بــود را مبنــای اداره خانــواده خویش قرار‬ ‫داده بود‪ ،‬از این رو می توان حــدس زد که محمد رضا در‬ ‫خانواده ای کــه مقرراتی مشــابه مقررات پــادگان بر ان‬ ‫حاکم بوده پرورش یافته اســت‪ ،‬منابعی نیز به این مطلب‬ ‫اشــاره می کنند کــه رضاخــان در تربیت فرزندان بســیار‬ ‫سختگیر بوده و در محیط خانواده نیز مانند اجتماع بسیار‬ ‫مســتبدانه رفتار می کــرده و به هیچ وجه اســتقالل رای‬ ‫فرزندان را نمی پذیرفته اســت‪ .‬برای پی بــردن به اینکه‬ ‫محمد رضا به عنوان فرزند یک نظامی مســتبد و سختگیر‬ ‫در چــه خانواده ای پــرورش یافته بود‪ ،‬بایــد ویژگی های‬ ‫خانواده هایی که در ان پدر به عنوان رئیس خانواده حرف‬ ‫اول و اخر را می زند ذکر کرد‪ ،‬چرا که بدون اشــاره به این‬ ‫ویژگی ها نمی توان شــخصیت محمد رضا را به درســتی‬ ‫تحلیل کــرد‪ .‬در خانــواده افــرادی کــه دارای روحیات‬ ‫دیکتاتــوری هســتند یعنی مایل هســتند نظــرات خود را‬ ‫ بی چون و چرا در خانواده بدون بــروز هیچ گونه مخالفت‬ ‫و مقاومتی از سوی ســایر اعضای خانواده اعمال کنند‪،‬‬ ‫فرزندان این تیپ خانواده ها اغلب در ظاهر حالت تسلیم‬ ‫و اطاعت ازخود نشان می دهند‪ ،‬ولی در واقع دچار هیجان‬ ‫و اضطراب هستند‪.‬‬ ‫این کودکان اغلب در مقابل دیگران حالت خصومت‬ ‫ن هم سن یا کوچکتر‬ ‫و دشمنی به خود می گیرند‪ .‬به کودکا ‬ ‫از خود ازار می رسانند‪ .‬معموال چون افکار و عقاید خاصی‬ ‫را بدون چون و چــرا پذیرفته انــد‪ ،‬افــرادی متعصب بار‬ ‫می ایند‪ .‬از به سر بردن با دیگران عاجز هستند ‪ ،‬در زمینه‬ ‫عاطفی و اجتماعی رشد کافی ندارند ‪ ،‬در کارهای گروهی‬ ‫نمی توانند شــرکت کنند و اغلب متزلــزل و ضعیف النفس‬ ‫هســتند‪ .‬این ویژگی را می توان به نوعی بــا ویژگی های‬ ‫محمد رضا در دوران بزرگسالی نیز انطباق داد‪ .‬محمد رضا‬ ‫در طول حکومت خود نشــان داد که نســبت به حفظ جو‬ ‫خفقان و دیکتاتــوری و دیکته نظریات خــود بر جامعه و‬ ‫حمایت از ارتش به ویژه در جریــان حوادثی نظیر وقایعی‬ ‫که در دوران ملی شــدن صنعــت نفــت رخ داد متعصب‬ ‫اســت‪ .‬او همچنین نشــان داد کــه نمی توانــد بردبارانه‬ ‫افرادی را که در هیات حاکمــه نظراتی غیر از نظرات وی‬ ‫دارند را تحمل کند و روابط وی با انها در اندک زمانی وارد‬ ‫مرحله خصومت و کینه ورزی می شد‪ ،‬همان گونه در زمان‬ ‫نخست وزیری دکتر مصدق نیز اختالف وی با نخست وزیر‬ ‫بر سر اداره وزارت جنگ و همچنین نظارت بر ارتش و سایر‬ ‫نیروهای نظامی‪ ،‬وارد مرحله ای از خصومت ورزی شــد‪.‬‬ ‫او(محمد رضا) به ویژه نشــان داد که نمی تواند در جریان‬ ‫وقایع مهمی که در طول زمامداری اش رخ دادند‪ ،‬متکی‬ ‫به نفس عمل کند و در برهه های حســاس بسیار متزلزل‬ ‫عمل می کرد‪ .‬نمونه این مساله را می توان در تصمیمات‬ ‫متشتت وی در ماه های منتهی به پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫دید‪ .‬وی در برهه هایی از این زمان معتقد به شــدت عمل‬ ‫و برخورد با مــردم بود و در برهه هایی نیــز (نظیر روی کار‬ ‫اوردن جعفر شــریف امامی به عنوان نخست وزیر) ناگزیر‬ ‫عقب نشــینی می کرد و در ظاهــر امر با گفتــن اینکه من‬ ‫صدای انقالب شــما را شــنیدم تالش می کرد این گونه‬ ‫وا نمود کند که به خواســت مردم و انجــام اصالحات تن ‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫یکی دیگر از وجوه شــخصیتی افرادی که در درون‬ ‫خانواده هایی پــرورش می یابند که روحیات اســتبدادی‬ ‫بر انها حاکم اســت‪ ،‬خود کوچک تر بینی و پذیرش اوامر‬ ‫بزرگتر خانواده اســت که این امر در زمان بزرگسالی نیز به‬ ‫پذیرش دستورات افراد قدرتمندتر در جامعه و کشورهای‬ ‫قدرتمند تر در سطح جهان منتهی می شود‪.‬‬ ‫می توان این گونه برداشت کرد که سابقه محمد رضا‬ ‫در پرورش در یــک خانواده مســتبد و پذیــرش بی چون‬ ‫و چــرای ارا و نظرات پــدر در کودکــی و نوجوانی و اوان‬ ‫جوانی‪ ،‬سبب شد که وی در سنین بزرگسالی نیز از افراد و‬ ‫کشورهایی که از نظر وی قدرتمند می کردند نیز بی چون‬ ‫چرا پیروی کنــد و اوامر انهــا را کــه در نوعی ترس ایجاد‬ ‫شده در دوران کودکی ریشه داشــت و به خود کمتر بینی‬ ‫انجامیده بود‪ ،‬کامال اجرا کند‪.‬‬ ‫البته جدایی او از خانواده پس از به سلطنت رسیدن‬ ‫رضا خــان در ســال ‪ 1304‬ه‪.‬ش را نیز نبایــد دور از نظر‬ ‫داشت‪ .‬دوری از محیط خانوادگی و زندگی تحت شرایط‬ ‫تربیت ســخت‪ ،‬او را از پاره ای نیازهــای عاطفی محروم‬ ‫کرده بــود‪ .‬چرا که رضا شــاه تصور می کرد بــرای تربیت‬ ‫ولیعهــد مورد نظر خویــش او باید دور از محیــط خانواده‬ ‫پرورش یابد‪.‬‬ ‫یکی از ویژگی هایی که محمد رضا داشت عقب نشینی‬ ‫در برابر افرادی بود که شــخصیت قوی تــر و مصمم تری‬ ‫از وی داشتند‪ .‬وی به ســبب اتکای بیش از حد به ارتش‬ ‫و اینکه همواره تصــور می کرد با اتکا بــه ارتش می توان‬ ‫پایه های حکومــت را تثبیت کرد‪ .‬از مــردم دور بود و تنها‬ ‫به نظرات اطرافیان خود و نظامیــان نزدیک به خود اتکا‬ ‫داشت‪ .‬او در زمان جنبش ملی شدن صنعت نفت‪ ،‬واقعه‬ ‫جانگــداز ‪ 15‬خــرداد ‪ 1342‬و همچنین وقایــع منتهی به‬ ‫پیروزی انقالب اســامی در ســال ‪ ،1357‬تاب مقاومت‬ ‫نیاورد و تصمیم گرفت با فرار از کشــور کــه به نوعی فرار‬ ‫از واقعیات هم می توان ان را تلقی کــرد‪ ،‬اداره امور را به‬ ‫ارتش بسپرد و سرنوشت خود را بیشتر به اقدامات نظامیان‬ ‫گره بزند‪ ،‬چرا که او به دلیل ویژگی های شخصیتی که ذکر‬ ‫شد‪ ،‬ناتوان از اتخاذ تدابیری بود که بتوان در نتیجه انها‬ ‫ارامش را به کشور بازگرداند‪.‬‬ ‫بیماری محمد رضا در ســال های پایانــی عمر اما‬ ‫دلیلی دیگر بود بــر تزلــزل در تصمیم گیری های وی‪،‬‬ ‫در ســال ‪ 1354‬مشــخص شــد که محمد رضا مبتال به‬ ‫ســرطان غده لنفاوی اســت‪ ،‬او این بیماری را به مدت‬ ‫ســه ســال از همگان حتی فرح نیــز پنهان کــرده بود‪.‬‬ ‫محمد رضا پس از ابتال به بیماری ســرطان‪ ،‬روحیه خود‬ ‫را به سرعت از دست داد و نتوانست ان را بازسازی کند‪.‬‬ ‫همین امر باعث شدت گرفتن ضعف شخصیتی و تزلزل‬ ‫در تصمیم گیری هایش شد‪ .‬در مورد محمد رضا‪ ،‬باتوجه‬ ‫به نکات پیش گفته شــده اینگونه می توان نتیجه گیری‬ ‫کرد که قصــور اصلی از ان خود وی بــود‪ .‬هیچ کس به‬ ‫اندازه خود شاه در سقوط رژیم گذشته موثر نبوده و این‬ ‫خود شــاه بود که با ضعف های درونی خویــش‪ ،‬اتکا و‬ ‫وابســتگی بیش از حد به دیگران‪ ،‬فقــدان تهور و قبول‬ ‫خطر در رویارویی با مشــکالت‪ ،‬عدم اعتماد به نفس و‬ ‫خودداری از تفویض مســئولیت و اختیار به اشــخاص‬ ‫جســور و کاردان‪ ،‬بی تصمیمــی و باالخــره کارهایی که‬ ‫انجام داد و نباید انجام مــی داد و کارهایی انجام نداد و‬ ‫باید انجام می داد‪ ،‬یا انچه را که می بایســت انجام دهد‬ ‫دیر و ناقص و نیمه کاره انجام داد‪ ،‬موجبات سقوط خود‬ ‫و رژیم سابق را در ایران فراهم کرد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫‪47‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫شاه دچار میکروفوبیا بود‬ ‫دکترعلی محمد بشارتی درگفت وگو با مثلث‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفت وگو از داود رضایی چراتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اقای دکتر بشارتی شــما دوازده جلد کتاب درباره‬ ‫پهلوی با عنوان ‪ 57‬سال اســارت نوشته اید و به‬ ‫بررســی دقیق ابعاد حکومت محمد رضا و پدرش‬ ‫پرداخته اید‪ .‬لطفا درباره ابعاد روانی این شخصیت‬ ‫توضیح دهید‪.‬‬ ‫بررسی ابعاد روانی شخصیت محمد رضا نیازمند کار‬ ‫میدانی اســت‪ .‬تا زمانی که انقالب به پیروزی نرسیده بود‪،‬‬ ‫اطالعاتی از درون دربار وجود نداشت‪ .‬اما خبرهای جسته‬ ‫و گریخته از درون دربار حاکی از بیماری روانی شاه می داد‬ ‫و نشانگر عدم وجود بینش سیاســی و استراتژی مشخص‬ ‫در اداره کشور از سوی شاه بود‪ .‬کارهای شاه اغلب سطحی‬ ‫و خام بود‪ .‬حرف هایی که در ســخنرانی ها می زد را برای او‬ ‫می نوشــتند‪ .‬حرف هایی که ابتدا به ساکن به زبان می اورد‬ ‫برای او مشکل ساز می شد و خیلی به زیان او تمام می شد‪.‬‬ ‫محمد رضا شاه در سال ‪ 41‬به قم رفت و در کنار حرم حضرت‬ ‫معصومه(س) روی یک صندلی نشســت و صحبت کرد؛‬ ‫حرف های خیلی بــدی زد و به روحانیت توهیــن کرد؛ این‬ ‫صحبت ها نشانگر کینه باطنی و روانی محمد رضا نسبت به‬ ‫روحانیت‪ ،‬دین و مظاهر دین که حوزه های علمیه اســت‪،‬‬ ‫بود‪ .‬معموال یا از قول یا از فعل افراد باید به شخصیت افراد‬ ‫پی برد ؛ تا مرد سخن نگفته باشد عیب وهنرش نهفته باشد‪.‬‬ ‫قول و کالم محمد رضا شــاه خیلی بد بود‪ .‬بیشتر از یکصد‬ ‫کتاب درباره دودمان پهلوی اعــم از دولتی ها و درباری ها‬ ‫در داخل و خارج از کشــور و به خصــوص درباره محمد رضا‬ ‫نوشتند‪ .‬بیش از هشتاد درصد این کتاب ها را مطالعه کردم‪.‬‬ ‫دوازده جلدی که درباره سلطه پهلوی نوشته ام‪ ،‬تحت عنوان‬ ‫‪2‬‬ ‫علی محمد بشارتی جهرمی متولد ‪ ۱۳۲۳‬در جهرم‬ ‫اســت‪ .‬او پیش از پیــروزی انقالب در جریــان دوران‬ ‫مبارزات بارها توسط ســاواک دستگیر و شکنجه شد‪.‬‬ ‫بعد از انقالب بشارتی به عنوان اولین مسئول اطالعات‬ ‫سپاه پاسداران انقالب اسالمی معرفی شد‪.‬نمایندگی‬ ‫دور اول مجلس ‪ ،‬مقام وزارت امــور خارجه در روزهای‬ ‫ســخت و نهایی دهــه ‪ ۶۰‬و ابتدایی دهــه ‪ ۷۰‬و وزارت‬ ‫کشــور در دولت دوم هاشــمی رفســنجانی و برگزاری‬ ‫انتخابــات دوم خــرداد ‪،۷۶‬مســئولیت هــای او بوده‬ ‫است‪ .‬بشــارتی عالقمند به تاریخ است و در این زمینه‬ ‫پژوهش هایی نیز کرده است‪.‬‬ ‫‪ 57‬سال اســارت‪ ،‬یک تصویر خوبی از شــاه از زبان و قلم‬ ‫درباریان به خواننده ارائه می دهــد‪ .‬حرف هایی که مطرح‬ ‫می کنم از قول مخالفان شاه نیست بلکه خود درباریان گفتند‬ ‫و نوشتند‪ .‬شاه دیگران را با لفظ تحقیر می کرد‪ .‬محمد رضا‬ ‫تدبیر و اندیشــه کردن و صحبت کردن بــا دور و بری های‬ ‫خود را بلد نبود‪ .‬به رفیق گرما به و گلســتان خودش تیمسار‬ ‫فردوســت می گفت‪« :‬خردوســت!» به تیمســار نصیری‬ ‫می گفته خرگردن! به هوشنگ انصاری که اسم فامیلش سه‬ ‫سیالبی است سیالب اولش را جدا می گفته!! از نظر روانی‬ ‫محمد رضا از خانواده پایین رشــد کرد ولی بر راس کشــور‬ ‫بافرهنگی چون ایران قرار گرفت‪ .‬تحقیرها و توهین های‬ ‫فراوانی بر کشــور و افراد وارد می کرد که ریشــه در عوامل‬ ‫روانی شــاه دارد‪ .‬تربیت نادرســت‪ ،‬اولین دلیل و فساد در‬ ‫خانواده اش هم می تواند دالیل بعدی باشــد‪ .‬بنابراین این‬ ‫برخوردهاحقارتیبودهکهمحمد رضادردورانکودکیدیدهو‬ ‫در این دوران می خواست ان خالء های روانی را جبران کن د و‬ ‫مهمتراینکهبااینبرخوردهابههیچکساجازهرشدنمی داد‪.‬‬ ‫ن ترسویی بوده و یک بار در سال ‪1331‬‬ ‫او از نظر روانی انسا ‬ ‫از ایران فرار کرد از ترس اینکه نکند در باتالق سیاست های‬ ‫غلط خودش گرفتار شو د که بعد از جریانات مصدق مجددا‬ ‫با کودتای انگلیسی به ایران برگشت‪ .‬در ماجرای ‪ 15‬خرداد‬ ‫هم به استیصال رسید و قصد ترک کشور را داشت و در سال‬ ‫‪ 1357‬نیز با فریاد ملت از کشــور رفت که این رفتن نتیجه‬ ‫مشکالتروانی ایبودکهبرخودشوحکومتشحاکمبود‪.‬‬ ‫مجموعه این رفتارها او را متزلزل کرده بود؟‬ ‫محمدرضا تعادل روحی نداشت‪ .‬او از عقل سلیم‬ ‫برخوردار نبود‪ .‬مجموعه عملکرد وی بــرای ناظران و اهل‬ ‫تحقیق ‪ ،‬تردیــدی باقی نمی گذارد که او عمیقا پرمشــکل‬ ‫بود‪ .‬اگر حمل بر تعصب و عداوت نشــود اصــوال خانواده‬ ‫رضاخان هیچ کدام از عقل و درایت باالیی برخوردار نبودند‪.‬‬ ‫به تدریج این کم عقلی به همه دولتمردان و درباریان سرایت‬ ‫کرد‪ .‬یعنی دولتیان و دســت اندرکاران که ظرفیت محدود‬ ‫عقل و اســتعداد داشــتند فقط تحمل افرادی مانند خود را‬ ‫داشــتند و بس‪ .‬خاندان شــاه همه در این کم اســتعدادی‬ ‫دارای وجه مشترک بودند‪ .‬تیمســار فردوست می نویسد‪:‬‬ ‫«علیرضا همیشــه خود را مریض تصور می کــرد و همین‬ ‫حالت در محمدرضا هم بود‪ .‬او نیز هر لحظه تصور می کرد‬ ‫که میکروبی بــه او حمله کرده و بدون پزشــک یک لحظه‬ ‫نمی توانست زندگی راحتی داشته باشــد‪ .‬پس محمدرضا‬ ‫و علیرضا هر دو دارای یک مــرض بودند که می توان ان را‬ ‫«میکروفوبیا» یعنی ترس از میکروب به طور دائم و در تمام‬ ‫مدت شبانه روز و برای تمام عمر‪ ،‬نامید‪ .‬در چنین مواقعی‪،‬‬ ‫محمدرضا اگر پزشک حضور نداشت او را احضار می کرد و‬ ‫تا دکتر برسد از من و از هر فردی که در دسترس بود حتی از‬ ‫پیشخدمت هاسواالتگوناگونمی کردوالزمبودبهاوگفته‬ ‫شــود که به هیچ وجه میکربی به شما حمله نکرده است‪ .‬با‬ ‫این جواب او تا اندازه ای راحت می شد‪ .‬ولی مدت ارامشش‬ ‫کوتاه بود و دو مرتبه ناراحتی شــروع و ســواالت هم شروع‬ ‫می شد‪ »...‬بیماری محمدرضا و علیرضا بیماری روانی بود‪.‬‬ ‫در حاشیه باید بگویم علت اینکه علم پزشکی از بیماری های‬ ‫روانی و فکری امار و شناخت دقیق ندارد عدم اظهار بیماران‬ ‫است‪ .‬بسیاری که دچار امراض روانی خفیف هستند چون‬ ‫اجتماع ان را بد می داند اظهار نمی کنند و حال انکه امراض‬ ‫ی ســریعا ابراز می شــود‪ ...‬بیماری روانی محمدرضا‬ ‫جسم ‬ ‫اثرات قطعی در اجتماع دوران او داشت و برای جبران این‬ ‫اثرات چند دهه الزم اســت تا جامعه از عواقــب این اثرات‬ ‫خالص شــود‪ .‬درباره خانواده رضاخان گفتنی است که در‬ ‫تمام انها از خود او گرفته تا تمام اطفالش نوعی مرض روانی‬ ‫وجود داشت که ریشه ان در زن های رضا نبود بلکه در خود‬ ‫او بود که این می تواند خود موضوع کتاب مفصلی باشد‪.‬‬ ‫شما در این زمینه تحقیق کرده اید‪ ،‬واکنش ها به‬ ‫این رفتارهای غیر عادی چه بود؟‬ ‫در پاسخ دقیق تر به این سوال شما باید بگویم که‬ ‫همه کسانی که از نزدیک اعمال و رفتار محمدرضا و دیگر‬ ‫اعضای خانواده او را دیده انــد از غیر عادی بودن همه انها‬ ‫سخن گفته اند‪ .‬بگذریم از ان دســته از درباریان بی سواد و‬ ‫متملق و بی شخصیت که بی شخصیتی انها موجب نزدیک‬ ‫شــدن به دربار شــده بود‪ .‬مقامات خارجی حتــی افرادی‬ ‫مانند «هنری کیســینجر» وزیــر خارجه اســبق امریکا که‬ ‫بیشترین حمایت ها به کوشــش وی و «ریچارد نیکسون»‬ ‫رئیس جمهور امریکا از شاه و خشونت های شاه شده بود شاه‬ ‫را انسانی خودبین و احمق معرفی می کرد‪ .‬البته کیسینجر‬ ‫هم تا شــاه زنده بود مالحظه می کرد و سخنی جز تایید وی‬ ‫نداشــت‪ .‬وی بعد از فرار شاه با سوءاســتفاده های بسیار و‬ ‫گسترده اقتصادی از شــاه به بهانه گرفتن ویزای اقامت در‬ ‫امریکا شــاه را بازی داد‪ .‬فریده دیبا می نویسد‪« :‬کیسینجر‬ ‫که به مکزیکوسیتی امده بود از شاه خواست تا برای کسب‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫همه کسانی که از نزدیک اعمال و رفتار‬ ‫محمدرضــا و دیگر اعضای خانــواده او‬ ‫را دیده اند از غیر عادی بــودن همه انها‬ ‫ســخن گفته اند‪ .‬طی مطالعاتــم واقعا‬ ‫ندیدمکهگفتهباشند شاهمشورتکرده‬ ‫وبر اساسانتصمیمگرفتهاست‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫بزرگترین حماقت شاه به نظر شما چه بود؟‬ ‫همان گونه که گفته شد شــاه اهل مطالعه و اهل‬ ‫مشــورت نبود‪ .‬این را علم هم می گوید‪ .‬خدای سبحان به‬ ‫پیغمبر اسالم که عقل کل است می فرماید در کارها مشورت‬ ‫کــن‪ .‬در جریان حفر خندق‪ ،‬پیغمبر اســام از بــزرگان ان‬ ‫زمان مشــورت گرفت‪ .‬ادمی فربه شــود از راه گوش‪ .‬اینها‬ ‫در حالی است که محمد رضاشاه جت اسکی سوار می شد‪.‬‬ ‫هواپیما سواری می کرد‪ .‬موتور سیکلت با سرعت زیاد سوار‬ ‫می شــد‪ .‬فیلم می دید‪ .‬همیــن ادم در اداره کشــور ناتوان‬ ‫است‪ .‬محمد رضا حرف های زشتی در سخنرانی اش در قم‬ ‫زد ‪ ،‬که تصویر شاه از این سخنرانی مشخص می شود‪ .‬شاه‬ ‫در کرمان در ششم خرداد ‪ 42‬اینگونه می گوید‪ :‬تمام کسانی‬ ‫که دزد و غارتگرند سر گردنه می ایســتند که مال مردم را به‬ ‫یغما ببرند یا دزدروحی هستند یا افراد بد شکل خبیث که با هر‬ ‫اقدام مفید و خوبی مخالفند‪ .‬ولی شما باید متوجه باشید اگر‬ ‫اشخاصی امده اند نزد شما و بخواهند این قبیل سمپاشی ها‬ ‫را بکنند حقیقتــا مانند یک حیوان نجس اجــازه نزدیکی به‬ ‫خودتان را ندهیــد‪ .‬محمد رضا می گوید که شــپش با گرم‬ ‫شدن هوا تکان می خورد و مانند کرم تکان می خورد و ارتجاع‬ ‫هم‪ ...‬که امام بعد از ان سخنرانی می گویند این حرف شاه‬ ‫تکلیف ما را سخت کرد‪ .‬ما هیچ وجه مشترکی با شاه نداریم‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫روادید ورود شاه به امریکا پولی خرج کند‪ .‬او اشکارا به شاه‬ ‫گفت که رئیس جمهور کارتر مایل به صدور اجازه ورود شاه به‬ ‫امریکا نیست اما «ماندیل» معاون رئیس جمهور را می شود‬ ‫با پول خرید و متزلزل کرد‪ ».‬‬ ‫ی یا‬ ‫قــدرت تحلیل شــاهان از طریق هــوش ذات ‬ ‫کســب اخبار و اطالعات صحیح یــا برخورداری‬ ‫از دانــش مختلــف و مشــاورهای باهــوش و‪...‬‬ ‫رقم می خورد‪ .‬اساســا افراد مالزم شــاه افرادی‬ ‫متملــق و چاپلوس بودنــد که بــرای دوام و قوام‬ ‫خود اطالعات نادرســت به شــاه می دادند و ِ‬ ‫خود‬ ‫محمدرضا هم فردی با هوش و با درایت سیاسی‬ ‫و علمی محسوب نمی شــده اینها بیش از پیش‬ ‫به روحیات منفــی روانی اش دامن نمی زد؟ اصوال‬ ‫محمد رضا اصــا اهــل مطالعه بود تــا خالء های‬ ‫شخصیتی و روانی خود را براساس دانسته های‬ ‫خود ترمیم کند ؟‬ ‫به نکته مهمی اشــاره کردید‪ .‬می دانید که انسان‬ ‫از رهگذر مطالعه یا شنیدن رشد می کند‪ .‬در طول مطالعاتی‬ ‫که درباره محمد رضا شاه داشتم یک بار ندیدم که جایی نقل‬ ‫شده باشد که شاه یک کتاب خوانده باشد‪ .‬ندیدم یک کتاب‬ ‫علمی‪ ،‬یک مطلب علمی مثال از یک روزنامه خوانده باشد‬ ‫ یا مثال کتابی مانند فیزیولوژی انسان خوانده باشد که برای‬ ‫تعمیق اندیشه انسان بسیار مفید است‪ .‬تمام مطالعات شاه‪،‬‬ ‫به یک بولتن دو صفحه ای خالصه می شد که ساواک برای‬ ‫او تهیه می کرده اســت‪ .‬فقط همین‪ .‬محمد رضا به لحاظ‬ ‫مطالعاتی و انسجام شــخصیتی بسیار ســطح پایین بوده‬ ‫است‪ .‬مالزم های سطحی و چاپلوسی داشت که اطالعات‬ ‫نادرست به وی می دادند‪ .‬مثال در جریان انقالب اسالمی‬ ‫به او می گفتند تنها عده کمی با شــما مخالفند‪ .‬اما وقتی با‬ ‫هلی کوپترجمعیتمیلیونیرادرخیابان هادیدتازهفهمیدکه‬ ‫چه خبر است! یک مثال از حالت روانی شاه را برای شما نقل‬ ‫می کنم که در کتاب دخترم فرح اثر فریده دیبا ص ‪ 96‬امده‬ ‫است‪ :‬شــاه فیلم های «یولبراینر» را دوست داشت و شاید‬ ‫بیش از پنجاه بار یک فیلم او را می دید‪ .‬بارها به من می گفت‬ ‫اگر شــاه نشــده بود ترجیح می داد که هنرپیشه فیلم های‬ ‫وسترن یا یک مزرعه دار بزرگ در امریکا شود‪ .‬یولبراینر یک‬ ‫هنر پیشه لهستانی درجه سه بود که به امریکا می رود و بازیگر‬ ‫فیلم می شود‪ .‬حال در نظر بگیرید اگر یولبراینر پنجاه تا فیلم‬ ‫بازی کرده باشــد و شــاه هر فیلم را پنجاه بار دیده باشد (به‬ ‫گفته مادر زن خودش)می شود ‪ 2500‬بار؛ ان هم یک فیلم‬ ‫دوساعته؛ یک عدد جالبی حدود‪ 5000‬ساعت در می اید که‬ ‫محمد رضا پای فیلم یولبراینر نشسته! یعنی برای شخصی‬ ‫که زمامدار یک کشور بزرگی مثل ایران است این مطلوب‬ ‫است؟ ایا این شخص دچار بیماری روانی نیست؟! پای این‬ ‫فیلم نشستن یعنی وقت تلف کردن‪ ،‬بزن و بکوب و‪ ...‬پس‬ ‫این فرد از نظر روانی دچار یک مشکل اساسی است‪.‬‬ ‫نزدیکان و مالزم ها و همچنین رهبران خارجی در‬ ‫تقویت وضعیت روحی محمدرضا و تخریب ذهن‬ ‫و روان او چه سهمی د اشتند؟‬ ‫در پاسخ به این سوال شما بهتر است به گفته های‬ ‫افراد درون دربار اکتفا کنیم‪ .‬خانم فریده دیبا در خاطراتش‬ ‫می گوید‪ :‬محمدرضا شخصیتی بزرگ نداشت‪ .‬با حرف های‬ ‫ظاهری می خواست خودش را بزرگ جلوه دهد‪ .‬او در ادامه‬ ‫اشاره می کند به موضوعی که‪« :‬محمدرضا جایی از بدنش‬ ‫خارش می گیــرد؛ دکتر برای او نســخه می نویســد‪ .‬یک‬ ‫هواپیما بوئینگ ‪ 707‬راه می اندازند به سمت فرانسه و کرم‬ ‫ضد خارش بــرای او می اورند در حالی کــه عین همان کرم‬ ‫در داروخانه های تهران موجــود بود‪ .‬یا مثال هنگام دوخت‬ ‫لباس فرح برای تاجگذاری‪ ،‬نیم متر نوار کم اوردند؛ با ارسال‬ ‫یک بوئینگ ‪ 707‬به فرانسه ان نوار را تهیه کردند! یکی از‬ ‫خلبان های شاه نقل می کند‪ :‬فرح یک ادوکلن می خواست‪.‬‬ ‫مرا صدا کرد که برو به فرانسه‪ ،‬خیابان شانزه لیزه به فروشگاه‬ ‫شارل دوگل‪ ،‬از درب شرقی وارد شــو و این ادوکلن را بخر و‬ ‫برای من بیاور‪ .‬اینها می خواســتند اراده خودشان را نشان‬ ‫بدهند! که مثال ما بزرگ هستیم‪ .‬در جایی از کتاب خاطرات‬ ‫خانم فریده دیبا امده‪« :‬دکتر هــا گفتند که گل و الی های‬ ‫دریاچه ارومیه بــرای جلوگیری از چروکیدگی پوســت بدن‬ ‫خوب اســت‪ .‬خانم فرح یک تانکر نمی فرستاد از ان گل و‬ ‫الی بیاورند؛ بلکه یک هواپیما ‪ 330‬را به صورت خصوصی‬ ‫می فرستاد که گل و الی های دریاچه ارومیه را می اوردند و‬ ‫در وان خانه شان خالی می کردند! محمد رضا و خانواده اش‬ ‫بزرگ نبودند‪ ،‬با این نمایش ها می خواستند نشان بدهند که‬ ‫بزرگ هستند‪ .‬خود شــاه در راس خانواده ای است که همه‬ ‫انها نرمال هستند‪ .‬در صفحه‪ 341‬کتاب فریده دیبا نوشته‬ ‫شده‪ :‬حرفی که وقتی انسان می خواند گریه اش می گیرد که‬ ‫چرا باید سرنوشت ما به دست دودمانی که نه دین و نه فهم‬ ‫و نه اهل ارزش ها بودند‪ ،‬بیافتــد؛ محمد رضا در این اواخر‬ ‫به حرف هیچ خیرخواه و مصلحی گــوش نمی دا د و همه را‬ ‫احمق و کودن‪ ،‬نادان‪ ،‬بی اطالع و عقب افتاده می دانست‪.‬‬ ‫محمد رضا بعد از اینکه عریضه رضا قطبی مطرح شــد‪ ،‬به‬ ‫فرح گفت‪ :‬به این جوجه تــوده ای بگویید که دیگر در امور‬ ‫دخالت نکند‪ .‬از ترس تاج و تخت خود دوست داشت همه‬ ‫نسبت به او چاپلوسی کنند نه مخالفت! محمد رضا هرکس را‬ ‫نمی پسندید توده ای یا دیوانه می نامید! هیچ ندای مخالفی‬ ‫را تحمل نمی کرد‪ .‬محمد رضا بسیاری از رهبران جهان را هم‬ ‫تحقیر می کرد و انان را نادان و ابله می خواند‪ .‬البته این را هم‬ ‫اضافه کنم که در تقویت بیماری روانی محمدرضا و تخریب‬ ‫ذهن و روان او رهبران خارجی هم سهم عمده دارند‪ .‬به این‬ ‫نوشــته خانم دیبا توجه کنید که گفت‪« :‬صدر اعظم المان‬ ‫هلموت اشــمیت به تهران امد و به اتفاق محمد رضا و فرح‬ ‫ومن و تعــدادی میهمان دیگر شــام می خوردیم‪ .‬هلموت‬ ‫اشمیت در پاســخ به ســوال محمدرضا که ایران را چطور‬ ‫دید گفت‪« :‬باور نکردنی اســت این همه پیشــرفت؛ حتی‬ ‫این پیشــرفت ها در اروپا هم وجود ندارد! بعد هم از عقل و‬ ‫درایت شاه تعریف کرد‪ .‬من و سایر حضار در سکوت به هم‬ ‫نگاه می کردیم‪ .‬همه ما متوجه بودیم که هلموت اشــمیت‬ ‫غلو می کند؛ اما محمد رضا غرق در شــادی و شعف تعریف‬ ‫و تمجید هلموت اشمیت قرار گرفت‪ .‬این رهبران کشورها‬ ‫برای امتیازهای چرب و شیرین این حرف ها را می گفتند‪».‬‬ ‫نیکسون به ایران امد و از مسافرت به ایران و مالقات با شاه‬ ‫سخن گفت و گفت امده است تا از شاه کسب رهنمو د کند!!‬ ‫فریده دیبا در خاطراتش می گوید‪ :‬دختــرم فرح از این زود‬ ‫باوری های محمدرضا رنج می برد اما چه کسی جرات داشت‬ ‫مضرات این ســاده لوحی را به محمد رضا گوشزد کند؟! به‬ ‫اعتقاد من محمد رضــا به درد این جامعه و بــه درد کارهای‬ ‫سیاسی نمی خورد‪ .‬او از کودکی در سوئیس بزرگ شده بود و‬ ‫اخالقی خاص داشت‪.‬‬ ‫به هر حال همان گونه که گفتید حاالت روحی که از‬ ‫کودکی به ان دچار بوده و تربیت های سخت پدر‪،‬‬ ‫جدایی از خانواده و تحصیل از کودکی در کشــور‬ ‫دیگر و با فرهنگ کشور دیگر محمد رضا را بیش از‬ ‫پیش از اصل خودش دور کرده بود‪...‬‬ ‫انسان چیزی به اسم عقل و استعداد دارد و چیزی‬ ‫هم به عنوان فطرت‪ .‬فطرت انســان ها شــخصیت انسان‬ ‫را به ســوی صالح و فالح و خوبی و پاکی ســوق می دهد‪.‬‬ ‫اخالقی که انسان در خانه کسب می کند م ّقوِم و کامل کننده‬ ‫رفتارهای بعدی او اســت و برعکس اگر انســان در زندگی‬ ‫و خانواده چیزی نیاموخته باشــد‪ ،‬هیــچ گاه نمی تواند خود‬ ‫را به کمال حتی ابتدایی هم برســاند‪ .‬پیامبر گرامی اسالم‬ ‫می فرمایــد چیزی که انســان در کودکی می امــوزد‪ ،‬مانند‬ ‫کنده کاری روی سنگ اســت‪ .‬خب محمد رضا که خانواده‬ ‫خوبی نداشت؛ مادرش تاج الملوک از فاسد ترین زنان کشور‬ ‫بود‪ .‬محمدرضا اینها را می دید و متوجه می شــد‪ .‬در کتاب‬ ‫فرح و فریده دیبا و هم ارتشــبد فردوســت بــه این موضوع‬ ‫مفصل پرداخته شــد‪ .‬در مورد اشرف هم تیمسار فردوست‬ ‫می گوید‪ :‬اگر اشرف لیستی از مردانی که با انها رابطه داشته‬ ‫را بنویســد‪،‬چند جلد کتاب می شــود‪ .‬حال در این خانواده‬ ‫محمد رضا می تواند اخالق و مــردم داری بیاموزد؟ خدمت‬ ‫به مردم و استقالل یاد می گیرد؟ و از نظر روانی در وضعیت‬ ‫مطلوب است که بتواند یک کشور را اداره کند؟!‬ ‫محمد رضا در استفاده از نظرات مالزم ها‪ ،‬خود را‬ ‫ بی نیاز می دانست‪...‬؟‬ ‫در طی مطالعاتم واقعا ندیدم که گفته باشــند شاه‬ ‫مشــورت کرده و بر اســاس ان تصمیم گرفته است‪ .‬بهتر‬ ‫است از اثرات مشــورت و اســتفاده از نظرات کارشناسان‬ ‫خاطره جالبی برای شــما نقل کنم که تفاوت رهبران تا چه‬ ‫اندازه می تواند باشد‪ .‬حضرت امام هیچ گاه اعالم بی نیازی‬ ‫از کارشناســان نمی کرد‪ .‬من در وزارت خارجــه بودم؛ امام‬ ‫از طــرف اقای رســولی پیغام دادنــد که از اقای بشــارتی‬ ‫بپرســید رهبر چین بــرای ‪ 22‬بهمن تبریک فرســتاده‪ ،‬ایا‬ ‫خودم پاســخ بدهم یا دفتر‪ .‬عرض کردم‪ :‬اقا چین کشــور‬ ‫بزرگ و مستقلی اســت و رابطه ما با چین هم خوب است و‬ ‫کشور با ظرفیتی است و رهبرش نیز انسان خوبی است‪ .‬که‬ ‫امام خودشان پیام تبریک شان را پاســخ دادند‪ .‬چند وقت‬ ‫دیگر رئیس جمهور کره جنوبی پیام تبریک فرستاد‪ .‬مجدد‬ ‫حضرت امام فرمودند از اقای بشــارتی بپرســید که خودم‬ ‫جواب دهم؟ که عرض کردم‪ :‬کره جنوبی کشوری وابسته‬ ‫به امریکاست(در ان زمان) و رئیس جمهورش هم کودتایی‬ ‫است و با این استدالل دفتر پاسخ داد‪.‬امام در همه زمینه ها‬ ‫نظرات کارشناسان را می گرفت‪ .‬این یعنی خطا را به نزدیک‬ ‫صفر رساندن‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫این سخنرانی زشت و تلخ موجب شد که امام عمال استارت‬ ‫نهضت را بزنند‪.‬‬ ‫به نظرم سخنرانی شاه در سال ‪1341‬در کنار حضرت‬ ‫معصومه(س) اوج خباثت و بیســوادی شــاه را عیان کرد؛‬ ‫حوادث بعدی هم متاثر از این سخنرانی بود‪ .‬شاه اعتقادی‬ ‫به روحانیت نداشــت و به کرات این بی اعتمادی را نشــان‬ ‫داد‪ .‬تــا اینکه از ایران رفت‪ .‬در مســیر رفت هــم حرفی زد‬ ‫که در خاطرات خانم فریده دیبا امد اســت‪« :‬پرواز به مصر‬ ‫بیش از سه ساعت طول کشید‪ .‬محمد رضا که خود خلبان‬ ‫برجســته ای بود هدایت هواپیمــا را به اتفــاق بهزاد معزی‬ ‫برعهده گرفت‪ .‬بعد از یک ساعت پرواز‪ ،‬محمدرضا جایگاه‬ ‫خلبان را ترک کرد و به محل رستوران هواپیما امد و به اتفاق‬ ‫من و دخترم ســرگرم خوردن غذا شــد که علی کبیری اشپز‬ ‫مخصوص ان را تهیه کرد‪ .‬سر میز غذا خوری افشار مسئول‬ ‫تشــریفات دربار هم حضور داشــت‪ ...‬نمی دانم در ذهن‬ ‫ت که پدرم‬ ‫محمد رضا چه می گذشــت که بدون مقدمه گف ‬ ‫اشتباه بزرگی کرد‪ .‬او وقت کافی داشت تا مثل کمال اتاتورک‬ ‫همه روحانیون را از دم تیغ بگذراند»‪ .‬این تفکر شاه نسبت‬ ‫به دین‪ ،‬اسالم و قران بود ‪ ،‬در کشوری که بیش ار ‪ 95‬درصد‬ ‫مسلمانهستند‪.‬‬ ‫اصــوال اینهــا ماموریت داشــتند که کشــور را از‬ ‫هســتی ســاقط کننــد‪ .‬خارجی هــا فــردی‬ ‫ بی شخصیت بی وطن را بر ایران حاکم کردند‪.‬‬ ‫فرح دیبا می نویسد‪...« :‬تا قبل از اینکه از ایران‬ ‫خارج شویم خیال می کردیم زندگی شــاهانه ای داریم در‬ ‫حالی که زندگی شــاهانه ما بعد از مرگ محمد رضا شــروع‬ ‫شد‪ .‬اکنون می فهمم که چرا محمدرضا به ایران و ایرانیان‬ ‫عالقه ای نداشــت‪ .‬من با دوست داشــتن وطن مخالف‬ ‫بودم‪ .‬البته بعضی کشورها دوســت داشــتنی هستند مثل‬ ‫کانادا‪ ،‬سوئیس و فرانسه که بین جنگل و دریا قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬اما کشورهای خشک و بی اب و علف و شنزارهایی‬ ‫مانند کویر لــوت یا کویر نمــک چه عالقه ای در انســان‬ ‫ایجاد می کند؟! انسان وقتی در پیاده رو های لس انجلس‬ ‫ یا در شــانزه لیزه یا حاشــیه دانوب قدم می زنــد و مردمان‬ ‫زیبارو با چشمان ابی و با موهای طالیی و پوستی سفید را‬ ‫می بیند از اینکه در ایران متولد شده است از خودش بدش‬ ‫می اید و بی اختیار از خداوند ســوال می کند که چرا درباره‬ ‫او بی عدالتی کرده اســت؟» محمد رضا و خانواده اش نه‬ ‫وطن‪ ،‬نه دین و نه مردم ایران را دوست داشتند! مترسکی‬ ‫بودند که اینها را به عنوان شــاه برای ایران انتخاب کردند‬ ‫تا منابع کشور را تاراج کنند‪ .‬تیمسار فردوست درباره اینکه‬ ‫انها کشور را از ان خود می دانستند بحث های جالبی دارد‪.‬‬ ‫دوران بعد از ‪ 15‬خرداد دوران گذار سلطه کشور از انگلیس‬ ‫به سمت امریکا ست‪ .‬به همین دلیل قدرت َع َلم کم می شود‬ ‫چون او یک فرد انگلیسی بود‪ .‬شــاه هم به سمت امریکا‬ ‫گرایش پیدا می کند از طریق تیمســار فردوســت؛ سفیر‬ ‫انگلیس چیزی را به شاه می گوید و شاه ان را به سفیر امریکا‬ ‫می گوید و دعوا می شود و مدتی قهر کرده بودند‪ .‬فردوست‬ ‫در این باره می گوید‪« :‬بعدا محمد رضا شاه از طریق مورخ‬ ‫الدوله‪ ،‬گله داری (مشاور شاه) را می خواهد و او محرمانه‬ ‫‪ 11‬شب به دیدار شاه می رود‪ ،‬شاه می خواهد تا گله داری‬ ‫علت ناراحتی انگلیس را جویا شود‪ .‬او به سفارت انگلیس‬ ‫مراجعه می کند‪ .‬در ان موقع سفیر در ایران نبود‪.‬با یک نفر‬ ‫از سوی ســفیر مالقات می کند که او هم جواب می دهد‪:‬‬ ‫«بله سفیر از شــاه گله دارد‪ ،‬به این علت‪ :‬اوال‪ :‬گرچه ما با‬ ‫امریکایی ها دوست و پسر عمو هستیم‪ ،‬اما شاه نمی بایست‬ ‫سخنان سفیر را به سفیر امریکا می گفت‪( .‬سفیر انگلیس‬ ‫مطلبی را به شــاه گفته بود و شــاه هم عینا به سفیر امریکا‬ ‫گفت که باعث دلتنگی بین ســفرا شــد)‪ .‬دوم‪ :‬اینکه شاه‬ ‫فکر نکند که شاه اســت‪ .‬پدرش را هم فکر نکند شاه بود؛‬ ‫شاه ایران (یعنی محمدرضا) یک دزد تاج و تخت است‪.‬‬ ‫شاه از تصمیم گیری می ترسید‬ ‫بررسی ابعاد روانی محمدرضاشاه در گفت وگو با رحیم نیکبخت‬ ‫ اساســا ویژگــی فــردی هــر شــخص در‬ ‫تصمیم گیری های وی نقــش دارد و به خصوص‬ ‫اگر ان فرد در راس حکومت باشــد تاثیرات این‬ ‫تصمیم گیری های غلط باعث نابودی یک کشور‬ ‫می شود‪ .‬باتوجه به تصمیمات شتابزده و دوگانه‬ ‫شــا ه و با بررســی روان شناســانه عملکرد شــاه‬ ‫می توان به این نتیجه رسید که شاه از نظر روانی‬ ‫دچار مشکل حاد بوده است؟ نظر شما چیست؟‬ ‫اگر بخواهیم نگاه جامعی به شخصیت محمدرضا‬ ‫شاه و بررسی روان شناسانه عملکرد شاه داشته باشیم باید‬ ‫شــکل گیری ویژگی های روانی او را در ســه مقطع و دوره‬ ‫زندگــی اش جســت وجو کنیــم‪ .‬دوره اول دوره ولیعهدی‬ ‫محمدرضا شاه اســت که شــخصیت پدرش رضا خان که‬ ‫مســتبد به تمام معنی است و با یک ســری محرومیت ها و‬ ‫ناکامی های ســختی که در طول زندگی اش با انها مواجه‬ ‫بوده‪ ،‬رضا شاه را نیز شخصی خشــن و تند خو و تندمزاج بار‬ ‫اورد‪ .‬در دوره حکومــت پدرش شــخصیت و رفتــار پدرانه‬ ‫رضا شــاه در روحیــه و روان محمدرضا شــاه تاثیر زیادی‬ ‫گذاشت ‪ ،‬همان گونه که شخصیت اشرف پهلوی که متاثر‬ ‫از شخصیت رضا شاه بود‪.‬‬ ‫دوره دوم دوره جوانی و به قدرت رسیدن محمد رضا در‬ ‫شهریور‪ 1320‬است‪ .‬انگلیســی ها بعد از ‪ 28‬مرداد که یک‬ ‫دوره تزلزل و بالتکلیفی برای کشور ایجاد کردند و از طرفی‬ ‫فضای جامعه به یک فضای بازتری تبدیل شده و این به رغم‬ ‫میل محمد رضا پهلــوی بو د باتوجه به خوی شــکل گرفته‬ ‫محمدرضا شاه‪ ،‬او خواستار خودکامگی و حکومتی مشابه‬ ‫حکومتپدربود‪.‬درهمیندورهمی بینیمکهانگلیسی هااین‬ ‫بحث را مطرح می کنند که یک شاهزاده قاجاری به عنوان‬ ‫شاه معرفی شد در عین انکه شاه ناچار است که ازادی هایی‬ ‫رادرجامعهتحملکند‪،‬ازطرفدیگرخویشخصیتیخشن‬ ‫و تند خویی اش به کمال می رسد‪ .‬البته در این دوران خوی‬ ‫تاثیر پذیری و تمکین در برابــر بیگانگان هم در وی تقویت‬ ‫شده و به اوج می رسد ‪ ،‬به طوری که در دوره پیروزی انقالب‬ ‫اســامی می بینیم که شــاه مشــورت های زیادی با سفیر‬ ‫انگلیس و امریکا انجام می داده است‪.‬‬ ‫دوره ســوم بعد از ‪ 28‬مــرداد بود ه تا ســال ‪ 1357‬که‬ ‫انقالب به پیروزی می رسد‪ .‬دوره ای که می توان به خوبی‬ ‫وضعیت روحی و روانی شاه را بیشتر و راحت تر مورد بررسی‬ ‫قرار داد‪ .‬چراکه از نظر روانی دچار ضعف در تصمیم گیری‬ ‫و شــتابزدگی در تصمیم ســازی ها و عــزل و نصب هــای‬ ‫نااگاهانه می شــود‪ .‬این مقطع در حکومتش همراه است‬ ‫با ورود بیش از پیش امریکایی ها و انگلیســی ها که همراه‬ ‫انها گام به گام به استبداد و سلطه گری نزدیک تر می شود‪.‬‬ ‫در واقع در ‪ 15‬خرداد تالش می کنــد مانند پدرش که مثال‬ ‫در مسجد گوهرشاد ان جنایت را افرید‪ ،‬با سرکوب قیام ‪15‬‬ ‫خرداد قدرتش را تثبیت کند‪ .‬البته نقش افراد دیگر هم در‬ ‫این دوره برجسته است؛ مانند اسدالله علم و فردوست‪ .‬بعد‬ ‫از ‪ 15‬خرداد خوی خشن و تند خویی و استبداد یم حمد رضا‬ ‫شاه به اوج خودش می رسد‪ .‬ضمن اینکه در برابر بیگانگان‬ ‫مطیع تر شده و به نوعی خودش را وامدار بیگانگان می دید‪.‬‬ ‫در این سه مرحله می بینیم که شــخصیت محمدرضا شاه‬ ‫از دوره ولیعهدی شــروع شــده و در دوره بعــد دچار نوعی‬ ‫بالتکلیفی شده و در دوره ســوم کامال شخصیت بی ثبات‬ ‫ همراه بــا تصمیم گیری های غلــط و برخاســته از بیماری‬ ‫روانی اش بروز می کند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫رحیمنیکبخت کارشناس‬ ‫ارشد تاریخ و پژوهشگر ارشد‬ ‫تدویــن اســناد و خاطــرات‬ ‫مرکز اســناد انقالب اســامی‬ ‫است‪ .‬او مقاالت متعددی در‬ ‫نشریات مختلف منتشر کرده‬ ‫است‪ .‬مثلث در گفت و گو با رحیم نیکبخت به بررسی‬ ‫ابعاد روانی محمد رضا شاه پهلوی پرداخته است‪.‬‬ ‫گفته می شــود بخش بزرگی از مشکالت روانی‬ ‫محمد رضا تحــت تربیــت ســختگیرانه پدر در‬ ‫کودکی و نوجوانی اش بوده است؟‬ ‫ بله‪ ،‬اینها همه تاثیر گذار اســت‪ .‬ولی شخصیت‬ ‫شــکل گرفتــه در محمد رضــا بیشــتر تحت تاثیــر خوی‬ ‫اســتبدادی پدرش اســت و در کنار این وقتــی خودش به‬ ‫سوئیس می رود و تحصیل می کند در روح و روانش تاثیرات‬ ‫ بیشتری می گذارد‪.‬‬ ‫در تقســیم بندی تان از زندگی محمد رضا گفتید‬ ‫که در دوره دوم به خودکامگی می رســد؛ ولی در‬ ‫سال ‪ 1332‬مجبور می شود کشور را ترک کند‪ .‬در‬ ‫این زمان چه اتفاقاتی افتــاد؟ ایا این خودکامگی‬ ‫محمد رضا نمی توانست زمینه عدم فرا ر از کشور‬ ‫را برایش فراهم کند؟‬ ‫محمد رضــا پهلوی ان ویژگی هــای خودکامگی‬ ‫پدرش را کــه در وجودش بود‪ ،‬داشــت؛ امــا ان جر ات و‬ ‫جسارت و ریســک پذیری پدرش را نداشــت‪ .‬محمد رضا‬ ‫در دوره ای از خانــواده و ایران جدا شــد و در ســوئیس به‬ ‫تحصیل مشــغول بود‪ ،‬این باعث شد که شخصیت دوگانه‬ ‫یعنی خوی سلطه گری توام با ترس را در محمد رضا ایجاد‬ ‫کند‪ .‬وقتی کودتای ‪ 25‬مرداد شــکل می گیرد و شکســت‬ ‫می خورد و نصیری می رود تا فرمــان عزل مصدق را اعالم‬ ‫کند‪ ،‬و مصدق دستگیر شود و بعد کودتا شکست می خورد‪،‬‬ ‫بالفاصله شاه و ثریا از کشور فرار می کنند‪ .‬بنابراین می توان‬ ‫گفت که محمد رضا پهلــوی در دوره دوم زندگی خود بین‬ ‫حس و خــوی اســتبدادی و ان ترس و واهمه ســرگردان‬ ‫اســت و با دچار شــدن به این پارادوکس و به محض بروز‬ ‫کوچکترین مشکل پا به فرار از کشور می گذاشت‪ .‬یا قبل‬ ‫از ان در قیام سی تیر‪ ،‬مصدق را عزل می کند و احمد قوام‬ ‫را به نخســت وزیری انتخاب می کند و قیام سی تیر اتفاق‬ ‫می افتد‪ ،‬مردم خواســتار بازگشــت دکتر مصدق می شوند‬ ‫و اینجا می بینیــم که محمد رضا به خواســته مردم تمکین‬ ‫می کند‪ .‬در دوره دوم حالــت بینابینی اســت و انجایی که‬ ‫احســاس می کند می تواند اعمال قدرت کنــد‪ ،‬قدرتش را‬ ‫اعمال می کند‪ .‬در دوره دوم زندگی محمد رضا پهلوی تاثیر‬ ‫شــخصیت های قوی که در اطراف او بودند کم نبود‪ ،‬مثل‬ ‫دکتر مصدق و ایت الله کاشانی و احمد قوام که شاه را یک‬ ‫نوجوانی می دانسته است‪ ،‬این شخصیت ها نمی گذاشتند‬ ‫تا مجرایی برای بروز خصلت های منفی محمد رضا بیش از‬ ‫پیش ایجاد شود‪.‬‬ ‫محمد رضا شــاه ‪ 25‬مرداد ایران را ترک کرد و در‬ ‫‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬دوباره به کشــور برگشت‪ .‬از این‬ ‫تاریخ به بعد به ثروت اندوزی و تحکیم مالی خود ‬ ‫و خاندا ش کمر همت می بندد؛ به نظر می رســد‬ ‫به رغم دستیابی به این خواسته مالی خودش‪ ،‬تا‬ ‫زمان پیروزی انقالب هم نتوانسته بود خودش را‬ ‫از نظر روانی بازسازی کند؛ در حالی که زمینه های‬ ‫این بازسازی بیش از پیش برای او فراهم بود‪...‬‬ ‫محمد رضا پهلــوی هیچ وقت خودش مســتقال‬ ‫نمی توانست کاری انجام بدهد‪ .‬همواره ترس از بیگانگان‬ ‫در وجودش بود‪ .‬در ماجرای خلع پدرش از سلطنت‪ ،‬امریکا‬ ‫و انگلیس به او گوشزد کردند که اگر تو هم مرتکب خالف‬ ‫و نافرمانی شوی‪ ،‬تو را هم از حکومت بر می داریم! از طرف‬ ‫دیگر محمد رضا برای بــروز خودش تالش کرد چهره های‬ ‫سرشناس و مطرح را از اطراف خود دور کند‪ .‬افرادی مانند‬ ‫احمد قوام‪ ،‬دکتــر مصدق؛ محمد رضا حتــی از رزم ارا هم‬ ‫ناخشنود بود و نمی توانست او را تحمل کند‪ .‬وقتی دورش از‬ ‫شخصیت های قدرتمند خالی شد و به جای ان افراد متملق‬ ‫و چاپلوس بیشتر شدند و دورش را احاطه کردند‪ ،‬از همین‬ ‫زمان دیگر زوال خود را کلید زد و دیگر زمانی برای بازتولید‬ ‫و بازسازی خو د فراهم نکرد‪ .‬محمد رضا باز تولید شخصیت‬ ‫اخالقی خــودش را در تملــق و چاپلوســی و ویژگی های‬ ‫اخالقی اش را در تملق و چاپلوسی می دید‪.‬‬ ‫به هر حال در نظر بگیریم که محمد رضا شاه از سه‬ ‫فاکتور اصلی «قدرت‪ ،‬پول و حمایت قدرت های‬ ‫بزرگ» که یک شاه برای حفظ قدرت و باقی ماندن‬ ‫بر مسند حکومت می توانســت داشته باشد‪ ،‬به‬ ‫خوبی برخوردار بوده است‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬اینها درســت ا ســت؛ ایــن موارد ابــزار الزم‬ ‫برای حفظ قدرت و پادشــاهی و ادامه حکومت هســتند‪،‬‬ ‫ولی شــرط کافی برای ادامه حکومت نمی توانســت باشد‬ ‫(حداقل برای محمد رضا)‪ .‬مســائل دیگری هم در سقوط‬ ‫روانی و حکومتی شــاه موثر بود‪ .‬در کنار حمایت خارجی و‬ ‫پول نفت ‪ ،‬اســتعداد محمد رضا هم تاثیر گذار اســت ولی‬ ‫اینها هم شرط کافی برای ادامه حکومت نبود‪ .‬شاید یکی‬ ‫از دالیلی که سقوط اخالقی و روانی شاه را تسریع کرد این‬ ‫بود که افراد روشنفکر و اگاه به سیاست که می توانستند در‬ ‫محیط پیرامونی محمد رضا باشــند‪ ،‬را به بازی نگرفت و به‬ ‫جای ان افراد تهی مغز و متملق را به بازی گرفته و پایشان را‬ ‫به دربار باز کرد که البته نقش بیگانگان بر اساس اسناد کم‬ ‫نبوده است‪ .‬در شرایط بحرانی همین افراد کم وزن منتظر‬ ‫بودند که محمد رضا شــخصا تصمیم بگیــرد‪ .‬فرماندهان‬ ‫ارتش و مسوالن عالی رتبه نه اراده و نه اختیار این را داشتند‬ ‫که حکومت را از گزند حوادث مصون بدارند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫محمد رضا در مواضع و دیــدگاه هایش همواره به خاطر ان ‬ ‫ترس روانی از بیگانگان متزلزل بود اما در برابر ان‪ ،‬رهبری‬ ‫مخالفان یعنی امــام خمینی کامال قاطع بــود و به هدف و‬ ‫امیر اسدالله علم در‬ ‫خاطرات خودبهترین‬ ‫روایت شخصیتی شاه را‬ ‫بیان کرده است‬ ‫امیر عباس هویدا یکی از‬ ‫کسانی بود که با چاپلوسی‬ ‫شاه را به سمتی سوق داد‬ ‫که خود را برترین رهبر‬ ‫دنیا می پنداشت‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫حسین فردوست‪ ،‬دوست‬ ‫نزدیک و رئیس سازمان بازرسی‬ ‫شاه در خاطرات خود او را از نظر‬ ‫شخصیتی متوسط توصیف‬ ‫کرده است‬ ‫قیام و مردم خودش ایمان کامل داشت و این ویژگی های‬ ‫امام خمینی دقیقا نقطــه مقابل ویژگی های شــاه بود‪ .‬در‬ ‫ایام پیروزی انقالب شــاه از تصمیم گیری می ترسید ولی‬ ‫امام در تصمیم گیری های خود جدی بود‪ .‬وانگهی شاه از‬ ‫حمایت مردمی برخوردار نبود و از حمایت توده های مردمی‬ ‫ بی بهره بود‪.‬‬ ‫دیگر چه عواملــی در تقویت ابعــاد منفی روانی‬ ‫محمد رضا موثر بودند؟‬ ‫ نکته ای که مهم است و اخیرا در مستنداتی مطرح‬ ‫و اکنون هم درباره شــاه قابل طرح اســت‪ ،‬این اســت که‬ ‫محمد رضا پهلوی برای تقویت لذت های زود گذر در خودش‬ ‫از دارو هایی اســتفاده می کرد که او را بیــش از پیش دچار‬ ‫فرسودگی و ناتوانی ذهنی و جسمی کرد‪.‬‬ ‫چه دارو هایی؟‬ ‫محمد رضا شــاه به صورت مداوم و طوالنی مدت‬ ‫از داروهــای تقویت قوای جنســی اســتفاده می کرد‪ .‬در‬ ‫مستندی که توسط اقای دهباشی تهیه شده و صد او سیمای‬ ‫جمهوری اسالمی ایران نیز ان را پخش کرد‪ ،‬مشخص شد‬ ‫که این موضوع نیز در تزلزل شــخصیت روانی محمد رضا‬ ‫نقش مهمی داشت‪ .‬در کنار این مشکالت روانی نمی شود‬ ‫گفت که شاه از حربه های مختلف برای حفظ خود استفاده‬ ‫نکــرد‪ .‬در مقاطع مختلــف تاریــخ انقالب‪ ،‬شــاه گرفتار‬ ‫حماقت های متعــددی شــد‪ .‬محمد رضا در هــر مقطعی ‬ ‫حماقت های خاص خود را بــروز داد‪ .‬به نظرم حماقتی که‬ ‫باعث سرنگونی حکومتش شــد همان مقاله اهانت امیزی‬ ‫بود که علیه حضرت در روزنامه اطالعات منتشر کرد و این‬ ‫زمینه ای شد که حماقت های بعدی او هم تکرار و سرانجام‬ ‫موجب سرنگونی محمد رضا شود‪ .‬این نکته را در نظر بگیریم‬ ‫که شــاه تمام راه هایی را که می توانست برای نگه داشتن‬ ‫خود در حکومت اتخاذ کند‪ ،‬انجام داد‪ .‬نمی توان شــاه را‬ ‫ی احمق و نادان تصور کرد که برای حفظ قدرتش هیچ‬ ‫ادم ‬ ‫کاری نکرد؛ بلکه برای حفظ تــاج و تختش تمام راه ها یی‬ ‫که ممکن بــود را رفت‪ .‬اما ایــن اقدامــات را زمانی جدی‬ ‫گرفت که زمان ان گذشته بود‪ .‬مخالفین شاه معتقد بودند‬ ‫شاه باید سلطنت کند نه حکومت؛ شاه هم در دی و بهمن‬ ‫ماه ‪1357‬به این نتیجه رســید که طبق قانون اساســی او‬ ‫باید فقط سلطنت بکند نه حکومت اما دیگر دیر شده بود و‬ ‫نمی توانست جامعه را ارام کند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫‪51‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫او مرد بحران ها نبود‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر محمد علی بهمنی قاجار‬ ‫به نظر شــما چه رابطــه ای بین مشــکالت روانی‬ ‫محمد رضا شــاه و فرار های وی از کشور در مقاطع‬ ‫مختلفد ورانسلطنت‪ 37‬ساله ویوجوددارد؟‬ ‫موضوعاتتاریخیرابایدبر اساساتفاقاتسیاسی‬ ‫و اجتماعی و ساختار جامعه که اهمیت اولیه دارند‪ ،‬نگاه کرد‪.‬‬ ‫نقش فرد در تاریخ اهمیت ثانویه دارد‪ .‬اهمیت اولیه تحوالت‬ ‫تاریخیدرواقعزمینه هایاجتماعی‪،‬مباحثجامعه شناختی‬ ‫و جامعه شناسی و تاریخ است؛ به هر حال نقش فرد از اهمیت‬ ‫ثانویهبرخورداراست‪.‬البتهکامال بی اهمیتنیستاینکهاین‬ ‫ی می گیرد و بر اســاس چه شرایطی است که‬ ‫فرد چه تصمیم ‬ ‫به او تحمیل می شــود و تصمیمات را اتخاذ می کند‪ .‬اساسا‬ ‫تصمیماتبر اساسخصوصیاتاخالقیخودشخصگرفته‬ ‫می شــود و طبعا نمی شــود ویژگی های روانی اشخاص را در‬ ‫اتخاذتصمیمات در بزنگاه هایمهم بی تاثیر دانست‪.‬فردی‬ ‫مثل استالین دیکتاتور که سال ها حکومت می کند و با همه‬ ‫قساوتقلبیکهداشتهباارادهقویواعتمادبه نفسباالییبه‬ ‫دیکتاتوری اشادامهمی ده دیاهمینطورهیتلریاچرچیل؛در‬ ‫مقابلهمافرادیبودندکهدربحران هایسیاسیواجتماعی‬ ‫کشورشانشکستخوردندکهدربرخیازانهااینشکست ها‬ ‫ناشــی از عدم اعتماد به نفس و برخورد بــا چالش های بزرگ‬ ‫سیاسی بود‪ .‬در مورد محمد رضا شاه موضوع به گونه ای است‬ ‫کهدرسنششسالگیکهبهولیعهدیرسیدپدرشیعنیرضا‬ ‫شاهبرایاوویالییمستقلبرگزیدتاتحتاموزش هایسیاسی‬ ‫وعلمی قراربگیردوالبتهتحتتاثیرتربیتسخت گیرانهپدرش‬ ‫شــرایطی به او تحمیل شــد و از نظر تاریخی بسیار می تواند‬ ‫مورد بررسی قرار بگیرد‪ .‬به هر حال اگر بچه در شش سالگی‬ ‫از خانواده جدا شود و در ســنین نوجوانی برای تحصیالت و‬ ‫یبهکشوردیگریفرستادهشوداینهامی تواندازنظرروانی‬ ‫زندگ ‬ ‫صدماتبسیاریبرکودکواردکند‪.‬برایدستیابیبهنتیجهدر‬ ‫موضوعگفت وگوبایدبهشخصیتخودمحمد رضابپردازیمنه‬ ‫بهشرایطسیاسیواجتماعیدورهاو‪.‬‬ ‫همانگونهکهپیش ترگفتهشد‪،‬مسائلسیاسیاهمیت‬ ‫اولیهدرتحلیل هایسیاسیداردومسائلثانویهخصوصیات‬ ‫‪4‬‬ ‫محمدعلی بهمنی قاجار‬ ‫پژوهشــگر تاریــخ معاصر که‬ ‫اثــار متعــددی در زمینه های‬ ‫تاریخی به خصوص قاجاریه و‬ ‫پهلوی از او منتشر شده است‪،‬‬ ‫در گفت و گو با هفته نامه مثلث‬ ‫به بررسی ابعاد شخصیتی محمدرضا پهلوی پرداخته‬ ‫و معتقد است که اخرین شاه ایران از نظر شخصیتی‬ ‫مرد دوران سخت نبود‪.‬‬ ‫خودفرداستکهدربزنگاه هایتاریخیچهتصمیم گیری هایی‬ ‫را انجام می دهد‪ .‬در مورد همه فرمانروایان و سیاســتمداران‬ ‫تاریخ معاصرمــان از جملــه مظفرالدین شــاه‪ ،‬محمدعلی‬ ‫شاه‪ ،‬احمد شــاه‪ ،‬رضا شاه و محمدرضا شــاه صدق می کند‬ ‫که خصوصیات روحــی‪ ،‬روانی انهــا در تصمیم گیری های‬ ‫سیاسی شان هم نقش داشت ه که در مقاطع مهم تاریخی چه‬ ‫تصمیماتی می گیرد‪ .‬محمد رضا در سال‪ 1304‬خورشیدی و‬ ‫در شش سالگی به ولیعهدی می رسد و در همان دوران تحت‬ ‫تاثیر تربیت سخت گیرانه پدرش قرار می گیرد و این تربیت از‬ ‫کودکی موجب افســردگی و انزوا طلبی در وجود او می شود‪.‬‬ ‫اثرات ان در تمام طول زندگی اش حتــی در دوران اقتدارش‬ ‫در سلطنت هم همراهش بود‪ .‬وقتی اوریانا فاالچی در دوران‬ ‫اوج اقتدارش با او مصاحبه می کند‪ ،‬می گوید که من شــاه را‬ ‫کامالادمی افسرد هدیدم‪.‬بنابراینهمیشهیکنوعافسردگی‬ ‫و انزو اطلبی در وجود رضاشاه بوده است‪ .‬این انزوا و احساس‬ ‫تنهابودنموجبخیاالتیشدنویوایجادتصوراتوافکار‬ ‫ی در ایشان می شو د و می بینیم که در‬ ‫احساساتی و غیر منطق ‬ ‫کودکی و نوجوانی رویاهایی می بیند‪ .‬البته که بخشــی از ان‬ ‫برای عوام فریبی بوده ولی در ســماجت او در این رویه به این‬ ‫نتیجه می رســیم که واقعا فکر می کرده که این رویاها برای‬ ‫او اتفاق می افتد‪ .‬وقتی که این رویاهــا را به پدرش می گوید‬ ‫پدرش شــماتتش می کند که چرا اخالق زنانــه گرفته ای؟!‬ ‫به هرحالاینانزواودوری اشازخانوادهوبعدهماعزامشبه‬ ‫سوئیس برای تحصیل که باز هم او را از خانواده اش دور کرد‬ ‫بیش از پیش در شــخصیت انزوا طلبی و تصمیم گیری های‬ ‫غیر منطقی اش و حس خود بزرگ بینی‪ ،‬افســردگی شدید و‬ ‫احساسشکستتاثیرگذاربود‪.‬بعدکهپدرشراتبعیدکردندو‬ ‫قوایبیگانهکشوررااشغال کردند ‪،‬سیاستمدارانقدیمی اورا‬ ‫احاطهکردهوقدرتراازاوسلبمی کنندووفادارانبهپدرش‬ ‫با بی اخالقیباخودشوخانواده اشبرخوردمی کنند‪.‬افرادی‬ ‫مانند علی دشــتی و غیره وقتی رضا شاه کشور را ترک می کند‬ ‫شروعمی کنندبهناسزاگفتنودرانروزهارنگعوضمی کنند‬ ‫ومی گویندرضا شاهبایدتفتیشبشودکهجواهراتسلطنتیرا‬ ‫از کشور خارج نکند‪ .‬اینها تردید و شک را در محمد رضا بیشتر‬ ‫کردودرادام هدردوراندوسالهمصدقهمبهنوعیمحمد رضا‬ ‫شاهتحقیرمی شود‪.‬اگربهتاریخنگاهیبیندازیممی بینیمکه‬ ‫صحبت های شاه با حسین مکی که در ســال ‪ 1331‬صورت‬ ‫گرفتهاینگونهاست‪:‬منحتیپولندارمکهسکهبگیرموبه‬ ‫کارمنداندربارانعامبدهم‪.‬اینهاباعثمی شودکهتحقیرروحی‬ ‫وروانیبیشتر شودوافسردگی هایشنیزبیشتر ‪.‬اینشخصیت‬ ‫تابوتحملمقاومتدربرابرفشارهایسنگینرانداردوبارها‬ ‫باثریااسفندیاریوملکهخودشصحبتمی کندکهبهتراست‬ ‫منکشورراترککنموشایددراسفند‪ 1331‬واقعامی خواسته‬ ‫ایرانراترککند‪.‬‬ ‫بهخاطرمشکالتمالی؟‬ ‫نه‪ ،‬به خاطــ ر ترس از ســقوط بوده اســت که فکر‬ ‫می کردهمصدقمی خواهداوراساقطکند‪.‬بههرحالدرقضیه‬ ‫مصدق ترسودو دلیدراوبیشترظاهرمی شودوقادربهیک‬ ‫انتخابقویوتصمیم گیریقاطعنبودهاستکهایاازمصدق‬ ‫حمایتکند یااینکهاوراعزلکندوبعدبراثرفشارهاینیروهای‬ ‫خارجی باالخره تصمیم می گیرد که مصدق را عزل کند؛ ولی‬ ‫قدرت ایستادن در برابر این تصمیمش را هم نداشت‪ .‬در ‪22‬‬ ‫مرداد فرمان عزل را امضا می کند و فورا به کالردشت می رود‬ ‫که اگر کشور وضعیت نابسامان تری پیدا کرد‪ ،‬کشور را ترک‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫کند‪.‬وقتیکهعزلمصدقاتفاقمی افتدوانشبه کودتاهم‬ ‫شکست می خورد‪ ،‬فورا شــاه درنگ نمی کند و کشور را ترک‬ ‫می کند در حالی که می توانســت بماند و کشور را ترک نکند‪،‬‬ ‫چراکه مصدق طرح و برنامه ای برای مبارزه با شــاه نداشت‪.‬‬ ‫ترککشورورفتنبهعراقوعدماستقباالزاوبسیارحادثهبدی‬ ‫برایبودوبعدهمکهمی خواستبهایتالیا برودحتیپولخرید‬ ‫کفش را هم نداشت ‪ .‬همه اینها باعث می شود که در روحیه او‬ ‫ازبعدروانیتاثیراتمنفیبگذارد‪.‬‬ ‫در ادامه می بینیم که بعد از بازگشــت به کشــور در ‪28‬‬ ‫مرداد در واقع یک نوع حر صی برای جمع اوری مال هم پیدا‬ ‫کرد که در‪ 12‬سال اول پادشاهی اش کمتر این ولع مشاهده‬ ‫می شود‪ .‬در این دوران با جمع اوری اموال و با تمرکز بیشتر به‬ ‫دنبالامنیتواطمینانبیشت ربودهکهخطریتهدیدشنکند‪.‬‬ ‫به طوریکهسختبهبدنبالایجاددستگاه هایامنیتیبودهو‬ ‫رکندووبعدهمساواکراتاسیسمی کند؛بهگمانانکهبااین‬ ‫دستگاه هایامنیتیمی توانداحساسامنیتکند‪.‬درجریان‬ ‫ماجرای‪ 15‬خردادمی بینیمکهمحمدرضاشاهخودشراباخته‬ ‫بودهوعلمبهاوقوتقلبمی دهدوباعثمی شودکهاودران‬ ‫مقطعایستادگیکند‪.‬‬ ‫ایا محمدرضاشاه بعد از بازگشــت به کشور در ‪28‬‬ ‫مرداد‪ 1332‬توانســته بود خــودش را از نظر روانی‬ ‫بازسازیکند؟‬ ‫به نظرم ضرباتی که در ســال های اولیــه زندگی و‬ ‫پادشــاهی اش خورده بود انقدر زیاد بوده که اساســا امکان‬ ‫ب می کرد ‪ .‬درمورد بحث رویاها و تصورات‬ ‫بازسازی را از او سل ‬ ‫غیر منطقیمنحصربهفردکهادعامی کردخواب هاییازائمه‬ ‫اطهار دیده دو تفسیر وجود دارد؛ یک اینکه این حرف هایش‬ ‫واقعاعوام فریبیبودهتاخودشرامقدسجلوهبدهدودیگری‬ ‫اینکه اوتصورمی کردهچنینرویاهاییوجوددارددرحالیکه‬ ‫در واقع وجود نداشته اســت‪ .‬دلیلش ان شخصیت وابسته و‬ ‫منزوی و فاقد اعتماد به نفس کافی بوده که باعث می شده با‬ ‫رویاوخیال پردازیخودشرا ارامکند‪.‬گفتمکهوقتیاینهارابا‬ ‫پدرشدرمیانمی گذاردپدرششماتتشمی کندکهچراافکار‬ ‫زنانهوخیال پردازیبرتومستولیشدهاست‪.‬رویکرددیگریکه‬ ‫بعداشاهخیلیرویانمانورهمداداینبودکهاوبرایخودش‬ ‫رسالتی الهی قائل بود‪ .‬اینها همه زمانی اتفاق می افتد که او‬ ‫در برابر حوادث ســخت‪ ،‬قدرت و تاب ایستادگی ندار د و تنها‬ ‫در شــرایط امن و راحت به خیال پردازی روی می اورد و کیش‬ ‫شخصیت را در درون خودش پرورش می دهد و سعی می کند‬ ‫رسالتی را برایخودش تعریف کند‪ .‬جشن های‪ 2500‬ساله و‬ ‫جشنپنجاهمینسالگردشاهنشاهیپهلوی همهاینهااینرا‬ ‫تداعیمی کردکهشاهمی خواهدخودشرافردیبرانگیخته‬ ‫شدهبشناساندکهمی خواهدخدماتبزرگیرابرایایرانانجام‬ ‫بدهد ودارایرسالت بزرگ الهی است برایپیشرفتکشور و‬ ‫بهانایمانداردولقباریامهرراهمحتیبهخودشمی دهد‪.‬‬ ‫او خــودش را تافته جدا بافته و یک شــخصیت ابرمرد‬ ‫می داند و اینگونه فکر می کند که فقــط او می تواند تصمیم‬ ‫بگیرد‪ ،‬بقیه نوکران حقیری هستند که در کنارش قرار دارند و‬ ‫قادربهتصمیم گیرینیستندونمی توانندکشوررابهپیشرفت‬ ‫برسانند و به زعم خودش چون رســالت الهی دارد پس موفق‬ ‫می شود؛ بنابراین به زعم خود شخصیتی بی نظی ر استکه در‬ ‫جهان ماننداووجودندارد‪.‬‬ ‫جالب اســت بدانید خارجی هــا هم تا حــدی روی این‬ ‫بعد شــخصیت ا و کار کردند‪ .‬رئیس جمهــور امریکا وقتی به‬ ‫ایران می اید می گوید ما به ایران امدیم که از شاهنشاه درس‬ ‫یاد بگیریم! این هم تاکیدی اســت که او می خواهد در واقع‬ ‫شــخصیت عظمت طلب شــاه را ارضا کند و بتواند با ارضای‬ ‫این بعد شخصیتی وی‪ ،‬به اهداف خود دست پیدا کند و نکته‬ ‫جالب اینکه این شخصیت عظمت طلب در مواقع سختی و‬ ‫بحران ها به شــدت فرو می ریزد‪ .‬فردی که هیــچ کس را ادم‬ ‫نمی داندوازنظراوهمهافکارحقیریدارندکهدربرابرنبوغشاه‬ ‫باید سرتعظیم فرود اورند‪ .‬او فردی است که قادر است درباره‬ ‫همه مسائل کشور اظهارنظر کند‪ .‬درباره مسائل اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاسی‪،‬زیست محیطیوحتیادارینسخهوراهکارداردولی‬ ‫جالباستکهدرمواقعسختیقادربهتصمیم گیرینیستو‬ ‫دنبال یک تکیه گاه است‪ .‬در همه امور نظر می دهد؛ از امور‬ ‫نفتیگرفتهتاخانواده‪،‬زن‪،‬اموراداریواستخدامی صحبت‬ ‫می کند‪ .‬مثال در جایی می گوید که کارمندان تنبل باید اخراج‬ ‫شوندومابرایرسیدنبهتمدنبزرگبایدسیستمراماشینیزه‬ ‫کنیم‪.‬اوحدخودشرابهرئیساموراداریواستخدامی تنزل‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫محمد رضا برای همه زمینه های کشور راهکار دارد! و‬ ‫فکرمی کندراهکاراوبهتریناستهمینشخصیتدرسال‬ ‫‪ 1357‬هیچ گونه راهکاری از خودش ندارد و این می شود که‬ ‫دربار هر روز مکانی می شــود برای دعــوت از رجال قدیمی و‬ ‫انهایی که سال ها مطرود شــده بودند و شــاه به اینها کامال‬ ‫ بی اعتناییکردهبودحاالمجد دابهدرباردعوتمی شوند‪.‬‬ ‫اسناد جدیدی با صدای شاه اخیرا منتشــر شده که در‬ ‫این صحبت های شاه می شنویم که شــاه قادر به اتخاذ هیچ‬ ‫تصمیمی در برابــر انقالب نیســت و در جزئیات مســائل از‬ ‫دکتر امینی ســوال می پرســد و وقتی امینی به او یک کلمه‬ ‫جواب می دهد و راهکار ارائه می دهد شاه به شدت خوشحال‬ ‫می شود‪ .‬او مثل کســی که کامال عاجز است در برابر بحران‬ ‫می خواهد متوسلشود بهفردی مانند دکتر امینیکه در مورد‬ ‫امورروزمره اشکسبتکلیفکندتاشایدبدینوسیلهبحران‬ ‫راپشتسربگذارد‪.‬‬ ‫محمد رضادرشرایطبحرانیهیچقدرتتصمیم گیری‬ ‫ندارد و این تضاد و پارادوکس شــخصیتی شاه است‪ .‬فردی‬ ‫خودکامه که به نزدیکترین دوســتش علم اعتراض می کند‬ ‫که چرا فالنی در فالن شــهر موضع انتقادی نسبت به دولت‬ ‫او گرفته اســت که علم هم جواب می دهــد ‪« :‬فالنی مثال‬ ‫کاندیدایحزباپوزیسیون استوبایداعتراضکندباالخره!»‬ ‫شــاه در برابر بحران انقالب که قرار می گیرد قــدرت اتخاذ‬ ‫کوچکترینتصمیمراهمنداردوبهترینکاررادرسپرانداختنو‬ ‫فرارمی بیند‪.‬اینفرارصرفادر‪ 26‬دی‪ 57‬نبود؛بلکهاینفراراز‬ ‫تحملمسئولیتهمبود‪.‬یکسالونیمبعدازفرارهممی بینیم‬ ‫که حاضر نیست مســئولیت خود در برابر حوادث را بپذیرد‪.‬‬ ‫هموارهمی خواهدبارمسئولیتشکسترابردوشافراددیگر‬ ‫بیندازد‪.‬یکروزقره باغی‪،‬یکروزفردوست‪،‬یکروزبختیار‪،‬‬ ‫یکروزکارگزارانرژیمخودشویکروزهمامریکایی هاکه‬ ‫پشتشاهراخالیگذاشتندوبهزعماواینهاعواملسقوطش‬ ‫بوده اســت‪ .‬محمد رضا شــاه خود انتقادی را بر نمی تابد و از‬ ‫مسئولیتفرارمی کند‪.‬‬ ‫محمد رضا دچار پارادوکس شخصیتی شده بود‪،‬‬ ‫اماوجود اشخاص و رجال متملق بیش از پیش به‬ ‫بعدمنفیروانی اشدامنمی زدند‪.‬‬ ‫ل انهــا هم نقش غیرقابل‬ ‫به هرحا ‬ ‫انکاری در ســقوط روانــی محمدرضا‬ ‫داشته اند‪.‬به طورکلیسهدستهرجل‬ ‫در دوره پهلوی فعال بودند ؛دســته‬ ‫اول؛ رجال متکبر قدیمی که شاه را‬ ‫قبول نداشتند و سعی می کردند او را‬ ‫تحقیرکنندمثلقوامومصدقوامینی‬ ‫و غیره‪ .‬دســته دوم؛ رجــال متملقی‬ ‫بودند که فقط تملق شــاه‬ ‫را می گفتند تا او را را خشــنود کنند و حس خودشیفتگی اش‬ ‫را تقویت می کردند البته این دســته بیش از پیش در تقویت‬ ‫روحیات منفی شاه نقش داشتند‪ .‬دسته سوم؛ معدود رجالی‬ ‫بودندکهدرعیناینکهبهشاهاحتراممی گذاشتندوشئوناتش‬ ‫را به عنوان پادشاه رعایت می کردند‪ ،‬دلســوزش بودند‪ .‬این‬ ‫گروه از تملق پرهیز می کردند مثل حسین عال و یدالله التزام‬ ‫وشایداقبالوعلمراهمبتواندرایندستهبرشمرد‪.‬بامنزوی‬ ‫شدن برخی از اینها‪ ،‬شاه این افراد را هم از دست داد و غیر از‬ ‫التزامویکیدوتایدیگرکهموردمشورتشاهدرایامانقالب‬ ‫قرارمی گرفتنددراندورانبحرانیدوروبرشاهپربودازافراد‬ ‫چاپلوس و متملق که وضعیت خودخواسته شاه هم بود‪ .‬این‬ ‫عدهکمیبا‬ ‫گروهمتملقحتیبهشاهگزارشمی دادندکهتنها ‬ ‫شمامخالفند؛درحالیکهتظاهراتمیلیونیدرخیابان هاعلیه‬ ‫شاهبرگزارمی شد‪.‬‬ ‫نقش رهبــران کشــورهای دیگــر ماننــد کارتر و‬ ‫نیکســون‪ ،‬شــاه حســین و ذوالفقــار علــی و‪...‬‬ ‫چگونه بود؟ با لطبع انها هم بــا تحریک این حس‬ ‫خودشیفتگی محمد رضا‪ ،‬در جهت نیل به اهداف‬ ‫سیاسیواقتصادی شانپیشمی رفتند؟‬ ‫انها هم دوســت داشــتند حس خودشیفتگی شاه‬ ‫را به نوعــی ارضا کنند که البته همانگونه که اشــاره کردید به‬ ‫دنبالمنافعخودشانهمبودند‪.‬مثالوقتیکهرئیس جمهور‬ ‫وقت امریکا امد و گفت که ما امدیم از شــاه درس یاد بگیریم‬ ‫همان دوره اســت که شــدیدا به دنبال منافع خودشان بودند‬ ‫و با انگونه تملقات روی هدف خود ســرپوش می گذاشتند‪.‬‬ ‫ذوالفقارعلیپاکستانیهمبارهاازشاهتعریفوتمجیدکردو‬ ‫یاملکحسین‪،‬پادشاهاردنکهخودشرافداییشاهمی داند‬ ‫ی و بعد از انقالب هم‬ ‫ولی در بعضی بزنگاه ها پشت شاه را خال ‬ ‫تمام مناســباتش با شــاه را هم قطع کرد‪ .‬بنابراین رفتارهای‬ ‫سیاستمدارانمنطقههمدرجهتاستفادهسیاسیواقتصادی‬ ‫خودشــان بوده و البته با تحریک حس خودشــیفتگی شاه‪.‬‬ ‫محمد رضا عطش ســیری ناپذیری در تملق شنوی داشته‪،‬‬ ‫حس عظمت طلبی باالیی داشــته و کوچکترین انتقادی را‬ ‫برنمی تابید‪.‬‬ ‫اوج حماقت های روانی شــاه در دوران پادشــاهی‬ ‫کجابوده؟‬ ‫شاه‪ 37‬سالسلطنتکردهواشتباهاتاستراتژیک‬ ‫زیادی را مرتکب شده اســت‪ .‬مرد بحران ها و شرایط سخت‬ ‫نبود‪ .‬خیلی زود در برابر بحران ها تسلیم می شد‪ .‬محمد رضا‬ ‫در زمان ثبات هم توسعه سیاســی را انجام نداد‪ .‬جای اینکه‬ ‫به توسعه سیاسی بیندیشد به خودکامگی بیشتر روی اورد و با‬ ‫تاسیسحزبرستاخیزبو دکهعمالاختناقبیشتریرابرجامعه‬ ‫حاکمکرد‪.‬تیرهکردنرابطه اشبامرجعیتهماشتباهبزرگو‬ ‫استراتژیک شاه بو د که انجام داد‪ .‬پس تخریب روابط شاه با‬ ‫مرجعیت موضوع انقالب سفید و اصالحات ارضی و ازدست‬ ‫دادن مالکان هم از اشــتباهات ناشــی از ترس و عدم تعادل‬ ‫روانی در تصمیم گیری های شــاه بود‪ .‬تاسیس حزب‬ ‫رســتاخی ز که در راســتای اختناق بیشتر‬ ‫بود هم در این راســتا قابل بررسی‬ ‫اســت در حالی که می توانست‬ ‫توسعه سیاسی کنترل شده ای‬ ‫راانجام بدهد‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫سی و هفت نکته از شــاهکار های شــاهانه به برخی‬ ‫از اتفاقات پیرامونی شــاه پرداختــه که عموما یــا از زبان‬ ‫خود وی یا نزدیکان وی گفته شــده و درمنابع رسمی کمتر‬ ‫بدانها پرداخته شده اســت‪ .‬در این نوشــتار سعی شده به‬ ‫مواردی چــون خودگویی های شاه‪،‬ســفرهای شــاهانه‪،‬‬ ‫ســخاوتمندی ها‪ ،‬کمک های بالعوض‪ ،‬اقتدارشــاهانه ‪،‬‬ ‫تحقیرهای شــاهانه ‪ ،‬نقش مــردم در حکومــت‪ ،‬ضربات‬ ‫عاطفی شدید ‪ ،‬دور ماندن از محیط خانوادگی‪ ،‬خود را مامور‬ ‫بنویسید وام‪ ،‬بخوانید هدیه!‬ ‫خوی شاهانه!‬ ‫الهی خواندن‪ ،‬عــدم وجود تعادل روحــی در محمدرضا‪،‬‬ ‫بیماری روانی وی‪ ،‬سلب حق انتقاد از همگان‪ ،‬خود راعقل‬ ‫کل نامیدن‪ ،‬رفتارهــای هیجانی و ســطحی محمدرضا‪،‬‬ ‫خود برتر بینی وی‪ ،‬دارا بودن شــخصیت دوگانه‪ ،‬از دست‬ ‫دادن دوســتان نزدیک در جریان قیام های مردمی‪ ،‬تمرد‬ ‫روز افــزون در رده های بــاالی حکومتــی و‪ ...‬خاطرات و‬ ‫نوشته هایی از افراد مرتبط با شاه گرداوری و تدوین شود‪.‬‬ ‫در انتخاب مطالب ســعی شده اســت از نقل قول ها‬ ‫محمدرضا بر هیچ کس سخت نمی گرفت ‪ ،‬مگر توده ای ها! ارتشبد فردوست رئیس بازرسی‬ ‫شاهنشاهی بود‪ .‬گاهی اوقات با گروه بازرسی خود ماه ها و گاهی بیش از یک سال زحمت می کشید و‬ ‫از یک اداره دولتی و یا ارتشی بازرسی می کرد و اسناد مربوط به دزدی و اختالس وزرا و مسئوالن طراز‬ ‫اول را بیرون می اورد و به شاه می داد‪ .‬اما محمدرضا دستور می داد این گزارش ها بایگانی شود‪ .‬وقتی‬ ‫ما به مصر یک میلیارد دالر و به اســرائیل یک میلیارد دالر‪ ،‬به سازمان اب لندن نیم میلیارد دالر و به‬ ‫سایر ممالک میلیاردها دالر وام (بخوانید هدیه) می دهیم‪ ،‬چه اشکالی دارد یک عده ای از مدیران‬ ‫مملکت ما هم به نوایی برسند و چاق بشوند‪ .‬محمدرضا چشمان خود را در برابر کسانی که به بودجه عمومی مملکت ناخنک‬ ‫می زدند‪ ،‬می بست‪( ....‬خاطرات فرح دیبا‪ ،‬دخترم فرح‪ ،‬ص‪)290‬‬ ‫تحقیر‪،‬اسلحه ایاشکار!‬ ‫محمدرضا حتی یــاران و‬ ‫همراهــان خــود را نیــز تحقیر‬ ‫می کــرد و حقیر می خواســت‪.‬‬ ‫ارتشــبد حســن طوفانیان وزیر‬ ‫جنــگ محمدرضا می نویســد‪:‬‬ ‫«شاه ما را داخل ادم نمی دانست ولی هر خارجی هر حرفی‬ ‫می زد او قبــول می کرد‪( ».‬خاطرات حســن طوفانیان‪،‬‬ ‫ص‪)117‬‬ ‫عمق نگاه مالــی و اســتعماری انگلیس به‬ ‫ایران از زبان روزنامه دیلی اکسپرس‬ ‫گرفتاری رژیم ایران گرفتاری غرب است‪ .‬زیرا ایران‬ ‫دومین کشــور بزرگ صادرکننده نفت در جهان است! اگر‬ ‫رژیم ایران سرنگون شــود رژیم ضدغربی روی کار می اید‬ ‫و این مصیبت بزرگی برای غرب و به منزله پیروزی بر غرب‬ ‫است‪ ،‬بنابراین اخالقا!! باید از شاه حمایت کند‪( .‬روزنامه‬ ‫اطالعات ‪)57/8/10‬‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫انتقاد ممنوع!‬ ‫روش زمامداری شــاه به گونه ای بود‬ ‫که اکثر تصمیم ها را شخصا می گرفت‪ .‬به‬ ‫همین خاطر چنان جوی به وجود اورده بود‬ ‫که هیچ کس حتی نزدیک ترین مشاورانش‬ ‫هم جرات انتقاد از او را به خود نمی دادند‪.‬‬ ‫وزرای کابینه نیز برای انکه از خشم شاه در‬ ‫امان بمانند در موارد متعدد ترجیح می دادند مساله ای را هر‬ ‫قدر هم که ناچیز و پیش پا افتاده باشــد قبــا به اطالع او‬ ‫برسانند‪ 57( .‬سال اسارت‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪).129‬‬ ‫و اتفاقات مهم کــه دارای جذابیت های تاریخی هســتند‬ ‫استفاده شود‪ .‬بدیهی اســت که اینفوگرافی یا بازگو کردن‬ ‫هریک از برش های تاریخی حکومــت پهلوی نیازمند کار‬ ‫میدانی و منسجم اســت‪ .‬بنابراین فقط اتفاقاتی که برای‬ ‫گرداورنده جالب بــوده با عنوان ‪ 37‬نکته از شــاهکار های‬ ‫شــاهانه‪ ،‬بدون توجه به تقدم و تاخر تاریخی تدوین شده‬ ‫که از نظر می گذرد ‪ .‬نکاتی که یک شاه متوهم وضعیت را‬ ‫بیشتر می شناسد‪.‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫ضربه عاطفی شدید!‬ ‫محمدرضــا هفت ســاله بــود کــه رســما بــه ولیعهــدی برگزیــده شــد‪ .‬پــدرش دســتور‬ ‫داد تــا بالفاصلــه محمدرضــا را از مــادر و خواهرانــش جــدا کننــد و در کاخــی جداگانــه‬ ‫بــه تعلیــم و تربیــت او بپردازنــد‪ .‬رضاشــاه بــا ایــن اســتدالل کــه ولیعهــد بایــد در فضایــی‬ ‫مردانــه تربیــت شــود‪ ،‬فضــای خانــه مــادری را جــای مناســبی بــرای تربیــت او نمی دیــد‪.‬‬ ‫ضربه عاطفی شدید ناشــی از دور ماندن از محیط خانوادگی در سن پایین شــروع شد‪ .‬رضا شاه‪،‬‬ ‫محمدرضا ‪12‬ســاله را به ســوئیس فرســتاد‪ .‬این بار محرومیتی دیگر بر اوتحمل کرد‪ .‬این عقده‬ ‫محرومیت‪ ،‬یک حساسیت فوق العاده نســبت به کمبود محبت یا تجلیات عاطفی در او به وجود اورده بود‪( .‬کتاب ‪ 57‬سال‬ ‫اسارت‪،‬جلد ‪)10‬‬ ‫ِ‬ ‫شاه همه کاره!‬ ‫محمدرضــا مایل بــود هر‬ ‫کاری در مملکت انجام می شود‬ ‫به حســاب او گذاشــته شــود‪.‬‬ ‫او دوســت داشــت همــه‬ ‫نوکــر و کارگــزار شاهنشــاه‬ ‫باشــند‪ .‬هویــدا نخســت وزیر‬ ‫‪ 13‬ســاله محمد رضــا این مطلــب را خــوب درک کرده‬ ‫بود‪ .‬بــرای مثال اگــر طرح و نقشــه ای داشــت و حتی‬ ‫ان را بــه اجرا گذاشــته بود وقتــی محمدرضــا چیزی از‬ ‫او می پرســید‪ ،‬اظهــار می داشــت‪« :‬در جهــت اجرای‬ ‫منویات ملوکانه و در امتثــال فرمان اعلیحضرت این کار‬ ‫را کرده ایــم‪ ».‬دختــرم تعریف می کرد در جلســه ای که‬ ‫شــاه حضور داشــت یکی از وزرا ی دولت خطاب به شاه‬ ‫می گوید‪« :‬به نظر من بهتر اســت فــان کار را بکنیم‪.‬‬ ‫محمدرضا فوری ان وزیر را از جلســه بیــرون می کند‪».‬‬ ‫(دخترم فرح‪ ،‬ص‪) 309‬‬ ‫تمام این مملکت به من تعلق دارد!‬ ‫تصمیــم دربار ایــن بود کــه جزیــره کیــش از نظــر شــیکی و تجمــل بی نظیر باشــد و‬ ‫ت بــا بودجه‬ ‫مونــت کارلــوی خاورمیانه شــو د و بهشــتی در خلیج فارس باشــد‪ .‬بــه همین جه ‬ ‫گزافی به جنگل کاری پرداختند و اب دری ا با هزینه سرسام اوری شیرین و توسط تاسیسات قطره ای‬ ‫ابیاری می گردید‪.‬‬ ‫پس از اتمام ساخت وساز کیش‪ ،‬اسدالله علم سند ان را به نام شاه کرد و ان را به شاه تقدیم‬ ‫کرد‪ .‬شاه عصبانی شد و ان را به صورت علم پرت کرد و گفت چرا می خواهی مرا صاحب یک تکه‬ ‫زمین ناقابل کنی بی انکه بخواهم ادعــای مالکیت خصوصی قطعه زمینی را بکنم‪ .‬تمام ایــن مملکت به من تعلق دارد‪.‬‬ ‫ (گفت وگوی من با شاه از اسد الله علم‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪)355‬‬ ‫کیششخصیت‬ ‫فرح پهلوی در مصاحبه ای‬ ‫به مناسبت ســالروز ســقوط رژیم‬ ‫پهلوی خطــاب به مجــری رادیو‬ ‫‪ ۲۴‬ســاعته لس انجلــس دربــاره‬ ‫مذهب شاه چنین گفته است‪ :‬شاه‬ ‫اعتقاداتمذهبینداشتندوبه خصوصدراینسال هایاخر‬ ‫کهمرتباموردمدحقرارمی گرفتندبه شدت بی دینشدهبودند ‪ .‬‬ ‫(هفتهنامهپنجشنبه‪،‬سالسوم‪،‬شماره‪،۹۵‬ص‪)۱۱‬‬ ‫کدامدوست؟‬ ‫دربــاره دوســتان شــاه از او ســوال شــد‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫«دوســت؟ کدام دوست؟ دوســتان از ماه ها قبل مرا ترک‬ ‫کردند و با پول هایــی که دزدیــده بودند به امریــکا و اروپا‬ ‫رفتند‪ ».‬خبرنگار می پرسد‪ :‬ایا این همه تنفر ملت را انتظار‬ ‫داشــتید‪ .‬فرح جواب می دهد‪« :‬اصال و ابدا‪ .‬ســخت به‬ ‫حیرت فرورفته ام‪ ».‬خبرنگار از شاه می پرسد‪ :‬چه احساسی‬ ‫دارد و او جواب می دهد‪«:‬یک انــدوه خیلی خیلی بزرگ‪.‬‬ ‫من واقعا خسته ام‪(».‬روزنامه کیهان ‪ ،57/12/15‬ص‪)6‬‬ ‫محمدرضابیمارروانیبود!‬ ‫محمدرضاتعادلروحینداشت‪.‬اوازعقلسلیمبرخوردارنبود‪.‬مجموعهعملکردویبرایناظران‬ ‫واهلتحقیق‪ ،‬تردیدیباقینمی گذاردکهاوعمیقاپرمشکلبود‪.‬تیمسارفردوستمی نویسد‪«:‬علیرضا‬ ‫همیشهخودرامریضتصورمی کردوهمینحالتدرمحمدرضاهمبود‪.‬اونیزهرلحظهتصورمی کردکه‬ ‫میکربیبهاوحملهکردهوبدونپزشکیکلحظهنمی توانستزندگیراحتیداشتهباشد‪.‬پسمحمدرضا‬ ‫وعلیرضاهردوداراییکمرضبودندکهمی توانانرا«میکروبوفیا»یعنی ترسازمیکروببه طوردائم‬ ‫و در تمام مدت شبانه روز و برای تمام عمر‪ ،‬نامید‪.‬بیماری محمدرضا و علیرضا بیماری روانی بود‪ .‬درباره‬ ‫خانوادهرضاخانگفتنیاستکهدرتمامانهاازخوداوگرفتهتاتماماطفالشنوعیمرضروانیوجودداشتکهریشهاندرزن های‬ ‫رضانبودبلکهدرخوداوبود‪(.‬ظهوروسقوطسلطنتپهلویازارتشبدفردوست‪،‬ج‪،1‬ص‪)200‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫خود برتربینی!‬ ‫محمدرضا نمی توانســت‬ ‫بپذیرد که کــس دیگری هوش‬ ‫بیشتر‪ ،‬اراستگی بیشتر‪ ،‬قدرت‬ ‫بدنــی بیشــتر‪ ،‬جذبه بیشــتر یا‬ ‫ثروتی بیشــتر از او داشته باشد‪،‬‬ ‫می خواســت خــود از هــر بابت‬ ‫برتر از همه باشــد و در نتیجه در‬ ‫اطراف خود فقط ادم های تنگ‪‎‬مایه و فاســد را گرداورده‬ ‫بود‪.‬‬ ‫(کتاب یکرنگــی شــاپور بختیار‪ ،‬ترجمــه امیر‬ ‫شاهی‪ ،‬ص ‪)۱۱۵‬‬ ‫زانوزدنسنتملی!‬ ‫زاهــدی بعــد از انتصاب به‬ ‫وزارت امــور خارجه همه معاونین‬ ‫و ســفرا را مجبــور کرد تــا هنگام‬ ‫شرفیابی در مقابل شاه زانو بزنند‪.‬‬ ‫اینموضوع موجباعتراضیک‬ ‫خبرنگارفرانسویبهعلمشد‪.‬علم‬ ‫اعتراض خبرنگار را به اطالع شاه رساند‪ .‬شاه در پاسخ گفت‪:‬‬ ‫حق بود به او می گفتی که اردشــیر رعایت ســنت های ملی‬ ‫مملکترامی کند‪(.‬گفت وگویعلمباشاه‪،‬ج‪،1‬ص‪)222‬‬ ‫من و سلطنتم‬ ‫در بخــش اعظــم‬ ‫ایــن قــرن دســت بریتانیــا بر‬ ‫ایــران ســنگینی کرده اســت‪.‬‬ ‫ایــن وضــع پــس از ورود‬ ‫امریکایی هــا هم تغییــر نکرد‪.‬‬ ‫«پشتیبانی غرب از سلطنت من‬ ‫همیشه به نسبت نیاز انها به کنترل کامل اعمال من تنظیم‬ ‫می شده است‪( ».‬پاسخ به تاریخ از محمدرضا پهلوی‪،‬‬ ‫ص‪)430‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫عقل کل!‬ ‫خدا لعنــت کنــد اطرافیان‬ ‫محمدرضــا و به خصــوص‬ ‫امیر عباس هویدا را که همیشــه‬ ‫شــاه را باد می کردنــد و او را عقل‬ ‫کلمی نامیدند‪.‬اینتعریفهاکه‬ ‫محمدرضاراازنظرقوایدماغی‪،‬‬ ‫عقل و هوش و استعداد باالترین افراد معرفی می کرد کم کم‬ ‫کارخودراکردواوباورششدکهازهرحیثسرامددیگرابنای‬ ‫بشراست‪(».‬دخترمفرحازفریدهدیبا‪،‬ص‪)341‬‬ ‫پشتم گرمه!‬ ‫محمدرضــا شــاه امریــکا را مقتدرتریــن حامــ ‬ ‫ی‬ ‫خــود می دانســت‪ .‬از همیــن رو‪ ،‬در روزهــای ابتدایــی‬ ‫انقــاب اســامی ایــران‪ ،‬بــه یکــی از دســتیارانش‬ ‫گفتــه بــود‪ :‬تــا وقتــی امریکایی هــا از مــن حمایــت‬ ‫می کننــد‪ ،‬هرچــه بخواهیــم می توانیــم بکنیــم و‬ ‫بگوییــم‪ .‬نمی تواننــد مــرا از جایــم تــکان بدهنــد‪.‬‬ ‫(شکست شاهانه ‪ ،‬ترجمه اسمعیل زند و بتول سعیدی‪،‬‬ ‫ص ‪)337‬‬ ‫‪55‬‬ ‫نشانه های عقب نشینی‬ ‫بیانه پایانی نشست های اضطراری شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب اگرچه تند بود‬ ‫ولینشان دهندهناکامیعربستاندرائتالف سازیوبسیجکشورهایعربیبرایمشارکتدرسیاست‬ ‫تهاجمیالسعودعلیهتهرانبود‪.‬بهنظرمی رسدباپایانایندونشستوواقعیت هایتحمیل شده‬ ‫ت پرخاشگرایانه خود علیه تهران‬ ‫بر استراتژی عربستان سعودی در خاورمیانه‪ ،‬ریاض قدری از سیاس ‬ ‫عقب نشینیکند‪.‬کاهشدرامدهاینفتیوکسریبودجهنیزمزیدبرعلتشدهتاعربستانبههرانچه‬ ‫کهدرذهنمی پروراند‪،‬دسترسینیابد‪.‬ایراندراینچارچوباولینناکامیالسعودبود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫رویاروییمستقیمباایرانجوابنداد‬ ‫فرود بازهای سعودی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪1‬‬ ‫سیدعبدالعظیم موسوی‬ ‫پژوهشگر مسائل خاورمیانه‬ ‫با روی کار امدن دولت یازدهم‪ ،‬بنا به گفته وزیرخارجه‬ ‫دو پیام یکــی از ســوی رئیس جمهور و دیگــری از طرف‬ ‫محمدجواد ظریف برای ریاض ارســال شــد‪ ،‬به این امید‬ ‫که سیاســت نگاه به همســایگان در قبال همسایه جنوب‬ ‫خلیج فارس ایران یعنی عربستان ســعودی نتیجه الزم را‬ ‫بدهد و پس از ســال ها تنش‪ ،‬روابــط تهران‪-‬ریاض رو به‬ ‫بهبودی گذارد اما تغییرات در طبقه حاکم عربســتان پس‬ ‫از فوت ملک عبدالله‪ ،‬حمله به یمن از ســوی این کشور‪،‬‬ ‫مخالفت با توافــق هســته ای‪ ،‬فاجعه منا‪ ،‬اعدام شــیخ‬ ‫نمر و حمله به اماکــن دیپلماتیــک و‪ ...‬همگی مواردی‬ ‫بودند که نه تنها امیدها در خصوص پشــت سرگذاشــتن‬ ‫دوره جنــگ لفظــی در روابط را بــه ناامیــدی تبدیل کرد‬ ‫بلکه بــا بهره بــرداری مذهبــی عربســتان از بحران های‬ ‫روی داده و نشــان دادن بحــران منطقــه بــه صــورت‬ ‫شیعی‪-‬سنی‪-‬عربی و تالش برای تشــکیل ائتالف عربی‬ ‫می رود تا اوضــاع به جنگــی تمام عیار تبدیل شــود‪ .‬این‬ ‫یادداشــت درنظر دارد به بخش پایانی ایــن نزاع بی پایان‬ ‫بپردازد‪.‬‬ ‫از سیاست حسن همجواری‬ ‫تا سیاست تحریک ایران‬ ‫حسن روحانی در سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی‬ ‫شب هایبیشماریرابانایفدردهه‪ 80‬هجریتانیمهگذ را ند‬ ‫تا انکه موفق شــد در ان زمان‪ ،‬مقدمات توافقی امنیتی را با‬ ‫ریاضفراهماوردکهمبناییباشدبرایتشکیلروابطیبهدور‬ ‫ازمداخلهدرامورداخلییکدیگروبراساسحسنهمجواری‪.‬‬ ‫بااینرویکردنیزو درحالیکهاخرینشاهدانتالش هایعنی‬ ‫ملک عبدالله هنوز زنده بود‪ ،‬حسن روحانی این بار در سمت‬ ‫نامزد ریاست جمهوری در موضع گیری های خود صحبت از‬ ‫اولویت همسایگان در دولت اینده کرد ؛ موضعی که در زمان‬ ‫عبداللهبااستقبالبرخیازشخصیت هایسعودینیزمواجه‬ ‫شداگرچهمسالهاصلیدرروابطدوکشوریعنیبحرانسوریه‬ ‫بدونحلباقیماندهبود‪،‬دوطرف ترجیحمی دادنددرانبرهه‬ ‫مستقیمابهاناشارهنکنند‪.‬‬ ‫اما برخالف تصــور و انتظار رئیس دولــت یازدهم‪،‬‬ ‫در ان ســو‪ ،‬امــور بــه گونــه ای پیــش نرفت کــه بتوان‬ ‫چشــم اندازی از بهبود روابط را در اینده ای نزدیک متصور‬ ‫شــد‪ .‬طیف عبدالله به رغــم تمام سیاســت ها و مواضعی‬ ‫که خوشــایند جمهوری اســامی ایران نبود پس از فوت‬ ‫پادشاه عربستان و روی کار امدن ملک سلمان و تغییراتی‬ ‫که در ســاختار قدرت حاکم روی داد‪ ،‬به سرعت به حاشیه‬ ‫رانده شــد‪ .‬مشــخصه طیف جدیــد خصومت بــا ایران و‬ ‫تجدیدنظر طلبــی در عرصــه سیاســت خارجــی با هدف‬ ‫ارتقای جایگاه و نقش عربستان سعودی در منطقه با اتکا ‬ ‫به منابع قدرت شامل تجهیزات نظامی خریداری شده طی‬ ‫دهه های اخیر و انباشــت ثروت حاصل از فروش نفت در‬ ‫دوران افزایش قیمت بود‪ .‬این موارد در کنار تحوالت مهم‬ ‫بین المللی از جمله توافق غرب با ایران در مساله هسته ای‬ ‫و شکل گیری این ذهنیت نزد دولتمردان سعودی که جهان‬ ‫عرب باید در مواجهه با تهدیــدات‪ ،‬متکی به توان درونی‬ ‫خود و نه پشــتیبانی غرب باشــد‪ ،‬همچنین عــدم مداخله‬ ‫نظامی امریکا در ســوریه برخالف میل عربستان‪ ،‬موجب‬ ‫شــد تا دولتمردان ریــاض تصمیم بگیرند خود مســتقیما‬ ‫بازیگران تحوالت باشــند‪ .‬البته در زمینی که قواعد ان در‬ ‫ضدیت با غیر(ایران شیعه) تعریف شده بود‪.‬‬ ‫ائتالف محدود و جنگ علیه یمن؛ ادعای‬ ‫محدودکردن نفوذ ایران‬ ‫با این پیش فرض‪ ،‬ســعودی ها اولیــن ائتالف را با‬ ‫هدف بازگردانــدن عبدربه منصور هــادی‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫«نه» جهان اسالم به ال سعود‬ ‫می خواهند مناسبات برامده از برجام‬ ‫را برهم بزنند‬ ‫مســتعفی یمــن بــه قــدرت و وادار کــردن انصارالله به‬ ‫عقب نشینی به مناطق ســنتی حضور خود و ادعای مقابله‬ ‫با طرح ایران در یمــن و پایان دادن به نفوذ ان تشــکیل‬ ‫دادند‪ .‬ائتالف متشکل از عربستان‪ ،‬اردن‪ ،‬قطر‪ ،‬امارات‬ ‫متحده عربی‪ ،‬بحرین‪ ،‬افغانستان‪ ،‬مصر‪ ،‬سودان‪ ،‬ترکیه‬ ‫و پاکستان بود که دو کشور اخر گفته می شود با مذاکرات‬ ‫ جمهوری اســامی ایران رســما مشــارکت در ائتالف را‬ ‫نپذیرفته و از ان خارج شدند‪ .‬نتیجه عملی ائتالف مذکور‪،‬‬ ‫شروع جنگ علیه یمن بود‪ .‬جنگی که تا به امروز ‪ 10‬ماه به‬ ‫طول انجامیده و خســارت های فراوانی را برای یمن دربر‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫تحریک ایران و تشکیل ائتالف گسترده‬ ‫اسالمی‪ -‬عربی‬ ‫اجرای مانور شــبه واقعی در ان وجود دارد‪ .‬با این تجربه‪،‬‬ ‫عربستان ســعودی به مرور زمان از هرگونه پاسخ مثبت به‬ ‫تالش های ایران برای حل و فصل اختالفات اجتناب کرد‬ ‫و در مقابل برای تشدید تنش ها و پررنگ کردن تضادها گام‬ ‫برداشت تا بتواند اتحاد را در جبهه عربی ‪ -‬سنی تقویت کند‪.‬‬ ‫عربستان دســت رد بر فراخوان های ایران برای برقراری‬ ‫روابط براســاس احترام متقابل زد چون اســاس سیاست‬ ‫منطقه ای خود را بر دوپایه گذاشته بود‪ :‬ضدیت با ایران و‬ ‫ضرورت اتحاد اهل سنت مقابل شیعیان‪.‬‬ ‫ماموران ســعودی سال گذشــته در فرودگاه جده در‬ ‫حق دو نوجوان عمــره گزار ایرانی اقدامی شــبه تعرض را‬ ‫مرتکب شدند؛ امسال و در جریان حج‪ ،‬بیش از ‪ 500‬ایرانی‬ ‫در نتیجه سهل انگاری و بی تجربگی برگزارگنندگان به عمد‬ ‫یا غیرعمد جان خود را از دســت دادند؛ عربستان حتی در‬ ‫جریان رســیدگی به مصدومان ان رویداد تلــخ و تحویل‬ ‫اجساد کشته شدگان سنگ اندازی کرد؛ موضع گیری های‬ ‫خصمانه دستگاه دیپلماتیک این کشور و تشدید گفتمان‬ ‫ضدتشیع در خطبه های ائمه وهابی نماز جمعه را نیز نباید‬ ‫از قلم انداخــت‪ ،‬موضع گیری هایی که حداقل در ســطح‬ ‫دیپلماتیک نه از سوی وزیرخارجه کشورمان‪ ،‬بلکه معاون‬ ‫عربی وی یا سخنگوی وزارتخانه پاسخ داده شد تا اوضاع‬ ‫حداقل از سوی جانب ایرانی رو به وخامت نگذارد‪ .‬در سطح‬ ‫منطقه نیز اقدامات ضدشــیعی که به اعتقاد تحلیلگران با‬ ‫دخالت مســتقیم یا غیر مستقیم عربســتان روی داده اند‪،‬‬ ‫قابل ذکرند‪ :‬سرکوب انقالب مسالمت امیز مردم بحرین؛‬ ‫تالش برای به بن بســت کشــاندن عرصه سیاسی عراق‬ ‫شیعه؛ اتفاقات اذربایجان و تنش ها با شیعیان ان کشور‪،‬‬ ‫اخیرا کشتار شیعیان نیجریه و بازداشت شیخ زکزاکی رهبر‬ ‫انان؛ اقدامی که از سوی ملک ســلمان به عنوان مبارزه با‬ ‫تروریســم معرفی و به رهبر نیجریه تبریک گفته شد و در‬ ‫گام اخر‪ ،‬اعــدام ایت الله نمر باقر النمــر و ‪ 46‬تن دیگر از‬ ‫فعاالن سیاســی – اجتماعی همگی اقداماتی بودند که به‬ ‫نظر می رســد با هدف تحریک جمهوری اســامی ایران‬ ‫صورت گرفته اند‪ .‬سیاســت هایی که می بایســت با پاسخ‬ ‫شــدید اللحن ایران مواجه می شدند تا عربســتان بتواند‬ ‫فضای ضدایرانی‪-‬ضدشــیعی الزم را ایجــاد کرده و از ان‬ ‫برای دستیابی به اهداف گسترده تر بهره برداری کند‪ .‬شاید‬ ‫به همین دلیل نیز هست که عربستان به سرعت موضوع‬ ‫حمله به ســفارتش در تهران و کنســولگری اش در مشهد‬ ‫را به اتحادیه عرب برد‪ .‬اگرچه لبنــان بیانیه اتحادیه علیه‬ ‫ایران را نپذیرفت و عراق نیز با بندهایی از ان مخالفت کرد‪.‬‬ ‫را نه روی میز بلکه حتی زیر میز داشته باشد زیرا اگر واقعا‬ ‫این کشور و ائتالف محدود یا موسع ان‪ ،‬چنین گزینه ای‬ ‫را دنبال می کرد بعد از هشــدار رهبری در دانشگاه افسری‬ ‫در جریان ماجرای فاجعه منا‪ ،‬ان گونه از رفتارها و مواضع‬ ‫قبلی خود عقب نشــینی نمی کرد‪ .‬عربستان حتی کمک با‬ ‫حمایت و پشتیبانی غیرعلنی اســرائیل نیز نمی تواند این‬ ‫گزینه را دنبال کند‪.‬‬ ‫ب) انزوای ایران‪ :‬عربســتان به خوبی شاهد تقریبا‬ ‫یک دهه تالش های غرب برای انزوای ایران بود‪ .‬سیاست‬ ‫خارجی گزینشــی جمهوری اســامی ایران که مبنای ان‬ ‫لزوم تــداوم روابط با دوســتان بود موجب شــد که تهران‬ ‫روابطش را با بازیگران حامی حفظ کرده و به افزایش سطح‬ ‫روابط با این بازیگران اکتفا کند‪ .‬همین امر موجب شد غرب‬ ‫نتیجه الزم را از سیاست انزوا به دست نیاورد‪ .‬با این اوصاف‬ ‫حال عربستان سعودی چگونه می خواهد ایران را در محیط‬ ‫پیرامون به انزوا بکشد‪ .‬شاید تنها گزینه ریاض‪ ،‬تمرکز بر‬ ‫خاورمیانه عربی بدون عراق‪ ،‬سوریه و لبنان خواهد بود‪.‬‬ ‫ج)ورود مســتقیم به زمین بازی به بهانه حمایت‬ ‫از اهل ســنت‪ :‬با شــکل گیری ائتالف عربی‪ -‬اسالمی و‬ ‫پیشروی هایی که ائتالف ایران‪-‬روســیه‪ -‬حزب الله لبنان‬ ‫در سوریه به دست اوردند‪ ،‬برخی از کارشناسان از احتمال‬ ‫اعزام نیروی عربستان و چند کشور به خاک عراق به بهانه‬ ‫ازادسازی استان های اهل سنت از دست داعش صحبت‬ ‫به میان اوردند‪ .‬به اعتقاد این کارشناسان‪ ،‬به طور عمده‪،‬‬ ‫عربســتان و ترکیه با دســتاویز قراردادن طول کشــیدن‬ ‫ازادسازی موصل و دیگر مناطق سنی نشین عراق ضمن‬ ‫طرح اتهامات علیه نیروهای بســیج مردمی شــیعه عراق‬ ‫فارغ از درســتی یا نادرســتی این ادعاها‪ ،‬این خواسته را‬ ‫در بین اهل ســنت عراق ترویج کردند که نیروهای بسیج‬ ‫مردمی عراق نباید وارد مناطق سنی نشین شده و این اقدام‬ ‫باید توسط اهل سنت صورت گیرد‪ .‬تحلیلگران بر این باور‬ ‫هســتند که در کنار تســلط کردها بر مناطق ادعایی مورد‬ ‫اختالف و رویارویی دولت عراق با بحران های متعدد‪ ،‬اگر‬ ‫عربستان و متحدانش نیرویی به عراق اعزام کنند قطعا این‬ ‫اقدام با هدف تجزیه عراق و تشکیل اقلیم سنی در مناطقی‬ ‫از غرب عراق و شرق سوریه خواهد بود‪ .‬این گزینه به نظر‬ ‫می رســد در فضای موجود منطقه ای و بین المللی‪ ،‬بیشتر‬ ‫خوشایند حکومت ریاض و انکارا خواهد بود‪.‬‬ ‫سناریوها و اهداف ائتالف گسترده‬ ‫عربی‪ -‬اسالمی‬ ‫حسن روحانی در سمت دبیر‬ ‫شورای عالی امنیت ملی‬ ‫شب های بیشماری را با نایف در‬ ‫دهه ‪ 80‬هجری تا نیمه گذ را ند‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫حال بایــد دید که عربســتان ســعودی امــروز و در‬ ‫شرایطی که فهرســتی از کشورهای اســامی‪-‬عربی را با‬ ‫ادعای مبارزه با تروریسم دورخود گرد اورده‪ ،‬چه هدفی را‬ ‫دنبال می کند و چه گزینه هایی در دسترس ان خواهد بود‪:‬‬ ‫ب) رویارویی مســتقیم با ایران‪ :‬در اینکه برخی‬ ‫از تندروهای عربســتان به خصوص در بعضی از اعضای‬ ‫نسل سوم خاندان ســعودی معتقدند که جهان عرب باید‬ ‫با ایران وارد جنگ شود‪ ،‬شکی نیست اما به نظر نمی رسد‬ ‫که واقعا عربســتان به خصوص با در ذهن داشتن تجربه‬ ‫دفاع جانانه ایرانی ها در دوران هشــت سال جنگ عراق و‬ ‫بیش از ‪ 20‬کشــور دیگر علیه کشورشان‪ ،‬چنین گزینه ای‬ ‫بین الملل‬ ‫اقدامات عربســتان منتهی به ائتالف محدود فوق‬ ‫نبود‪ .‬دولتمــردان ریــاض‪ ،‬تجربــه بازی دســته جمعی‬ ‫در یمــن را اقدامی موفق تلقــی کردنــد‪ ،‬به خصوص که‬ ‫ارتش عربســتان هیچ گونه تجربه نظامی نیز نداشت‪ .‬در‬ ‫اصل‪ ،‬ائتالف عربســتان‪ ،‬زمین یمن را به عنوان کشوری‬ ‫ورشکسته و برخوردار از ضعیف ترین اقتصاد خاورمیانه و‬ ‫ارتش از هم پاشــیده‪ ،‬تنها موقعیتی فرض کرد که امکان‬ ‫فرافکنی ریاض‬ ‫عربستان به دنبال مظلوم نمایی در‬ ‫سیاست خارجی خاورمیانه ای خود‬ ‫است‬ ‫روبیوی بد اقبال‬ ‫سناتور فلوریدا زیر سایه ترامپ‬ ‫شانسی برای پیروزی ندارد‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫«نه» جهان اسالم به السعود‬ ‫می خواهند مناسبات برامده از برجام را برهم بزنند‬ ‫صباح زنگنه‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪2‬‬ ‫عربســتان ســعودی بعد از تالش هــای ناموفق در‬ ‫شکست مذاکرات هســته ای و توافق برجام(برنامه جامع‬ ‫اقدام مشــترک) به اقدامات بســیار هیســتریک متوسل‬ ‫شــده‪ ،‬با فعالیت های گوناگون تالش کــرده که به ایران‬ ‫ضربه بزند و سیاست های جمهوری اسالمی را تحت الشعاع‬ ‫اقدامات خود قرار دهد‪ .‬دلیل این موضوع نیز این اســت‬ ‫که بــا امضای برجــام‪ ،‬عمال موضــوع ایران هراســی رو‬ ‫به پایــان می رود و ایران به عنوان کشــوری مطرح شــده‬ ‫اســت که با کشــورهای مهــم جهــان رابطه متعــادل و‬ ‫معقولی را برقــرار خواهد کــرد‪ .‬همچنین ایــران پس از‬ ‫امضای توافق هسته ای از ســوی کشورهای مهم جهان‬ ‫به عنوان یک کشــور مســئول و دارای توان تکنولوژیک‬ ‫باال شناخته شــده اســت‪ .‬بنابراین پس از برجام‪ ،‬شدت و‬ ‫حدت اقدامات دولت سعودی علیه ایران افزایش یافت و‬ ‫این کشور به انجام اقداماتی‬ ‫غیر قابــل قبــول روی اورد‪.‬‬ ‫به بیان دیگر هدف از انجام‬ ‫اقدامات از ســوی عربستان‬ ‫برگرداندن جایــگاه ایران به‬ ‫وضعیت قبل از برجام است‪.‬‬ ‫عربســتان تــاش می کنــد‬ ‫بــا روش هایی نظیــر اعمال‬ ‫فشار‪ ،‬تبلیغات رســانه ای و‬ ‫هزینه بســیار زیاد دالرهای‬ ‫نفتی‪ ،‬کشــورهای مختلف‬ ‫و از جملــه همســایگان را از‬ ‫ایران دور کرده و میان ایران‬ ‫و انهــا فاصلــه ایجــاد کند‪.‬‬ ‫این اقدامات ممکن اســت‬ ‫در برخــی از کشــور ها فایده‬ ‫داشــته باشــد‪ .‬به طور مثال‬ ‫کشورهایی که به پول نیازمند‬ ‫هستند به این فشــار ریاض‬ ‫پاسخ مثبت داده اند؛ کشورهایی نظیر سومالی‪ ،‬جیبوتی‪،‬‬ ‫ســودان و‪ ...‬را در این زمره می توان محســوب کرد‪ .‬در‬ ‫برخی از کشــور ها نیز جواب در حد تعارفات خواهد بود و‬ ‫از ســوی برخی از کشــورهای دیگر هم نه می شنوند‪ .‬در‬ ‫این میان برخی دولت های عربی مثل بحرین اســتقاللی‬ ‫از خــود ندارند و کامــا تابع عربســتان هســتند‪ .‬از ابتدا‬ ‫موضع گیری های این کشورها مشــخص بود‪ ،‬چرا که هر‬ ‫تصمیــم و مواضعی که ســعودی ها اتخاذ کننــد انها هم‬ ‫بدون هیچ تاخیر و فکــری ان مواضع را عملی می کنند به‬ ‫این ترتیب قطع روابط دیپلماتیک از ســوی بحرین دور از‬ ‫ذهن نبود‪.‬‬ ‫در خصوص اعدام شــیخ نمر باقر النمــر نیز باید به‬ ‫برخی موارد توجه داشت؛ به نظر می رسد در مورد موضوع‬ ‫اعدام شیخ نمر نیز عربستان با یک طراحی و سناریوی از‬ ‫پیش تعیین شده گام برداشــته است‪ .‬شیخ نمر طی چهار‬ ‫سال اخیر در بازداشت به ســر می برد و ریاض به مقامات‬ ‫اهل سنتی که خواهان عدم اعدام ایشان بودند قول داده‬ ‫بود که شیخ نمر را اعدام نخواهد کرد‪ .‬عربستان به دبیرکل‬ ‫سازمان ملل و دیگر ســازمان های بین المللی که هشدار‬ ‫داده بودند نیز گفته بود که شــیخ نمر را اعدام نمی کند اما‬ ‫در نهایت مالحظه شد که نام ایشان در کنار تعداد زیادی از‬ ‫افراد منتسب به القاعده و داعش به همراه چند جوان شیعه‬ ‫دیگر قرار گرفــت و همه انها در اولین روز ســال میالدی‬ ‫جدید اعدام شدند‪ .‬به نظر می رسد قرار دادن شیخ نمر در‬ ‫کنار یک عده تروریست و اعدام همزمان انها شوک بسیاری‬ ‫در میان ملت های مسلمان ایجاد کرد‪ .‬این اقدام عربستان‬ ‫حتی برای کشورهای غربی نیز تعجب اور بود؛ بیاناتی که‬ ‫مقامات چندین کشور غربی اظهار داشتند حکایت از این‬ ‫موضوع دارد‪ .‬طبیعی اســت که عربســتان محاسبه کرده‬ ‫بود که اعتراضات از ســوی ملت و دولت شیعی ایران نیز‬ ‫گسترده خواهد بود بنابراین خود را اماده کرده بود تا نسبت‬ ‫به عکس العمل های احتمالی طی یــک طراحی از پیش‬ ‫تعیین شــده اقداماتش را اغاز کند‪ .‬اقدامــات زنجیره ای‬ ‫عربستان شامل قطع روابط با ایران‪ ،‬شــکایت به شورای‬ ‫امنیت سازمان ملل متحد‪ ،‬طرح موضوع در اجالس وزرای‬ ‫شــورای همکاری خلیج فارس و سپس اتحادیه عرب و در‬ ‫نهایت نیز ارجاع موضوع به سازمان ملل را شامل می شد‪.‬‬ ‫این مسائل حکایت از طراحی های سعودی ها دارد و نشان‬ ‫می دهد که انها این اقدامات را برای جبران شکســت تان‬ ‫در رابطه با بازگشــت ایــران بــه جامعه بین الملــل انجام‬ ‫می دهند‪ .‬عربستان سعودی سعی دارد با اقداماتی از این‬ ‫دست مجددا ایران هراسی و شیعه هراسی را همزمان نزد‬ ‫جامعه جهانی مطرح کند‪ .‬البته پس از انکه بیانیه مشترک‬ ‫شــورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب صادر شــد‬ ‫مشــاهده کردیم که تالش های عربســتان تنها به همین‬ ‫بیانیه منتهی شــد‪ .‬این در شــرایطی اســت که انتظارات‬ ‫ریاض خیلی بیش از این بود‪ .‬می دانیم که عربستان قبل‬ ‫از اعدام شــیخ نمر اقدامات دیگری نیز انجــام داده بود‪.‬‬ ‫تشــکیل ائتالف نظامی در برابر تهدیدات تروریستی و یا‬ ‫ائتالف عربی از جمله اقدامات سعودی هاســت ‪ .‬در این‬ ‫رابطه مقامات سعودی ســفرهایی نیز به مصر و پاکستان‬ ‫و برخی دیگر از کشــورها انجام دادند و موفق شــدند یک‬ ‫پایگاه ائتالف عربی علیه تروریسم در مصر تشکیل دهند و‬ ‫یک پایگاه ائتالف اسالمی علیه تروریسم نیز در عربستان‬ ‫ایجاد کنند‪ .‬دعوت از رئیس جمهور ترکیــه و بهبود روابط‬ ‫با رژیم صهیونیســتی نیــز از جمله اقدامــات ریاض برای‬ ‫ائتالف سازی بود‪ .‬در این میان عربســتان انتظار داشت‬ ‫که این کشــورها در بحران یمن به ریاض کمک کنند که‬ ‫چنین کمکی محقق نشد‪ .‬در واقع به غیر از تعدادی مزدور‬ ‫که اجاره شــده بودند کســی به کمک عربســتان نرفت‪.‬‬ ‫عربستان انتظار داشت کشورهایی مانند مصر و پاکستان ‬ ‫کنار این کشــور در یمن وارد جنگ شــوند اما چنین نشد‪.‬‬ ‫همچنین پس از قطع روابط با ایران نیز عربســتان انتظار‬ ‫داشــت که بقیه کشــورهای عربی نیز با ایران قطع رابطه‬ ‫کنند اما چنین امری محقق نشــد‪ .‬بنابراین ما در برابر یک‬ ‫تالش مذبوحانــه برای محاصــره مجدد ایران از ســوی‬ ‫کشــورهای منطقه ای‪ ،‬عربی و اســامی قرار داریم‪ .‬در‬ ‫مرحله قبل با تشــویق امریکا‪ ،‬رژیم اســرائیل و انگلیس‬ ‫تالش در محاصره ایران داشتند اما با توافق برجام شکست‬ ‫خوردند و اکنون عربســتان تالش دارد فصــل دیگری از‬ ‫محاصره را شــکل دهد اما موفقیت چندانی در این مرحله‬ ‫هنوز حاصل نشده اســت‪ .‬در عین حال باتوجه به شرایط‬ ‫اقتصادی عربســتان امکان تامین این کشورها به لحاظ‬ ‫مالی با هدف انکــه بتوانند در کنار ریاض قــرار بگیرند در‬ ‫سطح وســیع مقدور نخواهد بود‪ .‬در این میان بسیاری از‬ ‫طرح هایی که عربســتان علیه ایران و در قالب بیانیه ارائه‬ ‫داده‪ ،‬غیر اجرایی است‪ .‬باید توجه داشت در روال متداول‬ ‫کشــورهای عربی‪ ،‬انها حتــی بدون خوانــدن متن بیانیه‬ ‫ان را امضا و تاییــد می کنند‪ .‬این روال‪ ،‬روال همیشــگی‬ ‫اتحادیــه عــرب بوده اســت‬ ‫بنابراین یک موضوع و روش‬ ‫تازه ای محســوب نمی شود‪.‬‬ ‫اما افزایــش بحــران و تنش‬ ‫در منطقه به هیــچ وجه مورد‬ ‫تایید جمهوری اسالمی ایران‬ ‫نیســت‪ .‬ایران همواره خود را‬ ‫برای همــکاری‪ ،‬همراهی و‬ ‫گفت وگو با کشورهای عربی و‬ ‫غیر عربی اماده کرده است اما‬ ‫وضعیت اخیر به لحاظ روانی‬ ‫و ایجــاد جنگ روانــی بدون‬ ‫شک تاثیراتی خواهد داشت‪.‬‬ ‫بیش از ظرفیت این دولت ها‬ ‫و ملت ها نیز نمی توان انتظار‬ ‫داشــت‪ .‬از وزیر خارجه عراق‬ ‫انتظــار می رفت که بــا بیانیه‬ ‫موافقــت نکنــد زیــرا از یک‬ ‫طرف عراق اعــام کرده که‬ ‫امــاده میانجیگری میــان ایران و عربســتان اســت و از‬ ‫ســوی دیگر چنین بیانیه ضد ایرانی را امضا کردند‪ .‬گرچه‬ ‫عراق یک ســری تحفظات کتبی نیز ارائه کــرده‪ ،‬اما این‬ ‫کشــور عمال بی طرفی خود را با امضای بیانیه نقض کرده‬ ‫است‪ .‬ما شــاهد بودیم که وزیر خارجه لبنان در برابر بیانیه‬ ‫موضع گیری کــرد و ان را امضا نکرد‪ .‬با تمام این تفاســیر‬ ‫باز هم تاکیــد می کنم که ایــن بیانیه اصــا جنبه اجرایی‬ ‫و ضمانــت اجرایی ندارد امــا در هر حال اقــدام مثبتی به‬ ‫شــمار نمی اید‪ .‬بنابراین جمهوری اســامی ایــران باید‬ ‫با طراحی هــای صحیح‪ ،‬روابط رســانه ای و دیپلماســی‬ ‫عمومی اش را ارتقا ببخشد‪ .‬ایران به لحاظ رسانه ای بسیار‬ ‫با تاخیر عمل می کند و امکانات کمتری در اختیار دارد‪ .‬اما‬ ‫در مقابل عربستان سعودی با توان مالی فراوان و همراهی‬ ‫برخی کشــورها‪ ،‬عمال توانســت بســیاری از مطبوعات و‬ ‫شــبکه های خبری معروف عربــی را بخــرد و انها را تحت‬ ‫پوشش خود داشته باشــد این در حالی است که ایران در‬ ‫این زمینه ها تاخیر بسیاری دارد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫عراق نباید موضع بی طرفی می گرفت‬ ‫عربستانازسیاستتقابلبا ایرانعقب نشینیمی کند‬ ‫حسین رویوران‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫وزیر خارجه امارات به مقاله‬ ‫محمدجواد ظریف واکنش‬ ‫نشان داد‬ ‫بین الملل‬ ‫عربستانسعودیدربحرانبهوجودامدهمیانتهرانو‬ ‫ریاضسیاستافزایشتنشرادنبالمی‪‎‬کندوبههمیندلیل‬ ‫تالش داشت در این فرایند شــورای همکاری خلیج فارس و‬ ‫اتحادیه عرب را به میدان بیــاورد و هدفش این بود که برخی‬ ‫برتری‏های دیپلماتیــک را در برابــر ایران نمایــان کند‪ .‬اما‬ ‫شــاهد بودیم که به غیر از بحرین‪ ،‬باقی کشــورها حاضر به‬ ‫قطع ارتباط با ایران نشــدند که بحرین نیز یک کشور اشغال‬ ‫شده است که مواضعش تماما همسو و تحت نظر عربستان‬ ‫است‪.‬باقیکشورهانیزصرفابهکاهشروابطبسندهکردندیا‬ ‫سفیرشانرااحضارکردند‪.‬درنتیجهعربستانسعودیموفق‬ ‫بهاجماع سازیبراییکاقدامعملیدربرخوردباایرانبرسر‬ ‫حادثهحملهبهسفارتاینکشوردرایراننشدهاستودرمورد‬ ‫کشورهایشورایهمکاریخلیج فارسکهروزشنبهتشکیل‬ ‫جلسهدادهبودند‪،‬بهجزبحرینوعربستانهیچکشوردیگری‬ ‫ازمجموعهاینشوراکهششعضوداردحاضربهقطعرابطهبا‬ ‫ایران نشده اند‪ .‬از سوی دیگر کشوری مانند عمان اساسا زیر‬ ‫بار این درخواست‪‎‬های عربستان نرفت‪ .‬در اینجا کشورهای‬ ‫زیادیهستندکهاینرفتارعربستانراقبولندارند‪.‬نهعراق‪،‬‬ ‫نه لبنان و نه الجزایر رفتارهای تند عربستان در حد قطع روابط‬ ‫را قبول ندارند و این نشان می دهد که عربستان در انزوا ست؛‬ ‫عربستان مجبور به انتخاب سریع اســت‪ .‬درواقع عربستان‬ ‫گمان می‪‎‬کند چون در راس شــورای همــکاری خلیج فارس‬ ‫قرارداردپسمی‪‎‬تواندهراقدامی کهخواسترابهکشورهای‬ ‫دیگر عربی تحمیل کند اما مشــاهده شد که اینگونه نیست‪.‬‬ ‫در میان کشــورهای اتحادیه عرب‪ ،‬همبستگی با عربستان‬ ‫به معنای پذیرش رفتار این کشــور نیست‪ .‬به عبارت دقیق تر‬ ‫در مساله حمله به سفارت عربستان که کار نابخردانه‪‎‬ای بود‬ ‫نوعی همبســتگی میان ریاض و دیگر کشــورهای عربی به‬ ‫وجودامد‪.‬امااینهمبستگیبهمعنایپذیرشسیاست‪‎‬های‬ ‫نعربستاندرسطحمنطقهنیست‪.‬درنشستاخیر‬ ‫تنش افری ‬ ‫کشورهای حاشیه خلیج فارس و اتحادیه عرب بیانیه‪‎‬ای علیه‬ ‫ایران صادر شد که بسیاری از کشورها همچون عراق نیز ان‬ ‫راامضاکردند‪.‬اماازانجاییکهعربستان‪،‬حزب اللهرانیزوارد‬ ‫اینماجراکردلبنانبهصورتجدیبااینبیانیهمخالفتکرد‬ ‫و در تقابل با عربســتان قرار گرفت‪ .‬اما دولت عراق در ارتباط‬ ‫با حمله به سفارت ایران در کنار عربستان قرار گرفت اما باقی‬ ‫ی‏های دولت ســعودی را نپذیرفــت‪ .‬البته عراق‬ ‫موضع گیر ‪‎‬‬ ‫مالحظاتی روی بیانیه اتحادیه عرب داشــت‪ .‬بــا این وجود‬ ‫موضع عراق در مورد اخیر قابل توجیه نیست زیرا اگر ایران به‬ ‫عربســتان اعتراض دارد یکی از مهمترین اعتراضات ایران‬ ‫درخصوصعراقاستواینمسالهکهریاضدرجهتناامن‬ ‫کردن عراق تالش می‪‎‬کند‪ .‬عربســتان از بعثی هــا در عراق‬ ‫حمایت می‪‎‬کند و در نهایت ایران به خاطر عراق با عربســتان‬ ‫سرشاخ شده است‪ .‬با این تفاســیر اینکه خود عراق نسبت به‬ ‫این موضوع بی تفاوت ظاهر شده اصال قابل توجیه نیست‪.‬‬ ‫عراق در جایگاهی نیست که میان ایران و عربستان‪ ،‬موضع‬ ‫ بی طرفی اتخاذ کند‪ ،‬زیرا مقامات این کشور اعالم کردند که‬ ‫ن‪‎‬های عراق هستند و‬ ‫بیش از‪ 200‬تن از ســعودی‪‎‬ها در زندا ‬ ‫اینها کسانی اند که قصد داشــتند عملیات‪‎‬های انتحاری در‬ ‫عراق انجام دهند‪ .‬همچنین عراق اعالم کرد ه که عربستان‬ ‫مهمترین عنصر ناامنی در عراق است‪ .‬در این میان ایا عراقی‬ ‫که خود با عربستان مشکل دارد می‪‎‬تواند به صورت بی طرف‬ ‫ظاهر شــود‪ .‬به نظر من رویکرد اخیر عراق در نشست اعراب‬ ‫هیچ جای توجیهی ندارد و قطعــا وزارت خارجه باید به عراق‬ ‫تذکردهدکهاینرفتارانهاپذیرفتنینیست‪.‬ازسویدیگرباید‬ ‫توجه داشت که عربستان تالش دارد اختالفاتش را با ایران‬ ‫یک اختالف عربی‪ -‬ایرانی جلوه دهد در حالی که کشورهای‬ ‫عربی حاضر به پذیرش این خواســته عربســتان نیستند‪ ،‬به‬ ‫همین دلیل نیز بسیاری از اینکشورها بحثکمیتهسه جانبه‬ ‫را مطرح کردند تا طی دو ماه دیگر این مساله بررسی شود که‬ ‫ی‪‎‬زند یا‬ ‫ایا ایران علیه جهان عرب‪ ،‬دست به اقدامات منفی م ‬ ‫خیر‪ .‬اینکه عربستان سعودی تا درخواست جلسه می‪‎‬دهد‪،‬‬ ‫جلسهبرگزارمی شودجایبحثدارد‪.‬زیرافلسطینیاننزدیک‬ ‫به ‪ 2-3‬ماهاستکهدرحالقتل عامشدنهستندودرخیابان‪‎‬ها‬ ‫اعدام های میدانی را شاهد هســتیم اما اتحادیه عرب هیچ‬ ‫جلسه ای برای بررســی این اتفاقات برگزار نمی‏کند‪ .‬بنابراین‬ ‫برگزاریجلسهاخیراتحادیهعرباینسوالرامطرحمی‪‎‬کند‬ ‫کهچرااتحادیهعربدرموردفلسطینجلسه‪‎‬ایبرگزاریادست‬ ‫به اقدامی نمی‪‎‬زند‪ .‬این نشان می‪‎‬دهد که اتحادیه عرب فقط‬ ‫به پول ها و دالرها ی عربستان پاسخ می‪‎‬دهد و این اتحادیه‬ ‫برای مردم عرب نیســت‪ .‬به بیان دیگر اتحادیه عرب تبدیل‬ ‫به ابزاری برای کشورهای پول دار شده و این رویکرد‪ ،‬تصویر‬ ‫اتحادیه عرب را تا حد زیادی خدشه دار خواهد کرد‪ .‬این گونه‬ ‫نیستکهاستفادهابزاریازاتحادیهعربیکامرعادیبدون‬ ‫پیامدباشدبلکهقطعاپیامدهاییرابه دنبالخواهدداشت‪ .‬در‬ ‫نهایتبایدمدنظرداشتکهریاضتالشداشتبااعدامشیخ‬ ‫نمر‪ ،‬شکست‪‎‬های خود را در عراق‪ ،‬ســوریه و یمن سرپوش‬ ‫بگذارد و تنشی ساختگی به وجود اورد تا امریکا را وارد تقابل با‬ ‫ایران کند‪ .‬زیرا تا به امروز همیشه امریکا از عربستان حمایت‬ ‫کرده است اما این بار واشنگتن سیاســت‪‎‬های متفاوتی را در‬ ‫پیش گرفت و از هر دو طرف خواست که خویشتنداری کنند‪.‬‬ ‫این مسائل نشــان می‪‎‬دهد که سیاســت‪‎‬های ریاض برای‬ ‫امریکا نیز دیگر قابل توجیه نیست‪ .‬به همین دلیل عربستان‬ ‫سعودیناگزیرخواهدبوداینتنشرابهسمتیکعقالنیت‬ ‫ســوق دهد‪ .‬تا به امروز متاســفانه ریاض به سمت افزایش‬ ‫تنش با ایران حرکت کرد ه هر چند ایران درخواست عقالنیت‬ ‫بیشتر از سوی سعودی ها را دارد‪ .‬مقاله اخیر دکتر ظریف در‬ ‫نیویورک تایمزیکمقالهبسیارخوبوبجا ستکهبهنظرماز‬ ‫یک سو بســیاری از حقایق را برای غرب مشخص کرده و از‬ ‫سویدیگرعربستانرابهسمتعقالنیتبیشتردعوتکرده‬ ‫است‪ .‬در برهه فعلی عربســتان گزینه های زیادی در اختیار‬ ‫ندارد همچنانکه محمد بن سلمان نیز گفته انها نمی‪‎‬توانند تا‬ ‫وقوعیکجنگپیشبروند‪.‬اینمسالهحاکیازاناستکه‬ ‫این محدودیت‪ ،‬عربستان سعودی را به سمت میز مذاکره و‬ ‫لو فصل‬ ‫گفت وگوبازخواهدگرداندوتنش‪‎‬هایشراباایرانح ‬ ‫خواهد کرد‪ .‬همچنانکه در حال حاضر بحران جنگ افرینی‬ ‫عربستان در یمن به نقاط پیچیده ای رسیده است‪ ،‬عربستان‬ ‫ناگزیر اســت این جنگ را متوقف کنــد‪ ،‬چراکه همپیمانان‬ ‫منطقه ای و فرامنطقه ای این کشور نیز دیگر همانند گذشته‬ ‫از سیاست های حاکمان سعودی دفاع نمی کنند‪ .‬عربستان‬ ‫مجبور به عقب نشینی از حمایت های خود در عراق و سوریه‬ ‫ودرجهتکمکبهتروریست هاشدهاست‪.‬توقفجنگباید‬ ‫همراه با تغییر در سیاست های عربستان باشد‪ ،‬وگرنه توقف‬ ‫جنگ بدون تغییر رویکرد معنی و مفهوم نخواهد داشت‪ .‬در‬ ‫غیراینصورتاینخودحاکمانسعودیهستندکهدراینده‬ ‫بابحرانسیاسیدراینکشورمواجهخواهندشد‪.‬درنهایتدر‬ ‫خصوصحملهموشکیعربستانبهسفارتایراندریمنباید‬ ‫مدنظرداشتکهاقداماخیرعربستان‪،‬رویکردیخصمانهعلیه‬ ‫کشورمانبودهونشاندهندهایناستکهریاضباهدفقبلی‬ ‫دستبهایناقدامزدهاست‪.‬همچنینحملهموشکیعربستان‬ ‫بهسفارتفرصتیبرایجمهوریاسالمیایرانفراهمساخت‬ ‫که به دنبال اقدام عربســتان به شــورای امنیت سازمان ملل‬ ‫شکایت کند و رفتار خصمانه ال سعودراازمجاریبین المللی‬ ‫پیگیرینماید‪.‬امادرخصوصانچهدرتهرانوحملهبهسفارت‬ ‫عربستاناتفاقافتاد‪،‬بایداذعانداشتجنایت هایعربستان‬ ‫درمنطقهباعثبروزخشونتتوسطگروهیدرتهرانشد‪.‬اما‬ ‫اتفاقرخدادهدرسفارتعربستانازقبلبرنامه ریزیشدهنبود‪،‬‬ ‫بلکهاینحادثهخارجازارادهوکنترلدولتایرانانجامشد‪.‬در‬ ‫حالیکهانچهدریمنرخدادیکاقدامازقبلبرنامه ریزیشده‬ ‫است‪ .‬به دنبالاینحادثهاگرعربستانازاقدامخودعلیهایران‬ ‫عذرخواهینکند‪،‬مشخصاستکهطرفایرانینیزحقانجام‬ ‫اقداماتیرابرایخودمحفوظخواهدداشت‪.‬چراکهعربستان‬ ‫ســعودی در برابر ایران مرتکب تخلفات زیادی شده است‪.‬‬ ‫عربستان به دنبال حمله به سفارت کشورش در تهران خود را‬ ‫به عنوان کشوری که مورد ظلم واقع شده معرفی می کرد‪ ،‬اما‬ ‫حمله موشکی نیروهای این کشور به سفارت ایران در صنعا‬ ‫یکاقدامنظامیاست‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫عربستانعصبانیاست‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با فالحت پیشه‪ ،‬عضو سابق‬ ‫کمیسیون سیاست خارجی مجلس‬ ‫اقای فالحت پیشه ! بیانیه اخیر اتحادیه عرب را‬ ‫علیه جمهوری اســامی ایران در استانه اجرای‬ ‫ی چگونه‬ ‫برجام و لغو برخی تحریم های بین الملل ‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫اتحادیــه عــرب در عرصــه بین المللــی جــزو‬ ‫سازمان هایی اســت که عمدتا عملکردش بیانیه ای است‬ ‫و چندان ضمانت عملیاتی نــدارد‪ .‬هیچ وقت از توان الزم‬ ‫برای حمایــت از منافع مســلمان جهان عــرب برخوردار‬ ‫نیســت‪ .‬در حال حاضر اتفاقات و فجایــع جبران ناپذیری‬ ‫علیه مردم کشورهای عربی اتفاق می افتد و این اتحادیه‬ ‫در برابر این فجایع نه تنها نقش مثبتی ندارد بلکه حتی نقش‬ ‫منفی اتخاذ کرده است‪.‬‬ ‫متاســفانه بنیاد اتحادیه عرب بر اساس تفرقه افکنی‬ ‫حشــمت الله فالحت پیشه‪ ،‬کارشــناس مسائل‬ ‫منطقه و عضو ســابق سیاســت خارجی مجلس ‪ ،‬در‬ ‫گفت وگو با مثلث سیاست خارجی تهاجمی سعودی ها‬ ‫علیه جمهــوری اســامی را ناشــی از عصبانیت این‬ ‫کشور از اجرای برجام و ارتقای جایگاه ایران در عرصه‬ ‫منطقه ای و بین المللی می داند‪.‬‬ ‫میان کشــورهای مختلف در منطقه است و اکنون عالوه‬ ‫بر تفرقه افکنی به بی ثبات ســازی منطقه نیز دامن می زند‬ ‫و عربستان ســعودی نیز در همین مسیر همسو با اتحادیه‬ ‫عرب حرکت می کند‪ .‬درباره بیانیه اخیر اتحادیه عرب علیه‬ ‫ایــران‪ ،‬باید گفت که همــواره بیانیه هــای مختلفی علیه‬ ‫تهران صادر شده است‪.‬‬ ‫همچنین باید به این نکته اشــاره کرد کــه اتحادیه‬ ‫عرب با انجام اینگونه اقدامــات تنها در میان مردم جهان‬ ‫عرب و حتی افکار عمومــی جهان وجهه خود را مخدوش‬ ‫می کند‪ .‬کشــورهای مختلف از جمله سران مرتجع عرب‬ ‫به خصوص عربستان ســعودی اقداماتی مانند سرکوب و‬ ‫خشــونت علیه موج دموکراســی خواهی‪ ،‬هجمه و تجاوز‬ ‫به مرزهــای بین المللی و حمایت های مالــی و تجهیزاتی‬ ‫از تروریسم بین المللی انجام می دهند و اتحادیه عرب در‬ ‫برابر این اقدامات نمی تواند موضع سازنده ای اتخاذ کند‪.‬‬ ‫با این وجود من معتقدم که جمهوری اسالمی ایران‬ ‫ به رغم اقدامات تحریک امیز عربستان سعودی و اتحادیه‬ ‫عرب باید در قالب دیپلماسی عمومی توام با مدارا سیاست‬ ‫خود را در پیش بگیرد‪ ،‬زیرا دوران هجمه های عربســتان‬ ‫سعودی علیه کشورمان سپری می شود و توجه دنیا باز هم‬ ‫به مشکالت خود سعودی ها معطوف می شود‪ .‬ایران باید‬ ‫در دو حوزه به سمت تنش زدایی برود؛ اولین حوزه‪ ،‬روابط‬ ‫دو جانبه با همه کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای بوده و‬ ‫حوزه دوم عرصه بین المللی و رفع چالش های باقیمانده با‬ ‫دنیای امروز است‪.‬‬ ‫برخی تحلیلگران بر این باورند که یکی از دالیل‬ ‫اینکه بیانیــه اخیر اتحادیه عرب علیــه ایران از‬ ‫اهمیت چندانی برخوردار نیســت‪ ،‬این است که‬ ‫یا کشــورهای عربی مانند یمن‪ ،‬لیبی و‪ ...‬دیگر‬ ‫به دلیل بحران ها و درگیری هــای موجود در این‬ ‫کشورها ب ه عنوان کشور تاثیرگذار مطرح نیستند‬ ‫یا روابط چنــدان خوبی با ایــران ندارند‪ ،‬ارزیابی‬ ‫شما دراین باره چیست؟‬ ‫در درجه اول بایــد گفت که این بیانیــه به معنای‬ ‫قطع رابطه با جمهوری اســامی ایران نیســت ‪ ،‬برخی از‬ ‫کشــورهای عربی در قالب روابط دو جانبه به گونه دیگری‬ ‫عمل می کنند‪ .‬بــه عبارت دیگر‪ ،‬همه کشــورهای جهان‬ ‫عرب دنباله ر و رفتار عربستان سعودی علیه ایران نیستند و‬ ‫در رفتار کشورهای مختلف عربی تنوع وجود دارد‪ .‬ولی باید‬ ‫بر این واقعیت تاکید کرد که در بخشی از بحران هایی که در‬ ‫جهان عرب به وقوع پیوسته و باعث درگیری های خونین و‬ ‫مرگباری شده است‪ ،‬مانند بحران های موجود در سوریه‪،‬‬ ‫عراق‪ ،‬یمن و دیگر کشورهای عربی اشکارا اتحادیه عرب‬ ‫در انها چه مستقیم و چه غیر مستقیم نقش دارد‪.‬‬ ‫این تنش اخیر میان عربستان سعودی و ایران‬ ‫به عنــوان دو بازیگــر مهــم و تا ثیرگــذار منطقه ‬ ‫چه تاثیــری می تواند بر بحران هــای منطقه ای‬ ‫بگذارد؟‬ ‫عربســتان به شــدت به دنبال منزوی کردن ایران‬ ‫در تحوالت منطقه ای اســت‪ .‬در گذشــته ریــاض به رغم‬ ‫البی های سیاســی خود در کنگره امریکا‪ ،‬در کشــورهای‬ ‫اروپایــی و در ســازمان های بین المللی از جمله شــورای‬ ‫امنیت نتوانسته تهران را در عرصه بین المللی منزوی کند‪،‬‬ ‫اکنون به دنبال تحریک و انزوای منطقه ای ایران اســت‪،‬‬ ‫اما این کار را نمی تواند انجام دهــد‪ .‬به طور نمونه‪ ،‬زمانی‬ ‫که ایران به مذاکــرات وین درباره بحران ســوریه دعوت‬ ‫شــد و محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیر خارجه کشورمان در این‬ ‫مذاکرات به نمایندگی از ایران حضور یافت‪ ،‬ســعودی ها‬ ‫به شدت عصبانی شدند و کارشکنی هایی را انجام دادند تا‬ ‫مذاکرات به نتیجه نرسد‪ ،‬زیرا در صورت به نتیجه رسیدن‬ ‫مذاکرات و حل بحران ســوریه‪ ،‬بازیگری به نام ایران در‬ ‫راس تاثیر گذاری بر تحوالت منطقه ای قرار می گرفت‪ .‬اما‬ ‫با همه این کارشکنی ها‪ ،‬باز هم مشاهده کردیم که ایران‬ ‫توانست تاثیرگذاری خود را در مساله سوریه اعمال کند‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ایا اقدامات اخیر عربســتان سعودی را می توان‬ ‫به دلیل عصبانیــت از توافق هســته ای ایران با‬ ‫قدرت های جهان و بازشــدن درهای بین المللی‬ ‫به سوی این کشور در راستای ارتقای جایگاهش‬ ‫چه در عرصه منطقه ای و چه بین المللی دانست؟‬ ‫عربســتان به دالیل مختلفی سیاست انتحاری و‬ ‫انفعالی را در پیش گرفته اســت‪ .‬دلیل اول این اســت که‬ ‫شــیب تحوالت کنونی نه تنها در منطقه بلکه در جهان به‬ ‫ضرر خاندان ســعودی اســت‪ .‬اکنون این کشور در موارد‬ ‫مختلف به نقض حقوق بشــر‪ ،‬نقض اصول دموکراسی و‬ ‫حمایت از تروریسم بین المللی نه تنها از سوی کشورهای‬ ‫مختلف بلکه از طرف متحدانش محکوم می شود‪ .‬این در‬ ‫حالی است که جمهوری اســامی ایران با اجرای برجام و‬ ‫رفع تحریم های بین المللی رفته رفته از انزوای منطقه ای و‬ ‫حتی عرصه بین المللی خارج می شود ؛ انزوایی که سال ها‬ ‫سعودی ها و صهیونیست ها برای حفظ ان تالش کرده اند‪.‬‬ ‫در همین راستا ایران در گام اول تولید اضافی ششصد هزار‬ ‫بشکه نفت را به بازارهای جهانی ارائه خواهد داد‪ .‬در گام‬ ‫دوم شاهد سرازیر شدن ســرمایه گذاران خارجی و توسعه‬ ‫اقتصادی در کشور خواهیم بود‪.‬‬ ‫اکنــون دیگر ایــران به عنوان کشــور همتای دیگر‬ ‫کشورها صاحب اثرگذاری در عرصه منطقه ای و بین المللی‬ ‫خواهد بود‪ .‬بر همین اســاس باتوجه به تحوالت اخیر‪ ،‬ما‬ ‫نباید در میدانی که توســط ســعودی ها ایجاد شده است‪،‬‬ ‫بازی کنیم‪ .‬مواردی مانند حمله به ســفارت عربســتان در‬ ‫تهران در کوتاه مدت می تواند زمینه را برای سوءاستفاده‬ ‫و الپوشانی اقدامات ریاض مانند اعدام شیخ نمر روحانی‬ ‫شیعه باز کند‪ ،‬ولی در بلندمدت باتوجه به احساس ناامنی‬ ‫از سوی کشورهای مختلف حتی قدرت های جهان‪ ،‬درباره‬ ‫اقدامات عربستان‪ ،‬توجه این کشورها به ریاض معطوف‬ ‫شــده و مورد اعتراض انها قرار خواهد گرفــت‪ .‬بر همین‬ ‫اســاس جمهوری اســامی ایران باید سیاســت تعامل با‬ ‫جهان را در پیش بگیرد‪.‬‬ ‫در پایان اینده روابــط دو جانبه تهران و ریاض را‬ ‫باتوجه به روند تحوالت در منطقه و جهان چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫من معتقدم که سعودی ها در کوتاه مدت سیاست‬ ‫تنش زایــی را در پیش خواهند گرفت‪ .‬ایــران در برابر این‬ ‫اقدامات باید تالش کند که از ایجاد تنش و فراهم شــدن‬ ‫زمینه بــرای بهانه جویی هــای ســعودی ها جلوگیری کند‬ ‫زیرا بروز هر گونه تنش به نفع ریــاض خواهد بود‪ .‬ولی در‬ ‫بلند مدت‪ ،‬باتوجه به نگاه مثبت جهان به ایران‪ ،‬عربستان‬ ‫ســعودی ناچار خواهد بود مواضعش را در قبال کشورمان‬ ‫تغییر دهد‪.‬‬ ‫محمدجواد ظریف طی مقاله ای‬ ‫در نیویورک تایمز‪ ،‬عربستان را‬ ‫حامی تروریسم معرفی کرد‬ ‫بین الملل‬ ‫فرافکنیریاض‬ ‫عربستانبهدنبالمظلوم نماییدرسیاست خارجیخاورمیانه ایخوداست‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫بین الملل‬ ‫برگزاری نشســت فوق العاده وزرای خارجه اتحادیه‬ ‫عرب در محل دبیرخانه این اتحادیــه در قاهره‪ ،‬ان هم در‬ ‫واکنش به حمله به سفارتخانه عربســتان در تهران‪ ،‬بیش‬ ‫از انکــه در فضاهای رســانه ای منطقــه ای و بین المللی‪،‬‬ ‫جدی و قابل مالحظه بــرای راه اندازی جریانی علیه‬ ‫امری ّ‬ ‫ایران تلقی شــود‪ ،‬به عنوان تالشــی شــتاب زده و انفعالی‬ ‫برای رهایی حکومت ریاض از ورطــه خطرناکی که دران‬ ‫قرار گرفته اســت‪ ،‬مورد توجه واقع شــد‪ .‬و ایــن به معنای‬ ‫ان بود که به جز برخی مطبوعات وابســته در منطقه‪ ،‬هیچ‬ ‫یک از رســانه ها یا محافل سیاســی مســتقل‪ ،‬تحت تاثیر‬ ‫غوغاساالری های تیم بی تجربه دستگاه سیاست خارجی‬ ‫دربار سعودی‪ ،‬قرار نگرفتند و به هیچ وجه این باور دروغین‬ ‫را نپذیرفتند که وزیر امور عربستان و دیگر وزرای امورخارجه‬ ‫کشــورهای عضــو اتحادیه عــرب‪ ،‬در صــدد برامده اند تا‬ ‫برخالف موضع گیری های همیشگی شــان‪ ،‬خط مشــی‬ ‫تهاجمی ای در قبــال یک مســاله به اصطالح مشــترک‬ ‫درپیش گیرند‪.‬‬ ‫وزرای خارجه اتحادیه عرب در پایان نشســت خود‬ ‫با صــدور بیانیه ای ضد ایرانــی‪ ،‬حمایتشــان را از مواضع‬ ‫و اقدامات عربســتان علیه ایران اعالم کــرده و خواهان‬ ‫تشکیل یک کار گروه برای مطرح کردن موضوع تنش های‬ ‫پدید امده میان عربســتان و ایران در ســازمان ملل شدند‬ ‫و این درحالی اســت که عبارات و جمــات مندرج در این‬ ‫بیانیه‪ ،‬نه فقــط از قواعد معمول و شــیوه های رســمی و‬ ‫متعارف اشــکارا عدول می کرد‪ ،‬بلکه به صورت مضحکی‬ ‫فهرســت رنگارنگی از اتهامات را که تنها دو مورد از انها‪،‬‬ ‫به موضوع ســفارت عربســتان مربوط بود علیه کشورمان‬ ‫مطرح می ساخت‪.‬‬ ‫درعلم روانشناســی‪ ،‬طرح مجموعــه ای از اتهامات‬ ‫مختلف علیه دیگران و همچنین ناسزاگویی های شتاب زده‬ ‫و پرحجــم‪ ،‬از نشــانه های روشــن ناکامی هــای بزرگ و‬ ‫بیان کننده نگرانی هایی است که ذهن افراد شکست خورده‬ ‫و منفعل را به خود مشغول می دارد و در بسیاری از موارد‪ ،‬نه‬ ‫تنها انها را از تصمیم گیری درست باز می دارد بلکه زمینه های‬ ‫پرخاشگری ها و اقدامات جنون امیز را در این افراد تقویت‬ ‫می کند که البته در مقایسه با انچه تحت عنوان «فرافکنی»‬ ‫می شناسیم‪ ،‬دامنه دارتر و به نوعی جنون نزدیک تر است‪.‬‬ ‫در واقع این همان واکنشی اســت که نمونه هایی از ان در‬ ‫عرصه های سیاســی‪ ،‬به ویژه هنگام شکســت های بزرگ‬ ‫و جبران ناپذیر قابل مشــاهده اســت؛ چنانکه در تشــریح‬ ‫حالت صــدام رئیس جمهــوری عراق گفته می شــود که با‬ ‫دستگیری اش‪ ،‬میزان پرخاشگری ها و ناسزاگویی هایش به‬ ‫اندازه ای افزایش یافت که حتی نزدیکترین نزدیکان خود را‬ ‫از فحاشی های مکرر بی نصیب نمی گذاشت‪.‬‬ ‫حال ســخن از مقامات رژیم ســعودی اســت که در‬ ‫برخورد با هر اقدام و هر فعالیت جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬از‬ ‫خود بی تابی نشان می دهند و به ویژه در این مقطع زمانی‪،‬‬ ‫به طــور جنون امیــزی‪ ،‬فهرســت طوالنــی و در عین حال‬ ‫مغشوشی از اتهامات را علیه کشورمان مطرح می سازند‪.‬‬ ‫البته در این باره‪ ،‬فرضیات مختلف و متعددی مطرح‬ ‫است و هرکدام از این فرضیات‪ ،‬ان دسته از تحرکات کنونی‬ ‫حکومت ریاض را که در عرصه های سیاســی و تبلیغاتی‪،‬‬ ‫جمهوری اسالمی ایران را نشانه رفته اند‪ ،‬به نوعی تحلیل‬ ‫می کنند‪ .‬چنانکه می توان به تعــدادی از این فرضیات به‬ ‫صورت زیر اشاره کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬برخی از این فرضیات مجموع تحرکات سیاسی و‬ ‫ِ‬ ‫حکومت سعودی علیه کشورمان و حتی قطع رابطه‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫عربستان با ایران را نیز ناشی از نگرانی های ریاض از ارتقای‬ ‫موقعیت ایران بعــد از اجرای برجام دانســته اند‪ .‬وبنابراین‬ ‫معتقدند که کوشــش های مقامات ریاض بــرای برگزاری‬ ‫نشســت فوق العاده اتحادیه عرب‪ ،‬در واقع کوششی برای‬ ‫ایجاد مقابله با این گونه ارتقای موقعیت ایران محســوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬شــماری از ایــن گمانه زنی ها هــم‪ ،‬نگرانی های‬ ‫ریــاض از پذیــرش قریب الوقــوع پایان جنــگ در یمن و‬ ‫به ناگزیــر پذیرش پیامدهای ســهمگین این شکســت را‬ ‫زمینه ساز تالش های دستگاه دیپلماســی سعودی‪ ،‬برای‬ ‫جلب پشتیبانی های دیگر کشورهای عربی در این موقعیت‬ ‫حساس می دانند‪.‬‬ ‫‪ -2‬فرضیــات دیگــری هــم با اشــاره بــه تحوالت‬ ‫بسیارچشمگیر دو ماه گذشــته در ســوریه و عراق و قلع و‬ ‫قمع بی ســابقه گروهک های تکفیری‪ ،‬برگزاری نشســت‬ ‫فوق العــاده اتحادیه عرب ان هم به دعوت ســعودی ها را‬ ‫مقدمه ای برای فضاسازی علیه ایران و در نتیجه فضاسازی‬ ‫جهت جلوگیــری از اقتدار روزافزون کشــورمان در منطقه‬ ‫(به ویژه درلبنان‪ ،‬سوریه‪ ،‬عراق و‪ )....‬توصیف کرده اند‪.‬‬ ‫‪ -3‬شــماری دیگــر از گمانه زنــی هم برایــن اعتقاد‬ ‫ِ‬ ‫باالرفتن پتانســیل قیام و حرکت های‬ ‫پای می فشارند که‬ ‫ضد حکومتی در عربستان‪ ،‬سرکردگان سعودی را به انتقال‬ ‫بحران های داخلــی به خارج واداشــته اســت و از طرف‬ ‫دیگر مقامات ریاض را به این فکر انداخته تا با پیوند زدن‬ ‫سرنوشتشان با دیگر حکومت های عربی‪ ،‬فضای امنیتی‬ ‫و قابل اطمینان تــری را برای خــود ایجاد کننــد‪ .‬به ویژه‬ ‫که کاهش بهای نفــت و باال رفتن بی ســابقه قیمت ها در‬ ‫عربســتان نارضایتی تــازه ای را در این کشــور رقم زده و‬ ‫پتانسیل انقالب و قیام علیه رژیم پادشاهی را به باالترین‬ ‫حد خود در مقایسه با سال های گذشته رسانده است‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اذهان‬ ‫‪ -4‬فرافکنی و همچنین کوشش برای انحراف‬ ‫جمعیت ‪ 27‬میلیونی و جوان عربستان از مشکالت داخلی‬ ‫و مشــکالت فلج کننده ناشــی از شکســت این کشــور در‬ ‫جبهه های یمن‪ ،‬سوریه و عراق و (در مجموع جهان اسالم)‬ ‫و عالوه بــر ان نوعــی مظلوم نمایی‪ ،‬علل دیگری اســت‬ ‫که برخی دیگر از محافل یا کارشناســان برای تالش های‬ ‫فوق العاده عربستان علیه ایران قائلند‪.‬‬ ‫‪ -5‬گمانه زنی های بعدی بیش از دیگر گمانه زنی ها‪،‬‬ ‫به دغدغه های دست اندرکاران تازه کار دستگاه دیپلماسی‬ ‫عربستان اشــاره دارد‪ .‬چنان که بر این موضوع مهم تاکید‬ ‫دارند که معرفی شــدن عربســتان به عنــوان اصلی ترین‬ ‫حامی مالی‪ ،‬تسلیحاتی و عقیدتی گروهک های تروریستی‬ ‫تکفیری در جهان (رویدادی که بعد از انفجارهای پاریس‬ ‫و همزمان با مهاجرت صدها هزار ســوری بــه اروپا عینیت‬ ‫بیشتری پیدا کرد) یکی دیگر از زمینه های اشفتگی ریاض‬ ‫و دست زدن به اقداماتی چون قطع رابطه با ایران و سپس‬ ‫فراخوانی رژیم های عربی برای همنوایی و همسویی در این‬ ‫شرایط وانفسا توصیف شده است‪ .‬البته وارد شدن به عرصه‬ ‫خصومت با روسیه به علت تحرکات تروریستی صحرای سینا‬ ‫این دغدغه ها را افزایش می دهد‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫مهره های تی پارتی‬ ‫تی پارتی در حزب جمهوریخواه همه کاره شده است‪ .‬پیشتازی ترامپ‪ ،‬کروز و روبیو در حزب‬ ‫نشــان دهنده میزان نفوذ و اثرگذاری این جریان افراطی در حزب دســت راستی ایاالت متحده‬ ‫است‪ .‬این سه سیاستمدار تا انجا که می توانند در تالشند دل پیروان تی پارتی را به دست اورند از‬ ‫همین رو با مهاجرت و مهاجران مخالفت می کنند و خواستار بازگشت سیاست خارجی امریکا به‬ ‫عصر یکجانبه گرایی و رسالت گرایی ایدئولوژیک هستند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ایده المحافظه کاران‬ ‫پایگاهاجتماعیایالتتگزاسرو بهافزایشاست‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ماراتــن؛ واژه ای که تد کــروز معنــای ان را به خوبی‬ ‫می داند‪ .‬در ماه های گذشــته‪ ،‬نامزدهای زیادی بودند که‬ ‫برای ریاست جمهوری امریکا اعالم امادگی کردند اما بیشتر‬ ‫انها یا انصراف دادند‪ ،‬یا ارای شان سقوط کرد و از بازی محو‬ ‫شــدند یا با وجود حضور در گردونه‪ ،‬شــانس چندانی برای‬ ‫پیروزی ندارند‪ .‬اما تد کروز از این داســتان مســتثنی بوده‬ ‫اســت‪ .‬او هیچ گاه بیش از اندازه قیل وقال به راه نینداخته‬ ‫و هیچ گاه ضربه ســنگینی از حریفان خــود دریافت نکرده‬ ‫اســت‪ .‬در کنار این ویژگی ها‪ ،‬پیشــنهادات منطقی او که‬ ‫در ماه های قبل ارائه شد‪ ،‬سبب شــده که به تدریج جایگاه‬ ‫بهتری در نظرسنجی ها به دست اورد؛ ضمن انکه براساس‬ ‫نظرســنجی های مختلــف‪ ،‬در حــال حاضر او تنهــا نامزد‬ ‫جمهوریخواهی است که توانایی رقابت با هیالری کلینتون‬ ‫و برنی ساندرز را دارد‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬شاید اگر روند کنونی‬ ‫در جامعه امریکا ادامه یابد‪ ،‬بیش از هر چیز‪ ،‬شرایط به نفع‬ ‫جمهوریخواهان رقم بخورد‪.‬‬ ‫کروز‪ ،‬معاون ســابق دادســتان کل امریــکا در زمان‬ ‫ریاست جمهوری جورج بوش (پسر) بوده و اکنون به عنوان‬ ‫ســناتور ایالت تگزاس فعالیــت می کنــد‪ .‬محافظه کاران‬ ‫افراطی‪ ،‬افرادی کــه مخالف «دونالد ترامــپ» یا «مارکو‬ ‫روبیو» هستند و محافظه کاران اجتماعی‪ ،‬هواداران کروز‬ ‫را تشکیل می دهند‪ .‬کروز کار دشــواری را برای پیروزی در‬ ‫انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان پیش رو دارد‪ .‬اما وی‬ ‫می تواند با یک استراتژی خوب‪ ،‬با ترامپ‪ ،‬بوش و سایرین‬ ‫رقابت نزدیکی داشته باشد‪.‬‬ ‫استراتژی رقابت کروز‬ ‫ســناتور ایالت تگزاس در چند هفته اخیر هم توانسته‬ ‫به تدریــج پایگاه اجتماعی خــود را تقویت کــرده و نظرات‬ ‫بیشتری را به خود جلب کند‪ .‬او هم اکنون در ایالت های ایوا‬ ‫و تگزاس هم از سایر رقبای جمهوریخواه خود پیشی گرفته‬ ‫اســت؛ دو ایالتی که همواره در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫بسیار با اهمیت بوده اند‪ .‬این موضوع باعث شده تا رسانه ها و‬ ‫مطبوعاتمختلفامریکابهبررسیدالیلافزایشمحبوبیت‬ ‫او بپردازند‪ .‬وبســایت خبری‪-‬تحلیلی کلیولنــد یکی از این‬ ‫رسانه ها است‪ .‬براســاس گزارش این پایگاه‪ ،‬پیشنهاداتی‬ ‫که کروز بــرای دوران ریاســت جمهوری خــود ارائه داده‪،‬‬ ‫اصلی ترین دلیل بهبود پایگاه اجتماعی او بوده اســت‪ .‬در‬ ‫حالی که سایر رقبا و نامزدهای انتخاباتی با اظهارنظرهای‬ ‫جنجالی و سخنان اتشــین قصد دارن د شهروندان امریکا را‬ ‫با خود همراه کنند‪ ،‬ســناتور ایالت تگزا س با منطق گرایی و‬ ‫ارائه راه حل های اصولی برای جامعه امریکا‪ ،‬شالوده ارای‬ ‫خود را پی ریزی می کند‪ .‬او ســه سیاســت کلی را در پیش‬ ‫گرفته که باعث تغییر روند کنونی و افزایش ارای اش شــده‬ ‫اســت‪ :‬احیای اســتاندارد طال‪ ،‬کاهش مالیات و توســعه‬ ‫صنعت اتانول‪.‬‬ ‫تد کــروز می گوید‪« :‬مــا بایــد به دنبــال بازگرداندن‬ ‫استاندارد طال برای امریکا باشیم‪ .‬دالر ایاالت متحده باید‬ ‫همبســته با طال باشــد و با تغییرات ان دچار نوسان شود‪.‬‬ ‫دولت فدرال باید دست از رویه کنونی خود بردارد‪ .‬انها تصور‬ ‫می کنند که برای رونق کسب وکارها باید تنها بر دالر قدرتمند‬ ‫و ثبات پولی تمرکز کنند‪ .‬در صورتی که تناســب دالر و طال‬ ‫نتیجه بسیار بهتری در پی خواهد داشت‪ ».‬وی این سخن‬ ‫را در مناظره جمهوریخواهان در اواخر اکتبر عنوان کرد‪.‬‬ ‫به گزارش سی ان ان‪ ،‬اســتاندارد طال از سال ‪1879‬‬ ‫تا ‪ 1933‬در امریکا برقرار بود‪ .‬در ان زمان‪ ،‬دالر را می شــد‬ ‫با طالی واقعی معاوضه کرد امــا دولت برای رهایی از رکود‬ ‫عظیم ان زمــان‪ ،‬این قانون را لغو کرد‪ .‬مشــکلی که باعث‬ ‫تدوین استاندارد طال شد‪ ،‬خواسته رئیس جمهور فرانکلین‬ ‫روزولت بود که قصد داشــت پول بیشــتری صرف جاده ها‬ ‫و پل های کشــور خود کند ولی بدون یافتن طالی بیشــتر‬ ‫چنین کاری امکان پذیر نبود‪ .‬با تصمیم روزولت‪ ،‬دولت های‬ ‫خارجی این اجازه را پیدا می کردند کــه دالر را با طال مبادله‬ ‫کنند‪ .‬این قانون تا ســال ‪ 1971‬هم معتبر باقی ماند تا انکه‬ ‫امکان مبادله ان به طور کامل لغو شــد‪ .‬در هر صورت‪ ،‬در‬ ‫حال حاضر بســیاری از فعاالن بازار کسب وکار معتقدند که‬ ‫امروزه استاندارد طال نمی تواند نتیجه مثبتی برای اقتصاد‬ ‫امریکا داشته باشــد‪ .‬این فلز ارزشمند در سال های گذشته‬ ‫نوسان بسیاری داشته و از اوج‪ 1890‬دالر در هر اونس (سال‬ ‫‪ )2011‬به کمتــر از ‪ 1050‬دالر در هر اونس کنونی رســیده‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان‪ ،‬امروز‬ ‫را زمان مناسبی برای احیای استاندارد طال نمی دانند‪ .‬با این‬ ‫حال‪ ،‬طال موضوعی نیســت که فقط تد کروز به ان عالقه‬ ‫داشته باشــد و برخی دیگر از اقتصاددانان و حتی نامزدی‬ ‫مانند رند پاول نیز از ان استقبال می کنند‪ .‬انها می گویند که‬ ‫بازار ازاد با انحصار فدرال رزرو در تناقض است‪ .‬شهروندان‬ ‫امریکا بایــد بتوانند از طالی خود به مثابــه یک واحد پولی‬ ‫استفاده کنند‪ .‬به نظر می رسد که مردم امریکا هم از این ایده‬ ‫استقبال کرده اند‪.‬‬ ‫پیشــنهاد دیگر تد کروز‪ ،‬کاهــش مالیات بــر درامد‬ ‫از ‪ 16‬درصد بــه ‪ 10‬درصد اســت‪ .‬او معتقد اســت که نرخ‬ ‫مالیات کنونی غیرمنصفانه است؛ نرخ مالیاتی که می تواند‬ ‫‪ 25‬تریلیــون دالر را در مدت یک دهه نصیــب امریکا کند‪.‬‬ ‫این میزان درامد مالیاتی بسیار بیشــتر از نیاز دولت است و‬ ‫تد کروز معتقد اســت که با کاهش ان هم می تواند به اداره‬ ‫کشور خود اقدام کند‪ .‬پیشنهاد سوم کروز که بسیار هم مورد‬ ‫حمایت قرار گرفته‪ ،‬استفاده از ســوخت های پاک است‪.‬‬ ‫او به ویژه اســتخراج اتانول از ذرت را برای جایگزینی نفت‬ ‫و ســوخت یکی از راهکارهای مهم اقتصادی خود عنوان‬ ‫می کند‪ .‬با این کار‪ ،‬هم از صنعت ذرت داخل امریکا حمایت‬ ‫می شــود‪ ،‬هم محیط زیســت کمتر تخریب می شود و هم‬ ‫وابستگی به نفت و نوسانات بازار ان کاهش می یابد‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد که دلیل پیشتازی کروز در ارای ایالت ایوا به دلیل‬ ‫همین پیشنهاد اســت‪ .‬اقتصاد این ایالت وابسته به ذرت و‬ ‫کشاورزی ان است و بسیاری از ساکنان ان هم به کشت این‬ ‫محصول مشغول هســتند‪ .‬در هر صورت‪ ،‬هر سه پیشنهاد‬ ‫کروز با استقبال جامعه امریکا مواجه شده و ارای او به تدریج‬ ‫در حال افزایش است‪ .‬با این حال باید مشاهده کرده که ایا‬ ‫جایگاه اجتماعی او می تواند باعث پیروزی اش در انتخابات‬ ‫شود یا خیر‪.‬‬ ‫مواضع سیاست خارجی و حمایت مالی‬ ‫تعیین کننده نتیجه بازی‬ ‫کروز نمی تواند رئیس جمهور امریکا شود‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫بر اساس نظرســنجی هایی که تا به امروز انجام گرفته ‪،‬‬ ‫تد کروز در جایگاه دوم و سوم نظرسنجی ها قرار دارد‪ .‬بر اساس‬ ‫نظرسنجی ها و اعالم کســانی که حامی حزب جمهوریخواه‬ ‫هســتند و در انتخابــات ریاســت جمهوری پیش رو بــه نامزد‬ ‫جمهوریخواهانرایخواهندداد‪،‬نامزددومیاسوماینحزب‪،‬‬ ‫تدکروز خواهد بود‪ .‬تا کنون که جایگاه نخســت همچنان در‬ ‫اختیار دونالد ترامپ بوده است اما میان مارکو روبیو و تد کروز بر‬ ‫سر جایگاه دوم رقابت شدیدی وجود دارد‪ .‬برخی نظرسنجی ها‬ ‫کروز را باالتر نشــان می دهد و برخی نظرســنجی ها روبیو را‪.‬‬ ‫البته نتایج این نظرســنجی ها خیلی قابل اعتماد نیســت و از‬ ‫اول فوریه که انتخابات درون حزبی اغاز می شود و بعد از انکه‬ ‫انتخابات به طور مشخص در ایاالت نیوهمپشایر و ایووا انجام‬ ‫شــود‪ ،‬می توان گفت که جایگاه کدام یک از نامزدها تثبیت‬ ‫شده است‪ .‬تد کروز در حال حاضر یک مشــکل بزرگی برای‬ ‫ادامه نامزدی در انتخابات دارد؛ کروز در ایاالت البرتای کانادا‬ ‫متولد شده‪ ،‬پدرش کوبایی و مادرش امریکایی است‪ .‬این در‬ ‫حالی اســت که بر اســاس نص صریح قانون ایاالت متحده‬ ‫امریکا افــرادی می تواننــد به عنوان رئیس جمهــور انتخاب‬ ‫شوند که متولد امریکا باشــند‪ .‬گزینه متولد امریکا نیز بر این‬ ‫پایه استوار بوده که باید حتما متولد خاک امریکا باشند‪ .‬یعنی‬ ‫در مورد کسی که خارج از خاک امریکا متولد شده باشد تردید‬ ‫وجود دارد که ایا می تواند رئیس جمهور شــود یا خیر‪ .‬ســال‬ ‫‪ 2008‬ایــن موضوع خیلی مورد توجه قــرار گرفت چون جان‬ ‫مک کین‪ ،‬متولد منطقه کانال پاناماســت‪ .‬بنابراین در همان‬ ‫سال‪ ،‬دموکرات ها کمپینی به راه انداختند مبنی بر اینکه جان‬ ‫مک کین چون متولد خــاک ایاالت متحده امریکا نیســت‪،‬‬ ‫بنابراین نمی تواند رئیس جمهور شــود‪ ،‬دادگاه نیز رای به این‬ ‫داد که چــون کانال پاناما در زمان تولــد جان مک کین تحت‬ ‫اداره دولت فدرال امریکا بــود بنابراین مک کین متولد خاک‬ ‫امریکا قلمداد می شود‪ .‬بحث تولد در خاک امریکا موضوعی‬ ‫اســت که در نهایت دیوان عالی فدرال به عنوان مفسر قانون‬ ‫اساســی باید در مورد ان رای بدهد‪ .‬اگر در مورد صالحیت تد‬ ‫کروز تردیدی مطرح یا شکایتی عنوان شود‪ ،‬در نهایت دیوان‬ ‫عالی رای خواهد داد کــه اگر تولد از یک مــادر امریکایی در‬ ‫خارج از خاک امریکا به عنوان شــهروند متولــد خاک امریکا‬ ‫قلمدادشودکروزمی توانددرانتخاباتبمانددرغیراین صورت‬ ‫امکان ادامه رقابت از کروز گرفته خواهد شــد‪ .‬تا به امروز در‬ ‫این خصوص موضوعی مطرح نشده بنابراین کروز همچنان‬ ‫در گردونه رقابت ها حضور دارد اما چه بسا اگر نامزدی نهایی‬ ‫کروز قطعی شود‪ ،‬ممکن اســت دموکرات ها بحث تولد کروز‬ ‫در کانادا را مطرح کننــد و از دیوان عالی بخواهند که تصمیم‬ ‫بگیرد در مورد این قضیه رای گیری کند‪ .‬در این میان اگر رای‬ ‫دیوان عالی علیه تد کروز باشد مجبور است که از رقابت ها کنار‬ ‫بکشد‪ .‬فارغ از اینکه این تردید نســبت به محل تولد تد کروز‬ ‫مطرحشده ‪،‬فعالنظرسنجی هاهمچنان ترامپرابرترمی داند‪.‬‬ ‫البته یک احتمال دیگر نیز وجود دارد مبنی بر اینکه اگر سران‬ ‫حزب یعنی کســانی که دارای امتیازات ویژه هستند و به انها‬ ‫‪ Superdelegate‬می گویندبهاینجمع بندیبرسندکهمواضع‬ ‫ ترامپ مخرب است و می تواند در زمان رویارویی نهایی با رقیب‬ ‫دموکرات علیه حزب عمل کنــد و بلوک های رای دهنده مانند‬ ‫رنگین پوستان‪ ،‬مهاجر تبارها‪ ،‬مسلمانان و زنان را علیه حزب‬ ‫جمهوریخواه بسیج کند‪ .‬شاید این‪Superdelegate‬ها به این‬ ‫نتیجه برسند که حمایت خودشان را ا ز ترامپ به سمت فردی‬ ‫مانند تد کروز یا مارکو روبیو تغییر دهند‪ .‬در این صورت امکان‬ ‫غلبه کروز یا روبیو بر دونالد ترامــپ وجود دارد‪.‬روال انتخابات‬ ‫درون حزبی در امریکا به این صورت اســت که ایالت به ایالت‬ ‫انتخابات برگزار می شود‪ ،‬کسانی که تمایل دارند جمهوریخواه‬ ‫یا دموکرات باشند در این انتخابات شرکت می کنند و هر کسی‬ ‫که بیشــترین ارای ایالتی از مجموع ‪ 50‬ایالت را کسب کند‪،‬‬ ‫نامزد نهایی خواهد شد‪ .‬اما در این میان شاهد یک اتفاق دیگر‬ ‫نیز هستیم بر این اساس که درون هر دو حزب شخصیت هایی‬ ‫وجود دارند که حق رای دارند و این حق رای فارغ از این است‬ ‫که نمایندگان ایالت به سمت چه کسی تمایل داشته باشند‪ .‬در‬ ‫واقع تمام روسای جمهور ســابق‪ ،‬معاونان ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫سناتورها‪ ،‬فرماندارها و اعضای مجلس نمایندگان از هر ایالتی‬ ‫دارای حق ویژه هســتند که بــه این افــراد ‪Superdelegate‬‬ ‫می گویند‪ .‬به بیان دیگر یک ســناتور ایالت کنتیکت از حزب‬ ‫دموکرات دارای حق رای در کنوانســیون ملی است‪ .‬جدای‬ ‫از اینکه کــدام نامزد حال هیالری کلینتون یا برنی ســندرز در‬ ‫این ایالت رای باال کســب کرده باشد ان ســناتور می تواند به‬ ‫یکی از این افراد رای دهد‪ .‬بنابراین همزمان با تالش نامزدها‬ ‫ی در انتخابات درون حزبی‪ ،‬نامزدها‬ ‫برای جلب حمایت مردم ‬ ‫رقابت شدیدی برای افزایش تعداد ‪ Superdelegate‬هایشان‬ ‫دارند‪ .‬در ســال ‪ 2008‬پیش از برگــزاری و همزمان با برگزاری‬ ‫انتخابات درون حزبی دائم شمارش می شد که از حدود‪5400‬‬ ‫‪ Superdelegate‬حــزب دموکرات چه تعــدادی از هیالری‬ ‫کلینتون حمایت کرده اند و چه تعداد از باراک اوباما‪ .‬همچنین‬ ‫در میان این ‪ Superdelegate 5000‬برخی افراد و چهره های‬ ‫شاخص نیز وجود داشــتند‪ .‬به عنوان مثال بیل کلینتون یک‬ ‫‪ Superdelegate‬اســت که وزن بســیار باالیی دارد یا در ان‬ ‫زمان تد کندی یک‪ Superdelegate‬بود که نفوذ بسیار زیادی‬ ‫هم داشت‪.‬در نهایت زمانی که تعداد ‪ Superdelegate‬های‬ ‫اوباما از کلینتون پیشی گرفت و افراد شاخص تری نیز از باراک‬ ‫اوباما اعالم حمایت کردند تقریبا مشــخص بــود که تکلیف‬ ‫نامزد نهایی در کنوانســیون حزب چه خواهد بود‪ .‬بنابراین از‬ ‫اواسط رقابت های درون حزبی سال ‪ 2008‬همه اعالم کردند‬ ‫که فرد نهایی در حزب دموکرات بــاراک اوباما خواهد بود‪ .‬در‬ ‫این میان تعداد ‪ Superdelegate‬هــای حزب جمهوریخواه‬ ‫تقریبا نصف دموکرات ها و حدودا ‪ 2500‬تاست‪ .‬بنابراین اگر‬ ‫از این تعداد‪ ،‬نیمی به ترامپ رای دهند‪ ،‬او می تواند فرد نهایی‬ ‫جمهوریخواهان باشــد اما اگر این عده به سمت کروز‪ ،‬روبیو‬ ‫یا فرد دیگری تمایل پیدا کند ان فرد شــانس بیشتری خواهد‬ ‫داشــت‪ .‬در نتیجه تقریبا این ‪Superdelegate‬ها هستند که‬ ‫مشــخص می کنند که در هر دو حزب چه کســی نامزد نهایی‬ ‫خواهد شد‪ .‬به رغم انکه طی فرایند دموکراتیک یک انتخابات‬ ‫فراگیر و ایالت به ایالت برگزار می شود اما پشت پرده‪ ،‬زدوبندی‬ ‫که میان نامزدها با این ‪Superdelegate‬ها وجود دارد بسیار‬ ‫سرنوشت ساز است و سرنوشــت نامزد حزب را تعیین می کند‪.‬‬ ‫این نکته را نیــز باید در نظر گرفت که هر دوی این ســناتورها‬ ‫یعنی کروز و روبیو تعلق خاصی به جنبش تی پارتی دارند؛ این‬ ‫جنبش طی ‪ 2-3‬سال گذشته به عنوان یکی از جناح های بانفوذ‬ ‫و قدرتمند حزب جمهوریخواه شناخته شده است تا جایی که‬ ‫حتی باعث شد عالی ترین مقام حزب جمهوریخواه که رئیس‬ ‫مجلس نمایندگان بود یعنی جان بوینــر را وادار به کناره گیری‬ ‫کنند و شخصی نزدیک به خودشان یعنی پل رایان جانشین او‬ ‫شود‪ .‬در نتیجه اگر ترامپ نتواند اعتماد سران و کادر رهبری‬ ‫حزبراجلبکند‪،‬گزینه هایبعدیممکناستافرادیباشند‬ ‫که می توانند میان جناح میانه روی حزب و جناح دست راستی‬ ‫تی پارتی پلی برقرار کنند و باعث وحدت درون حزب شوند؛ این‬ ‫افراد نیز کسانی نیستند جز تد کروز و مارک روبیو‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫روزنامهنیویورکتایمزمدتیقبلبهبررسیویژگی های‬ ‫متمایزنامزدهایریاست جمهوریسالجاریایاالتمتحده‬ ‫پرداخت‪ .‬براساس تحلیل انها‪ ،‬برگ برنده احتمالی تد کروز‬ ‫می تواند جمهوریخواه و متعصب تمام عیار بودن او باشد‪ .‬به‬ ‫دلیل همین شرایط است که او نماینده ایده الی برای بسیاری‬ ‫از محافظه کاران است‪ .‬او چندی پیش اعالم کرد که اگرچه‬ ‫اوباما برنامــه ای زمانی برای اعمال تحریم های موشــکی‬ ‫اخیر ندارد اما وی بالفاصله پس از به قدرت رسیدن‪ ،‬برای‬ ‫اجرای این تحریم ها برنامه زمانی ارائه خواهد کرد‪ .‬وزارت‬ ‫خزانه داری امریکا قصد داشــت یازده شخصیت حقیقی و‬ ‫حقوقی را در ایران‪ ،‬امارات و هنگ کنگ به خاطر ازمایش‬ ‫موشک عماد به فهرست تحریم های این کشور علیه ایران‬ ‫اضافه کند‪ ،‬اما کاخ ســفید اجرای ان را متوقف کرد‪ .‬کروز‬ ‫منتقد شدید توافق هسته ای با ایران هم هست‪ .‬او به طور‬ ‫مداوم بر تعهــد خود مبنی بر ابطال توافق هســته ای میان‬ ‫ایران و اعضــای ‪ 5+1‬تاکید می کند‪ .‬نامــزد جمهوریخواه‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری امریکا‪ ،‬اخیرا و در جریان مبارزات‬ ‫انتخاباتی خود بار دیگر بر ابطال توافق هســته ای ایران و‬ ‫کشورهای صنعتی تاکید کرد‪.‬‬ ‫او با اشاره به ازمایش بمب هیدروژنی کره شمالی‪ ،‬گفت‬ ‫که ابطال «برجــام» تنها راه ممکن و منطقــی برای امریکا‬ ‫است‪ .‬این ســناتور جمهوریخواه که از منتقدان سرسخت‬ ‫دولت باراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهوری امریکاست‪ ،‬پیش از این‬ ‫ه م خواستار ابطال برجام شده بود‪ .‬او حتی گفته بود که ایران‬ ‫یکی از مهمترین خطرات برای امنیت جهان است و ممکن‬ ‫است با سالح اتمی به اســرائیل حمله کند! او گفته بود این‬ ‫واقعیت که با حمله اتمی به اسرائیل فلسطینی ها نیز کشته‬ ‫خواهند شد‪ ،‬تهران را از حمله باز نخواهد داشت «زیرا کشته‬ ‫شدن فلسطینی ها را به اندازه وارد اوردن زیان جمعی برای از‬ ‫بین بردن میلیون ها یهودی‪ ،‬کامال قابل قبول می دانند»!‬ ‫چنین سخنانی‪ ،‬دور از منطق است‪ ،‬اما هواداران خود را در‬ ‫جامعه هواداران محافظه کاران امریکا دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬به‬ ‫گزارشنیویورکتایمزتدکروزپاشنهاشیلهمدارد‪«:‬ناتوانی‬ ‫مالی و موفق نبودن در جمع کردن حمایت ها‪ ،‬شانس اندک‬ ‫در ارای الکترال‪ .‬در کنار این مساله بزرگ‪ ،‬باالخره انتقادات‬ ‫و رســوایی ها دامن تد کــروز را هــم گرفت‪».‬روبیو در یک‬ ‫مصاحبه تلویزیونی خود که به تازگی پخش شد‪ ،‬علیه کروز و‬ ‫دیگرنامزدهایجمهوریخواهگفتکهانهادربرقراریامنیت‬ ‫کشور ناتوان هســتند و نمی توان به انها اعتماد کرد‪ .‬اتهام‬ ‫دیگر روبیو علیه کروز ارتباط و حمایت کروز از اسنودن کارمند‬ ‫سابق اژانس امنیت ملی امریکا بود که پیش از این کروز وی‬ ‫را کارمندی خوب معرفی کرده بود‪ .‬وی افزود‪« :‬کسانی مثل‬ ‫اسنودناطالعاتمارابهچینوروسیهمی دهندوبعضیمثل‬ ‫کروز انها را کارمند خوب معرفی می کنند‪ ».‬باید دید که کروز‬ ‫برای رفع این اتهام چه خواهد کــرد‪ .‬در هر صورت تا پایان‬ ‫ماراتنی که تد کروز ان را به خوبی ادامه می دهد‪ ،‬راه درازی‬ ‫باقی مانده و مشخص نیست که ایا او می تواند نقاط ضعف و‬ ‫قوتخودرابرایپیروزیدرنبردبزرگ‪،‬مدیریتکندیاخیر‪.‬‬ ‫دردسرهای اقای تد‬ ‫بین الملل‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بوده که حوزه تخصصش با حوزه وزیر ســابق امور خارجه‬ ‫امریکا و رقیب انتخاباتی اش مشابه است‪.‬‬ ‫جلب توجه افکار عمومی‬ ‫روبیوی بداقبال‬ ‫سناتور فلوریدا زیر سایه ترامپ شانسی برای پیروزی ندارد‬ ‫مهدی نیکوئی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بین الملل‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مارکو روبیو‪ ،‬جوان تریــن و خام ترین نامزد انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ســال جاری ایاالت متحده است‪ .‬با این‬ ‫حال‪ ،‬او همواره تالش کرده که با جنجال افرینی و تکیه بر‬ ‫شعارهایی مانند «زمان تجربیات جدید در عرصه سیاست‬ ‫فرا رســیده» خود را با دیگــران متمایز کنــد؛ حربه هایی‬ ‫که در چند ماه نخســت اثربخش بود امــا در ادامه ماراتن‬ ‫انتخابات‪ ،‬روبیو هر روز خســته تر از روز قبل به رقابت خود‬ ‫ادامه می دهد‪ .‬او اکنون شــش ماه اســت که نامزد سوم‬ ‫جمهوریخواهان در نظرسنجی ها ســت و به نظر نمی رسد‬ ‫ شانسی برای باالتر امدن از این جایگاه داشته باشد‪.‬‬ ‫پیــش از انکــه دونالد ترامــپ‪ ،‬نامــزدی‬ ‫خــود را در انتخابــات اعــام کنــد‪ ،‬وضعیــت ارای‬ ‫مارکــو روبیــو بســیار مســاعد بــود و کارشناســان‬ ‫سیاســی‪ ،‬اینــده روشــنی بــرای او ترســیم‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫برای توصیف روبیو از واژه هایی مثل «کاریزماتیک»‬ ‫و «خنده یک میلیون دالری» اســتفاده می کنند‪ .‬ولی او‬ ‫می تواند حاضران را به گریه بیندازد‪ .‬یکی از دموکرات ها در‬ ‫وبالگش نوشته بود که مارکو روبیو او را می ترساند‪ .‬برخی از‬ ‫افراد تیم کلینتون هم مواضع مشابهی داشتند‪.‬‬ ‫حتی بیــل کلینتون هم گفته بود نگران اســت روبیو‬ ‫نامزد اصلی جمهوریخواهان شــود‪ .‬با ایــن حال‪ ،‬به نظر‬ ‫نمی رســد که نگرانی انها جایگاهی داشــته باشــد و بعید‬ ‫است که روبیو‪ ،‬نامزد نهایی جمهوریخواهان در انتخابات‬ ‫پیش رو باشد‪.‬‬ ‫پس زمینه روبیو‬ ‫مارکــو روبیــوی ‪ 45‬ســاله نماینــده مجلس ســنای‬ ‫ایاالت متحده اســت‪ .‬او در ژانویه ســال ‪ 2011‬و پس از‬ ‫استعفای جورج لمیو بر کرسی ایالت فلوریدا تکیه زد‪ .‬وی‬ ‫جوان ترین نامزد ریاست جمهوری حزب جمهوریخواهان‬ ‫در تاریخ اســت‪ .‬هیچ کس تصور نمی کرد او با این تجربه‬ ‫کــم و کارنامه ضعیف سیاســی‪ ،‬نامزد ریاســت جمهوری‬ ‫امریکا شود‪.‬‬ ‫با این حال او بســیار بلندپرواز اســت و قصــد ندارد‬ ‫برای رســیدن به این پست چند ســال صبر کند‪ .‬او نشان‬ ‫داده که مصمم است جوانی و بی تجربگی خود را به برگ‬ ‫برنده کمپین تبلیغاتی خــود تبدیل کند‪ .‬این نقطه تمایزی‬ ‫اشکار با رقبای کهنه کارش مانند هیالری کلینتون است‪.‬‬ ‫بســیاری از تحلیلگران وی را به عنوان کاندیدای پیشتاز‬ ‫حزب جمهوریخواه معرفی می کنند‪ .‬روبیو ارتباط خوبی با‬ ‫اقشار و جهت های فکری مختلف موجود در جامعه امریکا ‬ ‫برقرار کرده است‪ .‬دموکرات های امریکا نیز‪ ،‬بیشتر از هر‬ ‫کاندیدای جمهوریخواه دیگری‪ ،‬نگران پیروزی روبیو در‬ ‫انتخابات نهایی هستند‪.‬‬ ‫وی اکنون در کمیســیون روابط خارجه ســنا حضور‬ ‫دارد و تاکنــون در بســیاری از مــوارد با اوبامــا و دولتش‬ ‫مخالفت کرده اســت‪ .‬اما از زمانی که تصمیم به شــرکت‬ ‫در انتخابات گرفت‪ ،‬این مســاله به شــدت پررنگ تر شد‪.‬‬ ‫بســیاری از کارشناســان معتقدند که او بــرای جلب توجه‬ ‫افکار عمومی و کسب ارای بیشــتر اقدام به مطرح کردن‬ ‫سخنان بحث برانگیز می کند‪ .‬او حتی متهم شده که برای‬ ‫دســت یافتن به اهداف خود‪ ،‬مواضع خود را هم طی چند‬ ‫ماه اخیــر تغییر داده اســت‪ .‬یکی از اســتراتژی های او‪،‬‬ ‫انتقادهای شدید از دیپلماســی امریکا ست‪ .‬با این کار‪ ،‬او‬ ‫عالوه بر انکه رزومه سیاسی ضعیف خود را می پوشاند‪ ،‬از‬ ‫نقطه قوت خود (روابط خارجه) هم وارد بحث ها می شوند‪.‬‬ ‫روبیو به جز حوزه دیپلماتیک و روابط خارجی امریکا در مورد‬ ‫مسائل دیگر سکوت کرده است‪ .‬از طرفی او خوش شانس‬ ‫روبیو با انتشار یادداشتی در نشریه واشنگتن پست با‬ ‫ی تند عنوان کرد‪« :‬موفقیت داعش در حفظ مواضعش‬ ‫قلم ‬ ‫در سوریه و عراق نشــانه های این امر هســتند که راهبرد‬ ‫اوبامــا برای دفــع این گــروه بی رحم تروریســتی در حال‬ ‫شکست خوردن است‪ .‬اما مشکل این است ؛ رویکرد کالن‬ ‫رئیس جمهوری نســبت به خاورمیانه نتایج معکوسی در بر‬ ‫دارد‪ ».‬به ادعای روبیو‪ ،‬خاورمیانه از زمانی که باراک اوباما‬ ‫به منصب ریاست جمهوری رسید‪ ،‬خطرناک تر و بی ثبات تر‬ ‫شده است‪ .‬پیش از ان عراق و سوریه پایدارتر بودند‪ ،‬برنامه‬ ‫اتمی ایران به شکل قابل توجهی پیشرفت کمتری داشت‬ ‫و داعش هنوز وجود نداشت‪ .‬بیشتر این بی ثباتی ها نتیجه‬ ‫رویکرد اوباما در رها کردن و درگیر نشــدن در منطقه است ‬ ‫که بهترین مثــال ان خروج نیروهــای امریکایی از عراق‬ ‫در سال ‪ 2011‬اســت‪ .‬خالئی که در نتیجه خروج امریکا‬ ‫ایجاد شده از سوی بازیگران بدی پر شــد‪ .‬این بازیگران‬ ‫شامل گروه های افراطی تروریســتی هم می شوند که در‬ ‫نبود رهبری امریکا رشــد کردند‪ .‬وی طبق عادت چند ماه‬ ‫گذشته خود‪ ،‬باز هم از سیاســت های امریکا در برخورد با‬ ‫ایران انتقاد کرد‪ .‬او گفت ایران کشوری است که از سوی‬ ‫یک نظام مذهبی شیعه هدایت می شود و هدف اولیه ان‬ ‫سیطره بر منطقه و صادر کردن انقالب خود است‪ .‬همزمان‬ ‫با تمرکز اوباما بر مذاکرات به منظور دستیابی به یک توافق‬ ‫هسته ای با ایران‪ ،‬تهران از ضعف امریکا استفاده کرده و‬ ‫(نفوذ) خود را تا سوریه‪ ،‬عراق و یمن گسترش داده است‪.‬‬ ‫او هم مانند دیگر نامزدهــای جمهوریخواه‪ ،‬پس از‬ ‫دستیابی ایران و کشورهای ‪ 5+1‬به توافق هسته ای که در‬ ‫تیر ماه سال جاری حاصل شد‪ ،‬به انتقاد از اوباما و خطرناک‬ ‫نامیدن این توافــق پرداخت‪ ،‬اما با لحنــی متفاوت‪ .‬او نه‬ ‫تنها تهدید کرده که در صورت رئیس جمهور شــدنش‪ ،‬نه‬ ‫تنها تحریم های امریکا را علیه ایــران احیا می کند‪ ،‬بلکه‬ ‫به طور جدی به حمله نظامی به کشور فکر می کند! او تنها‬ ‫راه حل متوقف کردن کشور را حمله نظامی می داند‪ .‬وی‬ ‫در یک کنفرانس خبری گفت‪« :‬من مشوق جنگ نیستم‪.‬‬ ‫اما ایران هسته ای به منزله یک خطر غیر قابل انکار برای‬ ‫منطقه تلقی می شــود‪ .‬امریکا به تنهایی نمی تواند از پس‬ ‫حل معضل بی ثباتی جهان براید اما این مشکل هم بدون‬ ‫دخالت امریکا الینحل باقی می ماند‪».‬‬ ‫روبیو عالوه بر انکه از رهبری اوباما و سیاســت های‬ ‫خارجی او انتقــاد کرده کلینتون را هم در بــه وجود امدن‬ ‫شــرایط فعلی متهم می کند‪ .‬به گفته او امریکا نباید اجازه‬ ‫دهد کسی بر ســر کار بیاید که بخواهد وضع موجود را باز‬ ‫هم ادامه دهد‪ .‬امریکا باید به دنبال تغییر این شرایط باشد‪.‬‬ ‫نقطه ضعفی بزرگ‬ ‫روزنامه نیویورک تایمز به بررسی شانس پیروزی مارکو‬ ‫روبیو در انتخابات می پردازد‪ :‬قدرت سخنوری باالیی دارد‬ ‫و نماینده ای ایده ال بــرای بســیاری از جمهوریخواهان‬ ‫است‪ .‬با این حال‪ ،‬مواضع نامشخص و تغییر برخی از انها‬ ‫در گذشته نقطه ضعف روبیو ســت و به همین دلیل است‬ ‫که در ‪ 6‬ماه گذشــته نتوانسته پشــتوانه اجتماعی خود را‬ ‫تقویت کند‪.‬‬ ‫واشنگتن پست در مورد تغییر مواضع او می نویسد‪:‬‬ ‫«اظهارنظرها و تغییر مواضع ســناتور روبیو در موضوعات‬ ‫مختلف می تواند بر شانس وی برای پیروزی در انتخابات‬ ‫سال اینده ریاســت جمهوری امریکا تاثیر منفی بگذارد‪».‬‬ ‫پایــگاه اینترنتی ایــن روزنامــه امریکایــی در تحلیلی به‬ ‫قلم سین ســولیوان نوشت ؛ «مشــکل مارکو روبیو سناتور‬ ‫جمهوریخــواه از ایالــت فلوریدا فقط اظهــارات اخیرش‬ ‫مبنی بر اینکه وی هرگــز فرمان حمله به عراق را در ســال‬ ‫‪ 2003‬صادر نمی کرد‪ ،‬نیست‪ .‬به نظر می رسد موضع گیری‬ ‫تازه او‪ ،‬با اظهاراتــش در ماه مارس مبنی بــر اینکه جنگ‬ ‫عراق اشتباه نبوده‪ ،‬در تضاد است‪».‬‬ ‫در رزومه وی به عنــوان یکی از قانونگذاران ســنای‬ ‫امریکا‪ ،‬حمایت از طرح اصالح قانون مهاجرت خودنمایی‬ ‫می کند که زمانی بر ان پافشاری داشت‪ ،‬اما بعدها از حمایت‬ ‫ان دســت کشــید‪ .‬وی در موضوعــات دیگــری از جمله‬ ‫هزینه های امنیت ملی موضع خود را تغییر داده است‪.‬‬ ‫برای نامزدهای مهم انتخابات ریاســت جمهوری و‬ ‫حتی احزاب سیاســی‪ ،‬توضیح دادن تغییر مواضعشــان‬ ‫امر عادی است‪ .‬جو سیاســی و عرف به سرعت می تواند‬ ‫دســتخوش تغییر شــود‪ .‬اما در حــال حاضر بســیاری از‬ ‫مخالفان روبیــو در این خصوص مواضع شــدیدی دارند‪.‬‬ ‫برخــی جمهوریخواهان می گویند انتقــادات مخالفان از‬ ‫روبیو در حال حاضر و زمانی که هنوز تغییر موضعش درباره‬ ‫قانون مهاجرت در اذهان زنده است‪ ،‬می تواند به شدت بر‬ ‫شانس وی برای پیروزی در انتخابات تاثیر منفی بگذارد‪.‬‬ ‫روبیو چنــدی پیش در گفت وگو با چارلی رز در شــبکه‬ ‫خبری سی بی اس گفت که وی هرگز دستور حمله به عراق‬ ‫را صادر نمی کرد و ان چیــزی را که اکنون همه در کشــور‬ ‫می دانند می دانســته اســت ؛ «اینکه در عراق هیچ سالح‬ ‫کشتار جمعی وجود نداشــت‪».‬اما وی اواخر ماه مارس در‬ ‫پاسخ به سوال شبکه خبری فاکس نیوز درباره اینکه جنگ‬ ‫عراق اشتباه بود‪ ،‬پاسخ داده بود‪« :‬معتقدم این جنگ اشتباه‬ ‫نبود‪ .‬اکنون اوضاع دنیا بهتر است زیرا دیگر صدام عراق را‬ ‫اداره نمی کند‪ ».‬البته ستاد انتخاباتی روبیو معتقد است که‬ ‫این دو موضع هیچ تناقضی با یکدیگر ندارند‪ .‬اســتدالل‬ ‫انها این اســت که دو شــبکه ســواالت متفاوتی از روبیو‬ ‫پرســیده اند‪ .‬روبیو نیــز در مصاحبه خود بــا «خبررادیویی‬ ‫کنکورد» درباره اینکه گمان نمی کند پاسخ های وی با هم‬ ‫تناقضی داشته اند‪ ،‬توضیح داد‪.‬‬ ‫این روزنامه در ادامــه نتیجه گیــری می کند هرچند‬ ‫روبیو تنها سناتوری نیســت که باید درباره تغییر موضعش‬ ‫درخصوص قانــون مهاجرت یــا دیگــر موضوعات مهم‬ ‫توضیــح دهــد‪ ،‬امــا از انجایی کــه وی برای شــرکت در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ‪ 2016‬نامزد شــده بیشتر زیر‬ ‫نظر قرار دارد‪ .‬به این ترتیب بین انچ ه او این روزها می گوید‬ ‫و انچه در گذشته می گفت‪ ،‬تفاوت بسیاری وجود دارد‪ .‬از‬ ‫طرفی با اینکه او از سیاست های دولت اوباما در خاورمیانه‬ ‫انتقاد می کند‪ ،‬یکی از کسانی است که به مداخله نظامی‬ ‫در سوریه رای منفی داد‪ .‬موضوع نهایی ان است که او با‬ ‫انکه اصالت کوبایی دارد‪ ،‬معتقد است امریکا با مهاجران‬ ‫بیش از اندازه با لطافت برخورد می کند‪.‬‬ ‫تبار فکری نامزد اسپانیولی زبان جمهوریخواهان چیست؟‬ ‫علیرضا کوهکن‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫برای تحلیل مواضع مارکو روبیــو‪ ،‬یکی از نامزدهای‬ ‫حزب جمهوریخواه در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری‬ ‫امریکا و شــانس پیروزی وی در این انتخابات باید چندین‬ ‫نکته را مورد توجه قــرار دهیم‪ .‬نکته اول‪ ،‬درباره گذشــته‬ ‫روبیو است‪ .‬وی متولد میامی اســت و در ‪ ۱۳‬اوریل نامزدی‬ ‫خود را برای انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ ۲۰۱۶‬ایاالت‬ ‫متحده اعالم کرد‪ .‬والدینش کوبایی هایی بودند که در سال‬ ‫‪ ۱۹۵۶‬به امریکا مهاجرت کردند و در سال ‪ ۱۹۷۵‬به عنوان‬ ‫شهروند امریکا اعطای تابعیت شدند‪ .‬کوبایی تبارها در طول‬ ‫شش دهه حضور خود در عرصه سیاست این کشور همواره‬ ‫جزو طرفداران حزب دموکرات بوده و یکی از پایه های این‬ ‫حزب در انتخابات محســوب می شــدند‪ .‬اما در چند سال‬ ‫اخیر‪ ،‬باراک اوباما رئیس جمهوری این کشور باتوجه به رای‬ ‫سیاهپوستان در ایالت فلوریدا‪ ،‬ارای کوبایی تبارها را در این‬ ‫کشور نادیده گرفت و در نهایت به سمت بهبود و عادی سازی‬ ‫روابطباکوباحرکتکردکهاینمسالهبامخالفتشدیداقلیت‬ ‫کوبایی تبار در ایاالت متحده رو به رو شــد‪ .‬این مساله تنش‬ ‫در میان دو حزب جمهوریخواه و دموکــرات را افزایش داد‬ ‫و باعث جهت دار شدن ارای این اقلیت کوبایی تبار شد‪ .‬در‬ ‫واقع کوبایی تبارها به شدت مخالف دولت سوسیالیست کوبا‬ ‫هستند که توسط فیدل کاسترو با وقوع انقالب کوبا تاسیس‬ ‫شد‪ .‬هم چنین انها مخالفت شدید خود را از برقراری مجدد‬ ‫روابط میان واشــنگتن و هاوانا اعالم کردند‪ .‬نکته دوم این‬ ‫اســت‪ ،‬وی جزو نامزدهای اسپانیولی زبانهاست‪ .‬این یک‬ ‫مزیت فوق العاده برای وی و اینده سیاسی اش است‪ ،‬زیرا‬ ‫براساس ارزیابی های انجام شده در چینش سیاست داخلی‬ ‫امریکا‪ ،‬هیچ شکی و تردیدی را بر جای نگذاشته است که‬ ‫هر کسی که در این انتخابات پیروز شود‪ ،‬چه خود به عنوان‬ ‫رئیس جمهور و چــه در میان کابینــه و معاونانش‪ ،‬یک فرد‬ ‫اسپانیولی زبان حضور خواهد داشت‪ ،‬زیرا میزان استفاده از‬ ‫این زبان در طول سال های اخیر بسیار افزایش یافته است‬ ‫و نیاز به حضور دست کم یک مقام اسپانیولی زبان در کاخ‬ ‫سفید بسیار احساس می شود‪ .‬نکته ســوم‪ ،‬درباره مواضع‬ ‫و اظهارات وی درباره مهاجرت و پناهجویی اســت‪ .‬اکنون‬ ‫مهاجرتیکیازموضوعاتکلیدیموردتوجهافکارعمومی‬ ‫امریکاست‪.‬‬ ‫این ســه نکته باعث شــده اســت‪ ،‬جایگاه روبیو در‬ ‫میان افــکار عمومی افزایش یابد و جزو افرادی باشــد که‬ ‫شانســی برای انتخاب شدن داشته باشــد‪ ،‬به گونه ای که‬ ‫اگر در انتخابات مقدماتی حــزب جمهوریخواه به عنوان‬ ‫نامزد اصلی انتخاب نشــود‪ ،‬ممکن اســت به عنوان یکی‬ ‫از معاونان ریاســت جمهوری مد نظر قرار گیرد‪ .‬در همین‬ ‫راستا وی خود به صراحت اعالم کرده است که نمی خواهد‬ ‫در انتخابات اتی سنا شــرکت کند و همین مساله می تواند‬ ‫نشــان دهنده عزم جــدی وی برای حضــور در دولت اتی‬ ‫فدرال ایاالت متحده است‪.‬‬ ‫همچنین اگر بخواهیم میزان محبوبیت وی را در میان‬ ‫مردم ایاالت متحده مورد بررسی قرار دهیم‪ ،‬باید به این نکته‬ ‫اشــاره کنیم که میان نامزدهای جمهوریخــواه‪ ،‬اظهارات‬ ‫بسیار تند دو هفته اخیر دونال د ترامپ کاندیدای جنجالی این‬ ‫حزب‪ ،‬علیه مســلمانان و پناهجویان دربردارنده یک دلیل‬ ‫مهم بوده و ان‪ ،‬این بود که افکار افراطی و بســیار راســتی‬ ‫افرادی مانند روبیو تا چه حد میان افکار عمومی به خصوص‬ ‫در ایالت های جنوبی تا چه حد مورد حمایت قرار می گیرد‪.‬‬ ‫این ایالت ها همواره در انتخابات مختلف در این کشــور به‬ ‫جمهوریخواهان رای داده اند‪ .‬از ایــن جهت می بینیم که‬ ‫دیگر نامزدهای حزب جمهوریخواه با توســل به این گونه‬ ‫اظهارات افراطی تالش می کنند کــه ارای خود را افزایش‬ ‫دهند‪ .‬بر همین اساس‪ ،‬در کل می توان گفت که مارکو روبیو‬ ‫شانس انتخاب شدن به عنوان نامزد نهایی را دارد اما اکنون‬ ‫ارای کمتری نسبت ب ه ترامپ دارد‪.‬‬ ‫همچنین این نکته را باید یاداور شد که باتوجه به نتایج‬ ‫دوره های پیشــین انتخابات درون حزبی بــرای انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ایاالت متحده‪ ،‬چه در سال ‪ ،2008‬چه در‬ ‫سال ‪ 2000‬و چه در سال ‪ ،1992‬همواره کسی که در اوایل‬ ‫مبارزاتانتخاباتیپیشتازبوده‪،‬به عنواننمایندهاصلیحزب‬ ‫در انتخابات ریاســت جمهوری معرفی نشده است‪ .‬ممکن‬ ‫است در این دور از انتخابات همان روال گذشته تکرار شود‪.‬‬ ‫مارکــو روبیــو هماننــد دیگــر نامزدهــای حــزب‬ ‫جمهوریخواه مواضع تندی را علیه مسائل مختلف از جمله‬ ‫توافق هســته ای ایران و ‪ 5+1‬اتخاذ کرده اســت‪ .‬وی در‬ ‫ســخنرانی های خود در طول کمپین های انتخاباتی اش با‬ ‫معرفی ایران به عنوان یک کشور دارای سالح هسته ای و‬ ‫خطرناک اعالم کرد که در صورت پیروزی‪ ،‬فردای حضورش‬ ‫در کاخ سفید‪ ،‬توافق هسته ای را لغو خواهد کرد‪ .‬در پاسخ‬ ‫به این اظهارات باید گفت که بخشــی از ایــن بیانات برای‬ ‫مصرفداخلیایاالتمتحدهاست‪،‬زیرامتاسفانهبایدبهاین‬ ‫مساله اعتراف کرد که اینگونه اظهارات میان افکار عمومی‬ ‫ایاالت متحده طرفدارانی دارد‪ .‬از ســوی دیگر نامزدهای‬ ‫انتخاباتی با بیان این گونــه اظهارات از یک طرف در صدد‬ ‫جلب برخی از البی های سیاســی و تاثیرگذار در انتخابات‬ ‫و از طرف دیگر به دنبال جذب حمایت شــرکت های بزرگ‬ ‫تسلیحاتی در این کشور هســتند که قسمتی از هزینه های‬ ‫کمپین هایانتخاباتیکاندیداهاراتامینمی کنند‪.‬همچنین‬ ‫من معتقد نیســتم که وی بتواند برای لغو توافق هسته ای‬ ‫ایران و قدرت های غربی حتی پس از پیروزی در انتخابات‬ ‫کاری انجام دهد‪ ،‬زیرا انجام چنین کاری به معنای کارشکنی‬ ‫امریکا بوده و باعث مخدوش شــدن وجهه این کشــور در‬ ‫عرصه بین المللی به خصوص میان اعضای ‪ 5+1‬می شود‪.‬‬ ‫همچنیــن دربــاره اظهــارات خصمانــه دیگــر وی‬ ‫درباره وجود گزینه نظامی علیــه ایران و ‪ ‬وقوع جنگ علیه‬ ‫ایران بایــد این نکته را خاطرنشــان کرد کــه لفاظی های‬ ‫جمهوریخواهان و محافظه کاران در ایاالت متحده درباره‬ ‫احتمال گزینه نظامی علیه ایران‪ ،‬یک اقدام معمول است‬ ‫اما در واقعیت باتوجه به شرایط موجود در عرصه منطقه ای‬ ‫و بین المللــی وقــوع چنین گزینه ای بســیار بعیــد به نظر‬ ‫می رسد‪ .‬در پایان‪ ،‬در پاســخ به احتمال رئیس جمهوری‬ ‫مارکو روبیو در دوره اتی ریاست جمهوری امریکا‪ ،‬باید گفت‪،‬‬ ‫در حال حاضر باتوجه به نظر ســنجی های انجام شده‪ ،‬در‬ ‫حزب دموکرات‪ ،‬هیالری کلینتون توانسته پیشتازی خود‬ ‫را نسبت به دیگر نامزدهای انتخاباتی حفظ کند‪ ،‬در مقابل‬ ‫اگر مارکو روبیو بتواند با موفقیت رقیب های خود را پشت سر ‬ ‫بگذارد و نامزد نهایی جمهوریخواهان در انتخابات شود‪،‬‬ ‫اگرچه بر اســاس امار ارائه شــده‪ ،‬کلینتون شانس باالیی‬ ‫نســبت به مارکو روبیو در انتخابات اتی ریاســت جمهوری‬ ‫امریکا دارد و در کارزار نهایی می تواند پیروز میدان شود‪،‬‬ ‫امــا باتوجه به برگــزاری انتخابــات در ماه نوامبــر و وجود‬ ‫فرصت چند ماهه تا برگزاری انتخابات نمی توان در این باره‬ ‫قاطعانه صحبت کرد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پیش از انکه دونالد ترامپ‪ ،‬نامزدی‬ ‫خود را در انتخابات اعالم کند‪ ،‬وضعیت‬ ‫ارای مارکو روبیو بسیار مساعد بود و‬ ‫کارشناسان سیاسی‪ ،‬اینده روشنی برای‬ ‫او ترسیم می کردند‬ ‫مزیت فوق العاده روبیو‬ ‫بین الملل‬ ‫‪65‬‬ ‫عمار ششم‬ ‫ششــمین جشــنواره مردمی فیلم عمار بــه کار خود پایــان داد و‬ ‫فانوس ها به اثار برگزیده رســید‪ .‬در این دوره از جشنواره نیز فیلم های‬ ‫متعددی به نمایش درامد؛ اثاری که رنگ و بوی انقالب اسالمی و دفاع‬ ‫از ارزش ها را داشت‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫اول‬ ‫جشنواره خاص ها‬ ‫مروریبرششمیندورهجشنوارهمردمی فیلمعمار‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪1‬‬ ‫امسال ششمین جشنواره مردمی فیلم عمار برگزار شد‪.‬‬ ‫به همین سرعت باورنکردنی‪ ،‬شــش سال گذشت‪ .‬شش‬ ‫سال از اغاز جشنواره ای که همه چیزش با دیگر جشنواره ها‬ ‫فرق دارد؛ حتی با جشنواره فیلم مقاومت خودمان‪ .‬امسال‬ ‫هم این جشنواره با تقدیر از خانواده های شهدا و برگزیدگان‬ ‫شــش بخش از جشــنواره به صورت رســمی افتتاح شد‪.‬‬ ‫درواقع در این جشنواره به دلیل اینکه در اختتامیه فرصت‬ ‫بیشتری داشته باشد‪ ،‬از بخشی از برگزیدگانش در افتتاحیه‬ ‫تقدیر شد‪.‬‬ ‫در ابتدای مراســم افتتاحیه جشــنواره که در ســالن‬ ‫حجاب تهران برگزار شــد‪ ،‬نادر طالب زاده ‪ ،‬دبیر جشنواره‬ ‫عمار در سخنانی مطرح کرد‪« :‬جشنواره عمار توفیقی است‬ ‫که خالء ویترین رسانه ای ایران را پر کرده است و با حرکتی‬ ‫جهادی به فهم تصویر در سرتاســر ایران ارتقا می بخشد‪.‬‬ ‫در این جشــنواره به قول فرنگی ها فرهنــگ فیلم دیدن و‬ ‫ســینماتک به همه جای ایران برده می شود‪ .‬کشور ایران‬ ‫کشور روشنی اســت و انقالب اســامی اش الگوی تمام‬ ‫جنبش های اسالمی در جهان است‪».‬‬ ‫طالب زاده اضافه کرد‪« :‬این جشــنواره به پشــتوانه‬ ‫گروه هنــری قوی ای کــه دارد به بحث امــوزش نیز توجه‬ ‫جدی می کند‪ .‬در سینمای ایران موضوعات مهمی وجود‬ ‫دارد که در رادار سینمایی کشور نیست و ما امیدواریم عمار‬ ‫به موضوعاتی بپردازد که دیده نشــده اند یا بــه انها کمتر‬ ‫پرداخته شده است‪».‬‬ ‫او همچنین خاطرنشــان کرد‪« :‬اموزش فیلمسازی‬ ‫یکی از اهداف جدی جشــنواره عمار است‪ .‬ما همه سرباز‬ ‫مســیری هســتیم و می دانیم کــه امروزه اســام در راس‬ ‫همه مسائل دنیاســت و برخالف تصوری که انها به وسیله‬ ‫رسانه شان گسترش داده اند اسالم ناجی و مرهم همگان‬ ‫است‪».‬‬ ‫در ادامه مراســم افتتاحیه‪ ،‬مادر شهید خالقی پور در‬ ‫سخنانی گفت که امیدواریم که جشنواره عمار همان طور‬ ‫که از عنوانش مشخص است مردمی بماند‪ .‬او اضافه کرد‪:‬‬ ‫«بعد از انقالب ما در جشنواره های مختلفی شرکت کرده ایم‬ ‫و همیشــه مشــاهده کردیم که فقط یک عده مشــخصی‬ ‫به ان جشــنواره ها دعوت می شــوند ولی جشــنواره عمار‬ ‫میهمانانش شما خانواده های شهدا هستید که از فرزندان‬ ‫خود گذشته اید و امروزه به حاشیه رفته اید و در جشنواره عمار‬ ‫به صحنه بازگردانده می شــوید‪ ».‬این مادر شهید در پایان‬ ‫سخنانش تصریح کرد‪« :‬امیدواریم روزی را ببینیم که این‬ ‫جشــنواره نه فقط در تهران و دیگر شهرهای ایران بلکه از‬ ‫مرزها عبور کند و در تمام دنیا عالم گیر بشود‪».‬‬ ‫جشنواره ای که فرق دارد‬ ‫به گفته نادر طالب زاده‪ ،‬فیلم های جشنواره امسال‬ ‫از لحاظ محتوایی بســیار خــوب و قابل تامل هســتند‪،‬‬ ‫فیلم هایــی کــه می طلبد سازندگانشــان در رســانه های‬ ‫ملی حضور پیــدا کننــد و از ســختی های کار و هدف از‬ ‫ساخت فیلم هایشان ســخن بگویند‪ .‬او با اشاره به بخش‬ ‫بین الملل جشــنواره که بهار ســال اینده برگزار می شود‪،‬‬ ‫ادامه داد‪« :‬بخش بین الملل جشــنواره امسال نیز قابل‬ ‫توجه اســت‪ ،‬این بخش امسال توســط فیلمسازانی که‬ ‫کارهای جدیــدی ارائه داده اند‪ ،‬پیش مــی رود و کیفیت‬ ‫باالی این بخش از جشــنواره از نقاط قوت ان است و ما‬ ‫امیدواریم بعضی از این فیلم ها در شبکه های خارجی به‬ ‫نمایش درایند‪ .‬ایــن بخش بین المللی که در بهار ســال‬ ‫اینده برگزار خواهد شــد‪ ،‬از ‪ 900‬اثری که ســال گذشته‬ ‫به دست ما رسید‪ ،‬امســال به ســه هزار اثر افزایش پیدا‬ ‫کرده اســت و همان طور که از جشــنواره چهارم نیز قابل‬ ‫پیش بینی بود‪ ،‬امســال بــه ان جا افتادگی رســیده ایم و‬ ‫امیدواریم که در اینده فیلمسازان این جشنواره جای خود‬ ‫را در سینمای کشور پیدا کنند‪».‬‬ ‫وحید جلیلی ‪ ،‬مسئولشورایسیاست گذاریجشنواره‬ ‫فیلم عمار هم گفته است‪« :‬این جشنواره دو هدف اصلی‬ ‫دارد که یکــی از انها نگاهی به ســینمای ایــران با هدف‬ ‫ساماندهی در تولید و دیگری ساماندهی سازمان تماشای‬ ‫سینمای ایران است‪ .‬جشنواره عمار چرخه تکمیل و اصالح‬ ‫سینمای ایران را در تکمیل توامان سازمان تولید و تماشا با‬ ‫یکدیگر می داند‪».‬‬ ‫به اعتقاد او‪ ،‬فــرم جا افتاده جشــنواره عمار نشــان‬ ‫می دهد که متناسب با مخاطبان وســیعی که تا به امروز به‬ ‫انها کم توجه شده ‪ ،‬پیش رفت ه است‪.‬‬ ‫جشنواره عمار‪ ،‬تابلوی انقالب است‬ ‫گفت و گوی مثلث‬ ‫با محمد تقی فهیم‬ ‫ویژه ای هم دارد‪ ،‬پاسداشت و تجلیل از چهره ها و فعاالن‬ ‫جبهه فرهنگی انقالب در هر استان و شهرستان با استفاده‬ ‫از قابلیت های بومی اســت‪ ،‬به طور مثال همان گونه که با‬ ‫اهدای دستکش های بافته شده «ننه عصمت» از مسعود‬ ‫ده نمکی و سید مســعود شــجاعی در پنجمین جشــنواره‬ ‫عمار تقدیر شد‪ ،‬برنامه ریزی جشــنواره های استانی هم به‬ ‫این صورت درنظر گرفته شــد که این هم باعث شناساندن‬ ‫ظرفیت های دیده نشــده و مهجــور مانــده ای مثل «ننه‬ ‫عصمت ها»‪« ،‬خانواده شهدا»‪« ،‬بانوان جهادگر مالرد»‪،‬‬ ‫«لباس شویان اهواز» و‪ . ..‬و هم موجب ارتباط بیشتر و موثر‬ ‫فعاالن فرهنگی با متن جامعه و مردم شود‪».‬‬ ‫دبیر اجرایی اکران مردمی جشــنواره عمار با اشــاره‬ ‫به اینکه در این گونه تقدیرها به هیچ عنوان مســائل مالی‬ ‫مدنظر نیســت و ارزش این گونه تقدیرها به مراتب بیشتر‬ ‫اســت‪ ،‬خاطرنشــان کرد‪« :‬عالوه بر این موضوعات‪ ،‬به‬ ‫اکران کنندگان پیشنهاد دادیم جهت تشویق و ایجاد انگیزه‬ ‫در فیلمسازان بومی‪ ،‬از بهترین فیلم ها هم از نگاه مخاطبان‬ ‫خود‪ ،‬در اختتامیه جشنواره های استانی خود‪ ،‬به صورتی که‬ ‫گفته شد‪ ،‬تقدیر و تجلیل کنند‪».‬‬ ‫کبودبند در تشــریح برنامه هــای اکــران مردمی در‬ ‫ششمین جشنواره مردمی عمار اظهار داشت‪« :‬در این دوره‬ ‫و باتوجه به تجربه ای که از دوره قبلی جشــنواره داشتیم‪،‬‬ ‫اکــران اقتصادی فیلم ها را هم در دســتورکار قــرار دادیم‬ ‫ی توانســتند حتــی در صورت توان‬ ‫و اکران کنندگان مردم ‬ ‫ن فیلم های استان خود را به صورت‬ ‫تامین اقتصادی‪ ،‬اکرا ‬ ‫بلیت فروشــی اختیاری یا اجباری برگزار کنند که بخشی از‬ ‫مبالغ به دست امده به تهیه کننده اثر داده می شود‪».‬‬ ‫وی در ادامه با اشــاره بــه جایزه ویــژه «نماز جمعه»‬ ‫در ایــن دوره بیان کــرد‪« :‬امســال‪ ،‬با همکاری شــورای‬ ‫سیاســت گذاری نماز جمعه کشــور در روزهــای یازدهم و‬ ‫هجدهم دی مــاه‪ ،‬به طور همزمــان در نمــاز جمعه های‬ ‫کشور‪ ،‬فیلم های جشنواره عمار اکران شدند و تاکنون نیز‬ ‫بســته های اکران به حدود ‪ 900‬نماز جمعه کشــور ارسال‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫کبودبند همچنین بیان کرد‪« :‬از دوره اول جشــنواره‬ ‫تاکنون نزدیک بــه ‪ 10‬هزار نفر بــرای اکران های مردمی‬ ‫ جشنواره عمار اعالم امادگی کردند و در حال حاضر‪ ،‬عالوه‬ ‫بر رابطان استانی‪ ،‬بیش از ‪ 380‬نفر به عنوان رابط اکران در‬ ‫‪ 475‬شهر و روستای مختلف کشور‪ ،‬هماهنگی اکران های‬ ‫ی را به صورت داوطلبانه برعهده دارند‪».‬‬ ‫مردم ‬ ‫جشنواره ای با میهمانان اندیشه ورز‬ ‫عمار و یک حاشیه‬ ‫اما جشــنواره یک حاشیه هم داشــت‪ .‬سخنان دبیر‬ ‫جشــنواره مردمی فیلم عمار درباره کمک نکردن سازمان‬ ‫سینمایی به این جشنواره‪ ،‬واکنش سازمان سینمایی را در پی‬ ‫داشت که در اطالعیه ای‪ ،‬توضیحاتی ارائه کرد‪.‬‬ ‫دبیر جشنواره مردمی فیلم عمار از خودداری سازمان‬ ‫سینمایی از پرداخت کمک مصوب مجلس شورای اسالمی‬ ‫به دبیرخانه این جشنواره سخن گفته بود‪ ،‬اما این سازمان‬ ‫در توضیحاتی اعالم کــرد‪« :‬در ســال ‪ ۱۳۹۴‬هیچ ردیف‬ ‫بودجه یا اعتباری به عنوان جشــنواره مردمی فیلم عمار به‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی ابالغ نشده است؛ بنابراین‬ ‫گفته هــای دبیر جشــنواره عمار نادرســت و خــاف واقع‬ ‫است‪ .‬بدیهی اســت در صورت ابالغ هر وجهی به عنوان‬ ‫این جشنواره همانند سال گذشــته‪ ،‬عین مبلغ دریافتی به‬ ‫دبیرخانه جشنواره عمار ارسال می شود»‪.‬‬ ‫روابط عمومی این سازمان در پایان نیز با لحنی کنایی‬ ‫اظهار کرده بود‪« :‬امید است مدیران جشنواره ای که قرار‬ ‫است منادی اخالق اسالمی باشند در اظهارنظرهای خود‬ ‫پایبندی به ارزش های مسلم دینی را فراموش نکنند‪».‬‬ ‫همچنین حســین نوش ابــادی ‪ ،‬ســخنگوی وزارت‬ ‫فرهنــگ و ارشــاد اســامی در نشســت هفتگی خــود با‬ ‫خبرنگاران‪ ،‬با سوالی درباره گفته های بیژن نوباوه در برنامه‬ ‫ســینمایی «هفت» که در ان اعالم کرده بــود نمایندگان‬ ‫مجلس یــک میلیــارد و ‪ 500‬میلیون تومــان اعتبار برای‬ ‫کمک و حمایت از جشنواره فیلم عمار در نظر گرفته اند اما‬ ‫وزارت ارشاد این بودجه را در اختیار این جشنواره قرار نداده‬ ‫است‪ ،‬مواجه شــد و در پاســخ گفت‪« :‬در مجلس ردیفی‬ ‫به نام حمایت از جشــنواره عمار مصوب نشده است‪ .‬بلکه‬ ‫اعتباری برای فیلم های فاخر مصوب شده که ان هم ابالغ‬ ‫نشده است‪ .‬بنابراین ما بودجه ای برای حمایت از این گونه‬ ‫جشنواره ها در بودجه نداشتیم‪ .‬ضمن اینکه درخواستی از‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫ی عمار امســال نیز در ایــن رویداد‬ ‫جشــنواره مردمــ ‬ ‫سینمایی‪ ،‬میهمانان و سخنرانان ویژه ای داشت‪ .‬چهارشنبه‬ ‫‪ 9‬دی و در دومیــن روز برگــزاری جشــنواره مردمی فیلــم‬ ‫عمار در سینما فلســطین‪ ،‬استاد حســن رحیم پور ازغدی‬ ‫سخنرانی کرد‪ .‬همچنین‪ ،‬روز پنج شــنبه‪ ،‬دهم دی ماه نیز‬ ‫حجت االسالم پناهیان و روز شنبه ‪ 12‬دی ماه‪ ،‬در پنجمین‬ ‫روز ششــمین جشــنواره مردمی فیلم عمار هم دکتر حسن‬ ‫عباسی‪ ،‬دبیر جشــنواره بازی های رایانه ای عمار در سینما‬ ‫فلسطین ســخنرانی کردند‪ .‬این ســخنرانی ها بعد از نماز‬ ‫مغرب و عشــاء و از ساعت ‪ 18‬در ســینما فلسطین صورت‬ ‫گرفتند‪.‬‬ ‫همچنین همزمــان با برگزاری ششــمین جشــنواره‬ ‫مردمی فیلم عمار‪ ،‬همانند دوره گذشــته‪ ،‬در حاشــیه این‬ ‫رویــداد ســینمایی‪ ،‬کارگاه های اموزشــی بــا موضوعات‬ ‫مختلف در حوزه سینما و مستند برگزار شد‪ .‬در این کارگاه ها‬ ‫که از تاریخ نهــم تا ‪ 16‬دی ماه‪ ،‬همه روزه از ســاعت ‪ 15‬تا‬ ‫‪ 17‬در سالن شماره ‪ 3‬سینما فلسطین برگزار شدند‪ ،‬اساتید‬ ‫پیشکسوت و فیلمسازان جوان به ارائه مباحث تخصصی‬ ‫حوزه سینما و مستند پرداختند‪ .‬حضور در کالس های این‬ ‫دوره رایگان بوده و عالقه مندان پس از ثبت نام توانستند در‬ ‫این کارگاه های اموزشی شرکت کنند‪.‬‬ ‫ی فیلــم عمار همچون‬ ‫در دوره اخیر جشــنواره مردم ‬ ‫سال های گذشته نشســت های هنر واقعیت برای معرفی‬ ‫سوژه های مغفول مانده سینمای ایران برگزار شد که شرکت‬ ‫در ان برای عموم ازاد بود‪ .‬کارگاه های این دوره جشــنواره‬ ‫ی فیلم عمار به شرح زیر بودند‪:‬‬ ‫مردم ‬ ‫ســاختار تدوین؛ حســین زندبــاف ‪ /‬مستندســازی‬ ‫جست وجوگر؛ محسن اسالم زاده ‪ /‬میزدگرد اسیب شناسی‬ ‫اموزش ســینما؛ مهدی کلهر و حمید دهقانپور ‪ /‬نشســت‬ ‫هنر واقعیت (‪ - )1‬سوژه های فیلمسازی «نفوذ استکبار در‬ ‫کشــورهای مختلف»؛ مهدی صفری (سفیر سابق ایران‬ ‫در چین) ‪ /‬نشست هنر واقعیت (‪ - )2‬سوژه های فیلمسازی‬ ‫امریکای التین و ونزوئال؛ احمد ســبحانی (ســفیر سابق‬ ‫ایــران در ونزوئــا)‪ ،‬دوران دیجیتــال؛ بهــروز افخمی‪،‬‬ ‫اشنایی با فرایند تولید انیمیشن حرفه ای؛ هادی محمدیان‬ ‫و بازیگردانی در سینما؛ ابوالقاسم طالبی‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫امــا رضــا کبودبنــد ‪ ،‬دبیــر اجرایــی اکران هــای‬ ‫مردمی جشنواره عمار درباره ارسال بسته های اکران به نقاط‬ ‫مختلف کشو ر گفت‪« :‬امسال عالوه بر ارسال اثار مستند‪،‬‬ ‫داســتانی‪ ،‬انیمیشــن‪ ،‬نماهنگ و تیزر‪ ،‬برای نخستین بار‬ ‫ب بسته های اکران‬ ‫تعدادی از اثار بخش لوح نگار هم در قال ‬ ‫مردمی و در سه گروه مخاطبان عموم (مسجد‪ ،‬پایگاه های‬ ‫بســیج و‪ ،)...‬کودک ونوجوان (مهدکودک ها‪ ،‬مدارس‪،‬‬ ‫پایگاه های بسیج و‪ )...‬و نخبگانی (دانشگاه‪ ،‬حوزه و‪)...‬‬ ‫توزیع شد‪».‬‬ ‫کبودبند اظهار داشت‪« :‬یکی از موضوعات قابل توجه‬ ‫جشنواره امسال‪ ،‬جمع اوری دستکش ها و البسه ای است‬ ‫که بانوان ایرانی در پاسخ به دعوت «ننه عصمت»‪ ،‬برای‬ ‫یاری مدافعان حرم اهل بیت(ع) اهدا می کنند که شــروع‬ ‫این طرح از طرف اکران کنندگان بوده است و قصد داریم از‬ ‫طریق شبکه اکران مردمی‪ ،‬این حرکت را به صورت فراگیر‬ ‫در سراسر کشور پیگیری کنیم‪».‬‬ ‫وی عنوان کرد‪« :‬مساله بعد‪ ،‬نوع پذیرایی افتتاحیه‬ ‫جشنواره های استانی عمار اســت که همانند پذیرایی که‬ ‫در افتتاحیه دوره قبلی جشنواره با نان های تهیه شده «ننه‬ ‫سکینه» صورت گرفت‪ ،‬به طور کامال مردمی و با استفاده‬ ‫از ظرفیت هــای بومی هر منطقه انجام شــد‪ ،‬به طور مثال ‬ ‫پذیرایی افتتاحیه اکران های شــهر داراب در دوره قبلی را‬ ‫مادر شهیدی تهیه کرده بود‪».‬‬ ‫کبودبنــد تصریح کرد‪« :‬مســاله ســومی که اهمیت‬ ‫مساله «برادران»‬ ‫گفت و گو با مهدی نقویان‪،‬‬ ‫کارگردان مستند برادران‬ ‫عمار جشنواره ای که کل سال‬ ‫برگزار می شود‬ ‫گفت وگوی مثلث‬ ‫با امیر داسارگر‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫طرف برگزارکنندگان این جشــنواره به ارشاد نیامده است‪.‬‬ ‫در عین حال ما از برگزاری جشــنواره ها همواره استقبال و‬ ‫حمایت کرده ایم و جشنواره عمار هم یکی از جشنواره هایی‬ ‫اســت که مورد حمایت معنوی و مالی ما بوده و نظر ارشاد‬ ‫درباره ان مثبت است و اگر امکانش هم باشد در اینده به ان‬ ‫کمک خواهیم کرد اما متاسفانه بودجه های دولتی محدود‬ ‫هســتند‪ ».‬در ادامه هم حجت الله ایوبی ‪ -‬رئیس ســازمان‬ ‫سینمایی – به همراه علیرضا رضاداد ‪ -‬دبیر پیشین جشنواره‬ ‫فیلم فجر و مشاور سازمان سینمایی ‪ -‬و محمدرسول صادقی‬ ‫ مدیر روابــط عمومی این ســازمان ‪ -‬با حضور در ســینما‬‫فلسطین به تماشای فیلم های جشنواره فیلم عمار نشست‪.‬‬ ‫جشنواره مردمی فیلم عمار در ششمین خوان خود‪،‬‬ ‫در نقاط مختلف کشور برگزار شد تا در گام بعدی‪ ،‬یک سال‬ ‫دیگر به خوان هفتم خود پا بگذارد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫فانوس های جشنواره‬ ‫هیات داوران در بخش نقد و مقاالت ضمن تقدیر از‬ ‫علی اللهیاری برای مقاله درباره فیلم بین ستاره ای نوالن و‬ ‫مقاله خانه سبز از هستی شناسی فانتزی و اعوجاج هویتی‬ ‫لوح تقدیر خود را مشــترکا به رضا دمیرچی بــرای اقتصاد‬ ‫مقاومتــی و نقش شــبکات اســتانی در فرهنگ ســازی و‬ ‫مجید حســینی نصر برای نقش عبودیت در رئالیسم دینی‬ ‫اهدا کرد‪.‬‬ ‫هیات داوران همچنین در بخش پژوهش سینما لوح‬ ‫تقدیر خود را به جواد امین خندقی برای ســینمای سیاسی‬ ‫و سیاست ســینمایی و محمد جواد کربالیی برای بازنمایی‬ ‫روحانیت در سریال پرده نشین اهدا کرد‪ .‬هیات داوران در‬ ‫این بخش هیچ فانوسی را برای نامزدها درنظر نگرفته بود‪.‬‬ ‫در بخش دیگر هیات داوران لوح تقدیر خود را برای‬ ‫بخش لوح نگار (پاورپوینت) به محســن کریمی اذر برای‬ ‫بررســی ادعای تقلب در انتخابات ‪ 88‬و احسان صفرزاده‬ ‫برای دلتافورس اهدا کرد‪.‬‬ ‫در بخش پوستر هیات داوران ضمن تقدیر از مهدی‬ ‫همتیان طراح پوســتر فیلم جیره از اسماعیل چشرخ برای‬ ‫پوســتر چالش ســطل اب و یخ و امین دایی برای پوســتر‬ ‫فیلم خاکستر و برف تقدیر کرد‪ .‬همچنین فانوس ششمین‬ ‫ی فیلم عمار نیز به محمد اسفندیاری برای‬ ‫جشــنواره مردم ‬ ‫طراحی پوستر وام اهلی رسید‪.‬‬ ‫در بخــش فیلم مــا هیــات داوران ضمــن تقدیر از‬ ‫حامــد علیــزاده کارگردان فیلــم وظیفه خصوصــی‪ ،‬امیر‬ ‫حیدری کارگردان فیلم تکاتف لوح تقدیر خود را به سپیده‬ ‫شراحی کارگردان فیلم برادرانه‪ ،‬سید محمدعلی محمودی‬ ‫کارگردان فیلم رومیزی و محمدحسین سلیمانیان کارگردان‬ ‫فیلم چماق و هویج اهدا کرد‪ .‬فانوس این بخش از جشنواره‬ ‫نیز به مسعود دهنوی کارگردان فیلم عامل مشترک رسید‪.‬‬ ‫در بخش تیزر فیلــم‪ ،‬هیات داوران ضمــن تقدیر از‬ ‫تیزرهای صالح اباد و چند قطره خون لوح افتخار را به نقی‬ ‫نعمتی سازنده تیزر فیلم خاکستر و برف اهدا کرد‪ .‬فانوس‬ ‫این بخش از جشــنواره نیز به ایمان گودرزی ســازنده تیزر‬ ‫شهدای ترور رســید‪ .‬هیات داوران همچنین از محمدباقر‬ ‫مفیدی کیا برای ساخت تیزر دختر شینا تقدیر کردند‪.‬‬ ‫همچنین در بخــش نماهنگ هیــات داوران ضمن‬ ‫تقدیر از کلیپ فرهنگی تک فرزندی لــوح تقدیر خود را به‬ ‫محمد رضوانی پور ســازنده نماهنگ مــن کاالی ایرانی را‬ ‫انتخاب می کنم اهدا کردند‪ .‬هیات داوران همچنین ضمن‬ ‫تقدیر از نماهنگ اشــک ایینه لوح افتخار را به محمدرضا‬ ‫رضاییان ســازنده نماهنگ شــبیه افســانه ها اهدا کردند‪.‬‬ ‫هیــات داوران در این بخش کســی را شایســته دریافت‬ ‫فانوس ندانســتند و همچنین از حســین دارابی کارگردان‬ ‫فیلم علمک به عنوان کسب پرمخاطب ترین فیلم دوره قبل‬ ‫تقدیر کردند‪.‬‬ ‫جشنواره عمار‪ ،‬تابلوی انقالب است‬ ‫گفتوگویمثلثبامحمدتقیفهیم‬ ‫جشــنواره فیلم عمار امسال ششمین سال خود‬ ‫را پشت سر می گذارد‪ ،‬ارزیابی شما از جشنواره امسال‬ ‫چه بوده است؟‬ ‫من فکر می کنم در مقایسه با جشنواره های دیگر‬ ‫ما که هر کدام شــان بین بیست تا سی ســال قدمت دارند‬ ‫جشنواره عمار هنوز نو پاست ‪ .‬شش سال سابقه ان چنانی‬ ‫برای یک جشــنواره فیلم نیســت‪ ،‬با این حال به نظر من‬ ‫جشنواره ششــم عمار نسبت به ســال های قبل پیشرفتی‬ ‫در حد یک جهش بزرگ داشــته اســت ‪ .‬این جشنواره در‬ ‫حالی که از نظر مالی با دیگر جشــنواره ها ی فیلمی که در‬ ‫کشور بر گزار می شوند قابل مقایسه نیست و اتکای ان به‬ ‫کمک های مردمی و بودجه ای اســت که از طرف خیرین‬ ‫اهدا می شود اما توانسته است روی پای خودش بایستد‪.‬‬ ‫در نســبت با دوره های گذشــته فکــر می کنید‬ ‫جشنواره امسال چه تغییراتی داشته است؟‬ ‫اولین دوره های جشنواره به هر حال بسیار محدود‬ ‫برگزار شدند اما امسال جشــنواره توانسته بود یک بخش‬ ‫بین المللی هــم اضافــه کند که پیشــرفت بســیار خوبی‬ ‫محسوب می شود‪ ،‬منتها تعداد اثار رسیده به جشنواره ان‬ ‫قدر زیاد بود که برگزار کنندگان ناچار شدند اعالم کنند که‬ ‫امکانات کافی برای ارزیابی اثار رسیده در بخش بین المللی‬ ‫ندارند‪ ،‬تا وقت برای رسیدگی به اثار بخش داخلی داشته‬ ‫باشــند‪ .‬این موضوع هر چند نشان دهنده رشد مثبت است‬ ‫اما از طرف دیگر نشان می دهد که مجریان این جشنواره‬ ‫که همگی جوان هســتند و تجربه کافی ندارنــد‪ ،‬با اینکه‬ ‫در بخش هایی عملکرد انها خوب و قابل قبول بوده است‬ ‫اما در بخش هایی هم خطا داشــته اند و بایــد گفت که از‬ ‫حد اقل های مطلوب بســیار پایین تر بوده انــد و هنوز باید‬ ‫چیز های زیادی یاد بگیرند تا در این راه موفق باشند‪.‬‬ ‫البتــه الزم اســت مــن اینجــا تاکیــد کنم کــه تیم‬ ‫برگزار کننده جشــنواره در سال جاری به نســبت سال قبل‬ ‫خیلی بهتر و پخته تر عمل کرده اند و در ســال جاری بنا به‬ ‫ضرورتی که تشخیص داده اند مراسم افتتاحیه و اختتامیه‬ ‫جشــنواره را در ســالن بزرگ تری نســبت به ســالن سینما‬ ‫فلسطین برگزار کرده اند ‪ ،‬رشد کمی و کیفی در تمام زمینه ها‬ ‫در جشنواره کامال قابل مشــاهده است و سال به سال هم‬ ‫بهتر می شو د ‪ .‬همین که از جاهای مختلف دنیا در جشنواره‬ ‫امسال حاضر شده اند و کار داده اند نشان دهنده پیشرفت‬ ‫این جشنواره است‪.‬‬ ‫کار هایی که در ســال جاری به جشــنواره ارسال‬ ‫شده اند را چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫ما نباید فراموش کنیم که جشنواره عمار موضوع‬ ‫محدودی دارد و رویکــرد ان پذیرش کارهایی اســت که‬ ‫گفتمان انقالب اســامی را در جهان گسترش می دهند‪ ،‬‬ ‫یا متاثر از این گفتمان هســتند‪ ،‬بنا بر ایــن کار هایی که به‬ ‫جشنواره ارسال می شوند باید به سختی از غربال جشنواره‬ ‫بگذرند و این موضوع باعث می شــود هــر کاری به راحتی‬ ‫نتواند در جشنواره حضور داشته باشد‪.‬‬ ‫فکر می کنید بــرای اینکه عملکرد جشــنواره در‬ ‫ اینده بهتر شود باید چه مواردی مورد توجه قرار‬ ‫بگیرد؟‬ ‫واقعیــت این اســت که اگــر جشــنواره بخواهد‬ ‫برای ســال های بعد عملکرد موفق تری داشته باشد و در‬ ‫حوزه های مختلف کارنامه اش قابل قبول باشد باید مسائل‬ ‫مالی اش را برطرف کند؛ اما مســاله مدیریت جشنواره هم‬ ‫مهم اســت و باید مورد توجه قرار بگیرد‪ .‬جشــنواره باید از‬ ‫همــه ظرفیت های موجود بــرای کمک به مطرح شــدن‬ ‫خود اســتفاده کند‪ .‬همین طور این نکته بسیار مهم است‬ ‫که جشــنواره باید از یک ســال قبــل برنامه ریزی ها برای‬ ‫اینکه در جشــنواره بعدی به کدام طرف حرکت کند را اغاز‬ ‫ نماید‪ .‬اینکه در جشنواره امسال گفته شده است که برای‬ ‫بررسی کار های بخش بین الملل فرصت کافی وجود ندارد‬ ‫و برای همین اثار رســیده در این بخــش را از داوری کنار‬ ‫گذاشــته اند نشــان می دهد که برنامه ریزی های درستی‬ ‫انجام نشده است‪ .‬نشان می دهد که اعتماد به نفس کافی‬ ‫در برگزار کننده های جشــنواره وجود ندارد و خودشان هم‬ ‫خودشان را دست کم گرفته اند در حالی که باید توجه شود‬ ‫که این جشنواره جشنواره خاصی است‪.‬‬ ‫ما البته جشــنواره های موضوعی دیگری هم داریم‬ ‫مثل جشنواره مقاومت یا جشنواره دفاع مقدس‪ ،‬اینها هر‬ ‫کدام شان در چند روز برگزار می شوند و تمام می شوند‪ .‬اما‬ ‫جشنواره عمار یک راه متفاوت است‪ ،‬هم در فرم و هم در‬ ‫ســاختار و اجرا با جشــنواره های دیگری که ما داریم فرق‬ ‫می کند و این موضــوع باید مورد توجه قــرار بگیرد‪ .‬چون‬ ‫به هر حــال این جشــنواره تابلو ی انقالب اســت‪ ،‬ما غیر‬ ‫از جشــنواره دفاع مقدس جشــنواره دیگری نداریم که در‬ ‫چار چوب روشــنی به انقالب متعهد باشــد‪ .‬معموال بیشتر‬ ‫جشــنواره های ما دچار حاشیه هایی می شــوند که گاهی‬ ‫کمر جشــنواره ها را می شــکند‪ .‬چون در تدویــن و تعیین‬ ‫مضامین و اثاری که به جشــنواره وارد می شــود ایین نامه‬ ‫مدونی وجود نــدارد اما در عمــار این ضعف بــزرگ باقی‬ ‫جشنواره ها خوشبختانه وجود ندارد‪ ،‬در این جشنواره همه‬ ‫چیز روشن اســت و در مورد پوشش و مســائل دیگر برای‬ ‫حضور شرکت کنندگان محدوده وجود دارد‪ ،‬همین طور در‬ ‫مورد روابط ادم ها‪ .‬این موضوع از نقاط قوت انقالب است‪.‬‬ ‫اتفاقا به دلیل همین رویکرد است که فیلم های این‬ ‫جشنواره مخاطبان گسترده ای دارند و فیلمسازان زیادی‬ ‫هم تمایل دارند که در این جشنواره حاضر باشند‪.‬‬ ‫همان طور که می دانیــد ما در بخــش توزیع فیلم و‬ ‫اکران با مشــکل رو به رو هســتیم‪ ،‬در نود درصد شهر ها و‬ ‫در صد درصد روستا ها سینما نداریم و این یکی از مسائل‬ ‫سینمای ماســت‪ .‬اتفاقا ادم هایی که دران مناطق زندگی‬ ‫می کنند هم بیشتر به دنبال فیلم هایی هستند که با گفتمان‬ ‫انقالب اســامی هماهنگی داشته باشــد‪ .‬حاال جشنواره‬ ‫عمار توانسته اســت با خالقیت این مشکل را هم برطرف‬ ‫کنــد و از امکانات مســاجد برای نمایش فیلــم در مناطق‬ ‫مختلف ایران اســتفاده کند‪ .‬این موضوع باعث می شود‬ ‫امکان اکران گسترده فیلم ها فراهم شود‪.‬‬ ‫با ایــن وجود جشــنواره بــه روشــنی در بخش‬ ‫اطالع رسانی مشکل دارد ‬ ‫درست اســت‪ ،‬این هم یکی دیگر از انتقاد هایی‬ ‫است که من به جشنواره و دوســتان برگزار کننده ان دارم ‪.‬‬ ‫ هم در اطالع رســانی و هم در اجرا در جشنواره مشکالت‬ ‫زیادی وجــود دارد ‪ .‬با اینکــه برگزار کننده های جشــنواره‬ ‫توانسته اند یک فرم ضد جریان جشنواره های سینمایی به‬ ‫وجود بیاورند و از ان مدل تا حدودی فاصله بگیرند اما هنوز‬ ‫ بی تجربگی در اجرا به چشم می خورد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر مشــارکت افراد سرشناس در این‬ ‫جشــنواره و جشــنواره هایی از این نوع محدود‬ ‫است‪ ،‬به نظر می رسد این خطر در برابر جشنواره‬ ‫وجــود دارد که بــه یک برنامــه مســلکی تبدیل‬ ‫شود‪...‬‬ ‫به نظر من هم این مشکل وجود دارد و به همین‬ ‫‪2‬‬ ‫محمدتقیفهیم‪،‬کارشناسفرهنگیومنتقدسینما‬ ‫که امسال از نزدیک شاهد برگزاری جشنواره فیلم عمار‬ ‫بودهاستمی گویداینجشنوارهدرسالجارینسبتبه‬ ‫قبلپیشرفت هایبزرگیداشتهاستاماهنوزنمی توان‬ ‫از برخی کاســتی های اجرایی در ان چشــم پوشی د ‪ .‬او‬ ‫همچنین امیدوار است که این جشنواره بتواند در اینده‬ ‫در بخش سینمای داستانی هم وارد شود و سینما گرانی‬ ‫از سر تا سر دنیا را که مبلغ ایده های صلح و نوع دوستی‬ ‫هستندنمک پروردهکند‪.‬‬ ‫دلیل اســت که من بر اهمیت برنامه ریزی برای جشنواره‬ ‫تاکید می کنم‪ .‬این جشــنواره برای اینکــه بتواند در بدنه‬ ‫اصلی سینما جای خود را باز کند باید برای ان برنامه ریزی‬ ‫شود‪ .‬البته طبیعی است که این جشــنواره به دنبال جذب‬ ‫موجودیت در جریان روشن فکری نیســت که بخواهد در‬ ‫بدنه ســینما خود را ان چنــان مطرح کند اما به جشــنواره‬ ‫نیاز دارد برای اینکه دیده شــود‪ ،‬از کســانی که می توانند‬ ‫ویترین جشــنواره باشند‪ ،‬اســتفاده کند‪ .‬جشــنواره هایی‬ ‫مانند عمار نباید نســبت به چهره هایی که سالم هستند و از‬ ‫نظر اخالقی قابل دفاع هستند زاویه داشته باشند‪ .‬حضور‬ ‫چنین اشــخاصی در این جشــنواره ها در کنار تالش برای‬ ‫دیده شدن کسانی که معموال دیده نمی شوند برای ایجاد‬ ‫یک ویترین الزم است‪ .‬همچنین بســیاری از چهره های‬ ‫پیشکسوت هستند که می توانند در این جشنواره ها حاضر‬ ‫شــوند و به این چهره های جوان که به دنبال ارائه یک راه‬ ‫جدید هستند کمک کنند‪10 .‬روز جشنواره در واقع می تواند‬ ‫بهانه ای برای حضور و استفاده از این چهره ها باشد‪.‬‬ ‫فکر می کنید که جشنواره عمار چقدر می تواند در‬ ‫گســترش ان چیزی که گفتمان انقالب خوانده‬ ‫تکلیف جشنواره عمار با خودش معلوم است‬ ‫‪3‬‬ ‫می شــود موفق باشــد و برای این هدف باید چه‬ ‫کاری انجام دهد؟‬ ‫مهم ترین چیز این است که برگزاری جشنواره باید‬ ‫حرفه ای باشد‪ ،‬نباید کار را صرفا با ازمون و خطا پیش برد و‬ ‫به تجربه خام متکی شد‪ .‬جشنواره عمار این امکان را دارد‬ ‫که در سینما برای انقالب‪ ،‬تابلو باشد ‪ .‬درست است که این‬ ‫جشنواره می تواند جایی برای اماتور هایی که دغدغه دارند‬ ‫باشــد اما در کنار ان باید حرفه ای هایی هم حضور داشته‬ ‫باشند که به جشنواره اعتبار بدهند‪.‬‬ ‫جشنواره عمار می تواند بستر رشد هنرمندان تازه باشد‬ ‫که می خواهند در این حوزه کار کنند‪ ،‬البته جشنواره هنوز‬ ‫بستری برای فیلم داســتانی بلند ندارد و اگر بتواند در این‬ ‫زمینه هم وارد شود می تواند در گسترش اخالق و سکنات‬ ‫انقالب اسالمی موثر باشد‪.‬‬ ‫ما می توانیم در حوزه فرهنگی ایــران بزرگ هم کار‬ ‫کنیم و جشنواره را به ان سمت هم هدایت کنیم‪ .‬جشنواره‬ ‫عمار می تواند همان نقشی که جشــنواره هایی مثل کن و‬ ‫ونیز بازی کرده اند را در سراسر دنیا بازی کند‪ ،‬می تواند به‬ ‫همان نحوی که جشنواره های دیگر در ایران فیلمسازانی‬ ‫را کشــف می کنند و انهــا را نمک گیــر می کننــد‪ ،‬در دنیا‬ ‫فیلمســاز هایی را کشــف کند که به دنبال صلــح و جامعه‬ ‫ارمانی هســتند و به انها امکان مطرح کردن خودشــان را‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫البته جشــنواره های ما نباید به دنبال این باشند که از‬ ‫مدل جشنواره های خارجی پیروی کنند اما حتما می توانند‬ ‫از تجربه های انها اســتفاده کنند و به سمت کار حرفه ای‬ ‫حرکت کنند‪ .‬به نظر من جشــنواره عمار و جشــنواره هایی‬ ‫در این ســبک می توانند اینده خوبی داشــته باشند و ابزار‬ ‫گسترش فرهنگ انقالبی باشند‪.‬‬ ‫روایت محمد حسین نیرومند از جشنواره عمار‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫داور ششــمین دوره جشــنواره مردمــی فیلــم عمار‬ ‫همچنین درباره ارزیابی خود از جایگاه این جشنواره پس از‬ ‫شش دوره برگزاری گفت‪« :‬انعکاس اخبار این جشنواره در‬ ‫مطبوعات و رسانه های مختلف نشان می دهد که جشنواره‬ ‫عمار شــخصیت و جایگاهی برای خود پیدا کرده اســت و‬ ‫تمام اینها حاکی از این اســت که هدفگذاری جشنواره به‬ ‫نتیجه رسیده است‪».‬‬ ‫محمد حســین نیرومند در پایان این گفت و گو تاکید‬ ‫کرد‪ « :‬جشنواره عمار باید تالش کند تا موضوع تولید فیلم را‬ ‫هدفگذاری اصلی خود قرار دهد که اگر این طور شود سال‬ ‫اینده اتفاق تاز ه و جدیدی در جشنواره رخ می دهد اما تصور‬ ‫می کنم اگر از تولید حمایت نشود جشنواره به لحاظ کیفیت‬ ‫خوب خواهد بود ولی درونش دچار مشکالتی می شود‪».‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫یکی از اعضای شــورای سیاســت گذاری ششمین‬ ‫ی فیلم عمار گفت‪« :‬با وجود ضعفی که در‬ ‫جشــنواره مردم ‬ ‫بخش تولید وجود دارد‪ ،‬معتقدم مهم ترین ویژگی جشنواره‬ ‫فیلم عمار این است که تکلیفش با خودش معلوم است‪».‬‬ ‫محمد حسین نیرومند که امسال داور بخش فیلم های‬ ‫کوتاه‪ ،‬نیمه بلند و بلند جشنواره عمار بود‪ ،‬درباره این جشنواره‬ ‫به خبرنگار مثلث گفت‪« :‬این جشنواره از ابتدا تکلیفش با‬ ‫خودش معلوم بود و مسیر متفاوتی را از دیگر جشنواره های‬ ‫معمول سینما دنبال کرد‪ .‬اتفاقا به همین دلیل که تکلیفش‬ ‫معلوم است و براســاس سیاســتی که طراحی کرده پیش‬ ‫می رود‪ ،‬توانسته جشنواره موفقی باشد‪».‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬این موفقیت خوشــبختانه هرسال به‬ ‫ویژه در حوزه برگزاری دیده می شــود امــا ضعف اصلی در‬ ‫فیلم هایی است که به جشنواره ارائه می شوند‪».‬‬ ‫نیرومند در این باره توضیح داد‪« :‬جشــنواره مردمی‬ ‫ عمار فیلم نمی سازد و فقط تعدادی فیلم را که به دبیرخانه‬ ‫می رســند‪ ،‬جمع اوری می کند؛ با این حال همین موضوع‬ ‫چیزی اســت که مشکل جشــنواره محســوب می شود و‬ ‫امیدوارم جشــنواره عمار بتواند ســینماگران جــوان را به‬ ‫مســیری هدایت کند که محصول ان فیلم هــای عماری‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫این عضو شورای سیاست گذاری جشنواره فیلم عمار‬ ‫در پاسخ به اینکه ایا حضور سینماگران مطرح می تواند به‬ ‫ضعفی که اشــاره کرد کمک کند؟ گفت‪« :‬جشنواره عمار‬ ‫اصال دنبال سینماگران مطرح نیست‪ ،‬بلکه دنبال این است‬ ‫تا استعداد جوانانی را که دغدغه ساخت فیلم های انقالبی‬ ‫دارند کشف کند‪».‬‬ ‫او تاکید کرد‪« :‬این جشــنواره حتی به دنبال ساخت‬ ‫فیلم های تکنیکال هم نیست و فقط به دنبال کسانی است‬ ‫که دغدغه انقالبی داشته باشند‪».‬‬ ‫نیرومند درباه اینکه چگونه امکان برطرف شدن ضعف‬ ‫جشنواره عمار وجود دارد؟ اظهار کرد‪« :‬این ضعف مربوط‬ ‫به سیستم فرهنگی است‪ ،‬چون جشنواره عمار می خواهد‬ ‫کاری کند که تولیدات گفتمان انقالب اسالمی افزایش پیدا‬ ‫کند اما این کار باید در انجمن سینمای جوان اتفاق بیفتد و‬ ‫سیســتم هایی که از بودجه دولتی ارتزاق می کنند این نوع‬ ‫فیلم ها را تولید کنند‪ ،‬در حالی که این کار انجام نمی شود‪».‬‬ ‫وی در ادامه گفت‪« :‬به نظرم پس از برگزاری شــش‬ ‫دوره‪ ،‬خود جشــنواره پیشرفت خوبی داشــته ولی از حیث‬ ‫تولیدات اتفاق متفاوتی در ان رخ نداده است که امیدوارم‬ ‫این پیشرفت در تولید اثار هم به وجود اید‪».‬‬ ‫او خاطرنشان کرد‪« :‬روال کار جشنواره باید این طور‬ ‫باشد که وقتی هر سال تمام می شود‪ ،‬درواقع تازه شروع شود‬ ‫و از همان پایان مراسم اختتامیه کارش را برای سال اینده‬ ‫شروع کند‪ .‬جشنواره عمار باید برای تولید فیلم برنامه ریزی‬ ‫کند و هرچه به افراد و نگاه هایی که در هر دوره و نیز امسال‬ ‫شناسایی شده اند کمک کنیم تا فیلم تولید کنند‪ ،‬جشنواره‬ ‫موفق تر خواهد بود‪».‬‬ ‫نیرومند افزود‪« :‬البته اشکال کار دقیقا همین است‬ ‫که این اتفاق نمی افتد‪ ،‬هرچند طبیعی اســت که با بودجه‬ ‫کم خیلــی کاری نتوان انجــام داد ولی اگــر بودجه تامین‬ ‫شود و جشنواره عمار تولید فیلم یا حمایت از ان را به عنوان‬ ‫هدف اصلی خــود پیگیری کنــد‪ ،‬اتفاق مثبتی را شــاهد‬ ‫خواهیم بود‪».‬‬ ‫‪69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مساله «برادران»‬ ‫گفتوگو با مهدینقویان‪،‬کارگردانمستندبرادران‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫خبرنگار‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪4‬‬ ‫در ابتــدا توضیحی درباره فیلم تــان بدهید و بعد‬ ‫درباره جشنواره عمار صحبت خواهیم کرد‪.‬‬ ‫نــام فیلم مســتند مــن برادران اســت کــه در ‪55‬‬ ‫دقیقه ســاخته شــده و موضوع اصلی ان‪ ،‬شــایعه حضور‬ ‫حزب الله لبنان در فتنه ‪ 88‬است؛ چراکه در سال ‪ 88‬خبرها و‬ ‫عکس هایی در برخی رسانه ها منتشر شده بود که نیروهای‬ ‫حزب اللهلبناندرحالسرکوبمردمایرانهستند‪.‬همچنین‬ ‫عکس هاییدربی بی سیوصدایامریکامنتشرشدهبودکه‬ ‫فردی به نام حسین منیف اشمر را معرفی می کرد و براساس‬ ‫همین عکس‪ ،‬اســتناد می کردند که نیروهــای حزب الله‬ ‫لبنان در ایران حضور دارند‪ .‬اما پس از گذشــت ‪ 5‬یا ‪ 6‬سال‬ ‫از این واقعه‪ ،‬خبر شــهادت فردی که در این عکس حضور‬ ‫داشت منتشر می شود و مشخص می شود که این فرد لبنانی‬ ‫نبوده بلکه ایرانی بوده است‪ .‬این فرد‪ ،‬فردی به نام مهدی‬ ‫نوروزی بود که از اهالی کرمانشاه بوده و در سامرا به شهادت‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫شما در این فیلم به شخصیت شهید نوروزی هم‬ ‫پرداخته اید یا فقط به شایعات منتشرشده در سال‬ ‫‪ 88‬پاسخ داده اید؟‬ ‫فیلم برادران دارای سه سکانس است‪ .‬فیلم با این‬ ‫سوال اغاز می شود که باتوجه به انتشار عکس این فرد‪ ،‬ایا‬ ‫نیروهای حزب اللــه لبنان در ایران حضور داشــته اند یا نه‪.‬‬ ‫سکانس های فیلم نیز شامل لبنان‪ ،‬فتنه‪ 88‬ومهدینوروزی‬ ‫اســت‪ .‬برای تهیه ســکانس اول‪ ،‬به لبنان رفتیم‪ ،‬خانواده‬ ‫اشمر را پیدا کردیم و انها را معرفی کردیم‪ .‬دو نفر از برادران‬ ‫اشمر به شهادت رســیده بودند اما از برادر سوم که حسین‬ ‫بود‪ ،‬خبری نداریم‪.‬‬ ‫هنوز هم خبری از این فرد نیست؟‬ ‫نه‪ ،‬فقط در اتفاقات سال ‪ 88‬نام این فرزند خانواده‬ ‫اشمر بر سر زبان ها می افتد‪ .‬ما در این فیلم به این موضوع‬ ‫پرداخته ایم که چــه اتفاقی افتاد که نام ایــن فرزند خانواده‬ ‫اشــمر بر ســر زبان ها افتاد و به توضیح ماجرا می پردازیم‪.‬‬ ‫سکانس دوم این گونه به پایان می رسد که ما می دانیم چرا‬ ‫این فرد در جریان پایان دادن به فتنه ‪ 88‬حضور داشت‪ .‬اما‬ ‫با این شک و تردید به سکانس سوم می رویم که ایا این فرد‬ ‫حسین منیف اشمر هست یا نه‪ .‬بعد از ان به عراق می رویم و‬ ‫سکانس مربوط به شهید نوروزی با اتفاقات مرتبط با داعش‬ ‫اغاز می شود؛ یعنی ‪ 5‬یا ‪ 6‬سال از ان ماجرا گذشته و اب ها از‬ ‫اسیابافتادهامااتفاقبزرگتریدرعراقهمسایهماافتادهکه‬ ‫ان ظهور داعش است‪ .‬در این بخش‪ ،‬به ماجرای داعش و‬ ‫حضور نیروهای مستشاری ایران در عراق می پردازیم و خبر‬ ‫شهادتمهدینوروزیرااعالممی کنیم‪.‬بدینترتیب‪،‬پاسخ‬ ‫سواالتی که در جریان فیلم مطرح شده است‪ ،‬داد ه می شود‪.‬‬ ‫مهدی نوروزی که به شــیر ســامرا ملقب بود‪ ،‬در‬ ‫عراق از دست می دهیم؛ کشــوری که جزو خاک‬ ‫کشور ما نیست اما حفاظت از اصل تشیع موجب‬ ‫شــده که این فرد به عراق بــرود و در ایــن راه به‬ ‫شهادت برسد‪ .‬ایا اگر منیف اشــمر برای دفاع از‬ ‫جمهوری اسالمی به ایران می امد‪ ،‬ایرادی داشت؟‬ ‫ما در این فیلم به شکل دیگری به این سوال پاسخ‬ ‫داده ایم‪ .‬ما بعد از معرفــی کاراکترهای فیلم‪ ،‬درباره همین‬ ‫موضوع جمع بندی می کنیم‪ .‬اینها واقعا با هم برادر بودند اما‬ ‫ما به مساله بزرگتری اشاره می کنیم و ان شایعات و خبرهای‬ ‫دروغی است که در سال ‪ 88‬منتشر می شــد و کسی به انها‬ ‫جواب نمی داد‪ .‬ما در ســکانس مربوط به فتنه ‪ ،88‬به چند‬ ‫دروغ دیگر هم می پردازیم اما این موضوع که ایا حزب الله‬ ‫باید به کمک ایران بیاید یا نه‪ ،‬مســاله استراتژیک دیگری‬ ‫است که در جمع بندی فیلم به این نتیجه می رسیم که اینها‬ ‫بایکدیگربرادرهستندوبراییکهدفمشترکمی جنگند‪.‬‬ ‫منشا دروغ را پیدا کردید؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫اولین بار‪ ،‬خبر در کجا منتشر شده بود؟‬ ‫اولیــن شــخصی کــه ایــن دروغ را منتشــر کرد‪،‬‬ ‫امیرفرشاد ابراهیمی بود که البته بعد از مشورت با دوستان‪،‬‬ ‫به این نتیجه رســیدیم که صراحتا نامی از این فرد نبریم اما‬ ‫صفحات وبالگ ها و خبرهایی که نشــان می دهیم کامال‬ ‫مساله را روشــن می کند‪ .‬تحلیل ما این بود که این جریان‪،‬‬ ‫یک موضوع شخصی نیست که ما یک نفر را پررنگ نشان‬ ‫بدهیم بلکه یک جریان رســانه ای بود که پشت ســر اقای‬ ‫ابراهیمی قرار گرفت‪.‬‬ ‫نظرتان درباره جشنواره عمار امسال چیست؟‬ ‫جشــنواره عمار ویترین خوبی است که فیلم هایی‬ ‫که در حوزه جهان اسالم و انقالب اسالمی ساخته شده اند‪،‬‬ ‫به نمایش گذاشته می شوند و بعد از چند دوره به این هدف‬ ‫رسیده است اما از این پس باید برای حفظ این جایگاه تالش‬ ‫کرد‪.‬درعینحال‪،‬بخشدومبرعهدهمافیلمسازاناستکه‬ ‫مستندهایباکیفیتتولیدکنیمتامردمازانهااستقبالکنند‪.‬‬ ‫من به مستندهای سیاســی عالقه دارم اما تا پیش از این‪،‬‬ ‫مستندهایی را که می ساختم و برای جشنواره های مختلف‬ ‫ارسال می کردم‪ ،‬موردپذیرش قرار نمی گرفت‪ .‬برای مثال‬ ‫منمستندرمزورازملکهراباتهیه کنندگیحوزههنریساختم‬ ‫که از نظر تکنیک‪ ،‬استانداردهای الزم را داشت اما به دلیل‬ ‫محتوایی که داشت‪ ،‬در جشنواره پذیرفته نشد‪.‬‬ ‫یعنــی شــما معتقدیــد کــه جشــنواره عمــار‪،‬‬ ‫محافظه کاری هــای مرســوم در جشــنواره های‬ ‫دیگر را ندارد؟‬ ‫همین طور است‪ .‬دیدگاه بسیاری از افراد این است‬ ‫که جشــنواره عمار فضایی را ایجاد کرده است که برخی از‬ ‫رانت اســتفاده می کنند و چهره های جدید را نمی پذیرند اما‬ ‫واقعیت کامال خالف این مساله است‪ .‬مطالبه ما فیلمسازان‬ ‫این است که چرا فیلم های ما در جشنواره های دیگر پذیرفته‬ ‫نمی شود و جشــنواره عمار باید این خالء را پر کند‪ .‬چرا باید‬ ‫درباره حیات وحش مســتند بســازیم که در جشــنواره های‬ ‫داخلی پذیرفته شود اما درباره این گونه مسائل که دغدغه‬ ‫عامه مردم است‪ ،‬کسی فیلم نمی سازد؟ البته فیلم برادران‬ ‫یک هفته قبل از جشــنواره عمار اماده شــد و مــن ان را به‬ ‫جشنواره دیگری ارائه نکردم اما متاســفانه مستند رمز و راز‬ ‫ملکه‪ ،‬موردپذیرش جشنواره سینما حقیقت که از معتبرترین‬ ‫جشنواره ها در ایران است‪ ،‬واقع نشد‪.‬‬ ‫فکر می کنید چرا مستند های شما را برای حضور‬ ‫در این گونه جشنواره ها نمی پذیرند؟‬ ‫نظر عامه منتقدین این اســت که بدنه ســینمایی‬ ‫مســتند و داســتانی ما‪ ،‬دغدغــه انقالب اســامی ندارد؛‬ ‫یــا تحصیلکرده های غربی هســتند یــا تحصیلکرده های‬ ‫داخلی اند که دروس غربی را خوانده انــد و اگر فردی علیه‬ ‫غرب اظهارنظر کنــد‪ ،‬ان را بایکوت می کننــد‪ .‬ما یا تربیت‬ ‫نیروی انسانی مناسب نداشته ایم یا نتوانسته ایم این نیروها‬ ‫را وارد بدنه ســینما کنیم و ثمــره ان را در ســال های اینده‬ ‫خواهیم دید‪.‬‬ ‫ایا فیلم های سیاسی با نگاه متفاوت می تواند در‬ ‫جشنواره عمار به نمایش دراید؟‬ ‫دایره جشنواره عمار‪ ،‬دایره تنگ و محدودی نیست‬ ‫و اگر برخی کارگردان ها فیلم خود را به این جشــنواره ارائه‬ ‫نمی دهند‪ ،‬به این دلیل است که عالقه ندارند مستندشان‬ ‫در این جشنواره به نمایش گذاشته شود‪ .‬ما در جشنواره عمار‬ ‫بخشــی تحت عنوان نقد درون گفتمانــی داریم و تندترین‬ ‫مسائلیکهمی تواندعلیهکلیتحاکمیتباشد‪،‬موردنقدقرار‬ ‫می گیرد‪ .‬حتی فیلمسازانی که فیلم شان در جشنواره های‬ ‫دیگر پذیرفته نمی شــود‪ ،‬می تواننــد فیلم خــود را در این‬ ‫جشنواره به نمایش بگذارند‪.‬‬ ‫عمار جشنواره ای که کل سال برگزار می شود‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیر داسارگر‬ ‫‪5‬‬ ‫امیــر داســارگر چهارمیــن اثر خــود بــا عنوان‬ ‫«هنگامه» را در جشــنواره عمار امســال اکران کرد؛‬ ‫فیلمی که برشی است از زندگی پشت جبهه مدافعان‬ ‫حرم‪ .‬این فیلم جایزه «فانــوس کارگردانی» و دیپلم‬ ‫افتخار بازیگری برای یکــی از بازیگرانش را دریافت‬ ‫کرد‪ .‬به اعتقاد داسارگر عمار تنها جشنواره ای است که‬ ‫در طول سال امتداد دارد و فیلم هایش کامال با موضوع‬ ‫جشنواره منطبق است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫می شناسم و بدون هیچ چشمداشت مالی این کار را انجام‬ ‫می دهند‪.‬‬ ‫به این خاطر عرض می کنم که این تنها جشنواره ای‬ ‫اســت که در طول ســال درحال برگزاری اســت و تعطیل‬ ‫نمی شود‪ .‬همچنین روز به روز تعداد اکران کنندگان ان نیز‬ ‫بیشتر می شود‪ .‬تا حاال از روزی که من جایزه گرفتم سه نفر‬ ‫با من تماس گرفتند که می خواستند اکران کننده فیلم باشند‬ ‫و تصور می کردند یک ساختار بوروکراسی طوالنی هم دارد‪.‬‬ ‫وقتی متوجه می شوند که کار بسیار راحت است استقبالشان‬ ‫هم بیشتر می شود‪ .‬کافی اســت در سایت مشخصات را پر‬ ‫کنند و پک فیلم ها برایشان فرستاده می شود‪.‬‬ ‫فکر نمی کنید جشنواره امسال تحت تاثیر وقایع‬ ‫سوریه و عراق قرار گرفته بود؟‬ ‫تم اصلی این جشــنواره به طور طبیعــی باتوجه به‬ ‫اینکه حضور نیروهای ایران در ســوریه و عراق بیشتر شده‬ ‫و طبیعتا امار شــهدای ما نیز باال رفتــه‪ ،‬بی ارتباط با بحث‬ ‫مدافعان حرم نبود‪ .‬می شــود گفت که این تم یک موضوع‬ ‫ویژه بود‪ ،‬اما این طور نبود که فکــر کنیم تعداد زیادی فیلم‬ ‫م خوبی مثل‬ ‫در این زمینه داشتیم‪ .‬حتی می توان گفت فیل ‬ ‫برادران که یکی از شــهدای مدافع حــرم در ان به تصویر‬ ‫کشیده شــده مســتقیما با بحث فتن ه گره می خورد‪ .‬به طور‬ ‫طبیعی تم غالب فیلم ها در جشنواره عمار سیاسی است اما‬ ‫تم های دیگری مثل سبک زندگی و غیره را شامل می شود‪.‬‬ ‫جشــنواره هم کامال محتوایی اســت و فــرم در وهله دوم‬ ‫اهمیت قرار دارد‪ .‬اگر شما فیلم جنگی به جشنواره ببرید‪ ،‬با‬ ‫محتوایی که جشنواره برای خودش تعریف کرد‪ ،‬در واقع در‬ ‫جشنواره مورد پذیرش قرار نمی گیرد‪.‬‬ ‫از این منظر جشــنواره عمار با سایر جشنواره ها کامال‬ ‫متفاوت اســت‪ .‬در جشــنواره های دیگر که مثال می توانم‬ ‫جشــنواره رضوی را مثــال بزنم‪ ،‬شــما برویــد در روز اخر از‬ ‫فیلم های برگزیده ببینید چند تا از فیلم ها ربط غیر مستقیم در‬ ‫غیر مستقیم با موضوع جشنواره دارد؟ اما اگر در عمار گفته‬ ‫می شود «بخش نقد درون گفتمانی» واقعا فیلم هایی که در‬ ‫انجا حضور دارند نقد درون گفتمانی هستند‪.‬‬ ‫نکته اخر اینکه از نظر من این فیلم ها بهانه اســت و‬ ‫اصل مساله و موضوع جریان فرهنگی است که به این بهانه‬ ‫راه افتاده و باید تقویت شود و ادامه پیدا کند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلم داســتانی شــما با عنوان هنگامه توانست‬ ‫امسال در جشــنواره عمار جایزه کســب کند‪ ،‬در‬ ‫مورد فیلم و جوایزی که دریافت کردید توضیحی‬ ‫بفرمایید تا بعــد به مســاله خود جشــنواره عمار‬ ‫بپردازیم‪.‬‬ ‫فیلم داســتانی هنگامــه در این دوره از جشــنواره‬ ‫عمار توانست دو جایزه را از ان خود کند‪ .‬هنگامه در بخش‬ ‫داســتانی نیمه بلند حضور داشــت‪ .‬برای این فیلم یکی از‬ ‫بازیگران فیلم توانست دیپلم افتخار کسب کند‪ ،‬و من هم‬ ‫به عنوان کارگردان ‪ ،‬جایزه «فانــوس کارگردانی» دریافت‬ ‫کردم‪.‬‬ ‫مختصری اگر ممکن است درمورد محتوای فیلم‬ ‫توضیح بدهید؟‬ ‫البته فیلم را باید دید و نمی توان همین طور توضیح‬ ‫داد‪ .‬این یک فیلم داســتانی اســت که در مورد یک روز از‬ ‫زندگی خانواده ای اســت که به نحــوی در ماجرای جنگ‬ ‫سوریه و عراق درگیر هستند و به عنوان مدافعان حرم شناخته‬ ‫می شوند‪ .‬در واقع این فیلم برشی کوتاه از زندگی انهاست‪.‬‬ ‫منظور شما خانواده های مدافع حرم داخلی است‬ ‫یا انها که در عراق یا سوریه درگیر جنگ هستند؟‬ ‫خیر‪ .‬در مورد مدافعان حرمی اســت که از ایران به‬ ‫این کشورها اعزام می شوند‪.‬‬ ‫ایا مبتنی بر شهادت پاسدار خاصی ساخته شده‬ ‫یا عمومی است؟‬ ‫خیر‪ .‬این فیلم مبتنی بر اتفاقاتی که در چهار ساله‬ ‫گذشــته در منطقه در جریان است‪ ،‬ساخته شــده‪ .‬در واقع‬ ‫بیشــتر بحث پشــت جبهه این افراد را مدنظــر قراردادیم‪.‬‬ ‫اتفاقاتی مثل خداحافظی‪ ،‬دل کندن و رفتن و مســائلی از‬ ‫این دست که در پشــت جبهه در جریان است‪ .‬در واقع ربط‬ ‫مستقیمی به صحنه نبرد در سوریه و عراق نداشته و خانواده ‬ ‫انها محور ساخت این فیلم بود‪.‬‬ ‫اســتقبالی که از فیلم شــد را چگونــه دیدید؟ ایا‬ ‫راضی کننده بود؟‬ ‫صادقانه اگر قرار باشــد عنوان کنم این اســت که‬ ‫من هنوز بــه جمع بندی صددرصدی نرســیدم امــا در حد‬ ‫اینکه تنها یک ســانس در ســینما فلســطین پخش شد و‬ ‫الحمدلله سالن به طور کامل از باال و پایین پر بود و در کنار‬ ‫این بازخوردهایی که در ســالن و پایان فیلم دریافت کردم‪،‬‬ ‫به نظرم استقبال مثبت بود‪ .‬در کنار این من با افراد دیگری‬ ‫که دست اندرکار این مسائل هستند یا در این زمینه تخصص‬ ‫دارنــد گفت وگوهایی انجام دادم که نشــان مــی داد فیلم‬ ‫توانسته بود نظر مســاعد را دریافت کند‪ .‬هرچند فیلم پر از‬ ‫اشکال و ایراد است اما به نظرم در کل توانسته بود رضایت‬ ‫مخاطب را جذب کند‪.‬‬ ‫این چندمین کار شما بود؟‬ ‫این فیلم در عرصه کارگردانی چهارمین کار من بود‪.‬‬ ‫در کنار فیلم هایی که در این سال ها نویسنده و یا نقش های‬ ‫دیگری در انها داشتم‪ .‬با این حال این چهارمین کاری بود که‬ ‫خودم نویسنده و هم کارگردان ان بودم‪.‬‬ ‫ن فیلم هــای جشــنواره عمار ایا‬ ‫در مــورد اکرا ‬ ‫همچنان مشکالتی مثل ممانعت از نمایش انها در‬ ‫دانشگاه دیده می شود یا بعد از چند سال برگزاری‬ ‫این جشنواره توانسته راه خود را باز کند؟‬ ‫تا جایی که اطالع دارم این اشکاالت بیشتر در مورد‬ ‫فیلم هایی اســت که بــه موضوعات خاص باز می گشــت‬ ‫و مسائل سیاســی و بحث های چالشــی روز را مدنظر قرار‬ ‫می داد‪ .‬فیلم هایی که فرضا درباره فتنه بودند یا با دولت فعلی‬ ‫زاویه داشتند اما در کل چیزی که من می بینم و می شنوم این‬ ‫است کهدردانشگاه هاو جاهایمختلفدر حال اکراناست‬ ‫و مشکلی از این بابت نیست‪.‬‬ ‫مثل فیلم لکه؟‬ ‫بله‪ ،‬لکه فیلمی است که متعلق به دو دوره قبل بود‬ ‫و تقریبا یک ســالی بود که برای اکران ان مشکالتی وجود‬ ‫داشت‪ .‬اما من اخیرا دیدم که در یکی از دانشگاه های مهم‬ ‫که یا بهشتی یا خواجه نصیر بود اکران داشت و مشکلی از‬ ‫این بابت وجود نداشــت‪ .‬یا فرضا فیلم علمک که در خیلی ‬ ‫از دانشگاه ها اکران شد‪ .‬در کل مشکل خاصی نیست و به‬ ‫نظرم نباید چندان روی این موضوعات دست گذاشته شود‪.‬‬ ‫باالخره باید کار خودمان را جلو ببریم و فعالیت مان را ادامه‬ ‫بدهیم‪ .‬ما که نمی توانیم در این موارد ژســت اپوزیســیون‬ ‫بگیریم‪ .‬به هرحــال ناچاریم بــا هر شــرایطی کار را انجام‬ ‫بدهیم‪.‬‬ ‫فضای جشنواره امســال را چگونه دیدید؟ غیر از‬ ‫فیلم خودتان فیلم دیگری بود که بپسندید؟‬ ‫نســخه ای که ما روز اخر جشــنواره عمار در سینما‬ ‫فلسطین به نمایش گذاشتیم‪ ،‬دقیقا بامداد همان روز اماده‬ ‫شــده بود‪ .‬به خاطر اینکه به صورت فشرده درگیر اتمام این‬ ‫کار بودیم غیر از یک روز که توانســتم در جشــنواره حاضر‬ ‫شــوم‪ ،‬نتوانســتم فیلم های دیگر را ببینم‪ .‬ولی ان طور که‬ ‫دوســتان دیگر و عوامل فیلم ما در انجا حضور داشــتند و‬ ‫توضیح می دادند سانس های عصر سینما فلسطین به طور‬ ‫کامل پر بود‪.‬‬ ‫به هرحــال از طرفی ایــن موضوع بــه فیلم هایی که‬ ‫اکران می شوند نیز بستگی داشــت‪ .‬فیلم های خوبی مثل‬ ‫«برادران» یا «ترانه طالبــان» که من خودم دیدم و حضور‬ ‫داشــتم حتی ســالن یک فلســطین نیز پر بــود‪ .‬اصحاب‬ ‫رسانه نیز استقبال خوبی از جشنواره داشتند و در این روزها‬ ‫حضورشان چشمگیرتر بود‪ .‬بحمدالله جشــنواره توانسته‬ ‫مخاطب خود را پیــدا کند و مردم هم اطالعــات فیلم ها را‬ ‫دارند و بــرای دیدن فیلم های خاص وقــت می گذارند و به‬ ‫جشــنواره می ایند‪ .‬بخش دیگری از مخاطبان هم هستند‬ ‫که به طور کلی به جشــنواره می اینــد تا فیلم هــا را ببینند‪.‬‬ ‫به طور کلی من فکر می کنم امسال سال شلوغ تری بود‪ .‬با‬ ‫این استقبال فکر می کنم می شود سال دیگر در یک سالن‬ ‫دیگری در تهران یا جای دیگری هــم به طور متمرکز ان را‬ ‫برگزار کرد‪ .‬اگرچه این جشنواره در شهرها و مراکز برخی از‬ ‫استان ها هم مراســم هایی از جمله افتتاحیه و نمایش چند‬ ‫فیلم را برگزار کرد‪ ،‬مانند تبریز و یا چند مرکز استان دیگر اما‬ ‫در انجا به این صورت نبود که یک ســینما به طور کامل در‬ ‫اختیار جشنواره باشد‪.‬‬ ‫تفاوت جشــنواره عمار با سایر جشنواره ها از نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫به نظر من مهمترین تفاوت جشنواره عمار با سایر‬ ‫جشنواره ها به مســاله اکران های عمومی ان باز می گردد‪.‬‬ ‫امروز جشــنواره عمار ‪ 10‬هزار اکران کننده فعال دارد‪ .‬این‬ ‫‪ 10‬هزار نقطه نیســت‪ .‬هر کدام از این افــراد با یک ویدئو‬ ‫پروژکتور می چرخند و در هــر جا که بتوانند ایــن فیلم ها را‬ ‫اکران می کنند‪ .‬از خانه گرفته تا دانشــگاه‪ .‬اگر هر کدام از‬ ‫این افراد صدنفر را در مقابل فیلم ها بنشانند یک میلیون نفر‬ ‫این فیلم ها را می بینند‪.‬‬ ‫تا حاال در اکران های مردمی حضور داشتید؟‬ ‫نه تا حاال حضور نداشتم اما فیلم و عکس و گزارش‬ ‫درباره انها زیاد دیدم‪ .‬در اطرافیانمان هم کســانی هستند‬ ‫که اکران کننده این فیلم ها هســتند‪ .‬این افراد را از نزدیک‬ ‫‪71‬‬ ‫جنگ روانی زشت‬ ‫درحالی که ســعودی ها ســعی می کنند با به راه انداختن جنگ روانی علیه‬ ‫فوتبال ایــران عرصه را بر نمایندگان فوتبال کشــورمان تنــگ کنند‪ ،‬علی‬ ‫کفاشــیان و دیگر مدیران فوتبال بــر ضرورت پرهیز از شــتابزدگی تاکید‬ ‫می کنند و معتقدند ‪ AFC‬تســلیم خواســته های غیرورزشــی ســعودی ها‬ ‫نخواهد شد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ایا ‪ AFC‬تسلیمخواستهسعودی هامی شود؟‬ ‫تردیدهایشیخسلمان‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪1‬‬ ‫«با انجام بازی تیم های سعودی در ایران مخالفیم و‬ ‫منتظر تصمیمات کنفدراســیون فوتبال اسیا درباره انتقال‬ ‫ان به کشورهای بیطرف هستیم‪ ».‬این توئیت را فدراسیون‬ ‫فوتبال عربستان ساعتی پس از نشست شورای اداری خود‬ ‫منتشر کرد‪ .‬ظرف کمتر از یک ساعت این توئیت جنجالی‬ ‫واکنش های بسیاری را به همراه داشت‪ .‬مخالفان داخلی‬ ‫در تشــکیالت فدراسیون فوتبال عربســتان این توئیت را‬ ‫مغایر با اصول حرفه ای گری می دانستند و تاکید می کردند‬ ‫ســران فدراســیون فوتبال عربســتان با اعالم ممنوعیت‬ ‫حضــور تیم های فوتبــال ایرانــی در عربســتان راه را گم‬ ‫کرده اند‪ .‬ظاهرا اما فدراسیون سیاست زده عربستان گوش‬ ‫خود را به انتقادها بســته و همه تالش خود را به کار گرفته‬ ‫تا موجبات رضایت دولت ســعودی را فراهم کند؛ یک نوع‬ ‫خوش خدمتی غیر ورزشی که به نظر می رسد تبعات منفی‬ ‫ان بیشتر دامن خودشان را بگیرد‪.‬‬ ‫تاثیر مستقیم تنش های سیاسی‬ ‫اما تنش های سیاســی میان تهــران ‪ -‬ریاض به طور‬ ‫مستقیم بر روابط فدراسیون های فوتبال ایران و عربستان‬ ‫هم تاثیرگذار بوده‪ .‬فدراســیون فوتبال عربســتان در پی‬ ‫تنش به وجود امده در روابــط ریاض و تهران پس از اعدام‬ ‫شــیخ نمر‪ ،‬رهبر شــیعیان عربستان رســما اعالم کرد که‬ ‫تیم های باشــگاهی و ملی این کشــور حق انجام بازی در‬ ‫ایران را ندارند‪.‬‬ ‫در پی همیــن تصمیم که ســر و صــدای زیادی در‬ ‫رســانه های دنیا بــه راه انداخــت‪ ،‬خبرگزاری فرانســه در‬ ‫خبری ویژه به اتفاقات اخیر میان فوتبال ایران و عربستان‬ ‫پرداخت و نوشت‪« :‬چهار باشگاه الهالل‪ ،‬االتحاد‪ ،‬النصر‬ ‫و االهلی به عنوان نماینده عربستان در لیگ قهرمانان اسیا‬ ‫در پی دستور فدراســیون فوتبال کشورشان در ممنوعیت‬ ‫سفر به ایران‪ ،‬درخواست های رسمی خود به کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اسیا را ارســال کرده و خواســتار تغییر محل بازی‬ ‫خود با نماینده های ایران در زمین بیطرف شــدند و منتظر‬ ‫هستند تا قبل از اغاز این تورنمنت در اواسط فوریه ‪2016‬‬ ‫به درخواست انها از سوی ‪ AFC‬رسیدگی شود‪».‬‬ ‫عبدالرحمن بن مســاعد‪ ،‬رئیس باشــگاه الهالل که‬ ‫در ســال های گذشــته همواره مصاحبه های تندی علیه‬ ‫ایرانی ها کرده‪ ،‬در ماجرای اخیر این گونه واکنش نشــان‬ ‫داده اســت‪« :‬از باشگاه های عربســتانی می خواهیم که‬ ‫با نوشــتن نامه ای به کنفدارســیون فوتبال اسیا خواستار‬ ‫برگزاری دیدارهــای خود بــا نمایندگان ایــران در زمینی‬ ‫ بی طرف باشــند‪ .‬نه ما می خواهیــم به ایــران برویم و نه‬ ‫می خواهیم انها به عربستان بیایند‪ .‬از باشگاه های عربی‬ ‫می خواهم با ما همدردی کنند و چنین خواسته ای را درک‬ ‫کنند‪ .‬امنیت بازیکنان مهم تر از هر چیزی است و نمی توان‬ ‫در چنین کشوری که دشمن ماســت‪ ،‬امنیت خود را حفظ‬ ‫کرد‪ .‬نیازی نیســت که رفتارهایی را که انها با ما داشــتند‬ ‫یاداوری کنم‪ ».‬در همین حال باشــگاه االهلی عربستان‬ ‫هم که در صورت برد نفت مقابل الجیش قطر‪ ،‬با تیم ایرانی‬ ‫همگروه خواهد شــد‪ ،‬اعالم کرد به ایران سفر نمی کنند‪.‬‬ ‫عبدالله البترجی‪ ،‬رئیس این باشــگاه پیش از همگروهی‬ ‫با نفت‪ ،‬در مصاحبه ای گفت‪« :‬باشگاه االهلی نامه ای به‬ ‫کنفدارسیون فوتبال اســیا خواهد نوشت و در ان از سران‬ ‫‪ AFC‬می خواهیم که دیدارهای االهلی با نمایندگان ایران‬ ‫مراسممعرفیبرترین های‬ ‫دنیایفوتبال‬ ‫مسی برای پنجمین بار برنده‬ ‫توپ طال شد‬ ‫سیاســی به حوزه ای چون ورزش که امیخته با شعار صلح‬ ‫و دوستی بین ملت ها ســت را نمی کردند اما عواقب انچه‬ ‫مقابل ساختمان ســفارت همســایه جنوبی رخ داد‪ ،‬امروز‬ ‫به تیتر رسانه های ورزشــی و دغدغه اصلی کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اسیا تبدیل شده است‪ .‬جنگ روانی مدیران فوتبال‬ ‫عربستان علیه فوتبال ایران که با همراهی کشور کوچک‬ ‫امارات توام شد‪ ،‬به اتاق ریاســت ‪ AFC‬رسیده و شخص‬ ‫شیخ ســلمان را درگیر پرونده ای کرده است که در استانه‬ ‫انتخابات پیش روی فیفا کمترین تمایلی به دخالت جهتدار‬ ‫در ان ندارد‪.‬‬ ‫البته مشابه همین تصمیم شتابزده مقامات سعودی‬ ‫را می توان کمتر از یک ماه پیش در روابط پرتنش روسیه و‬ ‫ترکیه سراغ گرفت؛ جایی که کرملین در مواجهه با نابودی‬ ‫یکی از هواپیماهای جنگی خود توســط جنگنده ترکیه در‬ ‫اسمان ســوریه‪ ،‬بالفاصله فارغ از قطع روابط دیپلماتیک‬ ‫خود به حضور ورزشــکاران ترکیه ای در لیگ های ورزشی‬ ‫روسیه پایان داد و ضمن درخواست فسخ قرارداد بازیکنان‬ ‫شاغل این کشــور در خاک خود‪ ،‬دســتور ممنوعیت سفر‬ ‫ورزشــکاران و تیم های روس بــه ترکیه را هم بــه مرحله‬ ‫اجرا گذاشــت‪ .‬اما اختالفات اخیر عربســتان و ایران در‬ ‫صحنه ورزش تبعاتی فراتر از حد معمول خواهد داشــت‪.‬‬ ‫مســئوالن فوتبال عربســتان که در روزهای ابتدایی علیه‬ ‫فوتبال ایران موضــع غیرمنطقی اتخاذ کرده بودند و بعضا‬ ‫در مصاحبه های خود مسائل مضحکی مطرح می کردند‪،‬‬ ‫رفته رفته به نامه نگاری و فشــار بر کنفدراسیون اسیا روی‬ ‫اوردند ؛ جایی که گفته می شــود شــیخ بحرینی عالقه ای‬ ‫به شکســتن دل هم پیمان پرنفوذش یعنی علی کفاشیان‬ ‫ندارد؛ کفاشــیان برای شــیخ ســلمان یــک مرد محوری‬ ‫محســوب می شــود‪ ،‬چهره ای که تنها یــک رای ندارد و‬ ‫می تواند در البی های اتی فیفــا به تنهایی گروهی از ارای‬ ‫اطراف خود را رهبری کند‪ .‬بر همین اســاس‪ ،‬این چالش‬ ‫که حاال از ســطح منطقه ای فراتر رفته‪ ،‬ممکن اســت در‬ ‫انتخابات فیفا هم که اســفند ماه برگزار می شود تاثیرگذار‬ ‫باشد‪ .‬فشــار وقتی بر شیخ ســلمان مضاعف می شود که‬ ‫بدانیم پرنس علی‪ ،‬شــاهزاده اردنی در اظهارنظری تاکید‬ ‫کرده که سیاست نباید در فوتبال دخالت کند و این موضوع‬ ‫از این جهت مهم است که شیخ سلمان رئیس کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اســیا خــودش نامزد ریاســت فیفا ســت و همین‬ ‫موضوع می تواند برای او به پاشنه اشــیلی تبدیل شود‪ .‬او‬ ‫اگر از امارات و عربستان حمایت کند‪ ،‬فدراسیون فوتبال‬ ‫ایران می تواند از ان بهره برداری کند‪ ،‬اما فعال فدراسیون‬ ‫ایران در مقابل این موضوع سکوت کرده و البته کفاشیان‬ ‫و مجموعــه اش می توانند در این زمینه فعال تر باشــند‪ .‬با‬ ‫همین موضوع می توان به شیخ سلمان فشار اورد و موضع‬ ‫او را متوجه شــد چراکه فعال شــیخ ســلمان در این مورد‬ ‫سکوت کرده است‪.‬‬ ‫عدو شود سبب خیر‬ ‫فشار سعودی ها ادامه دارد‬ ‫هر چند فد راسیون فوتبال ایران تاکید کرده که تنها‬ ‫در ایران به مصاف تیم های عربستانی خواهد رفت و بازی‬ ‫در کشــور ثالث را انتخاب نمی کند و کنفدرا سیون فوتبال‬ ‫اســیا هم هنوز به جمع بندی الزم درباره تنش بین ایران و‬ ‫عربستان نرسیده‪ ،‬اما رسانه های عربستانی مدعی شده اند‬ ‫ایران تنها یک گزینــه دارد و ان هم بازی کــردن در قطر‬ ‫است‪ .‬یک روزنامه عربستانی به نقل از یک منبع از سایت‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اسیا که نخواست نامش فاش شود‪،‬‬ ‫نوشــت‪« :‬ایران نمی تواند کشور ازبکســتان را به عنوان‬ ‫میزبان پیشــنهاد دهد‪ .‬انها نمی توانند لبنان را پیشــنهاد‬ ‫دهند چــرا که ورزشــگاه های این کشــور اصال مناســب‬ ‫نیستند‪ ،‬همچنانکه نمی توانند ســوریه را پیشنهاد دهند‪،‬‬ ‫چرا که فیفا بازی کردن در این کشور را منع کرده است‪».‬‬ ‫در ادامه این خبر امده است‪« :‬ایرانی ها نمی توانند عمان‬ ‫را هم پیشنهاد دهند‪ ،‬چرا که ورزشگاه های این کشور هم‬ ‫کیفیت الزم را ندارند‪ .‬امارات نیز نمی تواند به عنوان میزبان‬ ‫انتخاب شــود چرا که باشگاه های این کشــور هم حاضر‬ ‫نیســتند با ایران بازی کنند و تنها یک کشور باقی می ماند‬ ‫و ان قطر است و گزینه فرســتادن باشگاه های ایرانی هم‬ ‫به شرق اسیا برای ‪ AFC‬بسیار سخت است مگر انکه همه‬ ‫کشورهای عربی موافق این تصمیم باشند‪ ».‬این روزنامه‬ ‫عربستانی در حالی چنین ادعایی را به نقل از یک منبع اگاه‬ ‫مطرح کرده که نام این منبع را منتشر نکرده است‪ .‬بنابراین‬ ‫اصال بعید نیســت که این اخبار بخشی از سناریوی جنگ‬ ‫روانی سعودی ها ســت که از هفته گذشــته علیــه فوتبال‬ ‫ایران کلید خورد‪.‬‬ ‫موضع فدراسیون فوتبال ایران چیست؟‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال می گوید قرار شده با تقویت‬ ‫تیم های ایرانی‪ ،‬انها با دســت پر به مصاف حریفان عربی‬ ‫بروند‪ .‬علی کفاشــیان درباره جلســه اعضای فدراسیون‬ ‫فو تبــا ل بــا وزارت ورزش و جوانان اظها ر کــرد‪« :‬در این‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫شاید ســعودی ها گمان می کنند با نیامدن به ایران‬ ‫یا اجازه نــدادن به نماینــدگان فوتبال ایــران عرصه را بر‬ ‫تیم های فوتبال ایران تنگ می کنند و بدین ترتیب شرایط‬ ‫را بــه نفع خودشــان تغییر می دهنــد اما شــاید این جنگ‬ ‫روانی نتیجــه ای معکــوس به همراه داشــته باشــد‪ .‬اما‬ ‫چگونه؟ روشــن اســت که دیگر بازی تیم های ایرانی در‬ ‫استادیوم های عربستان تحت فشار شدید میزبان‪ ،‬معموال‬ ‫به جانبداری داوران از تیم های متمول سعودی می انجامید‬ ‫که در صورت انجام بــازی در زمین بی طــرف این رخداد‬ ‫به شدت کاهش خواهد یافت‪.‬‬ ‫اما این یک طرف ماجرا ست؛ یکی از مسائل دیگری‬ ‫که می تواند گریبان تیم های ایرانی را بابت این قطع ارتباط‬ ‫بگیرد افزایــش هزینــه حضورشــان در رقابت های لیگ‬ ‫قهرمانان اسیاست‪ ،‬جایی که ناچار ند برای بازی هایی که‬ ‫قرار است میزبان باشــند هم هزینه سفر خارجی و محروم‬ ‫شدن از درامد بلیت فروشی تماشــاگران خودی را متقبل‬ ‫شــوند‪ .‬این هزینه ها در وضعیتی که اغلب باشــگاه های‬ ‫ایران با مشــکل کمبود بودجه و بدهی دســت و پنجه نرم‬ ‫می کننــد‪ ،‬ضربه بزرگی محســوب می شــود‪ .‬این شــاید‬ ‫بزرگترین دغدغه فوتبال ایران از شرایط تازه باشد‪ ،‬شرایطی‬ ‫که در صورت تکــرارش در میزبانی از تیم هــای اماراتی‪،‬‬ ‫وخیم تر نیز خواهد شــد‪ .‬در کنار همه این احتماالت باید‬ ‫احتمال هم گروهی تیم ملی ایران در مرحله نهایی انتخابی‬ ‫جام جهانی با عربستان را نیز در نظر گرفت که موجب بازی‬ ‫تیم ملی در کشوری ثالث خواهد شد‪ .‬اتفاقی که باتوجه به‬ ‫نتایج ضعیف ایران در خاک سعودی ها چندان روی نتایج‬ ‫فنی تاثیر منفی نخواهد داشت و حتی احتمال بهبود شرایط‬ ‫به نفع ایران را خواهد داشت‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫در لیگ قهرمانان اسیا را در زمینی بیطرف برگزار کند‪ ».‬اما‬ ‫سعودی ها یکی‪ ،‬دو روز بعد از ممنوع کردن حضور تیم های‬ ‫ایرانی به عربستان و همچنین پرهیز از حضور در بازی هایی‬ ‫که ایران میزبانی اش را بر عهده دارد‪ ،‬جنگ روانی شــان‬ ‫را توسعه دادند و تاکید کردند که داوران سعودی هم نباید‬ ‫به ایران سفر کنند‪.‬پس از انکه فدراسیون فوتبال عربستان‬ ‫اعالم کرد که تیم ملی و باشگاه های عربستان با ایران بازی ‬ ‫نمی کنند‪ ،‬عمر الهمنا‪ ،‬رئیس کمیته داوران عربستان در‬ ‫مصاحبه اش اظهار داشت که داوران عربستان از حضور‬ ‫در بازی هایی که ایران در ان اســت معذور هستند‪ .‬رئیس‬ ‫کمیته داوران عربســتان گفت‪« :‬کمیته داوران از ارسال‬ ‫داوران عربســتان برای قضــاوت در بازی هایی که ایران‬ ‫حضور دارد‪ ،‬به خاطر اتفاقات اخیر و بحران سیاســی بین‬ ‫دو کشور معذور است‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬بدون شک کمیته‬ ‫داوران عذرخواهی خود را به ‪ AFC‬ارسال خواهد کرد زیرا‬ ‫ما به همراه دولت هســتیم و این کمترین چیزی است که‬ ‫می توانیم انجام دهیم‪».‬‬ ‫الهمنا گفت‪« :‬از کنفدراسیون فوتبال اسیا درخواست‬ ‫می کنیم که داوران سعودی را برای قضاوت دیدارهایی که‬ ‫ایران حضور دارد انتخاب نکند‪ .‬ما این درخواست را پیش‬ ‫از انتخاب داوران از ســوی ‪ AFC‬ارســال خواهیم کرد تا‬ ‫مشکلی پیش نیاید‪ ».‬ســعودی ها طی هفته گذشته بارها‬ ‫و بارها علیه ایران دســت به موضع گیری و جوسازی زدند‬ ‫اما افشاگری یکی از مقامات فدراسیون فوتبال عربستان‬ ‫بسیاری از مسائل را روشن کرد‪.‬‬ ‫در این راســتا محمد النویصر‪ ،‬رئیس سازمان لیگ‬ ‫عربستان که استعفایش را رسما اعالم کرده بود‪ ،‬واقعیت‬ ‫رفتار سعودی ها را فاش کرد‪ .‬النویصر مخالف تنش میان‬ ‫فدراسیون فوتبال عربستان و فدراسیون فوتبال ایران بود‬ ‫و درست به همین دلیل از ســمت خود برکنار شد تا فردی‬ ‫جانشین او شود که با سیاســت های خصمانه سعودی ها‬ ‫همراه و هماهنگ باشــد‪ .‬اما یکی دیگــر از افرادی که به‬ ‫نوعی قربانی سیاســت های ا ل ســعود شــد رئیس کمیته‬ ‫انضباطی عربستان بود‪ .‬دکتر خالد البابطین‪ ،‬رئیس کمیته‬ ‫انضباطی فدراســیون فوتبال عربســتان پس از استعفای‬ ‫اجباری خود دست به افشاگری زد و فدراسیونی که مدعی‬ ‫است اصال سیاسی نیست را بازیچه دست سیاستمداران‬ ‫دانســت‪ .‬رئیس ســابق کمیتــه انضباطی عربســتان در‬ ‫مصاحبــه اش گفــت‪« :‬زمانی که زمــام ریاســت کمیته‬ ‫انضباطی را به دست گرفتم تمام تالش من بر این بود که‬ ‫منبع شفافیت باش د اما فدراسیون با این کار من موافق نبود‬ ‫و می خواست دهان ما بسته بماند و چیزی نگوییم بلکه به‬ ‫تمام حرف های سیاستمداران گوش دهیم‪ ».‬وی افزود‪:‬‬ ‫«من از دوره ای که در ســمت ریاســت بودم بسیار راضی‬ ‫هستم و یادم نمی اید که در زمان ریاست من کمیته هیات‬ ‫قضایی باشــد! بلکه جایی بود که جلســات متعــدد برگزار‬ ‫می شد و تصمیم گیری می شــد‪ ».‬با بیشتر شدن تنش ها‬ ‫میان ایران و عربستان و ممنوعیتی که روسای فدراسیون‬ ‫فوتبال سعودی برای تیم های فوتبال خود اعم از باشگاهی‬ ‫و ملی در نظر گرفتند‪ ،‬حاال همه نگاه ها به مقر کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اســیا دوخته شــده تا پاســخ انها بــه نماینده های‬ ‫عربستان ســعودی داده شود‪ .‬اگرچه بســیار بعید به نظر‬ ‫می رســد که ‪ AFC‬مانع میزبانی ایران شود و عربستانی ها‬ ‫در صورت عدم حضــور بازنده خواهند شــد‪ .‬شــاید حتی‬ ‫دیپلمات ها هم تصور ســرایت فوری این اتش اختالفات‬ ‫متاسفانه فدراسیون فوتبال در موضع‬ ‫ضعف قرار گرفته است‬ ‫کینه سعودی ها نسبت به ایران‬ ‫تمام شدنی نیست‬ ‫مربی صدرنشین چگونه تنها ماند؟‬ ‫پرویز‪ ،‬بهرام و دیگران‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫جلسه در مورد تیم های باشــگاهی ایران که قرار است در‬ ‫لیگ قهرمانان اســیا حضور پیدا کننــد‪ ،‬صحبت کردیم و‬ ‫درخواست داشتیم که کارهایی صورت بگیرد تا قوی تر از‬ ‫گذشته مقابل تیم های حریف قرار بگیریم و وزارت ورزش‬ ‫و جوانان هم ما را کمک کند‪ ».‬او درباره اظهارات مسئوالن‬ ‫فو تبا ل عربستان و حاشیه سازی های چند وقت اخیر مبنی‬ ‫بر ناامن بودن ایران افزود‪« :‬در حال حاضر که در خدمت‬ ‫شما هســتم هیچ گونه نامه ای از ســوی ‪ AFC‬به دست ما‬ ‫نرســیده اســت‪ .‬ما مانند گذشــته در لیگ قهرمانان اسیا‬ ‫شرکت می کنیم و در ایران هم میزبان بازی های خودمان‬ ‫خواهیم بود‪ .‬ایران کشوری امن است و این را ‪ AFC‬و فیفا‬ ‫می دانند‪ .‬مسابقات در ایران برگزار خواهد شد و از طرفی‬ ‫برای برگزاری چند بازی به عربستان خواهیم رفت‪ ».‬رئیس‬ ‫فدراسیون فو تبا ل با بیان اینکه ارتباط خوبی با فدراسیون‬ ‫فو تبا ل عربســتان دارد‪ ،‬ا دا مه داد‪« :‬همواره رابطه خوبی‬ ‫با مسئوالن فدراســیون فو تبا ل این کشور داشته ایم‪ .‬اگر‬ ‫در حال حاضر می بینیم کــه دخالت هایی صورت می گیرد‬ ‫مربوط به دولت عربســتان اســت و این مخالف و مغایر با‬ ‫قوانین فیفا ست‪ .‬هیچ کشــوری در منطقه امن تر از ایران‬ ‫نیســت و اگر ایران امنیت الزم را نداشــت افغانســتان و‬ ‫سوریه نمی توانستند در ایران میزبان بازی های خود باشند‪.‬‬ ‫امیدوارم بازی های مــا در ایران برگزار شــود‪ ،‬مگر اینکه‬ ‫اتفاق خاصی رخ دهد و در ان صورت ما هم مخالفتمان را‬ ‫اعالم خواهیم کرد‪ ».‬کفاشیان در پاسخ به این سوال که‬ ‫گفته می شــود بازی های نماینده ایران در لیگ قهرمانان‬ ‫اســیا با تیم های عربی در کشــور بی طرفی برگزار خواهد‬ ‫شــد‪ ،‬اظها ر کرد‪« :‬هنوز مشخص نیســت که چه اتفاقی‬ ‫رخ دهد‪ .‬ما در کشور خودمان میزبان بازی ها خواهیم بود‬ ‫و هیچ دســتور العمل یا نامه ای از ســوی ‪ AFC‬به دست ما‬ ‫نرسیده است‪ ».‬وی همچنین درباره حضور تیم ملی امید‬ ‫در مسابقات انتخابی المپیک و احتمال شیطنت برخی از‬ ‫کشورهای عرب زبان حوزه خلیج فارس گفت‪« :‬این کارها‬ ‫مخالف و مغایر با قوانین ‪ AFC‬اســت و ما مراقب همه چیز‬ ‫ل حاضر این نظر ماست که باید اعمال شود‬ ‫هستیم‪ .‬در حا ‬ ‫و در مــورد میزبانی ها هم ما در کشــور خودمان به میدان‬ ‫می رویم‪ ».‬در حالی که به نظر می رسد مسئوالن فدراسیون‬ ‫فوتبال عربستان و باشــگاه های این کشور مواضع تندی‬ ‫را علیه فوتبــال ایران اتخاذ کرده اند‪ ،‬فدراســیون فوتبال‬ ‫ایران سعی دارد بازی را نه به طور مســتقیم به زمین ‪AFC‬‬ ‫بکشاند‪ .‬انجا که شیخ سلمان باید در دو راهی موجود یکی‬ ‫را انتخاب کند؛ راه اول اینکه با ســعودی ها همراه شود و‬ ‫با این همراهی البی پرنفوذ علی کفاشــیان را برای حضور‬ ‫در انتخابــات فیفا از دســت بدهــد و راه دوم اینکه مقابل‬ ‫سعودی ها بایستد و ضمن برقراری شرایط برابر در فوتبال‬ ‫اسیا راه خود را برای رسیدن به ریاست فیفا هموارتر کند‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که برخی از اعضای با سابقه ایرانی در‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اسیا خواســتار برخورد جدی تر علی‬ ‫کفاشــیان با جنگ روانی سعودی ها شــده اند؛ موضوعی‬ ‫که به نظر نمی رسد علی کفاشــیان چندان از ان استقبال‬ ‫کند‪ .‬هر چه هست او نیم نگاهی هم به انتخابات اسفندماه‬ ‫فوتبال دارد و این روزها مشــغله فراوانش اجازه نمی دهد‬ ‫تمرکز باالی خود را حفظ کند‪.‬‬ ‫تیم ملی و نمایندگان مان را تجهیز کنیم‬ ‫‪ AFC‬مثل چند کشور افریقایی گوش به فرمان نیست‬ ‫دکتر مصطفی اجورلو‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس و رزش‬ ‫این روزها موضــوع جنگ روانی و بــازی زننده ای که‬ ‫سعودی ها علیه فوتبال ایران به راه انداخته اند از حساسیت‬ ‫فراوانی برخوردار است‪ .‬بهتر است با این سوال شروع کنیم؛‬ ‫گستاخی انها از کجا نشــات می گیرد؟ انها با خود گفته اند‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اسیا تحت فرمان ما ست و می توانیم‬ ‫هر سیاست یا تصمیمی را به ان دیکته کنیم‪ .‬دقیقا با چنین‬ ‫ذهنیتی دست به اقدام علیه فوتبال ایران زده اند‪ .‬اما اشتباه‬ ‫می کنند‪ .‬چون کنفدراســیون فوتبال اسیا مانند چند کشور‬ ‫کوچک افریقایی نیســت که گوش به فرمان ســعودی ها‬ ‫باشــد‪ .‬اما موضوع جنــگ روانی ســعودی ها علیه فوتبال‬ ‫ایران دارای حساسیت هایی اســت که به نظرم باید به ان‬ ‫توجه کنیم؛ در این باره دو موضوع مطرح اســت‪ .‬موضوع‬ ‫نخست به اتفاقاتی برمی گردد که در چند سال اخیر توسط‬ ‫حکام سعودی رقم خورده است و موضوع دوم معطوف به‬ ‫مسائل ورزشی است‪ .‬اما این دو موضوع اکنون به هم گره‬ ‫خورده است‪.‬‬ ‫حــکام جــوان و ناپخته ســعودی در این چند ســاله‬ ‫شتابزده رفتار کرده اند‪ .‬پس از شکست در سوریه و اگاهی‬ ‫از ناکارامدی داعش‪ ،‬مشکالتی را در یمن به وجود اوردند‬ ‫و بر اســاس قولی که به امریکا داده اند‪ ،‬فکر می کردند که‬ ‫می توانند یک هفته ای یمن را اشغال کنند‪ .‬پس از شکست‬ ‫در ایــن موضوع ها‪ ،‬ایت الله نمر را به شــهادت رســاندند‪.‬‬ ‫در این موضوع ها رفتار و سیاســت سیاســتمداران ایران و‬ ‫عربستان است که شــرایط را رقم می زند و تاکنون عقالی‬ ‫ایران صبورانه و با شکیبایی موضوع ها را مدیریت کرده اند‪.‬‬ ‫با این حال رفتار ذوق زده و شــتابزده حکام ســعودی‬ ‫پای مسائل ورزشــی را هم به میان کشــیده است‪ .‬انها دو‬ ‫پیشنهاد داده اند که اولی تکرار قرعه کشی رقابت های لیگ‬ ‫قهرمانان اسیاســت و دومی برگزاری بازی های نمایندگان‬ ‫این کشور با ایران در یک زمین بی طرف که به نظر می رسد‬ ‫هر دو پیشنهاد غلط است‪.‬‬ ‫در مســابقه های بین المللــی همچــون رقابت های‬ ‫لیگ قهرمانان اسیا طرح چنین پیشــنهادی جای تعجب‬ ‫دارد‪ .‬مسئوالن فوتبال عربســتان در این تصور هستند که‬ ‫کنفدراســیون فوتبال اســیا هم مانند چند کشــور کوچک‬ ‫افریقایــی عمل می کنــد و گوش بــه فرمان انها ســت اما‬ ‫مطمئن باشید چنین اتفاقی رخ نمی دهد‪.‬‬ ‫اما پیشنهاد دوم سعودی ها برای برگزاری بازی های‬ ‫نماینــدگان ایران با تیم هــای عربســتانی در جایی غیر از‬ ‫عربســتان نیز جای تامل دارد‪ .‬اگر انها چنین پیشنهادی‬ ‫ن و بی کفایتی مدیریت‬ ‫دارند حتما به خاطر ناامنی در عربستا ‬ ‫این کشور است‪ .‬همان طور که عربستان جای امنی برای‬ ‫بیش از ‪ 10‬هزار حاجی کشــته شــده و حدود ‪ 500‬حاجی‬ ‫به نظــرم نبایــد شــتابزده رفتــار کنیم‪.‬‬ ‫نباید هیجــان زده شــویم‪ .‬معتقدم طی‬ ‫روزهــای اخیــر غالب کشــور ما مســیر‬ ‫درستی را در پاســخگویی به سعودی ها‬ ‫در پیش گرفتــه و با گفتمانــی منطقی و‬ ‫همراه با ارامش‪ ،‬حرف های انها را پاسخ‬ ‫داده است‬ ‫ایرانی نبــود‪ ،‬حتما این کشــور جای امنی بــرای بازیکنان‬ ‫فوتبال ایران هم نیست اما ما از خودمان مطمئن هستیم و‬ ‫می دانیم که ایران در امنیت کامل به ســر می برد و بهترین‬ ‫میزبان برای کشورهای اسیایی است‪.‬‬ ‫به عقیده من رفتار شتابزده سعودی ها در ورزش نشات‬ ‫گرفته از سیاســت کودکانه و غیر منطقی حکام سعودی در‬ ‫چند ســال اخیر است‪ .‬اما تکلیف ما چیســت؟ چگونه باید‬ ‫با جنــگ روانی انها برخــورد کنیم؟ ما باید با خونســردی و‬ ‫ارامش پاسخ انها را بدهیم‪ .‬پاســخ ارام و منطقی ما به انها‬ ‫این اســت که کشــور ما در امنیت کامل اســت و اگر فکر‬ ‫می کنید نمی توانید امنیت تیم هــای ایرانی را تامین کنید‪،‬‬ ‫خودتان این مشــکل را حل کنید‪ .‬به نظرم نباید شــتابزده‬ ‫رفتار کنیم‪ .‬نباید هیجان زده شــویم‪ .‬معتقدم طی روزهای‬ ‫اخیر غالب کشــور ما مســیر درستی را در پاســخگویی به‬ ‫ســعودی ها در پیش گرفته و با گفتمانی منطقی و همراه با‬ ‫ارامش‪ ،‬حرف های انها را پاســخ داده است‪ .‬از سال های‬ ‫قبل تاکنون سعودی ها همواره برای ما مشکل ساز بوده اند‪.‬‬ ‫چه زمانی که در جنگ صدام علیه ایران به صورت پنهانی به‬ ‫انها کمک کردند و چه اکنون که به صورت اشکار در سوریه‬ ‫و یمن اتش فتنه را در منطقه روشن نگه داشته اند‪ .‬اگر انها‬ ‫می خواهند مســائل ورزشی را در سیاســت به هم بیامیزند‬ ‫خودشــان می دانند اما ما عالقه ای به این کار نداریم‪ .‬به‬ ‫لطف خدا ارامش و امنیت کاملی در ایران برقرار است و به‬ ‫هیچ عنوان فدراسیون فوتبال نباید زیر بار میزبانی ایران از‬ ‫تیم های عربی در کشور دیگر برود‪.‬‬ ‫اما در مــورد این اتفاق پیشــنهادهایی هــم به نظرم‬ ‫می رســد که بهتر اســت دربــاره اش فکــر کنیــم؛ درباره‬ ‫راهکارهای تقویت تیم های ایرانی در لیگ قهرمانان اسیا‬ ‫ورزش‬ ‫کینه سعودی ها نسبت به ایران‬ ‫تمام شدنینیست‬ ‫متاسفانه فدراسیون فوتبال در موضع ضعف قرارگرفته است‬ ‫امیر حاج رضایی‬ ‫کارشناس فوتبال‬ ‫انچه این روزها شاهد ان هســتیم باعث می شود بار‬ ‫دیگر دلخور شویم‪ .‬دلخور از این بابت که در پاسخ به جنگ‬ ‫روانی زشــت و زننده ســعودی ها واکنش های دیرهنگام و‬ ‫حتی می توانم بگویم منفعالنه ای داشته ایم‪ .‬این در حالی‬ ‫است که متاسفانه فدراسیون های فوتبال کشورهای عربی‬ ‫با البی قدرتمندی که در کنفدراســیون فوتبال اســیا دارند‬ ‫می توانند کاری کنند که تصمیماتی علیه فوتبال ما گرفته‬ ‫شود‪ .‬شــاید عده ای بگویند سیاست از فوتبال جدا ست اما‬ ‫متاســفانه بر خالف این شعار که همیشــه گفته می شود‪،‬‬ ‫اتفاقا فوتبال کامال به سیاســت گره خورده است‪ .‬اما جدا‬ ‫از این مسائل‪ ،‬چیزی که جلب توجه می کند این است که‬ ‫در این مدت هیچ صدایی از فدراسیون فوتبال ما در نیامده‬ ‫است و اقایان هیچ واکنشی به این موضوع نشان نداده اند‪.‬‬ ‫این واکنش ان قدر سرد و عجیب است که سوال هایی به‬ ‫ذهن همه ما خطور کرده اســت؛ ایا مســئوالن فدراسیون‬ ‫می ترسند که کرسی های خود در کنفدراسیون فوتبال اسیا‬ ‫را از دست بدهند؟ چرا متولیان فوتبال ساکت نشسته اند؟‬ ‫ما باید با اقدامات خــود به همه تفهیم کنیــم ایران کجا و‬ ‫عربستان کجا‪ .‬در همه زمینه ها از عربستان باالتر هستیم‪.‬‬ ‫اما متاســفانه در حــال حاضر بحث انتخابات فدراســیون‬ ‫فوتبال برای اقایان مهم تر از این مسائل است‪ .‬این فوتبال‬ ‫با این افراد و این دیدگاه ها به جایی نخواهد رسید و فوتبال ما‬ ‫با حضور این افراد حال خوبی پیدا نخواهد شد‪.‬‬ ‫البته من از درون فدراسیون فوتبال با خبر نیستم‪ .‬همه‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫ورزش‬ ‫و همین طور قدرت گرفتن تیم ملی در رقابت های انتخابی‬ ‫جام جهانی باتوجه به رویارویی احتمالی ایران با عربستان و‬ ‫امارات باید با حساسیت بیشتری کار کنیم‪ .‬روی صحبت من‬ ‫با مسئوالن فوتبال و ورزش کشــور است‪ .‬متاسفانه در این‬ ‫چند سال نتوانستیم در حوزه فوتبال و ورزش مدیریت خوبی‬ ‫داشته باشــیم‪ .‬وقتی وزارت ورزش با فدراسیون فوتبال‪،‬‬ ‫فدراسیون فوتبال با چند باشگاه و‪ ...‬با هم اختالف دارند‪،‬‬ ‫یعنی نمی توانیم با هم وحدت داشــته باشــیم و همه فکر‬ ‫می کنیم جایی که هستیم ملک پدری مان است‪ .‬مگر قرار‬ ‫است بیش از ‪ 4‬یا ‪ 8‬سال رئیس یا وزیر باشیم؟ چرا منفعت‬ ‫ملی را در نظر نمی گیریم؟ اگر مشکالت مان را حل کنیم و با‬ ‫هم متحد باشیم باید تالش مان این باشد تا نمایندگان ایران‬ ‫در لیگ قهرمانان اسیا و همین طور تیم ملی را برای حضور‬ ‫در رقابت های انتخابی جام جهانی بــه صورت کامل اماده‬ ‫و حمایت کنیم‪ .‬باید بدانیم که یک پرچم در ایران اســت و‬ ‫ان هم پرچم جمهوری اســامی است با نام واحد «الله»‪.‬‬ ‫باید شرایط را طوری رقم بزنیم تا برنده بازی باشیم؛ بازی با‬ ‫سعودی هایی که به نظر من روی اعراب دور ان جاهلیت را‬ ‫سفید کرده اند و تفاوتی با اعراب دوران ابوسفیان ندارند‪.‬‬ ‫اما اتفاقات اخیر ســوال مهمــی را به ذهــن متبادر‬ ‫می کند؛ اینکه باتوجه به حضور شیخ سلمان در انتخابات‬ ‫فیفا ایا منطقی است که فدراسیون فوتبال ایران از این فرد‬ ‫بحرینی حمایت کند؟ به اعتقاد من عرب هایی که اکنون در‬ ‫کشــورهای عربی حاکمیت دارند قابل اعتماد نیستند‪ .‬ان‬ ‫چیزی که در اسالم مطرح شده‪ ،‬تقدم در تقواست اما این‬ ‫اعراب عرب بودن خود را به رخ می کشند‪ .‬به اعتقاد من در‬ ‫این حوزه نباید عجوالنه تصمیم بگیریم‪ .‬باید ورزشی های‬ ‫ما از سیاستمداران مشــورت بگیرند‪ .‬نباید مانند گذشته به‬ ‫خاطر گرفتن چند امتیاز فردی منفعت کالن ملی را از دست‬ ‫بدهیم‪ .‬به اعتقاد من برای رای دادن نباید خودسر و بدون‬ ‫سیاست و بدون در نظر گرفتن فرایند کلی و سیاست های‬ ‫کشور اقدام کنیم‪ .‬امیدوارم عاقبت کار به سربلندی ایران‬ ‫عزیزمان منجر شود که قطعا چنین خواهد شد‪.‬‬ ‫امیر حاج رضایی از‬ ‫مواضع علی کفاشیان‬ ‫درباره سعودی ها‬ ‫انتقاد می کند‬ ‫اطالعاتی که باعث می شود ما درباره موضوعی اظهارنظر‬ ‫کنیم همان مطالبی اســت کــه در رســانه ها می خوانیم یا‬ ‫می بینیم‪ .‬من برای شخصیت حقیقی اقای کفاشیان احترام‬ ‫ویژه ای قائل هستم‪ ،‬ولی به شــخصیت حقوقی ایشان در‬ ‫ســمت رئیس فدراســیون فوتبال نقدهای فراوانی را وارد‬ ‫می دانم و روش مدیریت ایشــان در فوتبال را به هیچ وجه‬ ‫نمی پسندم‪ .‬معتقدم که فدراســیون فوتبال در مورد بحث‬ ‫جنگ روانی ســعودی ها در موضع ضعف قرار گرفت و این‬ ‫حالت انفعالی به زیان فو تبا ل ایران اســت‪ .‬من نمی دانم‪.‬‬ ‫نمی توانم قضاوت دقیقی داشته باشم‪ .‬اما شاید ان قدر که‬ ‫درگیر یارگیری در انتخابات فدراســیون فو تبا ل هستیم به‬ ‫اتفاقات اخیر که با حیثیت ورزش یک کشور بازی می شود‬ ‫توجــه نداریم‪ .‬در واقع ریشــه اختالفات ما با کشــورهای‬ ‫عربی حوزه خلیج فارس به مســائل متعــددی بر می گردد‬ ‫که برخی از انها سیاســی اســت‪ .‬بعضا این اختالفات تند‬ ‫شده و گاهی هم کاهش یافته است اما تاکید می کنم کینه‬ ‫انها نسبت به ما فراموش شدنی نیست‪ .‬حتی در سفرهایی‬ ‫که به کشــورهای عربی حوزه خلیج فارس داشته ایم شاهد‬ ‫رفتارهای غیر محترمانه بوده ایم؛ رفتارهایی که باتوجه به‬ ‫مقررات ‪ AFC‬نمی توانسته اند ان را زیر پا بگذارند‪.‬‬ ‫سعودی ها با البی ناشی از پول‪ ،‬فضاسازی رسانه ای‬ ‫و بیانیه‪ ،‬در حال جو سازی هستند‪ .‬انها از قدرت مالی خود‬ ‫علیه ایران اســتفاده می کنند و در چنیــن مواقعی ضرورت‬ ‫دارد که ما با موضع گیری قاطع نسبت به اقدامات اخیر این‬ ‫کشورها واکنش نشان دهیم چرا که ‪ FIFA‬و ‪ AFC‬تاکید دارند‬ ‫سیاست از فو تبا ل به دور است‪ .‬البته این واکنش باید توسط‬ ‫فدراسیون فو تبا ل و وزارت ورزش و جوانان انجام شود اما‬ ‫گویا اینها ســرگرمی های دیگری دارنــد‪ .‬موضوعی که به‬ ‫نظرم اهمیت فراوانی دارد این اســت که ما باید نمایندگان‬ ‫فوتبال ایــران در لیگ قهرمانان اســیا را تجهیز و حمایت‬ ‫کنیم تا بتوانند در صحنه رقابت با ســعودی ها برای فوتبال‬ ‫ایران و اعاده حیثیت ایــن فوتبال امادگی الزم را داشــته‬ ‫باشــند‪ .‬بنابراین نباید به عملکردمان در فصول قبل توجه‬ ‫کنیم‪ ،‬بلکه باید ســال جاری تا جایی که می توانیم به این‬ ‫تیم ها کمک کنیم‪ .‬از مباحث مالی گرفته تا ابزاری و حتی‬ ‫اگر قانون اجازه می دهد بازیکن هایی بــه این تیم ها داده‬ ‫شود تا تقویت شــوند‪ .‬امیدوارم هر اتفاقی که رخ می دهد‬ ‫به سربلندی ما مقابل سعودی ها منجر شــود؛ افرادی که‬ ‫حاال نشان داده اند زشت رفتار می کنند و اتفاقا بر این زشتی‬ ‫پافشاری می کنند‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫پرویز‪ ،‬بهرام و دیگران‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫مربی صدرنشین چگونه تنها ماند؟‬ ‫انها پرویــز مظلومی را دوســت ندارنــد‪ .‬صحبت از‬ ‫هیات مدیره باشگاه استقالل و در راس انها بهرام افشارزاده‬ ‫اســت‪ .‬اعضایی که در مورد مســائل مختلــف مربوط به‬ ‫اســتقالل بارها با تصمیمات خــود مظلومــی را غافلگیر‬ ‫کرده اند‪ .‬حاال کار از غافلگیری گذشته‪ .‬مظلومی عصبانی‬ ‫شــده ؛ ان قدر دلخور و عصبانی که در تمرین استقالل از‬ ‫برخی تصمیمات باشگاه به شدت انتقاد کرده است‪.‬‬ ‫نقطه شروع حاشیه های اخیر استقالل درگیری کرار‬ ‫و فرزاد مجیدی در اردوی استقالل بود‪ .‬جاسم کرار که به‬ ‫دلیل اسکان همسر و فرزندش در منزل یکی از اشناهایش‬ ‫در کرج اردوی استقالل را شب پنج شــنبه ترک کرده بود‪،‬‬ ‫صبح جمعه در اردوی استقاللی ها مجددا حاضر شد و این‬ ‫مساله با عصبانیت مجیدی همراه شد و واکنش تند او را به‬ ‫همراه داشت‪ .‬کرار هم در مقام پاسخ گویی به وی بابت ترک‬ ‫بدون اطالع اردوی اســتقالل زبان تندی را خطاب به او و‬ ‫بازیکنانش گشود که این مساله باعث ش د از تمرین کردن با‬ ‫استقالل تا اطالع ثانوی منع شود‪.‬‬ ‫پرده دوم اختالف مظلومی با باشگاه اما ان جایی بود‬ ‫که هافبک عراقی استقالل بعد از دعوا با فرزاد مجیدی با‬ ‫برخورد مسئوالن باشگاه روبه رو شد‪ .‬این اتفاق واکنش های‬ ‫مختلفی را در بین پیشکسوتان به همراه داشت‪ ،‬اما مسعود‬ ‫معینی‪ ،‬عضو هیات مدیره اســتقالل که چندی قبل از این‬ ‫ی بابت جذب کرار انتقاد کرده بود‬ ‫درگیری‪ ،‬شدیدا از مظلوم ‬ ‫در اظهاراتی بار دیگر نوک حمالتش را به ســمت مظلومی ‬ ‫ی قبال گفته بوده که کرار‬ ‫گرفت و مدعی شــد که به مظلوم ‬ ‫مثل یک دندان پوسیده است و باید از این تیم برود‪ .‬اما این‬ ‫پایان ماجرا نبود‪ .‬بعد از درگیری میان کرار و مجیدی‪ ،‬بهرام‬ ‫افشــارزاده در مصاحبه هایش از کرار انتقاد کرد و صراحتا‬ ‫اعالم کرد که تمایلی به حفظ این بازیکــن ندارد اما پرویز‬ ‫مظلومی عالقه مند به حفظ کرار بود‪ .‬مظلومی اعتقاد داشت‬ ‫که کرار می تواند به تیمش کمک کند‪.‬‬ ‫ی باز هم با مســئوالن باشگاه وارد مشاجره‬ ‫اما مظلوم ‬ ‫لفظی شد‪ .‬معاون حقوقی باشگاه استقالل در مصاحبه ای‬ ‫ی توصیه کرده از کرار استفاده نکند‪.‬‬ ‫گفته بود که به مظلوم ‬ ‫مظلومی اما ســخت واکنش نشــان داد و گفت‪« :‬بزرگی‬ ‫نمی تواند درباره مسائل فنی صحبت کند‪».‬‬ ‫ی وارد فاز سخت تری‬ ‫اما ماجرا ان جایی برای مظلوم ‬ ‫شــد که با اولین باخت اســتقالل‪ ،‬ناگهان هجمه وسیعی‬ ‫علیه و ی اغاز شد که اعتراض سرمربی تیم را در بر داشت‪.‬‬ ‫کمتر کسی تصور می کرد بعد از دو پیروزی استقالل با اولین‬ ‫باخت مظلومی‪ ،‬او مــورد نقد هیات مدیره قــرار بگیرد‪ .‬دو‬ ‫ی فضای متفاوتی را برای‬ ‫پیروزی ابتدایی استقالل با مظلوم ‬ ‫وی ایجاد کرده بود‪ .‬اما اولین شکست خانگی استقاللی ها‬ ‫همه چیز را تغییر داد‪ .‬نزدیــکان مظلومی بالفاصله گفتند‬ ‫او باید تفکراتش را تغییر دهــد! جهانیان به عنوان یکی از‬ ‫اعضای هیات مدیــره در انتقادی زودهنــگام و عجیب به‬ ‫کادر فنی این تیم تاخت تا مشخص شود بر خالف دورنمای‬ ‫ســابق‪ ،‬فضا ان چنان هم به نفع مظلومی نیست‪ .‬منصور‬ ‫پورحیدری به عنوان نزدیک ترین فرد به مظلومی اعتراف‬ ‫کرد در روز بازی با ذوب اهن این تیم صفر بوده است‪ .‬بهرام‬ ‫افشارزاده هم به عنوان مدیرعامل هشــدار داد نیمه های‬ ‫دوم‪ ،‬تیم مظلومی کم می اورد‪ .‬ظاهرا پرویز مظلومی باید‬ ‫خودش را برای روزهای سخت تری اماده می کرد‪.‬‬ ‫این اختالف اما بیشــتر هم شد‪ .‬اصال مهم نبود که‬ ‫مظلومی در استقالل نتیجه می گیرد و تیمش صدرنشین‬ ‫اســت‪ .‬او در پایان نیم فصل به جلســه هیات مدیره رفت‬ ‫تا با اعضای ان در مورد مشــکالت تیمش صحبت کند‪.‬‬ ‫خروجی ان جلســه اما چیزی نبود که مظلومی انتظارش‬ ‫را داشــت‪ .‬او از جلســه بیرون امد و به نزدیکانش گفت‬ ‫اگر من جــای برانکو بودم با من چــه می کردند؟ تیم من‬ ‫صدرنشــین اســت و این طــور بی رحمانه با مــن برخورد‬ ‫می شــود‪ .‬مظلومی دلخور بود‪ .‬حاال هم دلخور اســت و‬ ‫هم عصبانی‪ .‬تیمش صدرنشین اســت اما گمان می کند‬ ‫که باشگاه قدرش را نمی داند‪ .‬حاال فرصتی دست داده تا‬ ‫او خودش را با امیر قلعه نویی مقایسه کند و بداند که میان‬ ‫او و سرمربی فصل گذشته استقالل‪ ،‬چقدر تبعیض قائل‬ ‫شده اند‪ .‬در استقالل سال گذشته و در پایان هفته ششم‬ ‫هیات مدیره این باشگاه‪ ،‬امیر قلعه نویی را به جلسه دعوت‬ ‫کرد و به او تقدیرنامه داد و البته این تقدیر را رسانه ای هم‬ ‫کرد‪ .‬امروز اما با وجود عملکرد خــوب پرویز مظلومی در‬ ‫جوان گرایی و باالی جدول بودن و تنها یک شکست در‬ ‫کارنامه داشتن‪ ،‬نه تنها از وی تقدیر نمی شود بلکه گاه و‬ ‫ بیگاه علیه او توسط همان اعضای هیات مدیره انتقاد هم‬ ‫می شــود‪ .‬چند هفته قبل یکی از مسئوالن این تیم خیلی‬ ‫واضح اعالم کرد توقع دارند اســتقالل بهتر از این بازی‬ ‫کند که این نوع برخورد با مظلومی نسبت به نوع برخورد با‬ ‫امیر قلعه نویی منصفانه به نظر نمی رسد‪.‬‬ ‫این البته تنها مصاحبــه علیه مظلومی نبوده اســت‬ ‫ن هنگام‬ ‫و به جــز معینی کــه خودش فنی اســت‪ ،‬دیگــرا ‬ ‫تساوی های استقالل خودشــان را وارد گود می کنند و نه‬ ‫تنها از مظلومی حمایت نمی کنند بلکه موضع منفی هم در‬ ‫قبال او می گیرند‪.‬‬ ‫این مصاحبه ها «که البته زیاد نبوده اند اما در مقایسه با‬ ‫رفتار همین هیات مدیره در قبال سرمربی پیشین زیاد به نظر‬ ‫می رسند» وقتی بیشتر به چشــم می ایند که مصاحبه های‬ ‫مدیر و هیات مدیره اســتقالل ر ا هنگام شکست های سال‬ ‫قبل و رسیدن استقالل به پله های پایین تر در جدول به یاد‬ ‫بیاوریم که همه از امیــر قلعه نویی حمایت می کردند و تنها‬ ‫پورحیدری و معینی بودند که معایب بدنســازی استقالل را‬ ‫بر زبان می اوردند‪.‬‬ ‫ی بهتر از هر کســی می داند که تنها‬ ‫در واقع مظلومــ ‬ ‫منصــور پورحیدری در ان جمع محکم پشــت او ایســتاده‬ ‫بود و حاال که وی هم بیمار شــده و در استقالل نیست باید‬ ‫ی امروز تنهــا همدمش صدر جدول‬ ‫تاکید کرد کــه مظلوم ‬ ‫است و بس‪.‬‬ ‫سرمربی استقالل همین امروز می تواند در رسانه ها‬ ‫حمایت شــدید هیات مدیره پرســپولیس را از برانکو که با‬ ‫پرسپولیس در رده پنجم جدول است و البته که خوب هم کار‬ ‫کرده‪ ،‬با این تیتر ببیند‪« :‬بهتر از برانکو وجود ندارد و برای‬ ‫سال بعد هم با او قرارداد می بندیم‪».‬‬ ‫این رفتار انفعالی هیات مدیره استقالل اما در قبال او‬ ‫ی با هزینه های‬ ‫کمی مشکوک است و عجیب‪ .‬پرویز مظلوم ‬ ‫بســیار کمتری نســبت به امیر قلعه نویی که بیــش از پنج‬ ‫ملی پوش در تیمش داشت‪ ،‬استقالل را بسته و از جوان ها‬ ‫به خوبی استفاده می کند اما دیده نمی شود یا الاقل اینکه‬ ‫ان طور که شایســته اســت در مورد او در باشگاه استقالل‬ ‫شرایط رسانه ای نمی شود‪.‬‬ ‫خروج منصــور پورحیدری از اســتقالل فعلی شــاید‬ ‫ی بــود‪ ،‬او حتما در لیگ‬ ‫بدترین اتفاق بــرای پرویز مظلوم ‬ ‫روزهای سخت تر و حریفان قدرتری هم خواهد داشت‪ ،‬ان‬ ‫روزها بهتر می تواند جایگاه خود را در اســتقالل شناسایی‬ ‫کند‪.‬‬ ‫ی در هیات مدیره چه کســانی‬ ‫امــا مخالفان مظلومــ ‬ ‫ی در این روزها از رفتارهای بعضی از اعضای‬ ‫هستند؟ مظلوم ‬ ‫هیات مدیره استقالل ناراحت اســت و اعتقاد دارد عده ای‬ ‫در درون باشگاه علیه او کارشکنی می کنند‪ .‬در بین اعضای‬ ‫هیات مدیره مقداد نجف نژاد بزرگتریــن مخالف مظلومی ‬ ‫ی تایید نشده ای هم مبنی بر اینکه او به‬ ‫است و حتی خبرها ‬ ‫دلیل اختالف با سرمربی استقالل در جلسات هیات مدیره‬ ‫شرکت نمی کند‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬ ‫نفر بعدی مسعود معینی اســت که در مصاحبه های‬ ‫خود اشکارا نشــان داده چندان موافق حضور مظلومی در‬ ‫استقالل نیست‪ .‬معینی در اول فصل هم مخالف صد در صد‬ ‫حضور مظلومی در اســتقالل بــود و در این مــدت هم در‬ ‫صحبت هایش بارها جو اســتقالل را متشــنج کرده است‪.‬‬ ‫شــاید بارزترین نمونه بعــد از بازی اســتقالل برابر نفت در‬ ‫مرحله یک چهارم نهایی جام حذفی باشد که در دعوای بین‬ ‫علیرضا منصوریان و مجید صالح‪ ،‬اشــکارا طرف سرمربی‬ ‫نفت تهران را گرفت‪ .‬نجف نژاد و معینی بزرگترین مخالفان‬ ‫مظلومی در هیات مدیره هســتند که رفتارهای انها در این‬ ‫مدت سرمربی اســتقالل را ناراحت کرده است‪ .‬مظلومی ‬ ‫حاال مربی صدرنشین لیگ برتر است اما خود را در استقالل‬ ‫تنها می بیند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مسی برای پنجمین‬ ‫بار برنده توپ طال شد‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫مراســم معرفی برترین های دنیای فوتبــال و برنده‬ ‫توپ طالی ســال ‪ 2015‬در کانگرس هاس فیفا در شــهر‬ ‫زوریخ سوئیس برگزار شد که در ان لیونل مسی‪ ،‬فوق ستاره‬ ‫ارژانتینی بارسلونا برای پنجمین بار مهمترین جایزه انفرادی‬ ‫دنیای فوتبال را از ان خود کرد‪.‬‬ ‫مســی که خیلی ها پیروزی او در کورس کسب توپ‬ ‫طــا را از قبل پیش بینــی کرده بودنــد و پیــش از این در‬ ‫سال های ‪ 2011 ،2010 ،2009‬و ‪ 2012‬موفق به کسب‬ ‫این جایزه شــده بود‪ ،‬پاداش درخشش و بازی های خوبش‬ ‫در سال میالدی گذشــته را گرفت؛ سالی که او به بارسلونا‬ ‫برای کسب پنج جام از جمله اللیگا‪ ،‬لیگ قهرمانان اروپا‪،‬‬ ‫جام حذفی اسپانیا‪ ،‬سوپرجام اروپا و جام باشگاه های جهان‬ ‫کمک کرد‪.‬‬ ‫ستاره بارسلونا در ســال میالدی اخیر همچنین تاثیر‬ ‫بسزایی در رسیدن تیم ملی ارژانتین به فینال کوپا امه ریکا‬ ‫داشت‪ ،‬هرچند البی سلسته در ان بازی مغلوب شیلی شد و‬ ‫همچون فینال جام جهانی ‪ 2014‬از کسب پیروزی و عنوان‬ ‫قهرمانی باز ماند‪.‬‬ ‫کاپیتان تیم ملی فوتبال ارژانتین امسال برای کسب‬ ‫توپ طال رقبایی مانند کریستیانو رونالدو‪ ،‬مهاجم پرتغالی‬ ‫رئال مادرید و نیمار مهاجم برزیلی بارســا داشــت‪ .‬مســی‬ ‫پس از برنده شدن در جشــن توپ طال گفت‪« :‬خودم هم‬ ‫تصور نمی کردم کــه روزی بتوانم پنج بار تــوپ طال را فتح‬ ‫کنم‪ .‬خوشحالم‪ ».‬برنده شدن مســی در این جشن بزرگ‬ ‫واکنش های مختلفی را به همراه داشت و بسیاری از مربیان‬ ‫دنیای فوتبــال به تمجید از ایــن بازیکن پرداختنــد و او را‬ ‫دست نیافتنی خواندند‪.‬‬ ‫بازی بدون برنده‬ ‫وزیر قهر کرد و کفاشیان عصبانی شد‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫ورزش‬ ‫ایــن اولین بــار نبود کــه محمــود گــودرزی و علی‬ ‫کفاشیان کنار هم می نشســتند‪ ،‬در حالی که به شدت علیه‬ ‫یکدیگــر مواضع منفــی داشــتند‪ .‬حتی دیگــر نمی توان‬ ‫بــه لبخندهای شــان اعتنا کــرد‪ .‬انها در مجمــع عمومی‬ ‫فدراســیون فوتبال که هفته گذشــته برگزار شد نتوانستند‬ ‫لبخند ظاهری شان را نیز حفظ کنند‪ .‬بنابراین تا می توانستند‬ ‫از خجالت یکدیگر درامدند‪ .‬عصبانی شدند و سعی کردند‬ ‫مواضع خــود را بــه مجمع دیکتــه کنند‪ .‬بازی گــودرزی‪-‬‬ ‫کفاشــیان اما بازی بی نتیجه ای بود و برنده نداشت‪ .‬انجا‬ ‫که مجمع فدراسیون فوتبال دو خروجی مهم داشت؛ یکی‬ ‫اینکه اصالح اساســنامه که مورد نظر فدراســیون فوتبال‬ ‫بود و با مخالفت وزارت ورزش روبه رو شده بود از دستورکار‬ ‫خارج شــد و دیگری اینکه انتخابات فدراسیون فوتبال به‬ ‫سال ‪ 95‬کشیده شــد‪ .‬این در حالی است که وزارت ورزش‬ ‫تاکید داشت این انتخابات تا پایان سال برگزار شود‪ .‬البته‬ ‫کفاشــیان امروز گفت که به خاطر انتخابات فیفا و مجلس‬ ‫در اســفندماه‪ ،‬وزیر ورزش هم با تعویق انتخابات موافقت‬ ‫کرده است‪ .‬در واقع نتیجه مجمع ساالنه فدراسیون فوتبال‬ ‫در حالی به پایان رســید که نه علی کفاشــیان و نه محمود‬ ‫گودرزی هیچ یک موفق نشدند همه امتیازها را به نفع خود‬ ‫مصادره کنند‪ .‬چون در این مجمع هم اساسنامه اصالح نشد‬ ‫و هم اینکه انتخابات فدراسیون فوتبال به سال ‪ 95‬رفت‪.‬‬ ‫محمود گودرزی کــه بارها در خصوص فدراســیون‬ ‫فوتبال و مســئوالن ان با گاردی منفی ســخن گفته بود در‬ ‫نشســت ســاالنه فوتبال‪ ،‬علی کفاشــیان و عملکردش را‬ ‫سخت به چالش کشید‪ .‬به اظهارات وزیر ورزش دقت کنید‪:‬‬ ‫«همیشه در نزدیکی انتخابات اتفاقاتی می افتد که ممکن‬ ‫است شائبه برانگیز باشــد‪ .‬اگر شــما ورزش را یک عنصر‬ ‫فرهنگی بدانید با این دیدگاه من موافق هستید‪ .‬ما باید از‬ ‫شائبه ها و اتفاقاتی که ممکن است برای این خانواده بزرگ‬ ‫مشکالتی ایجاد کند دوری کنیم‪ .‬حتی بحث من در مورد‬ ‫تغییرات در اساسنام ه هم است‪ .‬تصور بیرونی باید این باشد‬ ‫که یک جامعه فرهنگی این موضــوع را مدیریت می کند‪.‬‬ ‫شــخصیت حقیقی از حقوقی جــدا نیســت‪ .‬در واقع اگر‬ ‫دیدگاهی داریم باید مراقب باشــیم‪ ،‬به خصوص زمانی که‬ ‫نزدیک انتخابات فدراسیون فوتبال هستیم که رئیس توسط‬ ‫همین مجمع انتخاب می شــود‪ .‬طرح هــا‪ ،‬ایین نامه ها‪،‬‬ ‫نگارشات و مصوبات نباید به گونه ای باشد که این شائبه را‬ ‫ایجاد کند که از یک شخص خاص طرفداری می کنیم‪».‬‬ ‫محمود گودرزی سعی داشت مجمع را قانع کند که در‬ ‫تشــکیالت فوتبال ضرورت ایجاد تغییر و تحول احساس‬ ‫می شود‪ .‬او البته این پیام را در قالب اظهاراتی کنایه امیز به‬ ‫اعضای مجمع مخابره می کرد‪ .‬اما ماجرا وقتی جای تامل‬ ‫پیدا کرد که وزیر ورزش و جوانان بدون اینکه به اصالح یا‬ ‫رد اصالح اساسنامه فدراســیون فوتبال رای دهد‪ ،‬مجمع‬ ‫عمومی ساالنه فدراسیون فوتبال را ترک کرد‪.‬‬ ‫محمود گودرزی با ارائه صحبت هایی تند نســبت به‬ ‫تصویب اساسنامه پیشنهادی فدراســیون فوتبال باتوجه‬ ‫به زمان اندک باقیمانده تا انتخابات پیش روی فدراسیون‬ ‫فوتبــال مجمع عمومــی را ترک کــرد‪ .‬در روزهــای اتی و‬ ‫به خصــوص در روزهای منتهــی به انتخابات فدراســیون‬ ‫فوتبال درگیری های لفظی سخت میان وزیر ورزش و رئیس‬ ‫فدراسیون فوتبال شکل خواهد گرفت‪ .‬اینکه کدام یک از‬ ‫قدرت بیشتری برخوردار هستند شاید مساله مهمی است اما‬ ‫اینکه سرنوشت فوتبال و اینده ان در چنین جوی قرار است‬ ‫چگونه ســاخته شــود‪ ،‬موضوع مهم تری است‪ .‬کفاشیان‬ ‫در سال های اخیر نشــان داده که به حفظ صندلی ریاست‬ ‫فدراسیون تا چه حد دل بسته است‪.‬‬ ‫او خیلی از نزدیکانش در فدراسیون را کنار زد‪ .‬فقط و‬ ‫فقط به خاطر ایجاد یک صلح موقت با وزیر ورزش‪ .‬اما حاال‬ ‫قصد دارد در گامی رو به جلو‪ ،‬وزیر ورزش و سیاســت های‬ ‫دولت کنونی درباره فوتبال را هم کنار بزند‪ .‬در انجام چنین‬ ‫ماموریتی سابقه ای طوالنی دارد‪ .‬اما اینکه این بار انتخابات‬ ‫فدراســیون فوتبال باز هم طــوری برگزار خواهد شــد که‬ ‫او بتواند بــاز هم رئیس فوتبــال ایران باقــی بماند یا خیر‪،‬‬ ‫موضوعی است که هنوز نمی توانیم درباره اش با قاطعیت‬ ‫سخن بگوییم‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫شیر در زنجیر‬ ‫نمایشی در مورد زندگی حاج احمد متوسلیان‬ ‫«حاجاحمدمتوسلیان»نامبزرگیدرعرصه دفاعمقدس‬ ‫است‪ ،‬نامی که اثرات خیرش تا همیشه بر تاریخ این مرز و‬ ‫بوم سایه دارد‪ .‬ما وامدار این نام بزرگ و نام هایی در اندازه‬ ‫او هستیم و برخالف انچه باید‪ ،‬کمترین گام ها برای ادای‬ ‫این دین در حد توان برداشــته شــده اســت‪ .‬خوشبختانه‬ ‫در پوســت اندازی ســال های اخیــر تئاتــر دفاع مقدس‪،‬‬ ‫این گونه ســوژه ها تبدیل به نمایش هایی بــرای اجرا روی‬ ‫صحنه شــده اند و حرکت به ســمت نمایش هایی با فرمی‬ ‫ مدرن تر در این عرصه دیده می شود؛ یکی از این نمایش ها‪،‬‬ ‫نمایش «شــیر در زنجیر» کار تــازه گروه تئاتر شــرنگ با‬ ‫نویســندگی و کارگردانی محسن معینی است ؛ نمایشی که‬ ‫این روزها در تاالر اندیشــه در حوزه هنری اجرا می شــود‪.‬‬ ‫در خالصه داســتان نمایش امده‪«:‬من جز خون و قهوه‪،‬‬ ‫فیلم هم خیلــی دوســت دارم؛ فیلم روی پــرده عریض و‬ ‫نه تــو تلویزیون های کوچــک‪ .‬کال من شــیفته هنرم‪ ،‬نه‬ ‫اینکه چون هنــر زیباســت‪،‬چون جنگ فــردا‪ ،‬جنگ هنر‬ ‫و رســانه اســت‪ .‬جنگ فردا‪ ،‬جنگ گلوله نیســت‪ ،‬جنگ‬ ‫نمایش هاست و کاش این قدر عمر کنی تا توی اون جنگ‬ ‫هم روبه روی هم قرار بگیریم‪ »...‬اما این خالصه داستان‬ ‫باید این گونه تکمیل شــود که در این نمایش ســعی بر ان‬ ‫است که ابعاد کمتر شناخته شده ای از شخصیت جاویداالثر‬ ‫احمد متوســلیان ارائه شــود‪ .‬ایــن نمایش با اســتفاده از‬ ‫تکنیک «تری دی مپینگ» اجرا می شود که تصاویر ذهنی‬ ‫شخصیت ها و مفاهیمی همچون ترس و شجاعت را روی‬ ‫بدن بازیگران منعکــس می کند‪ .‬در ایــن نمایش کامران‬ ‫تفتی‪ ،‬پردیس افکاری‪ ،‬رضا حســنی‪ ،‬امیر نیک سرشت‪،‬‬ ‫بابک جاویدی‪ ،‬وجیهه الریجانی‪ ،‬محمد تنهایی‪ ،‬محمد‬ ‫مقدســی‪ ،‬مقداد افشــار‪ ،‬علیرضــا رضوانــی‪ ،‬محمدرضا‬ ‫حیــدری‪ ،‬ایمان میرهاشــمی‪ ،‬حمیــد فتوحــی‪ ،‬علیرضا‬ ‫میرزایی‪ ،‬علی برزگران‪ ،‬احمدشــبروی‪ ،‬پــگاه نوربخش‪،‬‬ ‫کامران گودرزی‪ ،‬لیال خلیلی‪ ،‬ارمیــن وجدانی و امیر علی‬ ‫روحی مقدم به ایفای نقش می پردازند‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫محســن معینی پیــش از ایــن نمایش هایــی مانند‬ ‫ــرس تندرو»‪،‬‬ ‫«عقل دهــم»‪« ،‬اواز پــ ِر جبرییل»‪« ،‬بر َف َ‬ ‫«بازیگر و زنش»‪« ،‬ادم خوابش می گیره» و «کاســپار»‬ ‫را با تهیه کنندگی میرحســنی واحد‪ ،‬کارگردانی و اجرا کرده‬ ‫است‪ .‬او این بار در نمایش شیر در زنجیر به سراغ شخصیت‬ ‫مهمی چون «حاج احمد متوسلیان» رفته و در چند اپیزود‬ ‫نمایشی را طراحی کرده است‪ .‬در شخصیت متوسلیان چه‬ ‫چیزی وجود داشت که این کارگردان را به سوی این نمایش‬ ‫ســوق داده اســت؟ معینی در این باره گفته اســت‪« :‬اگر‬ ‫نگاهی به اتفاقات دوران جنگ تحمیلی داشــته باشــیم‪،‬‬ ‫متوجه این نکته خواهیم شــد که در ان زمان انسان هایی‬ ‫بوده اند که در عمر کوتاهشان بسیار زیسته اند‪ ،‬همواره در‬ ‫حال کار و تالش بوده و با قدم های محکم و پر از اطمینان‬ ‫در مسیرشــان حرکت کرده اند‪ ...‬اما امروز ما در شرایطی‬ ‫هستیم که جامعه را رخوت گرفته و دچار بی حسی شده ایم‪.‬‬ ‫از طــرف دیگر با بحــران قهرمان هــم روبه رو شــده ایم‪،‬‬ ‫نه به دلیل اینکــه قهرمان نداریــم بلکه به ایــن دلیل که‬ ‫قهرمان هایمان را به جامعه معرفی نکرده ایم‪ .‬من معتقدم‬ ‫با معرفــی قهرمان های دوران جنــگ تحمیلی می توانیم‬ ‫این خال را پر کرده و به احیای قهرمان هایمان میان مردم‬ ‫بپردازیم‪ ».‬شــخص حاج احمد متوسلیان برای کارگردان‬ ‫چه جذابیتی داشته است‪« :‬من عالقه ویژه ای به شخصیت‬ ‫احمــد متوســلیان دارم به همیــن جهت تصمیــم گرفتم‬ ‫بخش هایی از زندگی وی را به تصویر بکشــم‪ .‬یکی دیگر‬ ‫از دالیل انتخــاب این موضوع این بود کــه در حال حاضر‬ ‫ما در جامعــه ای زندگی می کنیم که دچــار فقدان قهرمان‬ ‫اســت به همین دلیل فکر کردم که پرداختــن به قهرمانی‬ ‫این چنینی که خیلی هم فاصله زمانی با امروز ندارد می تواند‬ ‫برای مخاطبــان جذاب باشــد‪ .‬نکته دیگر نیز این اســت‬ ‫که زندگی احمد متوســلیان زندگی دراماتیکی بوده اســت‬ ‫و جای پرداختن دارد ؛ نسل امثال متوســلیان خیلی موثر‬ ‫زندگی کردند و کال نســبتی با ادم های بی حس و حال این‬ ‫روزها ندارند‪ .‬او فردی اســت که کودکی فعالی داشــته و‬ ‫شاگرد اول پلی تکنیک بوده اســت‪ .‬در دانشگاه جلسات‬ ‫نقد فیلم برگزار می کرده و عالقه زیادی به الفرد هیچکاک‬ ‫داشته است‪ .‬متوسلیان در همان دوران تصمیم می گیرد ‬ ‫جلســات نقد فیلمش را به کردســتان نیز ببرد امــا در انجا‬ ‫متوجه می شــود که وضعیت مناســبی برای نمایش و نقد‬ ‫فیلم وجود ندارد‪ ،‬بــه همین جهت به یک فعــال انقالبی‬ ‫تبدیل شــده و شــروع به مبارزه می کند‪ .‬تمام این اتفاقات‬ ‫در پروســه زمانی ‪ ۱۸‬تا ‪ ۲۸‬ســالگی رخ می دهد‪ ».‬معینی‬ ‫درباره خط داســتانی نمایش هم گفته است‪« :‬در نمایش‬ ‫«شــیر در زنجیــر» به شــکل اپیزودیک ماجــرای زندگی‬ ‫جاویداالثر احمد متوسلیان از اخر به اول روایت می شود‪.‬‬ ‫ابتدای نمایش متوسلیان در فضای خاص بازجویی توسط‬ ‫یک چریک فرانســوی ‪ -‬لبنانی قرار دارد و بعد از ان شاهد‬ ‫فالش بک هایی از زندگی وی هســتیم‪ .‬از انجایی که من‬ ‫به هرمنوتیــک در تئاتر معتقدم و عالقه منــدم که تاویل و‬ ‫تفسیر خودم را از یک واقعه یا شخصیت به مخاطب ارائه‬ ‫کنم در این نمایش نیز دوره هایی از زندگی احمد متوسلیان‬ ‫با استناد به سندهای محکم بازسازی شده‪ ،‬اما بخش هایی‬ ‫که به درد مخاطب نمی خورد‪ ،‬وارد داســتان نشده اند‪ .‬در‬ ‫نمایش «شــیر در زنجیر» من به دنبال نمایــش قهرمانی‬ ‫نیستم که همه ستایشــش کنند بلکه قصد دارم فردی را به‬ ‫تصویر بکشــم که بیش از هر چیز یک انسان است و برای‬ ‫مخاطب جذابیت های جامعه شــناختی و زیبایی شناســانه‬ ‫دارد و تماشاگر بتواند با ان شخصیت ارتباط ماهوی برقرار‬ ‫کند‪ ».‬او درباره بهره گیری از تکنولوژی در این نمایش هم‬ ‫گفته است‪« :‬اصوال گروه نمایش «شرنگ» روی استفاده‬ ‫از تکنولــو ژی تاکید زیــادی دارد‪ .‬برای من نیــز زیبایی از‬ ‫هر چیزی مهمتر اســت چون معتقدم تماشــاگر اول باید‬ ‫زیبایــی را روی صحنه ببینــد تا بعد به مســائل دیگر جذب‬ ‫شــود‪ .‬در اجرای نمایش «شــیر در زنجیر» نیز از تکنیک‬ ‫«‪ ۳d‬مپینــگ» اســتفاده کــرده ام کــه ایــن تکنیــک‬ ‫زیبایی شناسی و استاتیک صحنه را انطور که می خواهم‪،‬‬ ‫شــکل می دهد‪ .‬از یک نظر دیگر نیز ابــزار تکنولوژیک‪،‬‬ ‫می تواند امر ذهنــی کاراکترهــا را روی صحنه به مخاطب‬ ‫منتقل کنــد‪ .‬در واقــع در ایــن تکنیک مــا تصاویر ذهنی‬ ‫شخصیت ها و مسائلی مثل ترس‪ ،‬شــجاعت و‪ ...‬را روی‬ ‫بدنشان منعکس می کنیم‪».‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫کامران تفتی در ایــن نمایش نقش جاوید االثر احمد‬ ‫متوســلیان را بازی می کند‪ .‬با او درباره تجربــه بازی در این‬ ‫نقش صحبت شده‪« :‬نقش کسی را بازی می کنم که وقتی‬ ‫اسمش را می برم‪ ،‬بدنم می لرزد‪ .‬بازی کردن کاراکت ر کسی‬ ‫مثل حاج «احمد متوسلیان» یعنی رفتن به جلد قهرمانی که‬ ‫شایدخیلیساده ترازنوشتنکلمهقهرمانزندگیکرده‪،‬ولی‬ ‫عدالت خواهی‪ ،‬تصمیم و اراده اش باعث شده که هر جای‬ ‫این مملکت نام این مرد کــوه وار را ببرند‪ ،‬چه همر زمانش و‬ ‫چه بزرگ ترها و کوچک ترهــا با احتــرام از او یاد می کنند‪.‬‬ ‫بازی کردن در نقش اسطوره هایی که از جنس و بطن مردم‬ ‫هستند‪ ،‬کار سختی است‪ .‬ما زندگی او را در دوره ای از تاریخ‬ ‫می بینیم که ایران درگیر جنگ بوده و به واسطه او‪ ،‬کردستان‬ ‫و لبنان را می بینیم‪ .‬احمد متوسلیان کسی است که هنوز از‬ ‫او با عنوان فرمانده نام می برند‪ .‬برای من شناخت قهرمانی‬ ‫که سال های زیادی از حضورش نگذشــته‪ ،‬ارزش زیادی‬ ‫دارد‪ .‬اگر قرار باشد هم نسل های من‪ ،‬مردم شهر و کشورم‬ ‫چنین شخصیتی را نشناسند‪ ،‬پس هدف احمد متوسلیان ها‬ ‫چه می شود؟ بدون این افراد کشــور یک سرزمین شلخته‬ ‫و بی سر و ته می شود که ســمت و سوی مشخصی ندارد‪».‬‬ ‫تفتی درباره اهداف این نمایش هم این گونه توضیح داده‬ ‫است‪« :‬قرار است در نمایش «شیر در زنجیر» خیلی واقعی‬ ‫بگوییم بســیاری از ارزش هایمان از دست رفته و ان مقدار‬ ‫ناچیزی که باقیمانده‪ ،‬باید حفظ بشود‪ .‬برای حفظ ارزش ها‬ ‫به یک سری دانش و اگاهی نسبت به تاریخچه ادم هایی نیاز‬ ‫است که دور افتاده اند‪ .‬وقتی درباره احمد متوسلیان تحقیق‬ ‫کردم‪ ،‬فهمیدم برای او بیش از هر چیز ارامش و انســانیت‬ ‫اهمیت زیادی داشته‪ .‬او فرد دلسوزی بوده که برای هر قطره‬ ‫خون جوانانی که می جنگیدند دلش می تپید‪.‬اصال شعاری‬ ‫حرف نمی زنم‪ ،‬چون به این مقوله شعاری نگاه نمی کنم‪ .‬در‬ ‫شرایطی که ما هیچ قهرمانی نداریم‪ ،‬داشتن قهرمان هایی‬ ‫ادم هایی مثــل احمد متوســلیان نعمت اســت و امیدوارم‬ ‫بتوانیم چنین قهرمان هایی داشته باشیم‪».‬‬ ‫زیبایی بزرگ‬ ‫ناپولی بعد از ‪ 25‬سال قهرمان نیم فصل شد‬ ‫رکورد در میان همه تیم های پنج لیگ معتبر اروپایی‪ .‬ساری‬ ‫خیلی زود شمع های روی کیکش را فوت کرد تا نشان دهد‬ ‫اهل این کارها نیست و فوتبال همه دنیایش را فرا گرفته اما‬ ‫نمی توانست خاص بودن این تولد را انکار کند؛ مردی که‬ ‫اگرچه متولد ناپل است اما در تاســکنی بزرگ شده است‪.‬‬ ‫او در مدرسه تنها کسی بود که هوادار ناپولی بود و از همان‬ ‫روزها می توانست خود را در قامت مربی این تیم تصور کند‪.‬‬ ‫تصوراتش حاال در شــرایطی رنگ واقعیــت به خود گرفته‬ ‫که او تا همین ‪ 10‬ســال پیــش در بانــک کار می کرد و در‬ ‫ســال ‪ 2012‬پس از یک فصل حضور در تیم دسته سومی ‬ ‫سورنتو‪ ،‬از کار اخراج شد‪ .‬ســاری این روزها گاهی اوقات‬ ‫با خودش هم حرف می زند؛ ماند کســانی که قصد دارند به‬ ‫خود بفهمانند همه چیزهایی که در ناپولی به دست اورده اند‪،‬‬ ‫واقعیت دارد‪ .‬شاید او اولین مصاحبه اش را در اینجا به یاد‬ ‫می اورد که گفت«مربیگری در این سطح و در این تیم تنها‬ ‫ارزوی من است»‬ ‫رینا و ایگواین‬ ‫دیه گــو مارادونا خودش را جــدا از مردم شــهر ناپل‬ ‫نمی داند‪ ،‬او نشان داد که از این قهرمانی بسیار خوشحال‬ ‫است‪ .‬مارادونا که اسطوره باشگاه ناپولی به شمار می اید‪،‬‬ ‫بعد از درخشش این تیم در فصل جاری برای بازیکنان این‬ ‫تیم یک پیام داشــت‪ .‬ال دیگو در این پیــام گفت‪« :‬زنده‬ ‫باد ناپولی و زنده باد بازیکنان این تیم‪ .‬زمان قهرمانی شما‬ ‫فرا رســیده اســت‪ .‬االن دیگر تنها از شــما باال بردن جام‬ ‫را می خواهم‪ .‬نهایت تالش تــان را بــه کار بگیرید تا جام‬ ‫قهرمانی را کســب کنید‪ .‬وقتی خبر پیروزی پر گل شــما را‬ ‫شنیدم‪ ،‬بسیار خوشحال شــدم‪ .‬مدت هاست منتظر چنین‬ ‫لحظه ای هســتم‪ .‬بسیار خوشــحالم که چنین لحظاتی را‬ ‫تجربه می کنم‪ .‬امیدوارم بازی های درخشــان شما ادامه‬ ‫داشته باشد‪».‬‬ ‫مارادونــا حتــی خــودش را بــرای جشــن قهرمانی‬ ‫این تیم هم امــاده کرده اســت و درباره برنامــه اش برای‬ ‫شــرکت در جشــن قهرمانی ناپولی گفت‪« :‬با شناختی که‬ ‫از شــهر ناپل و هــواداران ناپلــی خــود دارم‪ ،‬می دانم که‬ ‫انها از قهرمانی تیم شــان چقدر احساســاتی می شــوند و‬ ‫این مرا بیشــتر خوشــحال می کند‪ .‬حاال مــن از تیم مان‬ ‫می خواهم که قهرمان لیگ شــود‪ .‬اگر ناپولی اسکودتو را‬ ‫ببرد من با هلی کوپتر خودم را به سن پائولو خواهم رساند تا‬ ‫با هواداران مان جشن بگیرم»‬ ‫مارادونا در اغاز فصل به خاطر نتایج بدی که ناپولی با‬ ‫مائوریسیو ساری با دســت اورده بود‪ ،‬به انتقاد از این مربی‬ ‫باتجربه پرداخت اما چندی بعد از او عذرخواهی و اعالم کرد‬ ‫درباره این مربی زود قضاوت کرده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫این روزها دوست داشتنی ترین چهره بندر ناپل کسی‬ ‫نیست جز پپه رینا‪ ،‬دروازه بان اسپانیایی و باتجربه این تیم‬ ‫که با مهارها‪ ،‬شــادی های وصف ناپذیرش در میان بازی و‬ ‫مهربانی خالصانه اش برای شهر‪ ،‬جایش را میان هواداران‬ ‫ی در قــرار گرفتن ناپولی این موقعیت‬ ‫باز کرده و نقش مهم ‬ ‫پیام مارادونا‬ ‫دیدار‬ ‫پائولــو ســورنتینو‪ ،‬کارگــردان بــزرگ ایتالیایــی‬ ‫وقتــی می خواســت بــرای گرفتن جایــزه بهتریــن فیلم‬ ‫غیر انگلیسی زبان اســکار تشــکر کند‪ ،‬نام چند کارگردان‬ ‫بزرگ جهان را به زبان اورد‪ ،‬کارگردان هایی چون فدریکو‬ ‫فلینی و مارتین اسکورســیزی که روی کار او تاثیر گذاشته‬ ‫ی را بر زبان اورد که در‬ ‫بودند‪ .‬بعد از این نام ها‪ ،‬سورنتینو نام ‬ ‫نگاه اول بسیار عجیب بود؛ او نام از دیه گو مارادونا برد‪ .‬برای‬ ‫اینکه بفهمیم یک کارگردان مطرح چرا باید از یک بازیکن‬ ‫اسطوره ای فوتبال تشکر کند‪ ،‬فقط باید نگاهی به محل تولد‬ ‫او بیندازیم و بدانیم که او متولد ناپولی است‪.‬‬ ‫قهرمانی ناپولی در ان سال های همراه با مارادونا انقدر‬ ‫اهمیت داشت‪ ،‬ان قدر بر سرنوشت جوانان یک شهر سایه‬ ‫افکنده بود که دو دهه بعد‪ ،‬یک جوان از ان نسل ‪ ،‬یکی از‬ ‫عوامل موفقیت خود را حضور اســطوره ای به نام «دیه گو‬ ‫مارادونا» می داند؛ برای درک بیشــتر این تاثیر بهتر است‬ ‫یک فیلم مهــم را که در دهه هفتاد در شــبکه ویدئویی ان‬ ‫زمان در ایران پخش شد‪ ،‬دوباره ببینیم‪.‬‬ ‫فیلمی به نام «بچه های خیابان»؛ فیلمی که در ان‬ ‫به بررســی کودکان شــهر ناپل می پردازد‪ ،‬کودکانی که در‬ ‫میان باندهای مافیایی گرفتار شــده اند و کارشان به زندان‬ ‫کشیده شــده اســت‪ .‬این کودکان همه و همه سرنوشتی‬ ‫تلخ و عجیب دارند و از میان همه انها فقط یک نفر اســت‬ ‫که نجات می یابد؛ کودکی که در خیابان های شهر عکس‬ ‫دیه گو مارادونا را می فروشد‪.‬‬ ‫قهرمانی ناپولی خیلی بیشــتر از انکه جنبه ورزشــی‬ ‫داشــته باشــد‪ ،‬جنبه های اجتماعی داشــت‪ ،‬موهبتی بود‬ ‫برای شــهری که همواره زیر سایه شــهرهای بزرگتر چون‬ ‫رم‪ ،‬تورین و میالن مانده و افتخارات را برای انها می دید و‬ ‫خود را درگیر با غولی به نام مافیا حس می کرد‪.‬برای همین‬ ‫است که مارادونا هر کاری که کرده باشد و هر جرمی انجام‬ ‫دهد‪،‬برای مردم ناپل به چشــم یک ناجی دیده می شود و‬ ‫هر بار که پا به این شــهر می گذارد‪ ،‬همه شهر به استقبال‬ ‫او می روند و غوغایی در شهر پخش می شود که همه جا را‬ ‫تعطیل می کند‪.‬‬ ‫قهرمانی در سری ‪ A‬برای مردم ناپل با مارادونا شروع‬ ‫و با او هم به اتمام رسید‪ ،‬ان ها در طول این مدت قهرمان‬ ‫جام حذفی شــده اند اما هیچ گاه در لیگ ایتالیا به نزدیکی‬ ‫قهرمانی هم نرسیده اند‪ ،‬اما این بار داستان فرق می کند و‬ ‫این تیم بعد از ‪ 25‬سال با درخشش یک ارژانتینی دیگر باز‬ ‫به یک قهرمانی دیگر رسید‪ ،‬ناپولی در هفته نوزدهم کالچو‬ ‫در خانه فروسینونه جشنواره گل به راه انداخت و موفق شد با‬ ‫نتیجه پنج بر یک به پیروزی برسد تا با توجه به شکست یک‬ ‫بر صفر اینتر در صدر جدول رده بندی قرار بگیرد و به عنوان‬ ‫قهرمان نیم فصل انتخاب شود‪.‬‬ ‫ناپولی از فصل ‪ 1989-90‬به بعد که دیگه گو مارادونا‬ ‫را در ترکیب داشت‪ ،‬تاکنون نتوانسته بود به عنوان قهرمان‬ ‫نیم فصل انتخاب شــود‪ ،‬اما در فصل جاری با درخشــش‬ ‫گونسالو ایگواین ارژانتینی توانســته بازی های درخشانی‬ ‫را به نمایش بگذارد و یکی از شــانس های اصلی کســب‬ ‫عنوان قهرمانی شــود‪ .‬ایا در عصر ایگوایــن قهرمانی در‬ ‫نیم فصل تبدیل به قهرمانی دوباره در لیگ می شــود‪ ،‬خود‬ ‫ایگواین می گوید برای ارزیابی نباید عجله کرد‪ «:‬قهرمانی‬ ‫نیم فصل معنایی ندارد‪ .‬این عنوان هیچ ارزشی ندارد‪ .‬مهم‬ ‫این است که‏در پایان فصل در این جایگاه باشیم‪ .‬ما خوب‬ ‫کار می کنیم‪ .‬هنوز پنج ماه دیگر باقی مانده و امیدواریم به‬ ‫‏همین روند ادامه بدهیم»‬ ‫عصر ساری‬ ‫مائوریزیو ساری بعد از درخشــش در تیم امپولی این‬ ‫فصل کارش را با مربیگری در تیم ناپولی شروع کرده و یکی‬ ‫از مهم ترین شانس های زندگی اش را پیش رو می بیند‪ .‬او‬ ‫در کارش بسیار جدی است‪ ،‬این را در جشن تولدش نشان‬ ‫داد‪.‬یک ماه از امدنش به ناپولی بیشتر نمی گذشت‪ .‬برای‬ ‫مائوریزیو ساری فقط یک تولد ســاده نبود چراکه توانسته‬ ‫ی که از روزهای کودکی‬ ‫بود در روز تولد ‪ 57‬سالگی اش تیم ‬ ‫هوادارش بود را برای اولین بار از فصــل ‪ 1990-1989‬به‬ ‫صدر جدول سری ا برساند؛ فصلی که ناپولی برای اخرین بار‬ ‫قهرمانی ایتالیا را به دست اورد و رکوردی مشابه با رکورد این‬ ‫فصل را بر جای گذاشت‪ 18 .‬بازی بدون شکست و بهترین‬ ‫ایفا کرده است‪ .‬شهردار شهر ناپل که در نظر دارد به زودی‬ ‫عنوان شهروند افتخاری را به این دروازه بان ‪ 33‬ساله اهدا‬ ‫کند‪ .‬ســتاره بعدی ایگواین اســت‪ .‬او در ســومین فصل‬ ‫حضورش در ناپولــی قهرمان هواداران تیمش شــده و به‬ ‫دنبال تحقق رویای انهاست اما شــاید تنها کسی باشد که‬ ‫پس از مقایسه شدن با مارادونا خنده اش قطع می شود و به‬ ‫نظر می رسد عالقه ای نسبت به این نوع مقایسه ندارد‪ .‬اما‬ ‫ایگواین در بهترین فرم خود است‪.‬او در ‪ 19‬بازی توانسته‬ ‫‪ 18‬بار برای تیمش گلزنی کند تا این امکان وجود داشــته‬ ‫باشد که یک رکورد شــگفت اور را به ثبت برساند؛ بازیکنی‬ ‫که مقابل اینتر تنها ‪ 64‬ثانیه نیاز داشت تا دومین گل سریع‬ ‫تاریخ ایتالیا را وارد دروازه سمی ر هاندانوویچ کند‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫خاطرات بازگشته‬ ‫برندگان جوایز گلدن گلوب معرفی شدند‬ ‫روزگاری سیلوستر اســتالونه مد بود؛ در ان دهه فیلم‬ ‫راکی و مشــت زنی های او خیلی ها را مجــذوب کرده بود‪،‬‬ ‫راکــی ان قدر جــذاب بود که همین طور پشــت ســر هم‬ ‫فیلم های او بیــرون می امد‪ ،‬روزگاری دیگــر تایتانیک مد‬ ‫شد‪ ،‬ان کشــتی عظیم الجثه غرق شــد تا دو چهره تازه به‬ ‫سینمای جهان معرفی شوند‪ ،‬یکی لئوناردو دی کاپریو بود‬ ‫که در ان فیلم نقش جک را بازی می کــرد و دیگری کیت‬ ‫وینسلت که نقش رز را‪...‬جوایز گلدن گلوب امسال جایی‬ ‫بود برای اینکه این سه چهره خاطره انگیز‪ ،‬زیر یک سقف‬ ‫جمع شوند و جایزه های تازه ای را به کلکسیون خود اضافه‬ ‫کنند‪ .‬لئوناردو دی کاپریو به خاطر بازی در نقش سختش در‬ ‫فیلم «بازگشته»‪ ،‬برنده جایزه بهترین بازیگر مرد فیلم های‬ ‫درام شد و با این موفقیت‪ ،‬یکی از بخت های دریافت جایزه‬ ‫اسکار امسال هم است و وینسلت هم برای بازی اش در فیلم‬ ‫«استیو جابز»‪ ،‬برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن‬ ‫شد‪ .‬سیلوستر استالونه‪ ،‬بازیگر کهنه کار هم به دلیل بازی‬ ‫خوبش در فیلم «عقیــده» ـ که باز هم با ورزش مشــتزنی‬ ‫ارتباط دارد ‪ -‬به جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد رسید‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫بازگشت ایناریتو‬ ‫سال گذشــته «برد من» یا مرد پرنده ای بسیار خوش‬ ‫درخشــید و توانســت جوایز بین المللی فراوانــی را به خود‬ ‫اختصاصدهد‪.‬امسالالخاندروگونزالسایناریتوهمبایک‬ ‫فیلم تازه بازگشته تا بازهم همه را تحت تاثیر قرار دهد‪ ،‬فیلم‬ ‫تازهایناریتو«بازگشته»نامدارد‪.‬اینفیلمموفقیت هایخودرا‬ ‫ازگلدن گلوب شروع کرد و توانست جایزه بهترین فیلم درام و‬ ‫همچنینکارگردانیرابرایسازنده اشبهارمغانبیاورد‪.‬سال‬ ‫گذشتهایناریتوبرایفیلم«بردمن »توانستهبودجایزهبهترین‬ ‫فیلمنامه را در گلدن گلوب به خود اختصاص دهد‪.‬این فیلم‬ ‫حتی جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد (اثار درام) را برای‬ ‫لئوناردودی کاپریوبهارمغاناورد‪.‬اینفیلمدربارههیوگالس‬ ‫دام گذار است که نقش او را لئوناردو دی کاپریو ایفا می کند‪.‬‬ ‫او در جنگل های سرد کوهستانی توسط یک خرس دریده و‬ ‫ی می شــود‪ .‬همراهانش او را همان طور رها می کنند تا‬ ‫زخم ‬ ‫بمیرد اما تالش وصف ناپذیر هیو گالس برای زنده ماندن در‬ ‫نهایت به نتیجه می رسد‪ .‬او مسیری طوالنی و صعب العبور را‬ ‫بادشواریطیمی کندتابهمحلزندگی اشبازگرددوبهسراغ‬ ‫کسانی برود که به او خیانت کردند‪.‬‬ ‫ایناریتو جایــزه بهترین کارگردانی فیلم را از دســتان‬ ‫«مورگان فریمن» گرفت و گفت‪« :‬این فیلم سخت ترین‬ ‫ســفری بود که پشت سر گذاشــتم اما همه می دانیم درد و‬ ‫زحمت موقتی است اما فیلم برای همیشه می ماند‪ ،‬پس چه‬ ‫اهمیتی دارد که ساخت فیلم سخت باشد‪».‬‬ ‫دی کاپریــو هم هنــگام دریافــت جایزه بخشــی از‬ ‫صحبت هایش را به بومیان سراســر جهان اختصاص داد‬ ‫و گفت‪« :‬می خواهم ایــن جایزه را به ادم های نخســتین‬ ‫ملت هایی که در این فیلم به تصویر کشیده شده اند و تمامی ‬ ‫جوامع بومی سراســر دنیا تقدیم کنم‪ ،‬وقتش است تاریخ‬ ‫زندگی شــما را بشناسیم و از ســرزمین های بومی که مورد‬ ‫محاصره انسان هایی است که می خواهند انها را نابود کنند‪،‬‬ ‫محافظت کنیم‪ .‬وقتش است صدای شما را بشنویم و برای‬ ‫نسل های اینده از سیاره زمین محافظت کنیم‪».‬‬ ‫موفقیت مریخی‬ ‫«مریخی» به کارگردانی ریدلی اسکات دیگر فیلمی‬ ‫ بود که در این دوره جوایز گلدن گلــوب بیش از یک جایزه‬ ‫دریافت کرد‪ .‬این فیلم برنده جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم‬ ‫موزیکال یا کمدی شد و مت دیمن نیز جایزه بهترین بازیگر‬ ‫مرد موزیکال یا کمدی را گرفت‪ .‬دیمن در «مریخی» نقش‬ ‫فضانوردی به نام مارک واتنی را بازی می کند که پس از یک‬ ‫حادثه در مریخ به حال خود رها می شود و باید برای بقا مبارزه‬ ‫کند‪ .‬وقتی «مت دیمون» برای گرفتن جایزه بهترین بازیگر‬ ‫مرد کمدی باال رفت‪ ،‬گفت‪ « :‬ریدلی اسکات همه کاره بود‪.‬‬ ‫برای گرفتن این جایزه من از «مایکل فاسبندر» و «لئوناردو‬ ‫دی کاپریو» پیشــی گرفتم‪ .‬من از همه ایــن بازیگر ها که‬ ‫سابقه همکاری با تو(اسکات) را دارند و عاشق تو هستند‪،‬‬ ‫عبور کردم‪ .‬از طرف این ادم هــا و عواملی که در این فیلم‬ ‫همکاری کردند از تو تشکر می کنم‪ ».‬یکی از جذاب ترین‬ ‫بخش گلدن گلوب ‪ ،۲۰۱۶‬جایزه ای بود که به سیلوســتر‬ ‫استالونه برای بازی در فیلم «کرید » اهدا شد‪.‬‬ ‫بازیگر ‪ ۷۰‬سال ه هالیوودی در این فیلم برای بار دیگر‬ ‫در نقش «راکی بالبوا» و البته این بار در قامت یک مربی و‬ ‫نه مبارز‪ ،‬ظاهر شده است و به همین خاطر او توانست جایزه‬ ‫بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از ان خود کند‪.‬‬ ‫معجزه زمین شور‬ ‫«جنیفر الورنس» در سومین همکاری خود با «دیوید‬ ‫اوراســل» توانســت برای فیلم «جوی» به سومین جایزه‬ ‫گلدن خود دســت یابد‪ .‬به رغم اینکه خــود «الورنس» از‬ ‫اعطای جایزه به رقیبش «امی شــومر» حمایت کرده بود‬ ‫ی هالیوود تصمیم گرفت جایزه‬ ‫اما انجمن مطبوعات خارج ‬ ‫بهترین بازیگر زن کمدی ســال را بــه «جنیفر الورنس» و‬ ‫نقشی اعطا کند که به سختی می توان ان را کمدی در نظر‬ ‫گرفت‪« .‬جوی» از روی داستانی واقعی ساخته شده و درباره‬ ‫جوی مانگانو مخترع «زمین شور معجزه» است‪ .‬مانگانو‬ ‫اهل النگ ایلند پس از اختراع یک زمین شور پالستیکی –‬ ‫که با ان می توان بدون الوده شدن دست ها کار کرد – یک‬ ‫امپراتوری درســت کرد‪ .‬جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر‬ ‫زن درام به بری الرسن برای فیلم «اتاق» رسید‪« .‬اتاق» به‬ ‫کارگردانی لنی ابراهامسن تولید مشترک ایرلند و کاناداست‬ ‫و از روی رمانی که به همین نام نوشــته شده‪ ،‬ساخته شده‬ ‫اســت‪ .‬این فیلم با بازی الرســن‪ ،‬جون الــن‪ ،‬ویلیام اچ‪.‬‬ ‫میسی‪ ،‬شــان بریجرز و جیکاب ترمبلی درباره زنی جوان و‬ ‫پسر پنج ساله اش است که در انبار یک باغ اسیر می شوند‬ ‫و… جایزه بهترین بازیگر زن مکمل به کیت وینسلت برای‬ ‫بازی در فیلم «استیو جابز» به کارگردانی دنی بویل رسید‪.‬‬ ‫او در این فیلم نقــش جونا هافمن‪ ،‬رئیس پیشــین بخش‬ ‫بازاریابی مکینتاش و مشاور قابل اعتماد استیو جابز (با بازی‬ ‫میشائل فاسبندر) موسس و مدیر اجرایی پیشین شرکت اپل‬ ‫را بازی می کند‪«.‬اســتیو جابز» جایزه گلدن گلوب بهترین‬ ‫فیلمنامه را نیز دریافت کرد‪ .‬ارون ســورکین فیلمنامه را از‬ ‫روی کتاب زندگینامه پرفروش والتر ایزاکسن درباره استیو‬ ‫جابز نوشته است‪.‬‬ ‫بهترین فیلم خارجی زبان‬ ‫فیلم هایی با محوریت هولوکاســت همیشــه در این‬ ‫دســت جوایز محبوبیتی عجیــب دارند‪ ،‬این بــار هم فیلم‬ ‫«پسر شائول» به کارگردانی الشلو لمس از مجارستان برنده‬ ‫جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم خارجی زبان شد‪ .‬داستان‬ ‫«پسر شائول» در ‪ ۱۹۴۴‬در اشویتس روی می دهد و درباره‬ ‫شائول اوسلندر یک مجارستانی یهودی است که در کشتار‬ ‫جمعی نازی ها به انها کمک می کند‪ .‬شائول هنگام کار در‬ ‫مرده سوزگاه ها جنازه پسری را می بیند که باور دارد پسرش‬ ‫اســت‪ .‬او تصمیم می گیرد کاری را انجام بدهد که به نظر‬ ‫غیرممکن می اید‪ :‬اینکه تالش کند جنازه را نجات بدهد و‬ ‫ن طور که انتظار می رفت انیمیشن «پشت‬ ‫به خاک بسپرد‪ .‬ا ‬ ‫و رو» به کارگردانی پیت داکتر به عنوان برنده جایزه بهترین‬ ‫انیمیشــن بلند گلدن گلوب معرفی شد‪«.‬پشــت و رو» که‬ ‫محصول استودیوی مشهور پیکسار و شرکت دیزنی بود‪ ،‬در‬ ‫سینماهای سراسر جهان فروش بسیار خوبی داشت‪ .‬در این‬ ‫انیمیشن درون سر نوجوانی رفته و شاهد پیکار احساسات‬ ‫او برای گذر از یک مرحله مهم در زندگی شخصیت اصلی‬ ‫داستان هستیم‪.‬‬ ‫خردل خر است‬ ‫‪ ۸۰‬داستان کوتاه در حوزه دفاع مقدس‬ ‫کتاب «خردل خر است» مجموعه ای از ‪ ۸۰‬داستان مینیمالیستی کمتر از یک صفحه‬ ‫در حوزه دفاع مقدس است که توسط مهدی نورمحمدزاده نوشته شده و از سوی انتشارات‬ ‫روایت فتح راهی بازار نشر شد‪ .‬این ‪ ۸۰‬اثر به دو بخش ‪ ۴۰‬تایی تقسیم می شود که بخش اول‬ ‫ان مربوط به دوران دفاع مقدس و بخش دوم ان مربوط به اتفاقات پس از دفاع مقدس است‪.‬‬ ‫عنوان انتخاب شــده برای این کتاب برگرفته از یکی از داستان های کتاب با عنوان‬ ‫«جمله سازی» است‪ .‬این جمله در حقیقت از طرف فرزند یک جانباز شیمیایی به عنوان اولین‬ ‫جمله ای که در دفتر خود نوشته است‪ ،‬برداشته شده و این باتوجه به شرایطی بوده که از پدر‬ ‫خود دیده و ان را در جمله «خردل‪ ،‬خر است» نشان داده است‪ .‬این مجموعه داستان ها به‬ ‫نوعی نگاه جامعی به دفاع مقدس و تبعات ان بر زندگی مردم داشته است‪ .‬این اثر یک نگاه‬ ‫انسانی و انتقادی به تبعات و اثار جنگ داشته و به افراد و خانواده هایی که مستقیما در این‬ ‫واقع ه و مشکالت پس از ان درگیر بودند می پردازد‪.‬‬ ‫در بخشی از مقدمه این کتاب نویسنده اشاره می کند‪« :‬نه سیصد سال‪ ،‬که کمتر از سی‬ ‫سال از روزها و شب های اسمانی جنگ می گذرد‪ .‬سال ‪ ،۶۷‬جنگ برای خیلی ها تمام شد‪.‬‬ ‫برای بعضی های دیگر هم اصال جنگی اغاز نشده بود که پایانی داشته باشد‪ ،‬اما برای بعضی‬ ‫دیگر‪ ،‬جنگ و اثار عمیقش تا امروز ادامه دارد‪ .‬دســته ســوم که سرنوشتی چون اصحاب‬ ‫کهف دارند‪« ،‬اصحاب جنگ» هستند‪ .‬این داستانک ها کوششی است فارغ از کلیشه های‬ ‫رسانه ای‪ ،‬برای یاداوری و شاید هم فراموشی دردهای تلخ و شیرین اصحاب جنگ‪».‬‬ ‫نفس ابیار‬ ‫ِ‬ ‫گریم متفاوت هاشم پور و احمدی‬ ‫نرگس ابیار به مجموعه کارگردان هایی پیوســته است که می توان منتظر فیلم تازه او‬ ‫نشست‪ .‬روایت صمیمانه او در فیلم قبلی اش یعنی « شیار ‪ » 143‬ان قدر دلنشین بود که همه‬ ‫نگاه ها را به طرف خود جلب کرد‪ .‬حاال کار ابیار سخت تر است‪ ،‬چرا که انتظارها از او باال رفته‬ ‫است‪ .‬به همین خاطر او فیلم تازه اش را با عواملی مشهورتر و حرفه ای تر از فیلم قبلی ساخته‬ ‫است‪ .‬ابیار که سابقه سال ها داستان نویســی در گونه های مختلف کوتاه و بلند را داشته از‬ ‫همان فیلم اولش عالقه خود به داستانگویی را نشان داده بود و این عالقه که به فیلم دومش‬ ‫شیار‪ ۱۴۳‬راه یافته بود سبب ساز ان شد که بسیاری از مخاطبان سینما با کارگردانی روبه رو‬ ‫باشــند که به اندازه دراماتیزه کردن ســوژه های خویش‪ ،‬بر اجرا منطبق بر ساختار حرفه ای‬ ‫داستانگویی هم تسلط دارد‪« .‬نفس» سومین تجربه کارگردانی نرگس ابیار پس از ساخت‬ ‫فیلم های «اشیاء از انچه در اینه می بینید به شما نزدیکترند» و «شیار‪ »143‬است که تدوین‬ ‫خرد سیاسی‬ ‫کتابی به قلم رضا داوری اردکانی‬ ‫«خرد سیاسی در زمان توسعه نیافتگی» عنوان جدیدترین کتاب رضا داوری اردکانی‪،‬‬ ‫استاد فلسفه و پژوهشگ ر است که از ســوی انتشارات ســخن روانه بازار کتاب شده است‪.‬‬ ‫تعبیر«خرد سیاسی در زمان توسعه نیافتگی» مفهوم مانوس و اشنایی نیست و ممکن است‬ ‫در نظر کسانی معنی محصل هم نداشته باشد‪ ،‬زیرا معموال خرد را مقید به زمان نمی دانند و‬ ‫اغلب راعیان عقل (عقل در برابر نقل و شهود و تجربه و سنت و عادات فکری) معتقدند که‬ ‫بهره همه ادمیان از ان یکسان است‪.‬این یک امر اتفاقی نیست که هم معتزله و هم دکارت‬ ‫گفته اند که هیچ چیز مثل عقل میان ادمیان به تساوی تقسیم نشده است‪ .‬البته فهم ژرفای‬ ‫قول معتزله و دکارت اسان نیست و شاید ابهام سخنشــان از ابهام خرد تاریخی و منسوب به‬ ‫زمان توســعه نیافتگی یا هر زمان دیگری بیشتر باشــد‪ .‬رضا داوری اردکانی در کتاب «خرد‬ ‫سیاسی در زمان توسعه نیافتگی» بیان می کند که جهان در حال توسعه اگر اینده ای داشته‬ ‫باشد‪ ،‬اینده اش همان گذشته یا وضع کنونی جهان توســعه یافته است؛ یعنی مردم جهان‬ ‫توسعه نیافته می خواهند به جایی برسند که جهان توسعه یافته پیش از ان به انجا رسیده است‬ ‫و دریغا که رسیدن به گذشته جهان توســعه یافته نیز کار اسانی نیست‪ .‬راه توسعه در بیشتر‬ ‫یپیمودهمی شود‪.‬وجهدیگرمسالهایناستکهاگرجهان‬ ‫مناطقجهانبهکندیوبابی نظم ‬ ‫توسعه نیافته به منزل توسعه نرسد‪ ،‬تضادها و تعارض های موجود در جهان افزایش می یابد و‬ ‫اگر برسد‪ ،‬با همان مشکلی روبه رو می شود که در برابر جهان توسعه یافته کنونی وجود دارد؛‬ ‫بنیانگذاران تجدد‪ ،‬تجدد را جهانی می دیده اند؛ اما تجدد منطقه ای شده است‪.‬‬ ‫این فیلم به تازگی توسط ســجاد پهلوان زاده به پایان رسیده و وارد مرحله صداگذاری شده‬ ‫است‪ .‬ارش قاسمی صداگذاری این فیلم سینمایی را بر عهده گرفته و قرار است پس از طی‬ ‫یو چهارمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شود‪.‬‬ ‫مراحل فنی‪ ،‬در بخش «سودای سیمرغ» س ‬ ‫نسخه نهایی شده فیلم ســینمایی«نفس» نسبت به نســخه تحویل داده شده به دبیرخانه‬ ‫جشنواره‪ 15 ،‬دقیقه کوتاه شده و در نهایت در مدت زمان ‪ 130‬دقیقه به نمایش در می اید‪ .‬در‬ ‫بخش هایی از این فیلم سینمایی از انیمیشن استفاده شده است‪ .‬حسین جمشیدی گوهری‬ ‫سرپرست تیم انیمیشن سازی درباره ساخت انیمیشن برای این فیلم سینمایی گفته است‪:‬‬ ‫«پیش از این در فیلم «طعم شیرین خیال» تجربه ساخت انیمیشن برای فیلم داستانی را‬ ‫داشتم‪ ،‬با این تفاوت که ساخت انیمیشن در فیلم کمال تبریزی به نوعی کمیک موشن بود‬ ‫و از جهت ساختار و انجام مراحل فنی با فیلم «نفس» متفاوت بود‪ .‬یکی از ویژگی های مثبت‬ ‫در ساخت انیمیشن در فیلم «نفس» این بود که خانم ابیار در مرحله فیلمنامه برای ساخت‬ ‫انیمیشن موقعیت داســتانی تعریف کرده بود و این تعریف ســاخت بخش های انیمیشن‬ ‫فیلم را برای ما راحت کرد‪ ».‬این فیلــم روایت زندگی چهار کودک بــه نام های بهار‪ ،‬نادر‪،‬‬ ‫گ خود در دهه ‪ 50‬خورشیدی نفس‬ ‫کمال و مریم است که به همراه پدرشان غفور و مادربزر ‬ ‫می کشند! دنیای این کودکان‪ ،‬دنیایی پر از رویاهای زیبای کودکانه است و قرار است رنگ‬ ‫حقیقت به خود بگیرد‪« .‬نفس» که بخشی از ان در لوکیشن هایی حوالی شهر تاریخی یزد‬ ‫فیلمبرداری شده‪ ،‬داستانی کمتر دیده شده در سینمای ایران را به تصویر می کشد؛ داستانی‬ ‫درباره ادم هایی که تک تک ما می توانیم یکی از انها باشیم!خود ابیار درباره این فیلم گفته‬ ‫است‪« :‬این فیلم یک کار اجتماعی است و در پیش زمینه ای از ان نمایی از جنگ داریم‪».‬‬ ‫جمشید هاشم پور‪ ،‬مهران احمدی‪ ،‬پانته ا پناهی ها‪ ،‬گالره عباسی‪ ،‬سیامک صفری‪ ،‬ساقی‬ ‫زینتی‪ ،‬ساره نورموســوی‪ ،‬محمدرضا شــیرخانلو‪ ،‬علی خان بابایی‪ ،‬علی نفیسی‪ ،‬احسان‬ ‫قاسمی‪ ،‬روژان اراوند‪ ،‬بهادر محمدنژاد‪ ،‬وحید نفر‪ ،‬الهه براداران‪ ،‬اتیه جاوید و شبنم مقدمی‬ ‫ از بازیگران فیلم سینمایی «نفس» هستند‪ .‬در این فیلم بازیگرانی چون جمشید هاشم پور و‬ ‫مهران احمدی با گریم هایی ظاهر شده اند که در نوع خود متفاوت و جالب است‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫ذوب بزرگ‬ ‫تیتر اصلی‬ ‫نیوزویک‬ ‫طرح بقای‬ ‫سعودی از نگاه‬ ‫اکونومیست‬ ‫«چگونه ترامپ‬ ‫می برد؟» تیتر‬ ‫اصلی تایم‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫مدیرعامل بانک دی در مراسم افتتاحیه‬ ‫ارزیابی مدیریت اموزش‪:‬‬ ‫اموزش جزء الینفک‬ ‫سازمان های توسعه یافته و‬ ‫پیشروست‬ ‫مراسم افتتاحیه ارزیابی مدیریت اموزش بانک دی‬ ‫بر اســاس اســتانداردهای ‪ 10015:1999 ISO‬با حضور‬ ‫مدیرعامل بانک برگزار شد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابــط عمومی بانک دی‪ ،‬دکتر‬ ‫احمد شــفیع زاده در این مراســم با تقدیــر از تالش های‬ ‫معاونت سرمایه انسانی و توسعه مدیریت در اجرای سیستم‬ ‫مدیریت اموزش متناسب با اســتانداردهای جهانی اظهار‬ ‫کرد‪« :‬قرار گرفتن در معرض ارزیابی دیگران و مشخص‬ ‫شدن اندازه پیشرفت اقدامی شایسته است که امیدواریم‬ ‫بانک بتواند در حوزه اموزش گام های بلندتری بردارد‪».‬‬ ‫مدیرعامل بانک دی خاطر نشــان کــرد‪« :‬اموزش‪،‬‬ ‫اساســا یــک شــاخص ارزیابــی ســازمان ها و کیفیــت‬ ‫مدیریت است و نشانگر قابلیت توســعه یافتن و پیشرویی‬ ‫سازمان هاست‪ .‬امروزه هیچ سازمان موفقی وجود ندارد مگر‬ ‫اینکه دارای ساختار اموزش مناسبی باشد‪ ،‬چراکه اموزش‬ ‫در سازمان به توســعه دانش‪ ،‬حرفه ای و تخصصی کردن‬ ‫ان از طریق نشر توانایی ها و دانایی ها منجر می شود‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه طی دوسال گذشته با اهتمام معاون‬ ‫سرمایه انسانی و توسعه مدیریت و همکارانشان اقدامات‬ ‫شایسته ای در بخش اموزش بانک دی انجام شده است‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬روش ها و تکنیک های مختلفی در اموزش وجود‬ ‫دارد که ممکن است از ســازمانی به سازمان دیگر متفاوت‬ ‫باشد و شما هیچ مدیر اینده نگری را نمی توانید پیدا کنید که‬ ‫به موضوع اموزش توجه نکرده باشد‪».‬‬ ‫شــفیع زاده ادامــه داد‪« :‬ما باید همچنــان اقدامات‬ ‫قوی تری در حوزه اموزش انجام دهیم و اطمینان داشــته‬ ‫باشــیم که کارکنــان واحدهای مختلف متناســب بــا نیاز‬ ‫شــغلی از تخصص و مهارت برخــوردار شــوند‪ .‬اموزش و‬ ‫بهره وری ارتباط نزدیکی با هم دارند چرا که انتقال و توسعه‬ ‫مهارت ها از طریق اموزش انجام می شود‪ .‬بنابراین اموزش‬ ‫با توسعه یافتگی و متعالی شدن ســازمان ها مرتبط است و‬ ‫جزو الینفک سازمان های توسعه یافته و پیشرو است‪».‬‬ ‫مدیرعامل بانک دی ارزیابان حاضر در جلسه را مورد‬ ‫خطاب قرار داد و گفت‪« :‬از ارزیابان می خواهم که سخت‬ ‫بگیرند‪ ،‬ما نمی خواهیم خودمان را فریب دهیم و فقط شعار‬ ‫بدهیم‪ .‬ما می خواهیم پیشرفت کنیم و اگر خود را در معرض‬ ‫ارزیابی قــرار می دهیم به این دلیل اســت که می خواهیم‬ ‫دیگران ما را بسنجند‪ .‬اگر ارزیابی سختگیرانه باشد باعث‬ ‫می شود جزئیات را ببینیم و از مسائل اسان عبور نکنیم‪».‬‬ ‫در ادامه این مراسم مجتبی حیدری ـ معاون سرمایه‬ ‫انسانی و توسعه مدیریت بانک دی ـ با ارائه گزارشی از روند‬ ‫فعالیت های انجام شده در حوزه اموزش اظهار کرد‪« :‬نگاه‬ ‫بانک دی به اموزش کارکنان از بدو استخدام شروع می شود‬ ‫و در طول دوران کاری همچنان ادامه می یابد‪ .‬حتی در زمینه‬ ‫تجهیزات و فضای اموزشی نیز ساختمان مجزایی تهیه شده‬ ‫تا برگزاری دوره ها هم با احترام همراه باشد و هم در شان نام‬ ‫بانک دی باشد‪».‬‬ ‫وی با تاکیــد بر اینکه اموزشــی کــه در بانک دی به‬ ‫کارکنان ارائه می شــود متفاوت از ســایر سازمان هاست‪،‬‬ ‫ادامه داد‪« :‬یکی از ویژگی های اصلی دوره های اموزشی‬ ‫در بانک دی بســتر الکترونیکی ان اســت کــه همکاران‬ ‫پس از نیازســنجی و ارائه درخواســت دوره های مرتبط را‬ ‫می گذرانند‪.‬‬ ‫به گفتــه وی وجود برنامه مدون ســاالنه اموزشــی‪،‬‬ ‫ش غیر‬ ‫دوره هــای تخصصــی مــورد نیــاز‪ ،‬انجــام امــوز ‬ ‫حضوری(‪ )LMS‬و موارد متعــدد دیگر از جمله ویژگی های‬ ‫خاص بانک دی در حوزه اموزش است‪.‬‬ ‫قوانین تولید و مصرف اهن و فوالد‬ ‫سینا ضرغام‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫مدیرعامل فوالد اریا‬ ‫با به شــلیک درامدن اولین توپ های جنگ جهانی‬ ‫اول بود که رئیس جمهور وقت امریکا برای اولین بار از نفت‬ ‫به عنوان طالی ســیاه نام برد‪ ،‬انجا بود که اســتعمارگران‬ ‫پیر و جوان که حاال بوی این ماده حیاتی را در غرب اســیا‬ ‫استشمام می کردند سراغ صنعتگران بالقوه رفتند‪ .‬اهنگران‬ ‫و ذوب چیان که تا ان روز به ساخت ناقوس کلیساها و توپ و‬ ‫لوله تفنگ مشغول بودند با بازاری تشنه برای استخراج نفت‬ ‫روبه رو شدند‪ .‬در طول زندگی انسان ها عبارات و جمله هایی‬ ‫به گوش می رســد که به دلیل تکرار زیاد به کلیشه و شعار‬ ‫تبدیل شده اند‪ .‬عباراتی همچون کار و تعقل‪ ،‬کار و سرمایه‪،‬‬ ‫کار و اندیشــه و‪...‬که در شــرایط جنگی و نفتی به معنی و‬ ‫مصداق واقعی تبدیل شده بودند‪ .‬متخصصان و مهندسان‬ ‫غربی به سمت کشــورهایی رفتند که خود صاحب مخازن‬ ‫نفت بودند ولی دانش اســتخراج ان را نداشتند‪ ،‬اینجا بود‬ ‫که جمله معروف کار از من ســرمایه از تو به واقعیت تبدیل‬ ‫شد و کشورهایی مثل ما فقط شاهد ورود و خروج مهندسان‬ ‫غربی بودند‪ .‬با به پیروزی رسیدن جبهه مصدق و ملی شدن‬ ‫صنعت نفــت‪ ،‬الجرم صنعــت اهنگری و ریختگــری وارد‬ ‫جریان خود کفایی در کشور شد‪.‬‬ ‫قطعات چه بــه صورت کپی یــا به صــورت نواوری‬ ‫در صنعــت ایرانی تولید می شــد و ایــن در شــرایطی بود‬ ‫که کشــورهای غربی برای حفاری های عمیق دســت به‬ ‫ازمایش ها و اختراع های جدید می زنند‪ .‬اوایل دهه ‪1930‬‬ ‫میالدی بود که المان غربی کتابی تحت عنوان قانون فوالد‬ ‫و ریختگری به دنیا عرضه کرد؛ کتابی به نام کلید فوالد که‬ ‫هر ساله با کشفیات و نواوری های جدید به چاپ می رسید‬ ‫و می رسد‪ .‬اصطالح فوالد یا پوالد برای الیاژهای اهنی که‬ ‫بین ‪ 0/002‬درصد تا‪ 2/1‬درصد وزن خود کربن دارند به کار‬ ‫می رود‪ .‬فوالدهای الیاژی غالبا با فلزهای دیگر نیز همراه ‬ ‫است‪ .‬خواص فوالد به درصد عناصر دیگر موجود در ان‪،‬‬ ‫عملیات حرارتی روی ان و فلزهــای الیاژی دهنده موجود‬ ‫در ان بستگی دارند‪.‬‬ ‫فــوالد پر مصرف ترین فلــز صنعتی در جهان اســت‬ ‫و مصرفش پیوســته در حال افزایش اســت‪ .‬امروزه تولید‬ ‫فوالد در جهان نزدیک بــه هزارو پانصد هزار تن در ســال‬ ‫است‪ ،‬گفته می شود که فوالد سازی از هندوستان به ایران‬ ‫امده است‪ ،‬برای تولید فوالد کربن اهن خام را می سوزانند‬ ‫و عناصر دیگر را در پاتیل ذوب افزایــش می دهند تا نوع و‬ ‫ترکیب خودخواسته را تولید کنند که در کتاب «کلید فوالد»‬ ‫مقدار و اســتاندارد عناصر افزوده فوالد بنــا به مصرف ان‬ ‫به صورت مکتوب ثبت شــده است‪ .‬شــایان ذکر است که‬ ‫اساتیدی در کشــور عزیزمان در اوایل دهه ‪ 1350‬مبادرت‬ ‫ب ه ترجمــه و انتشــار این کتــاب کردند؛ کتابی کــه تبدیل‬ ‫شــد به قانون و مرجع تهیه و مصرف فوالدهــای الیاژی‪.‬‬ ‫دکتر ادریس و دکتر ساعتچی‪ ،‬یادشان محترم و گرامی باد‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫نظارت و بازرسی دقیق‬ ‫یک برنامه ریزی اثرگذار را‬ ‫به دنبال خواهد داشت‬ ‫پانزدهمیــن هم اندیشــی معاونین و مدیــران عالی‬ ‫موسســه اعتباری کوثر ‪ 16‬دی ماه با حضــور مدیرعامل‪،‬‬ ‫قائم مقــام‪ ،‬معاونیــن و مدیران حــوزه مرکــزی‪ ،‬مدیران‬ ‫اســتان ها‪ ،‬مدیران شعب مســتقل و کارشناسان در سالن‬ ‫اجتماعات موسسه برگزار شد‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر‪ ،‬این‬ ‫همایش که با هدف بررسی عملکرد ســال جاری معاونت‬ ‫حسابرسی و بازرســی‪ ،‬مدیریت مبارزه با پولشویی مدیریت‬ ‫ریســک برگزار شــد‪ ،‬اعــام طرح هــای دردســت اقدام‬ ‫معاونت ها و مدیریت های مذکور نیــز از جمله محورهای‬ ‫مورد بررسی در این هم اندیشی سراسری بود‪.‬‬ ‫دکتر رضایی در این همایش ضمن تاکید بر اهمیت‬ ‫واحدهای کنترل و نظارتی بیان داشــت‪« :‬پایه های یک‬ ‫سازمان بر نظارت و کنترل استوار است بنابراین توجه جدی‪،‬‬ ‫عمیق و دقیق به ان الزامی است‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر گفت‪« :‬از مدیران‬ ‫و کارشناسان بازرسی می خواهم با مد نظر قرار دادن ایین‬ ‫رفتار حرفــه ای از جمله درســت کاری‪ ،‬صداقت‪ ،‬عدالت‪،‬‬ ‫انصاف و بی طرفی شــجاعت و شــهامت در بیان حقایق‪،‬‬ ‫رازداری‪ ،‬ســعه صدر و افزایش دانش و مهارت حرفه ای‪،‬‬ ‫قابل اتکا بــودن گزارش هــا‪ ،‬رعایت قوانیــن و مقررات و‬ ‫ایجاد ارزش افزوده سازمانی‪ ،‬مدیران موسسه را در سطوح‬ ‫مختلف یاری نمایند‪».‬‬ ‫نایب رئیــس هیات مدیره موسســه اعتبــاری کوثر‬ ‫وظیفه مدیــران در اعمال کنترل و نظــارت را هماهنگی‪،‬‬ ‫برنامه ریــزی‪ ،‬ســازماندهی و در نهایت اصــاح اقدمات‬ ‫و عملیات معطوف به اهداف ســازمانی دانســت و اظهار‬ ‫داشت‪« :‬اعمال نظارت و بازرسی‪ ،‬تحقق یک برنامه ریزی‬ ‫اثرگذار را به دنبال خواهد داشت‪».‬‬ ‫دکتر رضایی توصیه کــرد‪« :‬با تقویــت کنترل های‬ ‫داخلــی و نظام خود کنترلــی از بروز انحرافات پیشــگیری‬ ‫کنند و با انجام برنامه های بازرســی و حسابرسی و رسیدگی‬ ‫به شکایات و گزارشات با کیفیت مطلوب در بازدارندگی از‬ ‫انحرافات نقش افرینی نمایند و باتوجه به انتظارات اینده از‬ ‫بازرسی و حسابرسی‪ ،‬خود را برای ارزیابی مدیریت ریسک‬ ‫و فرایندهای سازمانی مجهز کنند‪».‬‬ ‫وی ضمن ارائه نــکات کلیدی در رابطــه با اهمیت‬ ‫اخالق و بازرسی در اسالم گفت‪« :‬مســئولیت بازرسان را‬ ‫عالوه بر نظارت صحیح اجرای قوانین و مقررات دانســت‬ ‫و بر کیفیت کار تخصصی نظارت به همراه توجه به کمیت‬ ‫ان تاکید کرد‪».‬‬ ‫در پایان این همایش بــا نظر هیــات داوران از بین‬ ‫مقاله های ارســالی به همایش‪ ،‬مقاله اقای فرشید میری‬ ‫به عنوان مقاله برتر انتخاب شــد و ضمن تقدیر از ایشان‪،‬‬ ‫جایزه نفیسی به وی تعلق گرفت‪.‬‬ ‫نقش روابط عمومی در ایجاد شخصیت سازمانی‬ ‫بهمن علی بخشی‬ ‫کارشناس ارشد ارتباطات‬ ‫مثلث | شماره ‪296‬‬ ‫در نهایت با در نظر گرفتن این موارد به این مهم دست‬ ‫پیدا می کنیم که روابط عمومی اثربخش‪ ،‬نقش بسزایی در‬ ‫ساخت شخصیت ســازمانی دارد و توانایی روابط عمومی‬ ‫در ایجاد فعالیتی دوســویه به طوری که‪ ،‬هم برای سازمان‬ ‫اشــتهار ایجاد کند و هم ان را درک پذیر نماید‪ ،‬از اقدامات‬ ‫حیاتی و اثر گذار است‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫موفقیت ســازمان در معرفــی هوشــمندانه از حوزه‬ ‫کارکردی خــود و محصوالتش‪ ،‬یکــی از قلمروهای مهم‬ ‫در مســیر برنامه ریزی عملیاتی ســازمان است وچگونگی‬ ‫ارتباطات سازمان با محیط و انتخاب ابزارهای صحیح در‬ ‫این امر متناسب با ‪ swot‬های محیطی‪ ،‬نقش بسزایی را در‬ ‫این مهم بر عهده دارد‪.‬‬ ‫امرزوه شخصیت ســازمانی بازتاب شــیوه مدیریت‬ ‫گروهی است و از انجایی که روابط عمومی به عنوان سکوی‬ ‫سازمانی نقش تعیین کننده ای در عرصه رقابتی دارد‪ ،‬بالطبع‬ ‫حضور موثری را در ایجاد شخصیت سازمانی ایفا می کند‪.‬‬ ‫چگونگی شکل گیری این وجه خود متاثر از عوامل‬ ‫متعدد اســت که در این میان میزان موفقیت ســازمان در‬ ‫اســتقرار مدیریت مشــارکتی و تعریف صحیــح از جایگاه‬ ‫ســکوی ســازمانی به عبارتی تعریف مشــخص از روابط‬ ‫عمومی خــود در راســتای معرفــی ســازمان و حضور در‬ ‫عرصه های رقابتی کســب بازار و مشــتری مداری‪ ،‬نقش‬ ‫فزاینده ای در رشد سرمایه ســازمانی و کاهش هزینه های‬ ‫سازمان در استفاده از روش های سنتی در عرضه و تقاضا‬ ‫بازار خواهد داشت‪.‬‬ ‫وقتی نقش و جایگاه روابط عمومی را در ســازمان و‬ ‫مجموعه ای بررسی می کنیم‪ ،‬در می یابیم که روابط عمومی‬ ‫موثر می تواند برای سازمان شخصیت و بازتاب خوبی کسب‬ ‫نماید و دید مناسبی از مجموعه خود ارائه دهد‬ ‫ســازمانی که بدون در نظــر گرفتن روابــط عمومی‬ ‫فعالیت می کند‪ ،‬مانند فروشــنده ای اســت که کار خود را‬ ‫بدون داشــتن محبوبیت پی می گیرد‪ .‬در ایــن میان تنها‬ ‫عده محدودی هستند که با توســل به نبوغ خود می توانند‬ ‫بدون داشتن محبوبیت موفق شوند‪ ،‬با همین دید می توان‬ ‫دریافت‪،‬کمتر سازمانی اســت که محصوالت و نقشش در‬ ‫جامعه به حدی باشد که بتواند بدون به زحمت انداختن خود‬ ‫برای تاثیرگذاری‪ ،‬محصوالتش را اماده فروش کند و همین‬ ‫عامل می تواند در شکست یا موفقیت ما نقش موثری داشته‬ ‫باشد و این موفقیت در گرو شناخت جایگاه سازمانی روابط‬ ‫عمومی‪ ،‬مدیریت جمعی و تخصصی است که خود متاثر از‬ ‫بهره گیری تجربه و دانش نوین ارتباطات سازمانی است‪.‬‬ ‫و نباید نقش تاثیر گذار روابط عمومی را نادیده گرفت‪.‬‬ ‫یکی از این اثرات برند شــدن سازمانی و رشد مالی سازمان‬ ‫و در نتیجه بهتر دیده شدن سازمان است‪ .‬حال این روابط‬ ‫عمومی با چنین جایگاهی نیازمند برنامه ریزی‪ ،‬اندیشــه و‬ ‫سازماندهی است‪ .‬هیچ مدیری نمی تواند این ادعا را داشته‬ ‫باشد که دارای استعداد ذاتی در روابط عمومی است‪ ،‬چه‬ ‫بسا کســانی که این ادعا را مطرح می کنند در حقیقت فاقد‬ ‫این مهارت هستند‪ ،‬پیشبرد اهداف عالی در روابط عمومی‬ ‫نیازمند مهارت‪ ،‬انگیزه‪ ،‬دانش و تجربه است‪.‬‬ ‫مجموعه موفق و تاثیرگذار‪ ،‬نسبت به اعتبار خود بسیار‬ ‫توجه دارد‪ ،‬این اعتبار کسب شده بسیار ارزش دارد‪ .‬یک برند‬ ‫مطرح و نشانه مشــهور میلیاردها می ارزد‪ .‬حرفه ای های‬ ‫عرصه روابط عمومی و ارتباطات جمعی بها و ارزشی دارند‬ ‫که با اعتبارشان پیوند خورده اند‪ .‬به عنوان مثال‪« :‬هیل»‪،‬‬ ‫«جی والتر تامســون» کــه از چهره های برجســته دنیای‬ ‫ارتباطات محســوب می شوند پس از شــروع به خدمت در‬ ‫موسسه ‪ ،wpp‬جای خود را در ترازنامه مالی ان با ارزش ‪175‬‬ ‫میلیون پوند باز کردند‪.‬‬ ‫‪83‬‬